Türkçe Yerelleştirme Reformu

Nasılını ben söyleyeyim.

Oyunçeviri adlı oluşum zamanında sırf oyunlar orijinal bir şekilde alınsın da satışlar artsın, dilimiz de oyunlara eklensin diyerek gönüllü çeviriler yaptı. Ama bunu yaparken tamamen pazardan adam toplar gibi her önüne gelenle yaptı. Oyunçeviri'nin yapmış olduğu yamalar maalesef hata bohçası. Çevirilerin büyük bir kısmı kötü.

Tabii bu sadece Oyunçeviri nazarında da değil. Gönüllü olsun ücretli olsun yapılan çevirilerde hatalar bol. Ücretli çevirilerde "ulan para alıyoruz, düzgün yapalım" gibisinden bir düşünce hakim olduğu için daha çok özen gösteriliyor. Ama her ne kadar özen gösterilse de dediğim gibi hatalar mevcut.

Bunun sebebi de aynen bu konuda da bahsi geçen gruplar. Bir karakterin konuşmalarını 5 farklı insan çevirince haliyle ortaya çorba bir olay çıkıyor. Üstelik oyunlar eskisi kadar küçük değil. İlk duyurulduğunda "sokaktan geçen herkesin mesajlarını falan okuyabileceğiz lan oha" dediğim WATCH_DOGS'un dil dosyası 300 bin kelimeden oluşuyor. Bu 300 bin kelimeye online kısımlar, DLC metinleri ve oyundan çıkarılan ama hala dil dosyasında mevcut olan kısımlar da dahil. Bir de dönüp yine konuda bahsi geçen Horizon Zero Dawn'a bakalım; dupe olmadan 800 bin kelime.

Yani aradaki makas gerçekten açılmaya başladı. Bu tür bir girişimi devam ettirebilmek için insanlara bir motivasyon gerek. "Hadi oyun çevirelim yihuu" diye girilirse o girişimden bir cacık olmaz, kusura bakmasın kimse. Mesajın burdan sonrası sizin sorunuza cevap vermek ile beraber genel olarak konu üzerine konuşarak da ilerleyecek.

Çevirmenim diye geçinen o kadar çok insan var ki -aralarında büyük bir kısım da tercümanlık okuyan veya mezunu olan kişiler- yani nasıl desem, sallasak çevirmene denk geliyor. Peki kalite? Kalite diye bir olgu yok.

Kimileri tanıyor, kimileri tanımıyor; kendimden de bahsedeyim de bu kanıya nerden nasıl vardım iyice anlaşılsın. WATCH_DOGS'un yıllardır çevirisi yapılamıyordu. Günü geldi bir yolu yordamı bulundu, bu sefer çevirecek adam bulunamadı. Türkçe Yama forumunun müdavimleri bilir, konusunun altına gidip yalvarmıştım bir nevi, verin ben çevireyim diye. Çünkü oyunu seviyordum ve İngilizceme de güveniyordum. Sonrasında da meşhuuuur RDR2 projesine geçiş yaptım. O zamandan beridir de Anonymous Çeviri çatısı altındayım. Gerek çevirmen alımlarında gerek yapılan projelerde, her yerde de varım.

İnanın bu işler sandığınız kadar kolay işler değil. Ki bu sizin mesleğiniz, siz zorlukların daha da farkındasınız. Onlarca insanın "farklı ağızlardan" çeviri yapması ortaya çıkacak ürünün kalitesini düşürüyor. Hele ki bahsi geçen onlarca insanın büyük bir kısmı da bu iş için yeterli değilse, tam cümbüş oluyor.

2 senedir 40'ı geçkin projede yer aldım. Yüzlerce "çevirmenim diyen" insanla tanıştım. Maalesef ki kazın ayağı öyle değil. Güzel bir motivasyon olmadığı sürece bu işler çok zor. Hele ki bir hiyerarşi olmadan çok çok daha zor.

Ücretli-ücretsiz-translate benim hiçbiriyle bir derdim yok. @sinnerclown 'a sorabilirsiniz. Ben kafamı eğer işimi yaparım. O yüzden, korsan veya değil o kısma girmeden şunu da eklemeden geçmek istemiyorum; hiç kimse vaktini başkasının keyfi için karşılıksız harcamak zorunda değil. Atıyorum, yabancı ders kitaplarını çevirip ihtiyacı olan öğrencilere ücretsiz ulaştırıyor olsak, gönüllülük işi böyle olsa, derim amenna. Ancak tamamen "keyfi" bir olay olan "oyun oynama" eyleminden birileri daha çok keyif alsın diye tutup da vaktimi karşılıksız savuracak değilim, ki kimse savurmamalı. O yüzden "ücretli çeviri yapan uyanıklar" kısmını kabul etmiyorum. Burada laf atacağınız kişi yaptığı çeviriye ücret isteyenler değil oyun firmaları. Neyse ki o olay da yavaş yavaş kırılıyor.

Hobi olarak yapıp da bir iddiası olmayan arkadaşları tenzih ederim, onlara lafım yok. Aksine saygı duyuyorum.

PS: Anadolu Studios, Eleven Studios gibi oluşumlar saman alevi gibi söndüler. @Datebase ve @8erk buyursunlar neden böyle oldu anlatsınlar. Hani benim söylediklerim tırışkaysa bunu deneyip ortaya bir ürün de koyup ona rağmen olduramayan arkadaşlar konuşsunlar.

Ücretli uyanıklar... Alındım.  

Zamanında ben de ücretsiz çeviri yaptım, yeri geldiğinde de yaparım dert etmem.

Hele bir çevirim var ki sadece orijinal sürümü 10.000+ kez indirilmiş. Bizim milletimiz indirimlerde 12 liralık oyunu bile korsan oynar. Öyle ki çeviriyi sadece Steam sürümüne göre hazırlamıştık. Ama gel gelelim onu bile korsana uyarladılar. Kesin oradan da bir 10.000+ tıklanması oladuğunu varsayıyorum.

Toplam 20.000+ kez indirilmiş bir çeviriye teşekkür mesajı geleceğine, "Bunda niye link kısaltma var?" diye mesajlar geliyor! Steam sürümü yapılmadığı için eleştiriliyorum!

İnsan durup da düşünüyor "Ben bunlara neden ücretsiz çeviri yapıyorum?" diye.

Son vakit yapımı uzun süren bir çeviriyi şükür ki çıkardım, o iki sene içerisinde edilmeyen hakaret kalmadı. Baktık böyle olmayacak, bu çeviriyi ve bundan sonra çıkacak çevirileri ücretli yapmaya karar verdim.

Okumayı sosyal medyadan öğrenmiş kişiler bu kadar uzun okuyamaz ben ana fikri vereyim. Ücretli çevirilerin nedeni paragöz çevirmenler değil, emek nedir bilmeyen çoğunluk oyuncu topluluğudur. Konu sahibi bunun farkında olmadan bizlere uyanık dediğini düşünüyorum.

DH topluluğunun RDR2 çevirisine nankörlüğünden sonra burayı terk ettiğimizde geriye kalanları gördük. Siz burada gonca açtırmaya kalkıyorsunuz ama yetiştireceğiniz toprak zehirli. Nice çeviri grupları vardı, dağıldı gittiler. Geneli "uyanık" olmadıkları ya da "uyanık olmayı denedikleri" için...

Umarım bahsettiğin ütopya gerçekleşir de yanılırım. Kolay gelsin.

Sayımız özelden ulaşanlarla da birlikte artıyor. Bu vesileyle konuyu güncelleyelim.  

Nasıl olacağını merak etme sen. EULA yaz konudan ayrıl. Sen simültane çevirilerinle mutlu mesut yaşa. Türkçe yama konularına takoz olma. Pardon gazoz olma. Ya da ikisi de olma!!!

arkadaş yine mi sen ya. na antipatik adamsın.. nerde bir Türkçe Yama konusu var gelip berbat etmek için uğraşıyorsun....

Adamlar daha başlamadan yola taş koymaya başlamış,yazdığın gayet açık çeviri yapmak isteyen bu işle ilgilenen hobi olarak yapan ,topluğa faydası dokunmak isteyen adam iletişime geçer bu milleti niye rahatsız etmiş şaşırtıcı.Daha şimdiden başlamışlar yiğenim o iş öyle değil haa ...Şu konudan 4 tane kafa dengi adam bulsa topluğa bir oyun kazandırsa kardır.Millet suyun başını tutmuş(gatekeeper) yapıyor şaka gibi.

İngilizce ve Almanca bilmeme rağmen halen oyunları Türkçe yama ile oynamayı seviyorum. Türkçe yama yapma işini bıraksam da burada takılmayı, yamaları indirmeyi ya da sadece takip etmeyi seviyorum. Genelde laf anlatmaktan da bıktım ama şu an bomboş bir durumdayım ve gece gece uyku tutmayınca da yazayım dedim.

Türkçe yama işine en başında girişen kişilerden biriyim ve hatta ismini bile bilmediğiniz ilk insanları tanıyan bu konuda mini bir kitap yazacak kadar anıları olan biriyim. Konu ne kadar özetlenir bilmiyorum fakat Türkçe yamaların başlangıcı bence CS 1.6 ile GTA 3 ile Vice City'e dayanır. CS, Level dergisinin desteklediği bir grup ile çevrilmişken, GTA'lar ise Oğuz Gürsel tarafından yapılmıştı. En güzel özelliği de oyuna kattığı esprilerdi ki açıkçası ben de onu ilham aldım. BehramX ile Far Cry, sonradan benim yaptığım ve yedeğini almadığım için kaybolan Far Cry, Driv3r gibi yamalar... Bunlar başlangıç dönemiydi. Çeviriler ile ilgili ilk amatör deneyimlerdi ancak oyuncular, bu oyunları Türkçe ve anlayarak oynama niyetinde olduğu için çeviri hatalarının yanı sıra Türkçe yazım hataları da önemsiz bir konuydu.

Seneler geçti ve yanılmıyorsam 2009 senesinde Ömer Öz, bu forumda bir konu açtı. Gönüllü çeviri ekibi kuralım gibisinden... Böylelikle OyunÇeviri doğdu. Öncesinde OyunYama çıkmıştı. 2 sene idare etti. 2006 ve 2007 olarak fakat devam ettiremedi. OyunÇeviri ise gerçekten sağlam bir İngilizce bilen insanları, Türkçe dil kuralları için editörleri ve yamaları test etmesi için de testerları topladı. Bunun bir de dosya açma kapama, web hizmetleri için sağlanan zarf zurtu var o da ayrı konu. Yani kısaca OyunÇeviri, ilk profesyonel işler sunan gönüllü oluşumdu. Bu siteden çıkan deneyimli insanlar zamanla 23 Studios gibi profesyonel çeviri yapan ekibi ve şirketi yaratacaktı ki yarattılar. Neredeyse tüm resmi çeviriler bu yüzden var artık. Gel zaman git zaman bu gönüllü oluşumu bile baydırdılar. Neymiş Assassins Creed yamaları gecikmiş de, beyefendiler 2 saat beklememiş de vs... ilk patlak veren olay burasıydı. Zamanla küfreder gibi yavaş ilerleyen projeler, normal projeler sürekli böyle rezil rüsva yorumlarla doldu taştı. Diğer yandan da grup içinde kişisel çatışmalar, egolar da ayrı derken site çeviri işinde yavaşladı ve zamanla da duruldu. Duruldu diyorum çünkü bir oyun çıkar çıkmaz çeviri için odaklanan yerdi.

Ardından yine aynı sitede bulunan ve benim de dahil olduğum TechnoGame ekibi, 2014 gibi kuruldu ve zamanla daha iyi işler çıkardılar. Tayfun Kumaş olarak ben, seneler önce GTA çevirmenliği yapan Oğuz Gürsel ve Mafia II'den beri birçok Take-Two oyunlarında bulunan Nurullah Aktaş ile de bu sefer en büyük ve son proje olan GTA V'in çevirisine orijinaline sadık kalarak daha PC sürümü çıkmadan Xbox 360 üzerinde çevirdik ki, oyun PC'ye gelince %100 olarak anında Türkçe sunalım. Oyun PC'ye geldi ve O an gelen ilk Heist görevlerini de çevirelim derken hoooop bizim duyurusunu yaptığımız taktiği çalan GTATurk ekibi, sadece senaryo modu olmak üzere GTA V yamasını bizden önce patlattı. Artık beceriksiz mi olmadık, hahaha geciktiler diye küfürler hakaretler mi yemedik, kişisel mesaj kutularımız mı dolmadı vs... O gün ciddi manada nefret ettim kitleden...

Zamanla Anonymous, Apex, TGÇeviri, uCrew ve niceleri çıktı. Aynı sonuç ve hüsran... Kaldı ki ilk deneyimler ve GTA 4 gibi çoğunuz ile yaşıt olan Türkçe yamaya son birkaç senedir yemediğim küfür kalmadı.

Arkadaşlar diyor ki; Ücretli çeviriler falan filan... Ücretsiz olanlara da bunu yaptınız? Ücretli çeviri kaldı ki ana oyuna ihtiyaç duyan bir eklenti ve bir üyelik sistemi. Üye olan oynuyor. Bu kadar basit. Red Dead Redemption 2, ücretsiz olsun diye firmaya bizzat oyunu çevirip korsan satıyor diyen adiler çıkmış. Sessiz sedasız iptal ettiler yamayı fakat bu süreçten sonra diğerleri gibi ben de caydım. Baktım ki zamanla cayan cayana fakat bizim kitleyi etkiler mi? Hayır. Ne de olsa yeniden heveslenen birileri çıkıyor ve onları bezdirmek isteyen birileri daha... Bu kısır döngü bu leş kitle ile sonsuza kadar gider...

Türkçe oyun istiyorsanız yapılacak tek bir şey var. O da orijinal satışta sağlam bir pazara ulaşmak. Başka türlü asla düzelmez bu durum. Ha bir de öngölözcö üğrennn kitlesi var ki sorma...

Amann her neyse. Bu kitle için büyük emek var fakat değmeyen emek var. Her sektörde olduğu gibi ülke toplumu böyle. Özellikle gerçekten oyun sektörüne geliştirici olarak ataninca ve bizim marketinglerin çevirilerdeki kelime başı 55 cent ödediğini görünce boşa emek harcandığını görüyoruz. Bir oyun projesi için genelde 50.000 Euro harcanıyor ve bir Türkçe oyun için dağıtımcı firmaya bunun 3 katı para gitmeli ki artık çeviri gruplarıyla, yamalarla uğraşılmasın.

Aslında anlatacak çok şey var ama halim yok. Konu uzar gider. Özetle bu dediklerim ile idare edin. Kimseyle de tartışmaya girmeyeceğim. Saygılarımla.