Klima Montajı Esnasında Vakum ve Vakumun Önemi (2021) * Klima Satın Alanlar Mutlaka Okuyunuz *

Klima Montajında Vakum ve Vakumun Önemi

Vakum;iklimlendirme ve soğutma sistemlerinin hizmete alınmasından önce uygulanan,kritik öneme sahip bir işlemdir. Ev tipi klima sistemlerinde de uygulanması zorunlu olan bu işlem,çoğu zaman son kullanıcıyı da ilgilendirmektedir.

Evlerimizde,iş yerlerimizde kullandığımız veya kullanılan klima sistemleri “split” klimalardır.

*** UYARI : BU KONUNUN İKİNCİ MESAJINDA KLİMA KULLANICI ADAYLARINA HİTAP EDEN ÖZETLENMİŞ YAZIYI BULABİLİRSİNİZ. ***

** (BURAYA TIKLAYARAK DİREKT YAZIYA ULAŞABİLİRSİNİZ) **

** (Bu konuyu PDF formatında incelemek için tıklayabilirsiniz) **

* PDF linki açılmıyorsa buraya tıklayarak cihazınıza indirebilirsiniz *

Split Klima Nedir ?

Split,kelime anlamı olarak “ayrık” anlamına gelmektedir. Split Klima,(en az) bir adet iç ünite ve bir adet dış üniteden oluşmaktadır.

Geçmiş yıllara dönüldüğünde,klimaların “pencere tipi” olarak anılan,tek parça halinde oldukları bilinmektedir.

Bu klimalarda iç ve dış ünite diye bir ayrım yoktur. Tek parça olan ünitenin bir kısmı iç ortamda,bir kısmı dış ortamda bulunur ve bu üniteler birbirinden bağımsız değildir.

Günümüzde kullanılan split klimalar ise birbirinden ayrı iç ve dış üniteden oluşurlar.

İç ünite tamamen iç ortamda,dış ünite ise tamamen dış ortamda bulunur.

Söz konusu iki ünite arasında klimanın soğutma ve ısıtma işlevini yerine getirmesini sağlayan “soğutucu akışkan” , iç ve dış ünite arasına döşenen bakır veya alüminyum borular ile taşınır.

Elektriksel irtibat ise yine iç ve dış ünite arasında döşenecek olan elektrik kabloları ile sağlanır.

Klimanın kalbi sayılabilen kompresör ise dış ünitede bulunur. Klima sisteminde en önemli işlevi gerçekleştiren kompresör,klimanın en yüksek tüketime ve en yüksek ses seviyesine sahip olan elemandır.

Kompresörün dış ünitede olması,diğer eski tip klima sistemlerine göre klimanın çok daha sessiz çalışmasını sağlamaktadır.

Bakır Boru Alüminyum Boru

Split Klima Sisteminde Vakum ve Vakumun Önemi

Klimalar,içerisinde bulunan soğutucu akışkanın kompresör tarafından sıkıştırılması ve iç-dış ünite serpantin borularında dolaştırılması sonucu gerçekleşen ısı transferi ile ısıtma-soğutma işlemini gerçekleştirirler.

Aynı zamanda kompresör içerisinde bulunan ve kompresörün hareketli parçalarının yağlanmasını sağlayan kompresör yağı,belirli miktarda soğutucu akışkan ile karışarak soğutucu akışkan ile beraber klima sisteminde dolaşır. Bu sayede kompresörün soğutucu akışkanı basınçlandırdığı,soğutucu akışkanın kompresörün içerisinde temas ettiği hareketli bölümlere yağlama yağı da temas edip dolaşarak yağlamayı sağlar.

Klima sisteminde sadece bu iki madde dolaşmalıdır. Bu sisteme yabancı olan her madde,klimanın performansını ve ömrünü olumsuz yönde etkiler. Hava ve içerisinde bulunan nem bunlardan ikisidir.

Klima sisteminde dolaşım gerçekleştirecek olan iki madde “Soğutucu Akışkan” ve “Kompresör Yağıdır”.

Klima sisteminde bulunmaması gereken yabancı maddelerden ikisi de “Hava” ve “Nemdir”.

Split klimalarda soğutucu akışkan,üretim aşamasında dış ünite içerisine basılır.

Klima dış ünitesinin servis vanaları kapalı durumdadır. Dış ünite boruları içerisinde soğutucu akışkan,kompresörün dip kısmında (karter) kompresör yağı bulunur. Bu nedenle dış ünitenin dahili tesisatında herhangi bir şekilde hava ve nem bulunmaz.

Klima iç ünitesinin borularına ise üretim aşamasında azot basılır. İç ünite boruları azot basılı haldedir ve iç ünitenin bağlantı uçları kapatılmıştır.

İç ünite borularına basılan azot aynı zamanda “test gazıdır”. Montaj aşamasında iç ünite borularının ucu açıldığında bu azotun basınçlı bir şekilde çıkması gerekir. Bu durumun gerçekleşmemesi,azotun iç ünitenin montaj aşamasına kadar beklediği sürede iç üniteden çıktığını,dolayısıyla üretim hatası sonucu bir kaçak söz konusu olduğunu gösterir.

İç ünite ve dış ünite monte edildiğinde,iç ve dış ünite arası soğutucu akışkan devirdaimini sağlayacak bakır veya alüminyum boru içi boş halde klima sistemine irtibatlandırılır. Orijinal olarak kullanılması gereken boru materyali bakır olmalıdır. Maliyeti düşürmek adına alüminyum boru kullanımı da tercihler arasındadır.

Klima iç ve dış ünitesi arasında kullanılacak boru,uçları açık ve atmosfere açık şekilde klima sistemine irtibatlandırılır.

Bu nedenle borunun içerisi,ağzı açık bir pet şişe gibi hava doludur.Hava,aynı zamanda bünyesinde nemi de barındırır.

Klimanın iç ve dış ünitesi arasında kullanılan borunun içi ve içindeki azot dışarı atıldıktan sonra iç ünitede bulunan borular hava ve bünyesinde barındırdığı nem ile doludur.

Bu iki yabancı maddenin (hava ve nem) klima sisteminde,soğutucu akışkan ve yağ ile beraber dolaşımda olmaması gerekmektedir.

Söz konusu yabancı maddelerin klima sisteminde bulunması,klima sisteminin performansını düşürmektedir.

Çünkü klima sisteminde ısı transfer yeteneğine sahip soğutucu akışkan ile beraber soğutucu akışkan kadar ısı transfer yeteneğine sahip olmayan ve aynı sıcaklıkta aynı özellikleri gösteremeyen yabancı bir madde (hava) bulunmuş olacaktır. Bu da performansı olumsuz yönde etkileyecektir. Tıpkı bir aracın fren sisteminde hava bulunması gibidir. Nasıl ki fren sisteminde yabancı olan hava fren performansını olumsuz etkiliyorsa,klima sisteminde bulunan hava da ısıtma-soğutma performansını olumsuz yönde etkileyecektir.

Havanın içerisinde bulunan nem ise kompresör içerisinde bulunan yağlama yağının daha kısa süre zarfında yağlama özelliğini yitirmesine sebep olacaktır.

Bu da kompresörün yeteri kadar yağlanamaması sonucu arıza vermesine sebep olacaktır.

Aynı zamanda sisteme karışan nem,kompresörün iç parçalarının uzun vadede korozyona uğramasına olanak sağlayacaktır.

Ayrıca sistem içerisinde kalan nem ile buluşan, higroskopik bir kimyasal olan kompresör yağı asit meydana getirecek ve soğutucu akışkanın dolaştığı (kompresör,4 yollu vana,kılcal ve akışkan boruları) bölümleri/parçaları hasara uğratacaktır.

*Higroskopik : Nemi bünyesine çeken,nemi emen maddelerin özelliğine verilen isim.

Montaj esnasında havanın nemi çok fazla ise sisteme nemi fazla olan hava girmiş olacaktır. Söz konusu yüksek miktarda bulunan nem,klima sisteminin bir parçası olan kapiler ( kılcal ) borunun veya "expansion valve" (genleşme valfi)'nin içerisinden geçerken soğutucu akışkana ısı vererek donar ve soğutucu akışkanın geçişini engeller,bloke eder.

Bu da söz konusu andan itibaren klimanın soğutma/ısıtma işlevini yerine getirememesine sebep olur. Çünkü nem donarak kapiler hattını tıkar ve soğutucu akışkan devirdaimi durmuş olur.

Kılcal Boru Expansion Valve (TXV - EXV)

Tüm bu sorunları meydana getirecek olan hava ve nemi sistemden uzaklaştırmak ise zor bir işlem değildir.

Vakum İşleminin Yapılışı

Vakum işlemi için ;

-Vakum Pompası

-Soğutucu Akışkan Servis Hortumları

-Soğutucu Akışkan Manifold ve Manometresi

 Veya Vakummetre (Vakum Saati) elemanları gerekli olacaktır.

Soğutucu akışkan servis hortumu,dış ünite servis vanalarına bağlanır.

Dış üniteye bağlanan servis hortumu,manometreye(veya vakummetreye) ve vakum pompasına bağlanır.

Vakum Pompası,servis vanasına bağlanan hortum vasıtasıyla klima tesisatında bulunan havayı ve beraberindeki nemi vakumlayarak atmosfere tahliye eder (dışarı atar). Böylelikle borular içerisinde bulunan hava ve nem ait olduğu yere geri dönmüş olur :)

Borular içerisinde bulunan havayı tamamen boşaltmak,vakumlamak mümkün değildir. Bunun mümkün olması demek ; bir pet şişenin içindeki havanın boşaltılması sonucu pet şişenin büzülmesi gibi boruların da dümdüz olacak şekilde büzülmesi demektir. Bu kadar kuvvetli vakum işlemi yapılması mümkün olsa bile klimanın kullanılmasını imkansız kılacaktır.

Bu nedenle yapılan vakum işlemi,sistem içerisindeki hava ve nemi “mümkün mertebe” almaktadır. Tam vakum,mümkün değildir. Yapılacak olan vakum işlemi “ideal vakum”dur.

İdeal Vakum,Vakummetre ile izlendiğinde “500 Micron” ve altı değerlere sahiptir.

Çok kuvvetli bir vakum pompası 80-100 Micron değerlere inebilir. Ancak 500 Micron ve altı vakum değeri “ideal vakum” tanımını karşılar. Bu bağlamda 500 Micron ve altı değerlerde sisteme “vakum yapılmış” sayılabilir. Analog Manometreler için de 0’ın altı değerler sistemin vakumlandığını gösterir.

Vakum işlemi yapılırken vakum süresi,zaman ile ölçülemez. Daha doğrusu vakumun bitiş zamanı,süre ile ölçülemez. Esas alınması gereken değer,micron miktarı veya manometre değeridir.

Analog Manometrelerde “0” değeri,sistemin basıncının atmosfer basıncı ile eşit olduğunu gösterir.

Hem soğutucu akışkan şarjı,hem de vakum amacıyla kullanılabildiği için çoğunlukla servis teknisyenleri tarafından analog manometreler kullanılır. Analog Manometrelerde 0’ın altındaki değerler sistemin atmosfer basıncından daha düşük bir basınca sahip olduğunu (sistemin vakuma düştüğünü) gösterir.

Bahsetmiş olduğumuz gibi vakum,süreyle ölçülemez. Mutlaka gösterge takip edilmelidir. Ancak elde edilen tecrübeler doğrultusunda,ekstra uzunlukta boru çekilmemişse 15 dakikalık vakum işlemi yeterlidir.

Vakum işlemi tamamlandıktan sonra , önce manometre vanası ve ardından vakum pompası kapatılır. Önce vakum pompasının kapatılması,servis hortumlarında check valve yok ise yapılan vakumun boşa gitmesine,sistemden vakumlanan havanın sisteme tekrar geri girmesine sebep olacaktır.

Bu nedenle vakum devam ederken manometre vanası kapatılmalıdır ve ardından vakum pompası kapatılmalıdır. İşlem bittikten sonra hortumlar dış ünite servis vanalarından sökülmemelidir. Vakum işlemi bittikten sonra,hortumlar sökülmeden önce takriben 10-15 dakika süreyle beklenmelidir.

Vakum yapılırken,gösterge negatif değerlere düşmüyorsa sistemde büyük bir kaçak vardır. Bu nedenle kaçak olan kısımdan sürekli hava gireceği için sistem vakuma düşmeyecektir.

Küçük kaçakların tespiti için ise vakum bittikten sonra bir süre beklenmelidir. Kaçak söz konusu ise,kaçak olan kısımdan sisteme hava gireceği için manometre ibresi tekrar yükselecektir. Bu da fabrikasyon hataları ve/veya işçilik hatalarını sisteme devreye almadan tespit etmeye olanak sağlar.

Sistemde kaçak olmadığına kanaat getirildikten sonra,dış ünite servis vanaları az bir miktar açılır. Böylelikle klima sistemine bir miktar soğutucu akışkan salınmış olur. Bu sayede vakumdan ötürü meydana gelen negatif basınç,sisteme soğutucu akışkanın salınması ile beraber nötr konuma gelir. Bu işlemin ardından dış ünite servis vanalarına bağlı hortum sökülebilir. Sisteme bir miktar gaz verilmesinin sebebi,hortum sökülürken içeriye hava girmesini önlemek ve vakumun boşa gitmemesini sağlamaktır. (Servis hortumunun bağlandığı kısım sibobludur).

Hortumun sökülmesinin ardından servis vanaları tamamen açılır,servis vanalarının kapakları takılarak sıkılır ve klima test çalışmasına hazırdır.

(Son Düzenleme : Resimler düzenlendi)

Ben teşekkür ederim hocam,faydalı olmasını temenni ediyorum. Vakum konusu bu sektörde adeta kanayan bir yara... Araştırma yapan forumdaşlarımıza,kullanıcı adaylarına ve meraklılarına faydalı olması dileklerimle...

Saygılarımla...

Teşekkür ederim konu için. Gün içinde gelecek servis elemanı arkadaşlara muhakkak vakum istediğimi belirttim. Ona göre hazırlıklı gelmelerini istedim. İnşAllah Allah'tan korkan biri denk gelir de kalp kırmadan montajımızı gerçekleştiririz.

İlginiz için ben teşekkür ederim. Hakkınızda hayırlısı olsun. Gelişme oldu mu acaba ?

Saygılarımla...

bu kadar detaylı anlattığınız için teşekkür ederim. Bilgi, kandırılmanın önündeki en büyük engeldir.

Ben de 1-2 güne klima alacağım. Bu bilgiyi öğrenmeseydim kesin vakum yapmadan giderlerdi.

Muhakkak vakum isteyeceğim ve yapmazlarsa servis formunu imzalamayacağım.

Sizin gibi bilgi veren ve verdiği bilgiyi detaylandıran insanların olması gerçekten takdire şayan bir durum..

Merhabalar. Güzel yorumlarınız için çok teşekkür ederim. Söz de gayet yerinde ve iyi bir söz,ayrıca teşekkür ederim.

Bu hususta bilinçli olmak,parasını verip de aldığınız cihaza bu haksızlığın yapılmasını,kandırılmanızı engelleyen bir örnektir.

Tutumunuzun net olarak bu şekilde olmas çok iyi olur. Hatta montaj başlamadan vakum konusunu kendileri ile görüşerek netleştirmenizi tavsiye ederim.

Saygılarımla...

Rica ederim hocam,sizler de sağ olun.

Saygılarımla...

Merhaba.

7 metreyi aşan borulamada her 1 metre için üreticinin belirlediği miktarda gaz eklenmesi zorunludur.

Örneğin,

7 metreyi aşan borulamada üretici,her 1 metrede 20gr gaz eklenmesini istedi diyelim. (Katalogda yazar veya servis bilgisi dahilindedir).

20-7 = 13 metre fazlalık var.

13x20 = 260gr gaz eklenecek demektir.

Bu bir örnektir,teoriktir.

Gaz eklemesi mutlaka yapılmalıdır. Aksi halde klimanın performansı düşecek,basma hattı olan ince boruda metraja göre değişmekle birlikte karlanma meydana gelecektir.

-Vakum ise ücretsiz yapılır. Vakum,standart montaj prosedürüne dahil olan bir işlemdir. Yani ekstra bir uygulama değildir,yapılması zorunludur. Servis daha montaja başlamadan bu konuyu konuşup netleştirmeniz gerekir. Vakum işlemi şarttır,yapılmaması söz konusu olamaz. Asla kabul etmeyiniz.

Saygılarımla...

Bu konuda açıkçası servisler kendi özellerinde karar uyguluyorlar.

Yani ücretli olabilir de,olmayabilir de.

Bazı servisler ücretsiz montaj kapsamıdır diyerek ücret almıyor.

Bazıları da tabiri caizse "borulama o kadar uzun olmasaydı,bizim sorumluluğumuzda değil" gibisinden yorumlar yaparak ek ücret isteyebiliyor.

Bu kısım servis özelinde değiştiği için servise sorarak öğrenmenizi tavsiye ederim. Ne desek tahmini olur.

Hangisi etik derseniz,açıkçası ücret alana da kızamayız. Çünkü standart,ücretsiz montaj hizmeti kapsamının dışında ek olarak gaz ilavesi yapılmış oluyor. Yani servis ek hizmet uyguluyor ve gaz basmak suretiyle masraf yapıyor.

Saygılarımla...