'NE İŞ YAPIYORSUN ?' DİYE SORMAK

"İlk defa İsveç'te bir kızla buluşuyorum.

Muhabbet ediyoruz, kız sevdiğim filmleri soruyor, okuduğum kitapları soruyor, gezdiğim ülkeleri soruyor. Ama işimi sormuyor.

Ben alışmışım Türklere, adın nedirden sonra ikinci soru işin nedir. Yok abi döndük dolaştık sevdiğimiz yemeklere falan geldik hala sen ne iş yaparsın demiyor kız bir türlü.

En son ben sordum, dedim ki ya her şeyi sordun da, sen ne iş yaparsın diye sormadın. Dedi ki kız, ne iş yaptığını sorarsam dolaylı olarak sosyal statünü, kaç para kazandığını da sormuş olurum. Ayıptır. Ben paranı, statünü merak ettiğim için değil seni merak ettiğim için buradayım.

O gün anladım ki bizde kast sistemi var. Atasözümüz var davul bile dengi dengine diye. Meğerse her davul denkmiş.

Başka gün yüksek mühendis bir amcayla tanıştım. Ne projeler yapmış. Tüneller, köprüler, havaalanları vs...

Senin yaşında oğlum var dedi. O da mühendis mi dedim. Hayır işçi, duvar ustası dedi. Dedim o nasıl oldu, mühendisin oğlu işçi olur mu? Bizde olsa babam döve döve okutur mühendis yapar.

Adam kızdı.

Niye öyle diyorsun benim oğlum çok iyi bir duvar ustasıdır. Zorla kötü mühendis olacağına, iyi bir duvar ustası olmasının ne kötülüğü var dedi. Adam gurur duyuyor oğluyla.

Utandım.

Utandım çünkü biz toplum olarak buyuz.

Böyle yetiştik, yetiştirildik. Bizde kast sistemi var. Mühendisin oğlu gerekirse zorla kötü bir mühendis yapılır, iyi bir duvar ustası olmasına izin verilmez."

pek değil, koç holdingin sahibinin favori yemeği pilav üstü kuru

Ben yabancıların bu konuda hassas olduğuna inanmıyorum. Kapitalist sistemde eşit değiliz. Hepimiz belirli kriterlere göre sıralanıyoruz. Mesela Hakan Sabancı hepimizden üstün durumda. Aile içinde bile evlatlar sıralanıyorken buna şaşırmamak lazım. Biz de doğal olarak bilmediğimiz biriyle karşılaştığımız zaman o kişinin sıralamasını çözmeye çalışıyoruz. Asıl öğrenmek istediğimiz şey ise bizden üstün olup olmadığı. Bunu decode ettikten sonra rahatlayıp ona göre tavır alıyoruz. Eğer çözemezsek bir rahatsızlık oluşuyor içimizde. Doğru davranamamaktan ve yanlış şey söylemekten çekiniyoruz. Mesela mahalle arkadaşın aşağı yukarı seninle aynı sıralamaya sahiptir. Onun yanında rahat olursun. Ama üniversitede tanıştığım spor arabası olan biri yanında daha dikkatli davranırsın. Bazı şeyler bilmediğini, görmediğini hemen belli etmezsin. Kısacası bir insanın sosyal-statüsünü öğrenmenin en kısa yolu mesleğini sormaktır. Tabii işe yaramadığı durumlar da oluyor. Doktordur mesela ama göze batacak şekilde cimridir ya da konuşması bozuktur. O zaman mesleki olarak senden üstün olsa bile o kadar kötü hissetmezsin. Avunacak bir nokta bulursun hemen kendine.   Doktor ama acayip cimri ya.

Batılı gözünde ise bizler direkt Orta Doğu'luyuz zaten. Türkiye, Ermenistan, İran, Beyrut fark etmiyor. Hepimize aynı gözle bakıyorlar. Ama bir Parisli olsan farklı bakarlar sana. Amerikalılar, Türk olduğunu öğrenirse üstünüm diye geçer ama Fransız olduğunu öğrenirse üstünüm diye geçemez çünkü Fransa demek moda, lüks, yemek, şehir demek. Amerikalıların çoğunun sahip olmadığı bir şey.

Ee tatile nereye gidiyormuş peki? Nereleri nereleri gezip görüyorlar holding sahipleri? Aynı tecrübeleri yoksul biri yaşayabilir mi? Aynı hobilere sahip olabilir mi? 

yemek kısmı için söyledim. gezip gördüğü yerler konusunda haklı olabilirsiniz.

Yok hocam gerçekten yemek konusu da ortak değil. Yani en basitinden markete gittiğim zaman aldığım makarnanın bile kötüsünü, ucuzunu alıyorum. Güzel bir yere gidip makarna yemekle benim yaptığım şey aynı aktivite değil kesinlikle

Abi abartmayin insana ne is yapiyorsun diye sorulur muhabbet ediyorsun tanimaya calisiyorsun sanirsin gizli ajan.

Biz şehir değiştirmeyi, dışarda yemek yemeyi bile lüks sandığımız için öyle düşünüyorsun;Avrupalı gençler, 25 yaşında 5-10 ülke gezmiş oluyor halbuki.

Adam 20 kağıtla parise trenle geçip akşam yemeği yiyip gelebiliyor. Bizim için çok uçuk şeyler

Duvar ustası da kazandığı parayla araba alacak kadar iyi ekonomi olsa ülkede herkes göğsünü gere gere mesleğini söyler

Biz cahil bir milletiz. Gelişmekte olan ülkeyiz diyerek ancak kendimizi kandırıyoruz. Gelişmişlik önce kafada başlar. Kafa yoksa gerisi teferruat.

Bahsettiğin konu sadece İsveç'e özgü değil. Tüm gelişmiş ülkelerde benzer durumlar var. Örneğin Amerika'da üniversitede profesör birisi ile temizlikçinin evlnemesi normal karşılanır, lüks bir araca binen bir kişi ile ucuz bir araca binen kişi arasında statü farkı yoktur. Toplumda maddiyata yönetlik bir ayrım yoktur.

Boş duyar bunlar...