Bizans mı Roma mı?

quote:

Orijinalden alıntı: Nat Alianovna

Müslümanların Roma'yı yıkmasını hazmedememelerinden ziyade Avrupa'daki Latin ve Germen Katolik insanların doğudaki Ortodoks ve Grek bir topluluğun ve hükümdarlarının "Romalılar" olmasını kabul edememesine dayanıyor. Latin veya Germen Avrupalı'nın algısında gerçek bir Romalı Latin ve Katolik Hıristiyandı. Roma imparatoru da Germen imparatoruydu. Doğudaki Yunanlaşmış, geleneğe göre Imperium Romanum devletinin kesintisiz devamı ve kendisi olsa da Konstantinople merkezli devleti Roma olarak kabul edemiyorlar ve ona Bizans demeden çok daha önceden Greeklerin İmparatorluğu diyorlardı. Bizans ismini Roma - Rum İmparatorluğu yıkıldıktan sonra Alman tarihçi Hieronymus Wolf imparatorluğun başkenti İstanbul'un tarihsel olarak Megaralı Grek kolonist Byzas'in kurduğu Byzantion'un üzerine temellenmiş olmasına bakarak icat ediyor. Roma - Rum İmparatorluğu zaten Grek ise ona tarihsel olarak Greklerin kurduğu başkentinin, imparatorluğun göz bebeğinin antik ismini yakıştırmak yanlış olmayacağı gibi bizim şu an Bizans veya Doğu Roma olarak bildiğimiz Ortodoks Hıristiyan Basileia Rhomaion devletinin Romalılık meşruiyetini Kutsal Roma İmparatorluğu lehinde zedeleyecekti. Haliyle etiket büyük bir başarıyla yapıştı ve Avupa'da yaygın kullanım kazandı. Modern akademik ve popüler literatüre de Avrupa üzerinden böyle yerleşti. Evet, bu bir miktar Rum İmparatorluğu'nun Müslümanların eline geçmesi ile alakalı, ancak esas mesele Rumların Latin değil de dominant Grek karakterli bir "Romalı" olmasında. Hele hele Ortodoks olmak, yani tarihsel ve coğrafi olarak doğuda kendi başına inanç ve ritüel pratikleri geliştirmiş olmak ve Papa hazretlerini aforoz etmeye cüret etmek affedilmesi mümkün olmayan sapkınlıklardı... Gerçek bir Romalı aynı zamanda gerçek Hıristiyan yani Katolik olmalıydı. İmparator Büyük Theodosius zamanından beri Avrupa'da bu böyleydi; Civis Romanus demek Christianus Catholicus demekti. Roma devletinin hakimiyeti Avrupa'da pratikte çökse de ve Roma devleti doğuda sıkışıp kalarak Yunanlaşsa da, asırlar içerisinde tamamen farklı bir inanç pratiği geliştirse de Batı ve Orta Avrupa'da Romalılık ve Katoliklik hukukları Germenlikle karışmış Latin dil ve kültür formu ile beraber en azından şeklen aynen devam ediyor ve öyle evrim geçiriyor; zaten siyasi olarak "Romasızlık" da çok sürmüyor iki üç asır sonra Frank imparatoru Şarlman Latin - Germen bir Roma İmparatorluğu'nu artık feodal olan bir dünyada yeniden tesis ediyor. Şarlman'dan sonra feodal düzen ve hiyerarşi konfederal siyasi tarzıyla yüzlerce yıl Avrupa'da "Kutsal Roma İmparatorluğu" makyajı ile dolaşıyor. Bizans devleti ise feodal yapıya çok uzun süre boyunca müsaade etmemiş ama Hellenistik topraklarda sıkışıp Latin popülasyon ve topraklarının yitimi ile Yunanlaşmış merkeziyetçi bir Roma İmparatorluğu'ydu. Kesintisiz bir devlet ve imparatorlar geleneği ve sadece çeviri farkından ibaret resmi isimleri bunu anlatıyor zaten. Imperium Romanum veya Basileia Rhomaion yani Roma İmparatorluğu. Bizans veya Doğu Roma terimleri çok kullanışlı, tarihsel ve lokasyonal fiziksel icatlardır aslında tarih boyunca devletlerin ve toplulukların evrimini, buna rağmen değişmeyen bir takım belirli algılarını ve isimlerini görmemizi sağlayan. Elin Alman'ı Grekliğe vurgu yapıyor ama bu devletin gerçekten tarihsel olarak Roma olduğunu görmezden geliyor. Grek ise Roma devleti ve Hıristiyan ideolojisi tarafından o denli şartlandırılmış ki kendisini Romalı (aslında orijinalde Latin olan bir soy) olarak görüyor. Şunları not edebilirsiniz: Bizans aslında tarihsel olarak varolmamıştır. Bir Bizanslı kendisine Romalı (Romaios) der; devleti ise Imperium Romanum'un doğrudan bir imparatorluk şubesinin devamıdır. Geç Antik Roma İmparatorluğu'nda Konstantinopolis Roma ile denkti. Roma paralarında aslen bu iki kentin adı yazar, yalnızca bu iki kentin başkent valisi (prefectus urbis'i) bulunurdu. Batıda ve doğuda Roma imparatorları için pratikte olmasa bile teoride öncelikli kentler her zaman bu iki kentti.