Noctua NF-A15 PWM İncelemesi [Alternatifi Olmayan Fan]

Selam millet. Son iki incelemede Noctua'nın geleneksel fanlarından NF-S12A ve NF-F12'yi inceledim.Bu incelemede ilginç boyutlarıyla ısı emici bloklar için tasarlanmış NF-A15'i inceleyeceğim. Noctua, Thermalright, Raijintek, Cyroig, Akasa gibi firmaların çift kule ya da geniş ısı emicili bloklarına bakarsanız neredeyse hepsinde bu tarz 120MM vida deliklerine sahip fanlar görürsünüz. Bunun temel nedeni ısı emicisi en verimli boyutlara getirdikleri için fanı da buna uydurmaya çalışıyorlar. Noctua bu fanı NH-U14S ve ND-D15 soğutucularında da kullanıyor. Diğer kullanım alanları için NF-A15 yerine Noctua sadece çerçeve tasarımı farklı olan NF-A14'ü tasarlamış.




Şimdiye kadar gördüğüm en iyi kutu ve kutu içeriğine sahip. Kutu tasarımı için bayağı ugraşılmış. Önde ve arkada kapaklar yer alıyor ve bu kapakları açtığınızda fanla ilgili teknik detaylara yer verilmiş. Ön kapaktan kutu içeriği ve fan da gözüküyor. Kutu içeriğinde voltaj düşürücü adaptör, kablo uzatıcı, y kablo, plastik ve metal vidalarda yer alıyor.

Genel olarak işlemci soğutucu blokları için tasarlanmış olan fanın 120MM vida delikleri olmasına rağmen genişliği 150MM ebatındadır. Kanatların büyütülmesindeki amaç performans artışının aynında ses içinde optimum dengeyi yakalamak. Fan yapraklarının yanında paralel şekilde devam eden çizgiler var. Noctua bunlara hava akımı hızlandırıcı kanallar diyor. Hava akımının hızlandıran bu kanat tasarımı sayesinde fanların oluşturduğu hav akımı geleneksel fanlara göre daha hızlanarak daha verimli ve daha sessiz çalışmasını sağlar. NF-15'in çerçevesinde yer alan [AAO (Gelişmiş Akustik optimazyon)] titreşim önleyici padlerle birlikte Noctua'nın iç ve özel yüzey tasarımı sayesinde performans/ses dengesi en iyi seviyeye getirildi. Fanın çerçevesine bakıldığında dört köşede de basamaklı bir yapı göze çarpıyor. Noctua bu tasarım sayesinde türbülans yaratılarak fanın daha fazla hava emmesini sağladığını söylüyor. Yani hava akışı verimliliği arttırılıyor. Fanların uç kısımdaki oyuklar sayesinde kanatların hava akımı emiş yerinden ayırarak kanat sesini, hava akımını ve basıncı arttırır.

Detaylı performans testleri kısmında sonuçların birine girmemesi için aşağıdaki tabloda fanın 1V-12V arasındaki tüm ses seviyesi, statik basıncı, hava akımını gibi verileri tüm ayrıntılarıyla aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz. Sonuçta fanı sadece son devirde kullanmıyoruz. Onun için hangi devirde ne yapıyor bilinmesi önemli. Eğer başka fanlarla aynı devirlerde sergiledikleri performans farkına bakmak istiyorsanız bu detaylı tabloyu diğer karşılaştıracağınız fan inceleme konusunda bulabilirsiniz.



Aşağıdaki resimde fanın oluşturduğu sesin spektrum analizini görebilirsiniz. Kırmızı renk ortam sesini temsil ediyor.Yeşil 5V, Mor 7V, Fuşya 9V, Sarı 12V

Normalde video kayıtlarında fan 12V'da çalışırken yapıyordum ama artık kayıtlarda 1V-12V arasındaki tüm performansını görebilirsiniz.

Yaklaşık iki yıl önce fan incelemesi serüvenine başladım. Amacım yapılabilecek en detaylı testleri yapmaktı. Bir süre araştırıp teçhizatları topladıktan dört ay sonra birkaç fan incelemesi çıkardım ortaya. Daha sonra ekipmanlarımın kalitesiz olduğunu düşünerek ufak iyileştirmelere gidip bir sene sonra bir kaç fan incelemesi daha yayınladım. Ama hala eksik kısımlar vardı. Bunları da düzelttikten sonra karşınızda eksiksiz bir biçimde karşınızda bulunuyorum. İki yıllık AR-GE aşaması tamamlandı ve yeni ekipmanlarımla birlikte eksiksiz fan incelemeleri yapmak için hazırım.

1- Heatsink ve Radyatör [Sogutucular] Üstünde Performansı

İlk başlarda soğutma performansı testleri için işlemciyi kullanıyordum fakat neredeyse bir yılı aşkın süredir sistemin uzay montaj olmasından dolayı canım sıkılıyor ve buna ilave olarak sürekli işlemciyi stres programlarıyla kastırdıgım için anası ağlamıştı .Düşünüp taşınırken başka incelemelerde de görmüş olduğum, işlemciyi simüle edecek bir düzenek kurmaya karar verdim. Bunun için işlemci boyutlarında bir bakır bloğa ,ısı kaynağı olan dirençlere ve oluşacak ısıyı ölçmek için bir termometreye ihtiyaç vardı. İlk iş olarak ısıyı yayabileceğim bir element lazımdı ve bunlardan en uygunu bakır levhalardı. Daha iyi iletkenler var fakat çok uçuk maliyetlerle karşılaşacağımdan başka alternatiflere yönelmedim. Aldığım bakır levha 5 CM yüzey alana ve 1.5 CM kalınlığı sahip. Isıyı yayacak alanı bulduğuma göre bana bir ısı kaynağı lazım. İlk başlarda peltier düşündüm fakat soğuk tarafın sıcaklığını ayarlanamadığından sorun oluşturma ihtimali yüksekti. Daha sonra araştırırken fişek rezistansları gördüm ve istediğim boyutlarda da temin edebiliyordum. İki adet 200W 0.8MM*4MM fişek rezistans tercih ettim ve boyutlarına göre bakır bloğa rezistansları yerleştirmek için delik açtırdım. Artık elimde iki adet 200W ısı kaynagı vardı. İşlemciyi fazlasıyla simule ettiğine eminim çünkü soğutucu olmadan çalıştığında 30 sn de 160 derecelere ulaşıyor. Diğer sorun ise bu ısınmanın stabil olup olamayacağıydı. Mesela on dakika çalıştırdığımda 200 dereceyi bulan blok başka bir zaman tüm ortam şartları aynı olmasına rağmen 210 derece oluyorsa bu tüm testin çuvallayacağı anlamına geliyor. Bu sorunu çözmek için yapılabilecek tek iş sabit voltaj alabileceğim bir devreydi. Malum elektrik hatlarımız düzgün olmadığından dalgalanmalar mevcut ve voltaj değişiklikleri de rezistansın ısınmasını direkt etkiliyor. Onun için tüm test boyunca Inform Sinus 1000VA online ups kullandım.

Bu aşamalardan sonraki sorunsa blokta ki ısının nasıl ölçüleceğiydi. Bunun için ayriyeten kaliteli bir dijital ve log dosyası tutup bilgisayara atan bir termometreye gerek var. Bunun için UN-IT U325 ve Voltcraft K204 kullanıyorum. Bloktaki sıcaklığı ölçmek için bakır bloğun tam ortasına bir delik açtırdım ve buraya K Tipi yivli 1 metrelik probu tutturdum.

Ayrıca paylaştığım sıcaklıklar delta cinsinden sıcaklıklardır.Yani blok sıcaklığından ortam sıcaklığı çıkarılmıştır. Örnek vermek gerekirse oda 25 derece blok 55 derece dersek delta sıcaklık 55-25=30 oluyor. Böyle bir hesap yapmamdaki amaç A fanını test ederken oda sıcaklığı 25 dereceyken diğer fanı testte 20 derece olursa bu testin hiçbir anlamı kalmaz. Bu detayı tabloya yazabilirim fakat bu seferde çok fazla veri olacağından kafa karışıklığına yol açabilir. Bunun çözümü için her fanın testinde oda sıcaklığı paylaşacağım (ki bu çok fazla kafa karıştırır) ya sürekli klima açık duracak ya da delta sıcaklığıyla sonuçları paylaşacağım.

1A-Hava Sogutma Performansı[HeatSink Üzerinde]

Artık işlemciyi simüle edecek bir ısı kaynağımız olduğuna göre bundaki ısıyı iletmek için heatsink lazımdı.Testte 120MM ve 140MM fanları test edebilmek için Noctua'nın NH-U12S ve NH-U14S soğutucularını kullandım. Tek soğutucuda kullanabilirdim ama fanın kendi boyutlarında iki farklı soğutucu kullanmak fanın gerçek anlam performansını anlamamız için daha iyi bir yöntem.

Soğutucuyu bloga montaj etmeden önce Noctua NT-H1 sürdüm ve blokları montajladım. Ufak bir dipnot düşeyim. Benim elimde işlenmiş 3 tane bakır blok bulunuyor. Yani 140MM ve 120MM fanı ayrı soğutucularda test ederken bloğu sökmem gerekmiyor.Yani montajı bakır blok ve soğutucu ayrılmamak üzere bir kere yapıyorum.Bundaki amacım her montajda macunun farklı uygulanmasından dolayı oluşabilecek hata payını en aza indirmek, macun israfını önlemek ve montaj sırasında kaybedilen vakitten kazanç.

Montaj bittikten sonra rezistansları fişe takıyoruz ve blok ısınmaya başlıyor. Toplam test süresi 25 dakika. Bu 25 dakika boyunca her sıcaklık anlık olarak bilgisayara saniye saniye kaydediliyor ve ben bunların ortalamasını alıyorum. Diğer teste geçmeden önce blogun ortam sıcaklığına inmesini bekliyorum ki testlet tutarlı olsun.

Eğer test edeceğim fan elimde bir taneyse Push[Fan ısıyı radyatörden üfleyerek uzaklaştıracak şekilde konumlandırılmış] ve Pull [Fan ısıyı radyatörden çekerek uzaklaştıracak şekilde konumlandırılmış] olmak üzere iki farklı konumda test yapıyorum. Ama aynı fandan iki taneyse Push ve Pull yöntemine ilave olarak Push/Pull yöntemini de ekliyorum .

Ayrıca paylaştığım sıcaklıklar delta cinsinden sıcaklıklardır.Yani blok sıcaklıgından işlemci sıcaklığı çıkarılmıştır. Örnek vermek gerekirse oda 25 derece blok 55 derece dersen delta sıcaklık 55-25=30 oluyor.Böyle hesap yapmamdaki amaç bir fanı test ederken oda 25 dereceyken diger fanı testte 20 derece olursa bu testin hiçbir anlamı kalmaz. Bunun çözümü için her fanın testinde oda sıcaklığı paylaşacağım ki buda çok fazla kafa karıştırır ya sürekli klima açık duracak ya da delta sıcaklığıyla çalışacağım.

1B- Su Sogutma Performansı [Radyatör Üzerinde]

Soğutucular üzerinde performans testlerinin ikinci ayağı olan fanların radyatör üstünde performansı.

İlk önce su soğutmadaki kullandığım bileşenleri aktarayım.

İşlemci Blogu:Swiftech Apogee Gtz
Pompa :Thermaltake P500
140 MM Radyator: XSPC EX120 (35 MM Kalınlıgında)
120 MM Radyator: XSPC EX140 (36 MM kalınlıgında)

120 lik ve 140 lık fanları ayrı ayrı test edebilmek için kendi boyutlarında iki farklı radyatör kullandım. İki farklı su soğutma sistemi kuracak teçhizatım olmadığı için radyatörleri bir bünyede topladım fakat vanalar yardımıyla hangi fanı test edeceksem test etmeyeceğim fanın radyatörünün vanalarını kapatıyorum ve oraya su akışı olmadığından test etmediğim radyatörü aradan çıkartmış oluyorum.

Bundan sonraki test aşamaları yukarıda paylaştığım yöntemle birebir aynı olduğundan tekrardan yazmayacağım.

2-Hava Akımı Ölçümü

Bunu için bir Anomemeter'a ihtiyaç var. Çok farklı fiyatlarda Anemometreler var fakat benim tercih ettiğim ürün CEM DT-8880. Piyasadaki en kaliteli cihaz değil ama fiyat performans oranı yüksek bir ürün. Hava akımını ölçmek için daha önceden ufak bir kutu yapmıştım fakat Noctua ve Noiseblocker mühendisleriyle konuştuğumda bu kutunun yetersiz olduğunu öğrendim. Hal böyle olunca 120MM ve 140MM fanları aynı ayrı test etmek için iç hacmi 50CM X 50cM iki adet kutu yaptım. Kutu içerisi izolasyon malzemeleri kaplı. Diğer detaylar bende kalsın. Kutunun bir ucuna fanı diğer ucundaki deliğeyse Anemometre'nin probunu yerleştiriyorum.

Tetleri on iki farklı [1V-2V-3V-4V-5V-6V-7V-8V-9V-10V-11V-12V] voltaj aralığında yapacağım paylaştığım değerler CFM yerine daha hassas olduğu için FPM cinsinden değerler olacak. FPM kavramını biraz açacak olursam FPM=ft/min yani Feet Per Minute. İsterseniz bu sonucu CFM'ye de çevirebilirsiniz. Kutunun boyutlarını m2 çevirip FPM ile çarpmanız yeterli.

Unutulmaması gereken en önemli husus buradaki sonuçların sitelerde yer alan sonuçlar ile karşılaştırılmamalı çünkü tamamen farklı ortamlarda, farklı test araçlarıyla ve farklı birimlerde ölçüm yapıldı. Temel amaç testin kendi içinde tutarlılığını sağlayarak testteki fanların sonuçlarını başarılı bir şekilde karşılaştırmak .

3- Basınç Ölçer

Beni ölçüm konusunda en çok zorlayan kısım bu oldu. İlk başta ebay'dan 50$ bir manometre aldım ama ölçüm hassasiyeti az olduğu için işime yaramadı. Daha sonra yaptığım araştırmalar ve firmaların teknik uzmanlarından aldığım bilgiler statik basıncın ev ortamında bu tarz cihazlarla ölçmenin imkansız olduğuydu. Durum böyle olunca araştırmalarım sonucunda piyasada bulunabilecek en hassas manometre olan Extech HD755 aldım .Manometrenin ölçüm aralığı 0.5 psi.

Burada paylaştığım sonuçları sitedeki yazan sonuçlarla karşılaştırmayınız. Çünkü tamamen farklı ölçüm yöntemleri kullanılıyor ve benim bu sonuçları paylaşmamın amacı test ettiğim diğer fanlarla aradaki farkın ortaya çıkması. Yani kendi içinde tutarlı sonuçlar elde etmek.Test ederken yine 1V-12V arası değerleri test ettim.

Hava akımını ölçmek için kullandığım kutuları basınç ölçümünde de kullanıyorum.

4-Ses Ve Görüntü

Video kaydını Canon 650 & 50MM F1.4 ile yaptım. Ses kaydı için fZoom H1 kullandım. Sesi desibel cinsinden ölçmek içinse CEM DT-85A'i kullandım. Video da gördüğünüz gibi fan boştayken bir standdın üzerinde duruyor. Kullandığım stand XSPC'nin radyatör standı. Titreşim yapmaması için Noiseblocker'in vida setini kullandım.. Videoda fan hızının ve voltaj değerinin gözükmesi için Lamptron FC5V2 kullandım. Fanları test ederken atx güç kaynağı kullanmak yerine ayarlanabilir dc güç kaynağı MCH-305D-2 kullandım. Ayarlanabilir dc güç kaynağında voltaj hem daha stabil hem de çekilen amper değeri de gözüküyor. Fan hızını ölçmek için kullandığım takometre UNI-T UT372

Ses ölçümleride 1V-12V arasındaki tüm değerlerde yapılacaktır.Ayrıca video da fanları boşta,heatsink ve radyatör üzerinde Push-Pull-Push/Pull gibi konumlarda da test ettim.Çünkü fanların ses seviyeleri boşta ve soğutucu üzerinde ses seviyeleri degişiyor.Bunda da en önemli etken statik basınç değeri.

Bugün yayınlayacağım incelemede bu test aşaması yer almayacak fakat bu teste ilerleyen günlerde Minidsp UMIK-1 ile yapmış olduğum sesin spektrum analizini içeren tablolarda ekleyeceğim. Ses düzeyini anlatabilmek için desibel cinsinden paylaşılan skorlar yetersiz kalır.

5- Engelli Hava Akımı

Bu yeni metodu ilk defa bu incelemede kullanacağım. Aşağıdaki resimlerde görüldüğü gibi 16 CM çapında yaklaşık 60 CM uzunluğunda fan testi için geliştirilmiş bir silindir var. Silindir üzerindeki sticker'dan görüldüğü gibi ürün Corsair'den temin edilmiş. Değiştirilebilir aparatları sayesinde hem 120MM hem 140MM fanlar test edilebilir. Silindirin içinde iki tane mesh gözüküyor. Bunların amacı fanların önünde bir engelle karşılaştığında hava akımının ne kadar etkileneceğini göstermek. Normal test aşamalarını tamamladıktan sonra bu kısmı sona bıraktım. İlk başta testi içindeki engelleri kaldırarak yapıp daha sonra bunu standart halde yaptı. İki denememde de aldığım sonuçlar neredeyse aynıydı. Testleri bu şekilde yaptığım zamanda bu test aşamasının bir manası kalmıyordu. Durum böyle olunca bende yeni engeller ekledim. Bunların arasında toz filtreleri ve radyatörler var. Denemelerimden sonra en mantıklı çözümün engel olarak radyatör olduğunu gördüm ve Asetek'in 40 CM kalın bir radyatörünü kullandım. Bu radyatör hava akımını ciddi anlamda engelliyor. Bu aşama aslında gerçek hayatta kullanımı daha çok yansıtıyor çünkü fanlar heatsink, radyatör, toz filtreleri, kasa kapağı gibi engellerle karşılaşıyor.

Performans Testleri


Normalde 120MM ve 140MM fanların sonuçları ayrı tablolarda paylaşıyordum fakat bu testte Corsair'in sadece 120MM fanları olduğu için sonuçlarda 140MM fanlar olmayacak. 1V-12V arasında elde ettiği sonuçları yukarıda ayrı olarak paylaştım. Bu tablodaki sonuçlar fanların 12V'da yani tam güçte çalışırken elde ettiği sonuçlardır.



Fanların ses seviyesi ve diğer fanlarla karşılaştırması.







Engelli hava akımı testleri. Diğer testlerde olduğu gibi bu testte 1V-12V arasında tekrarlandı.

---

Fanların Noctua NH-U12S üzerinde üç farklı konumdaki sıcaklık seviyeleri ve diğer fanlarla karşılaştırması. Heatsink performansı.






Fanların XSPC EX120 üzerinde üç farklı konumdaki sıcaklık seviyeleri ve diğer fanlarla karşılaştırması. Radyatör performansı.







İncelemedeki NF-A15 PWM modelinin Türkiye fiyatı 110 TL. Diğer fanlarda olduğu gibi bu modelde Amazon ile fiyat aynı. Eğer klasik Noctua renkleri size göre değilse Chromax ailesinde siyah versiyonu da var ve yaklaşık 30 TL daha pahalı. Ama Chromax modeli Amazon üzerinden alınırsa 15 TL civarında karınız olur. NF-A15 120MM vida deliklerine, 140MM genişliğe ve 150MM genişliğe sahip boyutlarıyla farklı bir fan. Bununda nedeni girişte dediğim gibi bu fanın Noctua'nın kendi soğutucularında kullanılacak üzere tasarlanması. Bu fanı kasada kullanmak pek mümkün değil. Ama bazı kasalarda fan takılacak alan geniş oluyor fakat sadece 120MM fanlar için vida delikleri bırakıldığında takabilirsiniz. Sıvı soğutmanızda da kolay kolay kullanabileceğiniz bir fan değil. Bazı 140MM radyatörler 120MM fanlar için vida deliği olsa da fanın genişliği 150MM olduğundan sıkıntı yaratır. Zaten böyle amaçlar için tasarlanmış NF-A14 varken NF-A15 almak mantıksız olur. NF-A15 ile NF-A14 tamamen aynı teknik özelliklere ve performans verilerine sahip. Tek farkı NF-A14'ün klasik bir 140MM fan olması. Ha birde NF-A14'ün PWM versiyonu 1500 RPM. Zaten NF-A15'de bir devir karmaşası var. Bu fanın tek PWM versiyonu var ve o da 1200 RPM. Soğutucularda olan modellerse 1500 RPM. Chromax serisi siyah fanın hızı da 1500 RPM mesela. SS02 yatak tipi en beğendiğim sıvı tabanlı yatak tiplerinden. Fan mili bir yagın içinde döndüğü için sürtünme tabanlı ses ortadan kalkıyor ve diğer fanlara göre kullanım ömrü daha yüksek. Zengin kutu içeriği, özel tasarlanmış kutusu, yüksek malzeme kalitesi rakiplerinden net olarak ayrılıyor. NF-A15 PWM'yi son inceleme verilerinin yer aldığı veri tabanında yola çıkartarak karşılaştırabileceğim fanlar Aerocool'un DS140 ve Shark 140. Ama biri 1000 RPM diğeri 1500 RPM olduğu için AF15 tam ortada yer alıyor. Ama 1200 RPM'de olmasına rağmen hem ses hem performans olarak her alanda rakiplerinden net olarak daha iyi. Performans anlamında söyleyebileceğim olumsuz bir durum yok. Rakipleri arasında gözüm kapalı olarak tercih edebilirim. Detaylı düşününce fanla ilgili olumsuz bir detay aklıma gelmiyor ama illa kulp takılacaksa fiyatı ve rengi sayılabilir. Renk beğenilmezse alternatifler mevcut, fiyat olarak evet yüksek fiyatlı ama kur bu seviyedeyken ben normal karşılıyorum. Eğer NH-D15, NH-U14S için ikinci ya da üçüncü bir fan arıyorsanız, kullanım amacınız için bu boyutlarda bir fana ihtiyacınız varsa NF-A15 PWM fan almak isteyen herkese rahatlıkla önerebileceğim bir çözüm.