"Eşit" miktar durumlarında başlangıç değerleri büyük olandan kullanılır. Şöyle;
Tepkimede 1 mol X, 3 mol Y ile tam verimle reaksiyona girsin.
"Eşit mol sayılı" diyorsa başlangıçta ikisini de 3'er mol alırım. (Veya işi sağlama almak için net sayı değerleri vermem de 3n derim.)
X'in mol ağırlığı 10, Y'nin mol ağırlığı 12 gram/mol olsun. 1 mol X ile 3 mol Y tam verimle reaksiyona girsin.
"Eşit kütleli" diyorsa başlangıçta ikisini de 36 gram alabiliriz.
36 gram nereden geliyor? 1 mol X ==> 10 gram & 3 mol Y ==> 36 gram. Büyük olanı başlangıç kabul ederim.
Yani saf reaksiyona gire 10 gram X ile 36 gram Y, artma olmadan tam verimle reaksiyona giriyor. Ama başlangıçta eşit kütleli aldıysam 36 gram derim. Sonuçta X bir miktar artar, harcanan ise 1 mol X'in mol ağırlığı kadarı olur.
Öncelikle tepkime tam verimli. Yani 1 maddenin bir kısmı harcanıp artıyor veya artan olmuyor.
N2 + 3H2 ==> 2NH3
Tepkimeye göre 1 mol N2 (28 gram N2) ile 3 mol H2 (2 gram H2) artansız reaksiyon verirmiş.
Ancak başlangıçta gazlar eşit mol sayıda. O zaman büyük olanı alırım. Burada büyük olan ne? 3.
Bize başlangıçtaki gaz karışımının molünü sorduğuna göre elimizde şimdilik net sayısal değer yok. O zaman 3 mol değil de 3n derim.
N2 + 3H2 ==> 2NH3 3n----3n
1 mol N2 ile 3 mol H2 reaksiyona giriyor. O zaman burada şöyle bir mantık kurabilirsin.
Elimizde 3'er mollük 2 gaz var. Bu gazlardan birinin 3 molü diğerinin ancak 1 molü ile reaksiyona giriyor. O gazdan 3 mol harcanırken, bu gazdan da 1 mol harcanıyor ve kalan 2 mollük kısmı artıyor. Burada mantıken H2 tükenmiş, N2'den de artmıştır. Çünkü 1'e 3 oranında reaksiyon verirken 3'er mollük aldık.
Peki N2'nin ne kadarı harcanacak? Başlangıçta 3n'er mol aldık. Reaksiyon 1'e 3 oranında gerçekleşiyor. O zaman 3n'lik N2'nin n'lik kısmı harcanacak. 3n'lik H2'nin de tamamı tükenecek. Yani arada reaksiyonun katsayılarına göre orantı kuracaksın.
NH3'ten 2n mol nasıl oluştu dersen... Mantık şu, az harcanan madde ile oluşan madde arasında katsayılara göre orantı kuruyorsun.
Burada az harcanan madde nedir? N2. Oluşan madde nedir? NH3.
Az harcanan madde kaç mol harcanmış? n mol.
Bu harcanma sonucunda kaç mol NH3 oluşacak? N2'nin katsayısı 1, NH3'ün katsayısı 2. 1'e 2 oranı var. O zaman N2'den n mol harcanırsa NH3'ten 2n mol oluşur.
Reaksiyon oldu. Sonuçta 2n mol N2 arttı, 2n mol de NH3 oluştu.
Tepkime sonunda kapalı kapta kaç mol gaz karışımı var? 2n + 2n = 4n.
Bu 4n mollük gaz karışımı ise 45 grammış. Buradan n'in sayısal değerini bulabiliriz. Nasıl bulacağız?