evrendeki toplam atom sayısı hep aynı mıydı ?

evren ortaya çıktığından beri atom sayısı hep aynı mı ? sonuçta termodinamiğin 1. yasası var

Atom sayısı ile termodinamiğin 1. yasası ayrı şeyler. Termodinamik evrendeki enerji toplamının değişemeyeceğini eklenip çıkartılamayacağını savunuyor. Ama hani füzyon ve fisyon tepkimelerinden bilebileceğiniz üzere atomlar birleşebiliyor, ayrışabiliyor. Yani sayısı sürekli değişebiliyor, o başka bir şey. Tüm yıldızlarda da sürekli füzyon yani birleşim yaşanıyor. Bizim reaktörlerde fisyon yani ayrıştırma üzerine işliyor.

Enerjinin korunumu prensibi de zaten başta karanlık madde ve atom çekirdeğinin içi hariç neredeyse her türden fiziksel etkileşimin arkasındaki elektromanyetizma olmak üzere bu sayılan temel evrensel kuvvetlere uzanır veya diğer bir deyişle onların evrensel bir özelliği olarak kaşımıza çıkar. Misal atomdan veya elektrondan eksilen enerji foton yani elektromanyetizma olarak salınır. Kulağa ilk başta çok cafcaflı gelen madde ve anti madde etkileşimi bile etkileşimle ortadan kalkan madde anti madde kütlesinin eşdeğeri miktarda elektromanyetizma üretir. Yalnızca tüm kütle fotona çözündüğü için buradan alınan verim çok fazladır. Nükleer çekirdek içi de çok farklı değildir. Proton ve nötron gibi nükleik baryonlardan eksilmiş gibi görünen kütle nükleer bağlanma enerjisine dönüşür. Çevremizdeki maddenin toplam kütlesinin büyük bir kısmını bu oluşturur. Güçlü nükleerin yanında zayıf nükleer kuvvet de - kısa erimli kuvvet taşıyıcı W ve Z bozonlarının neredeyse sanal varlıklarıyla yarattığı istisna hariç - hep enerjinin korunduğu / dönüştüğü denklemler üretir. Enerji ister kütlede yoğunlaşmış veya ışınım olarak salınıyor olsun, fark etmez, eksilmez; yalnızca başka bir forma bürünür. Bu aslında evrensel kuvvetlerin veya kuvvet alanlarının temelde aynı fiziksel arkaplandan türemesiyle, bu arkaplanın farklı suretleri olmalarıyla ilgili. Fiziksel etkileşim dediğimiz genel fizik kategorisi esasında bu ilgili suretlerin uyarılmasıdır. "Enerji korunur" zira prensipte bu arkaplandan herhangi bir eksilme olamaz. Kaynak kod (source code) gibi şeyden söz ediyoruz. Ama bunun tabiatla bir olanı, kendine içkin olanı. Miletli filozofların Arkhe'si gibi. The true essence of whole physical existence.

@01001101 öyle bir şey söylemedim, yazdıklarına yorum olarak görmelisin. Gayet de güzel yazmışsın, etrafımızdaki doğa ve kainat - çoğunlukla - elektromanyetik bir cümbüş. Yaşamın tüm fiziksel çeşitliliği ve rengi elektromanyetizmada saklı. Yere dökülmüş bir benzinden yansıyan gökkuşağı desenlerinden gökyüzünde çakan şimşeklere, evimizdeki cihazların işleyişine, nesnelerin birbirini itme, çekme, dönme, kimyasal vb özelliklerine kadar bildiğimiz pek şeyin temelinde elektromanyetizma var.

hocam ihtisasın fizik sanırım veya epey bir ilgilisin

çift yarık deneyindeki nihai bir açıklığa kavuşturulamayan gözlemci etkisi hakkında ne düşünüyorsun?

Gözlemci etkisi kuantumun temellerinden birisi, Heisenberg'in adıyla bilinen belirsizlik prensibi (uncertainty principle) ve Kopenhag yorumu (Copenhagen interpretation) ile yakından ilişkili. Buna göre aslında ölçüm kuantum sistemi veya olguyu değiştirir. Sistem de ölçümü "belirler". Daha doğrusu - karşılıklı - belirsizleştirir. Bu kuantum fiziğinde tabiatın bir karakteristiğidir. Deney veya gözlemin tertibi hem sistem bazında elde edeceğin "sonucu" belirler yani deney tertibine göre elinde olgusal-gözlemsel bir girişim dizisi olur hem de sana yansıyan bu sonucun tam aksine esasen probilistik anlamda ölçümü belirsizleştirir; gözlemin spesifik ayarlaması matematik dalgasını uzaya yayarak indeterminize eder ve salt matematiksel düzlemde kalmak anlamında sanallaştırır ya da dalga-parçacığın fiziksel varlığını lokalize edip zaten sanal uzayda farz ettiğin fiziksel dalga varlığını çökertir - çift yarıktaki desenli girişim misal birbirine ters düşen dalgaların çökertmesi, destekleyen dalgaların arada çizgi çizgi dizilmesinin ürünü. Ölçüm yapmak için başvurduğun enerjiye göre momentum ve konum arasında takas yapma durumunda kalırsın - bahsettiğim belirsizlik prensibi -, bu da kısaca ilgili kuantum fenomenini deterministik bir fiziksel çerçeveye oturtamayacağın ve ölçümle - verilmiş bir değişkenin belirsizleşmesi pahasına - manipüle edeceğin anlamına gelir. Çift yarık deneyinin farklı araçsal tertiplerde verdiği farklı tepkiler bu yüzden. Ne yapacağını kestirmesi çok zor aşırı elastik varsayımsal bilardo topları gibi düşünebilirsin. Topa ne kadar sert vurursan o topun vuracağı topun sesini hemen duyarsın ve yerini hemen kestirirsin ama çarptığı top kaybolup gider. Bazı toplar da birbirilerini bir akış halinde sürükler. Hatta kuantum bir çerçeveden bu klasik fiziksel dünyamızda süreklilik izlenimi yaratan şeydir. Daimi bir kuantum uyarım hali. Normalde kuantum dünyasında korunumlar ve dallanma oranı denilen olasılık yüzdesi hariç - ki enerjinin korunumu korunumlardan birisi - her şey belirsizdir. Çift yarık deneyi bile deney düzeninin dikte ettiğinden - prensipte - farklı davranabilir ama yalnızca bunun olasılığı aşırı düşüktür ve düzenekte manipülasyon desen girişimlerinde manipülasyonla sonuçlanır.

Tabii indeterdeterminizm öneren yeni bir determinizme vücut veren bu günlük alışıldık sağduyuya aykırı olasılıklı fiziksel tabiatın arkaplanını anlamak Feynman'ın dediği gibi kuantum fiziğini anladığını iddia eden anlamıyordur deyişine çıkıyor. Bu konuda yorum yapmaya açıkçası kendimi yetkin göremem. Evrenin dokusu neden olasılıksal ve gergin bir yapıdadır? Ölçümün bizatihi ölçtüğü sistemin parçası oluşu ve birbirlerini "belirsizlik zemininde" karşılıklı belirlemesi indeterministik bir epistemoloji önermesi haricinde tam olarak ne anlama gelir? Bunlar cevaplaması çok zor sorular ama birinci sorudaki durumun yani etrafımızdaki tüm fiziksel varlığı meydana getiren fiziksel dokunun olasılıksallığı ve gerginliğinin kainatın oluşumundan tut canlılardaki rastgele mutasyonlara pek çok fiziksel süreçte temelden bir rolü var görünüyor. Kuantum olgular hep beraber evrendeki kuvvetleri anlatan standart modele vücut veriyorlar ve kuantum fenomenliğini üreten aynı arkaplandan çıkıyorlar. Bu aslında dolaylı dahi olsa yeni gözlemler, yeni deneyler ve yeni matematik uygulamaları yardımıyla anlaşılabilecek bir arkaplan. Kuantum fiziği de zaten klasik fiziğin açıklamakta yetersiz kaldığı deney ve gözlemlere getirilmiş özel ancak kökten yorumlara varan bir matematiksel yaklaşım olarak gelişti. Deneyimleri tutarlı biçimde açıklamaya yönelik çaresiz matematiksel müdahalelerden gerçekliği yeniden tanımlayan kocaman bir yeni fizik sahası çıktı.

Formal eğitimim yok ama zamanında hem fizik ders kitapları hem de popüler bilim kitapları başında oturup bunların üzerinde çok kafa patlattım. Gerçekten çıldırmak istiyorsan tavsiye ederim. :)