Deprem uyarı sistemine Türkiye testi: Google, algoritmalarını güncelledi

Klasik sismik sistemler, genellikle pahalı ve sabit ekipmanlara dayanırken Google’ın Android Deprem Uyarı Sistemi (AEA), akıllı telefonların hareket sensörlerini kullanarak çok daha geniş bir kapsama ve erişime ulaşıyor. Kullanıcılar açıkça devre dışı bırakmadıkça, telefonlar sürekli olarak hareket verisi topluyor. Bu veriler, merkezi algoritmalar tarafından analiz edilerek deprem kaynağı ve şiddeti belirleniyor. Sistem şimdiye kadar doğruluğu profesyonel sismometrelere yakın sonuçlar veren binlerce depremi başarıyla tespit etti.

Google’ın yayımladığı verilere göre, Nisan 2021 ile Mart 2024 tarihleri arasında yalnızca Türkiye’de ayda ortalama 312 deprem tespit edildi. Bu depremlerin büyüklüğü M 1.9 ile M 7.8 arasında değişti. Türkiye, sistemin en aktif çalıştığı ülkelerden biri oldu. Her ay yaklaşık 18 milyon uyarı mesajı, büyüklüğü 4.5 ve üzeri olan depremler için Türkiye dâhil 98 ülkede gönderildi.

6 Şubat depremlerinde algoritmaların sınırı görüldü

Bu sistemler gerçekten işe yarıyor mu?

Kasım 2023’te Filipinler'de meydana gelen M 6.7 büyüklüğündeki depremde, sistem ilk uyarıyı depremin başlamasından 18.3 saniye sonra gönderdi. Episantr bölgesine en yakın olan ve en şiddetli sarsıntıyı yaşayan kişiler 15 saniyeye kadar erken uyarı aldı. Daha uzakta yaşayan ve orta şiddette sarsıntı hissedenler için bu süre bir dakikaya kadar çıktı. Bu olayda yaklaşık 2,5 milyon kişiye uyarı iletildi.

Yine Kasım 2023’te Nepal’de gerçekleşen M 5.7 büyüklüğündeki bir depremde, ilk uyarı 15.6 saniye sonra yayımlandı. Orta ve şiddetli sarsıntı yaşayanlar 10 ila 60 saniye arasında değişen bir uyarı süresi elde etti. Bu deprem sırasında sistem 10 milyondan fazla uyarı mesajı gönderdi.

Nisan 2025’te Türkiye’de yaşanan M 6.2 büyüklüğündeki deprem ise sistemin bu bölgede ulaştığı kapsamı gözler önüne serdi. Depremin başlamasından sadece 8 saniye sonra ilk uyarı verildi. Orta ile şiddetli sarsıntı hisseden kişiler birkaç saniyeden 20 saniyeye kadar değişen sürelerde uyarı alabildi. Bu tek olayda 16 milyonu aşkın cihaz erken uyarı aldı.

Sistem nasıl çalışıyor?

AEA, klasik sismolojiyle aynı temel prensiplere dayanıyor. Android telefonlar hareketsizken, içlerindeki ivmeölçerler bir deprem sırasında oluşan P ve S dalgalarının neden olduğu ani ivmelenmeleri algılıyor. Herhangi bir cihaz bu tür bir sinyal tespit ettiğinde, konum bilgisiyle birlikte Google sunucularına bir sinyal gönderiyor. Yeterli sayıda cihazdan benzer sinyaller alınırsa, sistem bunu potansiyel bir deprem olarak değerlendiriyor ve uyarı gönderiliyor.

Ayrıca Bkz.Google Pixel Watch 4, iki yeni acil durum özelliğiyle geliyor

Bu sistem, Google Play Services içinde yer aldığı için çoğu Android telefonda varsayılan olarak etkin durumda. Android, küresel akıllı telefon pazarının yaklaşık %70’ini oluşturduğundan, bu sistem dünya genelinde, özellikle gelişmekte olan ülkelerde hayati bir erken uyarı altyapısı sunuyor.