Üye Girişi
Bağlan Google+ ile Bağlan Facebook ile Bağlan
Yeni Kayıt
Tüm Forumlar
  • Tüm Forumlar
  • Donanım / Hardware
  • Elektronik ve Mekanik
  • Arduino
  • Bu Konuda
Şimdi Ara

Arduino Kullanıcıları Kulübü (+42 sayfa olduk!) (12. sayfa)

Sıcak Fırsatlarda Tıklananlar
Editörün Seçtiği Fırsatlar
Daha Fazla
Bu Konudaki Kullanıcılar: Daha Az
2 Misafir - 2 Masaüstü
5 sn
1.016
Cevap
82
Favori
61.003
Tıklama
Daha Fazla
İstatistik
  • Konu İstatistikleri Yükleniyor
Konuya Özel
Öne Çıkar
2 oy
Sayfa: önceki 1011121314
Sayfaya Git
Git
sonraki
Giriş
Mesaj
  • quote:

    Orijinalden alıntı: absolid

    Bende 150cm x 20cm bir USB den programlanabilir kayan yazı devresi yapıcam Arduino uno almam gerekiyor.
    Insallah becerebilrim.

    o kayan yazıyı akşam bende deniycem hocam

    geçen akşam dijital termometre yaptım
    _____________________________
    Stratford University U.S.A./Information Systems and Technology Engineer
    Sub-Zero'nun Benim İçin İmzaladığı Fotoğraflar
    Mortal KombatMaketçilik
  • quote:

    Orijinalden alıntı: WolF-EyE

    quote:

    Orijinalden alıntı: absolid

    Bende 150cm x 20cm bir USB den programlanabilir kayan yazı devresi yapıcam Arduino uno almam gerekiyor.
    Insallah becerebilrim.

    o kayan yazıyı akşam bende deniycem hocam

    geçen akşam dijital termometre yaptım

    Alıntıları Göster
    Sıfıra yakın elektronik bilgisi ve sıfır C bilgim ile 10 gün içinde yaptığım dijital termometrem

    Arduino Kullanıcıları Kulübü (+42 sayfa olduk!)
    _____________________________
    Stratford University U.S.A./Information Systems and Technology Engineer
    Sub-Zero'nun Benim İçin İmzaladığı Fotoğraflar
    Mortal KombatMaketçilik




  • quote:

    Orijinalden alıntı: WolF-EyE

    Sıfıra yakın elektronik bilgisi ve sıfır C bilgim ile 10 gün içinde yaptığım dijital termometrem

    Arduino Kullanıcıları Kulübü (+42 sayfa olduk!)


    Alıntıları Göster
    Hayırlı olsun Arduino böyle bir şey işte.Devamını bekleriz.
    _____________________________
    Ainol Navo 10 Hero Opal Meriva 1.6 Cosmo(dvd,navigasyon,tv,bluetooth,Wifi,Obd2) Lenovo K3 Note




  • tecman kullanıcısına yanıt
    çok teşekkürler

    bu ilk ve tek değil tabi.. başka yaptıklarım da var.. en son yaptığım bu

    kodları yardım alarak yapıyorum henüz sıfırdan yazamıyorum tabi ama cpoy-paste yapmıyorum kesinlike.. hepsini elle giriyorum hem mantığını kavramış oluyorum hem de hataları görüyorum

    haftasonu bazı eksik parçalar aldım, timsah kablo gibi, bu termometreyi yaparken çok işime yaradı.. yavaş yavaş geliştiricem inşallah



    < Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi WolF-EyE -- 17 Kasım 2014; 15:04:31 >
    _____________________________
    Stratford University U.S.A./Information Systems and Technology Engineer
    Sub-Zero'nun Benim İçin İmzaladığı Fotoğraflar
    Mortal KombatMaketçilik
  • quote:

    Orijinalden alıntı: oguzmania

    Selamlar bazı arduino ve yan ürünlerini satışa çıkarttım ilgilenen olursa detayları linkte bulabilirsiniz.

    http://forum.donanimhaber.com/m_99567984/f_//tm.htm#99567984

    Selam,
    Bir ikisine baktım, verdiğiniz fiyatlar orjinalinden daha pahalı gibi. Yoksa atladığım birşeyler mi var .
    Teşekkürler,iyi çalışmalar.
    _____________________________
    http://aliveliarduino.blogspot.com.tr/
    https://www.3dhubs.com/istanbul/hubs/t%C3%BCrker-0
  • quote:

    Orijinalden alıntı: tecevit

    quote:

    Orijinalden alıntı: oguzmania

    Selamlar bazı arduino ve yan ürünlerini satışa çıkarttım ilgilenen olursa detayları linkte bulabilirsiniz.

    http://forum.donanimhaber.com/m_99567984/f_//tm.htm#99567984

    Selam,
    Bir ikisine baktım, verdiğiniz fiyatlar orjinalinden daha pahalı gibi. Yoksa atladığım birşeyler mi var .
    Teşekkürler,iyi çalışmalar.

    Fiyatları belirleme sırasında malzemelerin aldığım zamanki fiyatlarını baz aldım. Küsüratlıları da yukarıya yuvarladım. Çok bariz fiyat farkı varsa güncellerim tabii ki...

    Türkiye şartlarında malzemeleri daha ucuza veren varsa direk o fiyatın altına da verebilirim herhangi bir sıkıntı yok.
    _____________________________




  • oguzmania O kullanıcısına yanıt
    fiyarlatın çok yüksek. mesela 25 e sattığın lcd burada 12TL. yada 60 yazdığın ethernet modülü burada 25TL. bence bi gittigidiyora bakıp fiyatları düzenlesen satış konusunda daha mantıklı olur senin açından.



    < Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi kasirga_ -- 17 Kasım 2014; 17:53:27 >
    _____________________________




  • quote:

    Orijinalden alıntı: kasirga_

    fiyarlatın çok yüksek. mesela 25 e sattığın lcd burada 12TL. yada 60 yazdığın ethernet modülü burada 25TL. bence bi gittigidiyora bakıp fiyatları düzenlesen satış konusunda daha mantıklı olur senin açından.
    Teşekkürler önerilerinizi dikkate alacağım.
    _____________________________




  • designr kullanıcısına yanıt
    Selam,

    Marlin'i extruder, ısı sensorleri vs olmadan ( sadece XYZ ) kullanmak için ekteki configuration.h yi kullandım.
    Umarık işe yarar.
    Teşekkürler, iyi çalışmalar.


    Birde file'ı attach edebilsem...



    < Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi tecevit -- 22 Kasım 2014; 17:59:54 >
    _____________________________
    http://aliveliarduino.blogspot.com.tr/
    https://www.3dhubs.com/istanbul/hubs/t%C3%BCrker-0
  • quote:

    Orijinalden alıntı: tecevit

    Selam,

    Marlin'i extruder, ısı sensorleri vs olmadan ( sadece XYZ ) kullanmak için ekteki configuration.h yi kullandım.
    Umarık işe yarar.
    Teşekkürler, iyi çalışmalar.


    Birde file'ı attach edebilsem...

    şuraya yükleyebilirsin
    http://www.zippyshare.com/
    _____________________________
    MSI B450-A Pro /// Ryzen5 3600 @4.4Ghz 1.225v ||| Corsair Vengeance RGB RT 2x16GB \\\ Asus ROG Strix RTX 2060
    Samsung 850 Evo 250GB-860 Evo 500GB /// Thermaltake Toughpower 750W ||| XPG Invader \\\ Arctic 34 eSports Duo
    Logitech G502-G610-G640 /// Corsair HS70 ||| Xbox One &amp; 360 Controller \\\ AOC 24G2U
  • quote:

    Orijinalden alıntı: designr

    quote:

    Orijinalden alıntı: tecevit

    Selam,

    Marlin'i extruder, ısı sensorleri vs olmadan ( sadece XYZ ) kullanmak için ekteki configuration.h yi kullandım.
    Umarık işe yarar.
    Teşekkürler, iyi çalışmalar.


    Birde file'ı attach edebilsem...

    şuraya yükleyebilirsin
    http://www.zippyshare.com/

    Alıntıları Göster
    Selam, Teşekkürler.
    http://www3.zippyshare.com/v/66346841/file.html
    _____________________________
    http://aliveliarduino.blogspot.com.tr/
    https://www.3dhubs.com/istanbul/hubs/t%C3%BCrker-0




  • designr kullanıcısına yanıt
    Selam,
    Tam dediğiniz gibi oldu :

    2 x DVD drive mekaniği
    1 x Arduino Pro Mini : Grbl + A4988 stepper driver , gcode'ları alıp işliyor
    1 x Arduino Pro Mini : GRBLSpindleSD.ino , SD deki GCODE2.CNC yi okuyup GRBL ye seri port üzerinden yolluyor. GRBL den gelen Spindle komutlarına göre kalemi kaldırıp indiriyor.
    1 x mini servo + kalem


    Video : T10 


     
      GRBLSpindleSD.ino 
      /* 
      SD card      : MOSI-pin11 MISO-pin12 CLK-pin13 CS-pin4 
      SpindlePin : pin2 
      Servo          : pin9 
      */ 
      #include <Servo.h>       ; 
      #include <SPI.h>         ; 
      #include <SD.h>          ; 
      const int SdSelect = 4   ; 
      int SpindlePin = 2       ; 
      int ServoPin = 9         ; 
      int val                  ;  
      int state = LOW          ; 
      Servo myservo            ;  
       
      void setup() 
      { Serial.begin(115200) ; 
        SD.begin(SdSelect) ; 
        pinMode(SpindlePin,INPUT) ; 
        myservo.attach(ServoPin) ;  
        attachInterrupt(0,rising,RISING) ;  }             // PIN 2  yükselirse --->  rising() 
       
      void loop() 
      { File dataFile = SD.open("GCODE2.CNC"); 
        if (dataFile) {  while (dataFile.available()) { 
                           Serial.write(dataFile.read()); 
                           delay(10) ; } 
                         dataFile.close(); 
                         Serial.write('\r'); 
                         Serial.write('\n');  }  
        delay(10000) ;  } 
       
      void rising() 
      { attachInterrupt(0, falling , FALLING);           // PIN 2  düşerse  ---> falling() 
        myservo.write(100);            
        state = !state; } 
       
      void falling() 
      { attachInterrupt(0, rising , RISING);            // PIN 2  yükselirse ---> rising() 
        myservo.write(130); 
        state = !state; } 
       
       
       
      GCODE2.CNC : 
      G21 ( set units to millimeters ) 
      G90 ( use absolute coordinates ) 
      M05 
      G0 X0 Y0  
      ( x: 1000  y: 700 ) 
      M03 ( spindle on  ) 
      G0 X1.000 Y0.000  
      G0 X1.000 Y0.700  
      G0 X0.100 Y0.700  
      G0 X0.100 Y0.100  
      G0 X0.900 Y0.100  
      G0 X0.900 Y0.600  
      G0 X0.200 Y0.600  
      G0 X0.200 Y0.200  
      G0 X0.800 Y0.200 
      G0 X0.800 Y0.500  
      G0 X0.300 Y0.500  
      G0 X0.300 Y0.300  
      G0 X0.700 Y0.300  
      G0 X0.700 Y0.400  
      G0 X0.400 Y0.400  
      M05 
      G0 X0.00 Y0.700  
      M03 
      G0 X1.00 Y0.00  
      M05 
      G0 X1.00 Y0.700  
      M03 
      G0 X0.00 Y0.000

    Arduino Kullanıcıları Kulübü (+42 sayfa olduk!)Arduino Kullanıcıları Kulübü (+42 sayfa olduk!)
    _____________________________
    http://aliveliarduino.blogspot.com.tr/
    https://www.3dhubs.com/istanbul/hubs/t%C3%BCrker-0




  • Ch4ylak kullanıcısına yanıt
    lcd'ye termometreyi ben yaptım, yukarıda resmi var.. ardunio başlangıç seti alırsan içindeki kitapçıkta şema ve kodları veriyor.. tavsiye ederim.. ben robotistandan aldım

    yanlız o şemada lcd arka ışığını göstermiyor, internetten araştırıp bulabilirsin

    benim gibi sıfırdan başlıyorsan önce biraz C dilini öğrenmen gerekecek,

    kodları direk copy/paste de yapabilirsin, ama o zaman kendini geliştiremezsin

    kamera sistemler sıfırdan başlayan biri için ilk başta fazla kompleks olacaktır.. önce bu setle işi biraz kapmak lazım



    < Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi WolF-EyE -- 22 Kasım 2014; 20:47:42 >
    _____________________________
    Stratford University U.S.A./Information Systems and Technology Engineer
    Sub-Zero'nun Benim İçin İmzaladığı Fotoğraflar
    Mortal KombatMaketçilik
  • quote:

    Orijinalden alıntı: tecevit

    Selam,
    Tam dediğiniz gibi oldu :

    2 x DVD drive mekaniği
    1 x Arduino Pro Mini : Grbl + A4988 stepper driver , gcode'ları alıp işliyor
    1 x Arduino Pro Mini : GRBLSpindleSD.ino , SD deki GCODE2.CNC yi okuyup GRBL ye seri port üzerinden yolluyor. GRBL den gelen Spindle komutlarına göre kalemi kaldırıp indiriyor.
    1 x mini servo + kalem


    Video : T10 


     
      GRBLSpindleSD.ino 
      /* 
      SD card      : MOSI-pin11 MISO-pin12 CLK-pin13 CS-pin4 
      SpindlePin : pin2 
      Servo          : pin9 
      */ 
      #include <Servo.h>       ; 
      #include <SPI.h>         ; 
      #include <SD.h>          ; 
      const int SdSelect = 4   ; 
      int SpindlePin = 2       ; 
      int ServoPin = 9         ; 
      int val                  ;  
      int state = LOW          ; 
      Servo myservo            ;  
       
      void setup() 
      { Serial.begin(115200) ; 
        SD.begin(SdSelect) ; 
        pinMode(SpindlePin,INPUT) ; 
        myservo.attach(ServoPin) ;  
        attachInterrupt(0,rising,RISING) ;  }             // PIN 2  yükselirse --->  rising() 
       
      void loop() 
      { File dataFile = SD.open("GCODE2.CNC"); 
        if (dataFile) {  while (dataFile.available()) { 
                           Serial.write(dataFile.read()); 
                           delay(10) ; } 
                         dataFile.close(); 
                         Serial.write('\r'); 
                         Serial.write('\n');  }  
        delay(10000) ;  } 
       
      void rising() 
      { attachInterrupt(0, falling , FALLING);           // PIN 2  düşerse  ---> falling() 
        myservo.write(100);            
        state = !state; } 
       
      void falling() 
      { attachInterrupt(0, rising , RISING);            // PIN 2  yükselirse ---> rising() 
        myservo.write(130); 
        state = !state; } 
       
       
       
      GCODE2.CNC : 
      G21 ( set units to millimeters ) 
      G90 ( use absolute coordinates ) 
      M05 
      G0 X0 Y0  
      ( x: 1000  y: 700 ) 
      M03 ( spindle on  ) 
      G0 X1.000 Y0.000  
      G0 X1.000 Y0.700  
      G0 X0.100 Y0.700  
      G0 X0.100 Y0.100  
      G0 X0.900 Y0.100  
      G0 X0.900 Y0.600  
      G0 X0.200 Y0.600  
      G0 X0.200 Y0.200  
      G0 X0.800 Y0.200 
      G0 X0.800 Y0.500  
      G0 X0.300 Y0.500  
      G0 X0.300 Y0.300  
      G0 X0.700 Y0.300  
      G0 X0.700 Y0.400  
      G0 X0.400 Y0.400  
      M05 
      G0 X0.00 Y0.700  
      M03 
      G0 X1.00 Y0.00  
      M05 
      G0 X1.00 Y0.700  
      M03 
      G0 X0.00 Y0.000

    Arduino Kullanıcıları Kulübü (+42 sayfa olduk!)Arduino Kullanıcıları Kulübü (+42 sayfa olduk!)

    Hocam çok güzel yapmışsın,
    Neden iki arduino kullandınız anlamadım. Hızımı yetmiyor?
    _____________________________




  • quote:

    Orijinalden alıntı: veliusta

    quote:

    Orijinalden alıntı: tecevit

    Selam,
    Tam dediğiniz gibi oldu :

    2 x DVD drive mekaniği
    1 x Arduino Pro Mini : Grbl + A4988 stepper driver , gcode'ları alıp işliyor
    1 x Arduino Pro Mini : GRBLSpindleSD.ino , SD deki GCODE2.CNC yi okuyup GRBL ye seri port üzerinden yolluyor. GRBL den gelen Spindle komutlarına göre kalemi kaldırıp indiriyor.
    1 x mini servo + kalem


    Video : T10 


     
      GRBLSpindleSD.ino 
      /* 
      SD card      : MOSI-pin11 MISO-pin12 CLK-pin13 CS-pin4 
      SpindlePin : pin2 
      Servo          : pin9 
      */ 
      #include <Servo.h>       ; 
      #include <SPI.h>         ; 
      #include <SD.h>          ; 
      const int SdSelect = 4   ; 
      int SpindlePin = 2       ; 
      int ServoPin = 9         ; 
      int val                  ;  
      int state = LOW          ; 
      Servo myservo            ;  
       
      void setup() 
      { Serial.begin(115200) ; 
        SD.begin(SdSelect) ; 
        pinMode(SpindlePin,INPUT) ; 
        myservo.attach(ServoPin) ;  
        attachInterrupt(0,rising,RISING) ;  }             // PIN 2  yükselirse --->  rising() 
       
      void loop() 
      { File dataFile = SD.open("GCODE2.CNC"); 
        if (dataFile) {  while (dataFile.available()) { 
                           Serial.write(dataFile.read()); 
                           delay(10) ; } 
                         dataFile.close(); 
                         Serial.write('\r'); 
                         Serial.write('\n');  }  
        delay(10000) ;  } 
       
      void rising() 
      { attachInterrupt(0, falling , FALLING);           // PIN 2  düşerse  ---> falling() 
        myservo.write(100);            
        state = !state; } 
       
      void falling() 
      { attachInterrupt(0, rising , RISING);            // PIN 2  yükselirse ---> rising() 
        myservo.write(130); 
        state = !state; } 
       
       
       
      GCODE2.CNC : 
      G21 ( set units to millimeters ) 
      G90 ( use absolute coordinates ) 
      M05 
      G0 X0 Y0  
      ( x: 1000  y: 700 ) 
      M03 ( spindle on  ) 
      G0 X1.000 Y0.000  
      G0 X1.000 Y0.700  
      G0 X0.100 Y0.700  
      G0 X0.100 Y0.100  
      G0 X0.900 Y0.100  
      G0 X0.900 Y0.600  
      G0 X0.200 Y0.600  
      G0 X0.200 Y0.200  
      G0 X0.800 Y0.200 
      G0 X0.800 Y0.500  
      G0 X0.300 Y0.500  
      G0 X0.300 Y0.300  
      G0 X0.700 Y0.300  
      G0 X0.700 Y0.400  
      G0 X0.400 Y0.400  
      M05 
      G0 X0.00 Y0.700  
      M03 
      G0 X1.00 Y0.00  
      M05 
      G0 X1.00 Y0.700  
      M03 
      G0 X0.00 Y0.000

    Arduino Kullanıcıları Kulübü (+42 sayfa olduk!)Arduino Kullanıcıları Kulübü (+42 sayfa olduk!)

    Hocam çok güzel yapmışsın,
    Neden iki arduino kullandınız anlamadım. Hızımı yetmiyor?

    Alıntıları Göster
    Selam,
    İsterlerde bu konfigürasyon vardı, o yüzden.
    Arduino'nun birine GRBL kuruluyor, bunun koduna müdahale etmek zor, en azından benim seviyem için.

    Tek arduino ile hazır RAMPS kitleri var zaten, stepper, SD, LCD hepsi bir arada.
    T10 un abisi T100'ü RAMPS ile yapmıştım.
    Teşekkürler, iyi çalışmalar.
    _____________________________
    http://aliveliarduino.blogspot.com.tr/
    https://www.3dhubs.com/istanbul/hubs/t%C3%BCrker-0




  • quote:

    Orijinalden alıntı: tecevit

    Selam,
    İsterlerde bu konfigürasyon vardı, o yüzden.
    Arduino'nun birine GRBL kuruluyor, bunun koduna müdahale etmek zor, en azından benim seviyem için.

    Tek arduino ile hazır RAMPS kitleri var zaten, stepper, SD, LCD hepsi bir arada.
    T10 un abisi T100'ü RAMPS ile yapmıştım.
    Teşekkürler, iyi çalışmalar.

    Alıntıları Göster
    beni de ekleyin yeni aldım
    _____________________________
    İmzanız kural dışıdır! || Uymanız gereken imza kurallarını okumak için tıklayınız.




  • quote:

    Orijinalden alıntı: parqour

    beni de ekleyin yeni aldım

    Alıntıları Göster
    geçen akşam 2 proje denedim ikiside çalışmadı.. emin olmak için kodları internetten copy-paste yaptım.. kodlardan kaynaklanan sıkıntı yok, devreyide iyice kontrol ettim onda da sorun yok

    heralde projeyi hazırlayan kişiler bazen bazı noktaları atlıyorlar
    _____________________________
    Stratford University U.S.A./Information Systems and Technology Engineer
    Sub-Zero'nun Benim İçin İmzaladığı Fotoğraflar
    Mortal KombatMaketçilik
  • WolF-EyE kullanıcısına yanıt
    Selam,
    Dediğiniz gibi atlanıyor. Kendimden biliyorum.
    Program-devre-çizim verirseniz yardımcı olacak birisi çıkacaktır.
    Teşekkürler, iyi çalışmalar.



    < Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi tecevit -- 24 Kasım 2014; 15:27:39 >
    _____________________________
    http://aliveliarduino.blogspot.com.tr/
    https://www.3dhubs.com/istanbul/hubs/t%C3%BCrker-0
  • tecevit kullanıcısına yanıt
    Çok teşekkürler

    Basit olanı gönderiyorum

    Motorun hızını ayarlıyor olmamız gerekirken, istediğiniz değeri girin sonuç değişmiyor, motor aynı hızda dönmeye devam ediyor:

    https://learn.adafruit.com/adafruit-arduino-lesson-13-dc-motors/breadboard-layout

    https://learn.adafruit.com/adafruit-arduino-lesson-13-dc-motors/arduino-code
    _____________________________
    Stratford University U.S.A./Information Systems and Technology Engineer
    Sub-Zero'nun Benim İçin İmzaladığı Fotoğraflar
    Mortal KombatMaketçilik




  • quote:

    Orijinalden alıntı: WolF-EyE

    Çok teşekkürler

    Basit olanı gönderiyorum

    Motorun hızını ayarlıyor olmamız gerekirken, istediğiniz değeri girin sonuç değişmiyor, motor aynı hızda dönmeye devam ediyor:

    https://learn.adafruit.com/adafruit-arduino-lesson-13-dc-motors/breadboard-layout

    https://learn.adafruit.com/adafruit-arduino-lesson-13-dc-motors/arduino-code
    Selam,
    Bende daha değişik sonuç verdi.

    * Harici güç bağlamadan zaten çalıştıramadım, motorun çektiği akım seri bağlantıyı çalışmaz hale getiriyor ( adafruit de de bununla ilgili uyarı var zaten ).
    * Motor yerine LED bağlayarak PWM etkisini görebildim. Harici güç olmadan. bu durumda da LED 1-2 saniye yanıp tekrar sönüyordu.

    Aşağıdaki program ve LED ile denermisiniz ? Aynı program gibi görünüyor ama tek bir karakter farkı var 

    /* 
      Adafruit Arduino - Lesson 13. DC Motor 
      */ 
        
        
      int motorPin = 3; 
        
      void setup()  
      {  
        pinMode(motorPin, OUTPUT); 
        Serial.begin(9600); 
        while (! Serial); 
        Serial.println("Speed 0 to 255"); 
      }  
        
        
      void loop()  
      {  
        if (Serial.available()) 
        { 
          int speed = Serial.parseInt(); 
          if (speed > 0 && speed <= 255) 
          { 
            analogWrite(motorPin, speed); 
          } 
        } 
      }
    _____________________________
    http://aliveliarduino.blogspot.com.tr/
    https://www.3dhubs.com/istanbul/hubs/t%C3%BCrker-0




    • 
Sayfa: önceki 1011121314
Sayfaya Git
Git
sonraki
- x
Bildirim
mesajınız kopyalandı (ctrl+v) yapıştırmak istediğiniz yere yapıştırabilirsiniz.
Hizmet kalitesi için çerezleri kullanabiliriz, DH'yi kullanırken depoladığımız çerezlerle ilgili veri politikamıza gözatın.
Kabul Ediyorum