Japonca

Merhaba arkadaşlar, çoğunuz animeleri anadilinde izlediğinden japonca merakı yada öğrenme isteği içinde olduğunu düşünüyorum, fazla anime izlemesemde burada Japonca hakkında paylaşım yaparsak çok sevinirim . Eğer gereksiz konu açtıysam yada hatalı bilgi verdiysem kusuruma bakmayın, çünkü bende kendimi geliştirmek ve unutmamak için yazıyorum. Vaktim olduğunca dilbilgisinde yeni bilgiler yazmaya çalışacağım.

Japonca dilbilgisine girmeden önce kullandukları alfabeleri tanıyalım :

1- Roomaji: Japonca kelimelerin kullandığımız latin alfabesi ile yazılımıdır. Aslında ingilizce bilmeyen çoğu japon bilmez ve okuyamaz. Japoncaya yeni başlayanlara öğretmek için kullanılır.
2- Katakana: Japoncaya giren yabancı kökenli kelimeleri yazmak için kullanılır , 46 heceden oluşmaktadır . İsmini japonca karakterlerle yazmak isteyenler bu alfabeyi kullanmalıdırlar , kanji ile yazmaya kalkışırlarsa anlamsız olmaktadır.
3- Hiragana: Japonca kökenli kelimeleri yazmak için kullanılır, katakana gibi 46 heceden oluşmaktadır.
4- Kanji : Japonca öğrenenleri en çok zorlayan alfabedir, hükümetçe alınan kararlar 1945 karakterle kullanımı sınırlandırılmıştır. Zannedildiği gibi her karakter bir anlama gelmemektedir. Çoğu kanji'nin ayrı ayrı on (çince) ve kun ( japonca) okunuşları vardır ve kullanıldığı yerlerde farklı şekilde okunmaktadırlar.

- Japon halkında kibarlık ve alçakgönüllülük çok önemli olduğundan ikili ilişkiler ve birbirini çağırma yöntemleri çok önemlidir. Animelerde çoğunlukla sokak dili ve saygısız dil kullanıldığından bir japon karşısında örnek alıp öyle konuşusanız karşınızdaki insan alınganlık gösterebilir. İsim sonlarına eklenen eklere bakarsak;

-sama : Daha çok kraliyet ailesi ve karşınızdaki insanı çok yüceltmek için kullanılır.
-san : Japoncada en çok kullanılan saygı sembolüdür. Kim olursa olsun -san kullandığınızda saygısızlık ihtimali azalacaktır.
-chan: Daha çok kızlar için kullanılsa da yakın erkek arkadaşlar arasında da kullanılabilmektedir.
-kun : -chan gibi bu ekte daha çok erkekler için kullanılsa da yakın kız arkadaşlar yada erkeksi kızlar için kullanılabilir.
bu ekleri eklemeden sadece isim söylemek japonyada ayıp karşılanmaktadır , fakat arkadaşlar arası,yaşça küçükler için yada kohei (sınıf veya iş yerinde alt sınıf) için kullanılabilir.

Şahıs zamirleri : Şahıs zamirleri Japoncada çok olmasına karşın isimle hitap etmek çok daha iyi karşılanmaktadır.

Ben zamiri için ,

Watashi: Hem erkek hem de kızlar kullanabilmektedir.
Boku: Kendini erkeksi göstermek isteyen kızlar yada kendini sevimli göstermek erkekler kullanmaktadır.
Ore: Oldukça erkeksi bir kullanımdır . Ör: Ore wa tatakau (Ben savaşacağım.)
Ware: Kendini yüksekte gören bir kullanımdır.
Atashi: Erkekler kullanmamalıdır yoksa yannış anlaşılma olabilir , sadece kızlar kullanır.
Watakushi:Bu kullanımda sadece kızlar için ve kendini yüksekte gören bir kullanımdır.

Sen zamiri için ,

Anata: Normal sen demek için kullanılır.
Anta: Karşıdaki kişiyi küçük görmek veya aşağılarken kullanılır.
Hanata: Eşler kocalarını çağırırken kullanmaktadırlar.
Kimi: Çok saygılı bir kullanım değildir. Arkadaş yada kendinden alt kademeler için kullanılabilir.
Omae: Japonca olarak önümdeki anlamı değişip sen zamiri olmuştur, kimi gibi çok saygılı bir kullanım değildir.
Kisama:Küfür niteliğindedir, kullanılmamalıdır.

O zamiri için ,

Kare : Erkek için kullanılmaktadır.
Kanojo : Kız için kullanılmaktadır, fakat bu kullanım aynı anda kız arkadaş anlamına da gelmektedir bundan dolayı konusu geçen kişi hakkında dikkatli konuşmak gereklidir.

Çoğul kullanım için normal konuşmalarda - tachi eki getirilir, kibar kullanım için -gata (Sadece siz için) eki getirilir.

Ör : Biz - Watashi-tachi
Siz - Anata-tachi , Anata-gata

Onlar için kullanım biraz değişmektedir. Sadece bir kız topluluğu için kullanım Kanojo-tachi olmaktadır, Fakat sadece erkeklerden oluşan bir gruptan yada erkek ve kız karışık bir gruptan bahsederken Karera kullanılmaktadır .

DİLBİLGİSİ:

Japonca ile Türkçe aynı dil ailesinden olduğundan benzerlikleri çok fazladır bundan dolayı cümle kurmada zorlanılacağını sanmıyorum, bir örnekle gösterirsek;

Watashi wa nihon-go o benkyo shimasu.

Ben japoncayı çalışıyorum.

Aynı bizim cümle yapımız gibi japoncada da cümle özne+tümleç+yüklem olarak oluşturulmaktadır, ayrıca anlamlı bir cümle için japoncada da yüklem zorunluluğu vardır.

Zaman olarak japonca sadece geçmiş,şimdiki (geniş) ve gelecek zamanı kullanmaktadır. Bu zamanların ayrıntılarına daha sonra gireceğim.

İlk olarak japonların aşırı kibarlığından yola çıkarak kibar çekimden başlayacağım ,

- Kibar Çekim (-masu) : Adından belli olduğu üzere fiillerin kibar çekimidir. Geniş zaman ve Gelecek zaman anlamlarına gelmektedir, yani kullanıldığında şimdiki zaman mı yoksa gelecek zaman mı olduğu cümle yapısından anlaşılır.

Japoncada filler 3 tipe ayrılmaktadır, bunları kibar çekim içinde görelim ;

1- -imasu şeklnde olanlar : İkimasu (gitmek)
Kakimasu(yazmak)
Oyagimasu(yüzmek)

2- Tabemasu(yemek)
dekimasu (yapabilmek,sonradan görülecek)

3- kuralsızlar: Shimasu (yapmak)
Kimasu (gelmek)

Bu tipler sonradan gelecek fiil kipleri vs için gereklidir.

Kibar çekim için örnekler ;

Watashi wa daigaku ni ikimasu. (ben üniversiteye gidiyorum/giderim )

Anata wa tegami o kakimasu . (Sen mektup yazıyorsun/yazarsın)

Kondo puuru de oyogimasu. (Bu sefer havuzda yüzerim/yüzüyorum)

Kanojo wa itsumo tabemasu. ( O kız '' sevgilim '' herzaman yer. )

- desu için ayrı olarak bilgi vermek istiyorum, Türkçedeki gibi -dır,-dir eklerine karşılık gelmektedir.

Ör :

Are wa inu desu ( o köpektir. inu = köpek )

Watashi wa toruko-jin desu. (Ben Türküm.)

Koko wa Toruko desu . ( Burası Türkiyedir. Koko=burası)

-Kibar çekimin olumsuzu için yüklem sonuna eklenen -masu eki yerine -masen eki getirilir
Ör:

Kyoo gakkoo ni ikimasu (=Bugün okula giderim/gideceğim)
Kyoo gakkoo ni ikimasen (=Bugün okula gitmem/gitmeyeceğim)

Burada soru ilgeçi '' ka '' tanıtalım, soru sorarken normal cümlenin sonuna eklenince Türkçede ki ''mi'' soru eki anlamını verir.

ÖR: Ashita tomodachi to aimasu ka? (=yarın arkadaşlarında/arkadaşınla buluşacak mısın ? )

desu 'nun olumsuzu için ' ja nai ' kullanılır.

ÖR : Are wa inu ja nai (= O köpek değil )

Devam olarak yine geniş ve gelecek zaman anlamı veren SÖZLÜK ÇEKİMİ ile devam edelim.

- Sözlük çekimi: Normal hayatta arkadaşlar arasında kullanırken ve ilgeçlerle beraberken kullanılır.

1. tip fiillerde kibar çekimin sonunda bulunan -imasu eki kaldırılır ve -u harfi konur.
Ör: İkimasu -İku (=gitmek)
2. tip fiillerde kibar çekimin sonunda bulunan -masu eki kaldırılır ve -ru eki konur.
Ör: Tabemasu- Taberu (=yemek)
3. tip fiiller kuralsız olduğundan ezberlemek zorunluluğu var.
Shimasu-suru (=yapmak)
Kimasu-kuru(=gelmek)

-Sözlük çekiminin olumsuzu -nai formudur,

1. tip fiillerde kibar çekimin sonunda bulunan -imasu eki kaldırılır ve -anai eki konur.
Ör: İkimasu -İkanai (=gitmemek)
2. tip fiillerde kibar çekimin sonunda bulunan -masu eki kaldırılır ve -nai eki konur.
Ör: Tabemasu- Tabenai (=yememek)
3. tip fiiller kuralsız olduğundan ezberlemek zorunluluğu var.
Shimasu-shinai (=yapmamak)
Kimasu-konai(=gelmemek)

ÖR: A- tomodachi ga istanbuuru ni kimasu, aimasu ka? (=arkadaşın istanbul'a gelecek,buluşacak mısın?)
B- İie, awanai (=Hayır,bulıuşmayacağım) Burada aimasu daki imasu kalkınca iki sesli yanyana gelmiş oldu bunda araya 'w' harfi girdi.

- Geçmiş zaman : Geçmiş zaman formu -TA hali de olmasına rağmen şimdilik kibar formun geçmiş zamanını öğreneceğiz.

Kibar formun geçmiş zamanı için '-masu' eki yerine '-mashita' eki getirilir.

Ör: Kinoo koko ni kimashita. (=Dün buraya geldi)

Olumsuz hali ise kibar formun olumsuz haline ' deshita' eklenmesi ile oluşturulur.

ÖR: Kinoo terebi o mimasen deshita (= Dün televizyon izlemedim)

-Emir çekimi:

1. tip fiillerde sözlük çekimin sonunda bulunan -u eki kaldırılır ve -e eki konur.
Ör: İku -İke (=git)
2. tip fiillerde sözlük çekimin sonunda bulunan -ru eki kaldırılır ve -ro eki konur.
Ör: Miru- Miro (=bak)
3. tip fiiller kuralsız olduğundan ezberlemek zorunluluğu var.
Shimasu-shiro (=yap)
Kimasu-koi(=gel)

Ör: A- sensei, shukudai o shimasen deshita, sumimasen (= Öğretmenim ödevi yapmadım özür dilerim)
Sensei- ashita ni shiro (=Yarına yap!)

olumsuz için sözlük halinin sonuna -na eki konur;

ÖR: Koko ni kuruna (=Buraya gelme!)

-Te çekimi :
Bu çekim çok önemlidir. Birçok ilgeçle beraber kullanılmasının yanında japoncada kibar konuşmanın dışında en çok kullanılan tiptir.

1. tip fiiller en zorlu yapılanlardır.kibar çekiminin -masu eki kaldırıldığındaki sonlandığı şekle göre oluşturulur.
Sonu i - ri yada chi ile bitenler - i - ri -chi kaldırılır -tte konulur
Ör: tachimasu -tatte (=ayağa kalkmak)
sonu -ki ile bitenler - ki kaldırılır yerine -ite konur.
Ör: kikimasu: kiite (=dinlemek,duymak)
sonu -gi ile bitenler - gi kaldırılır yerine -ide konur.
Ör: Oyogimasu: oyoide (=yüzmek)
sonu -shi ile bitenler - shi kaldırılır yerine -te konur.
Ör: kashimasu: kashite (=ödünç vermek)
sonu -bi . -mi veya -ni ile bitenler bu ekler kaldırılır yerine -nde konur.
Ör: yomimasu: yonde (=okumak)

2. tip fiiller kibar çekimde -masu eki kaldırılır direk -te konur.
Ör: tabemasu-tabete (=yemek)

3. tip fiiller kuralsızdır.
Shimasu-shite(=yapmak)
kimasu-kite(=gelmek)

ayrıca sadece -te hali için iku (=gitmek ) de kuralsızdır, -te hali itte olmaktadır.

-TA hali :

-te hai ile oluşturulması aynıdır, -te yerine -ta konur. Anlam olarak geçmiş zamanı vermektedir.

Ör: İku -İke (=git)
2. tip fiillerde sözlük çekimin sonunda bulunan -ru eki kaldırılır ve -ro eki konur.
Ör: Miru- Miro (=bak)
3. tip fiiller kuralsız olduğundan ezberlemek zorunluluğu var.
Shimasu-shiro (=yap)
Kimasu-koi(=gel)

Eylem Kipleri :

1-)Yeterlilik kipi:

1. tip fiiller için;

-imasu ekindeki 'i' harfi yerine 'e' harfi konularak oluşturulur.

ör: ikimasu-ikemasu (=gider-gidebilir)
hikimasu-hikemasu (='gitar vs' çalar-çalabilir)

2. tip fiiller için;

-masu ekinden önce -rare eki getirilir.

ör: Tabemasu-Taberaremasu (=yer-yiyebilir)
oboemasu-oboeraremasu(=hatırlar-hatırlayabilir)

3. tip fiiller için;
(Ezber)
kuru-korareru
suru-dekiru

2-) Koşul Kipi:

1. tip fiillerde emir çekimine -ba eki getirilerek oluşturulur.

ör: ikimasu-ikeba (=gider-giderse)

2. tip fiillerde kibar çekimde -masu eki kaldırılarak -reba eki getirilir.

ör: agemasu-agereba(='yukarı' çıkar-çıkarsa)

3. tip fiiller ezber;

suru-sureba
kuru-kureba

3-)Yasak kipi :

Tüm tip fiiller için sözlük çekim haline -na eki getirilerek oluşturulur.

ör: iku-ikuna (=gider-gitme)
Taberu-Taberuna(=yer-yeme)
kuru-kuruna (=gelir-gelme)

-------------Dilbilgisinin yanında soru cümlesi kurmayı ve soru sormada kullanılan kelimeleri inceleyelim;

Kibar soru sorarken kibar çekim ve tümcenin sonuna '-ka' soru eki kullanılır,

ör: Ashita konseeto ni ikimasu ka?

bu soru tipini daha önce görmüştük bu tip soruların cevabe evet yada hayır şeklinde olmaktadır,belirli bir şey bilmek için soru sorduğumuzda ise soru kelimelerini kullanmalıyız bunlar;

Dare-kim
Donata-kim(kibar)
Doko-neresi
Naze-neden(kibar)
Dooshite-neden
Doo-nasıl
Dooyatte-nasıl
Donna-nasıl
Dochira-neresi(kibar)
Nani-ne
nan-ne
ikura-ne kadar
itsu-ne zaman

olmaktadır.Birkaç örnek verirsek;

Ör: koko wa doko desu ka? (=Burası neresidir?)
koko wa doko da? (=bura nere? (kibar kullanım değildir.))

kono hito wa dare desu ka?(=bu kişi kimdir?)
itsu ore o denwa shimasu ka?(=ne zaman beni arayacaksınız?)
konsaato wa doo deshita ka? (=konser nasıldı?)

-------- 'kudasai' kullanımı japonya da çok yaygındır,kelime olarak lütfen anlamına gelmesine rağmen emir anlamı içermektedir, çünkü japonyada direk emirler ve sözler saygısız olarak karşılanmaktadır.

bu kullanım için -te çekimi ve kudasai kullanılır;

Watashi ni sensei to yonde kudasai (=Beni öğretmen olarak çağırınız)
kurumo o tomete kudasai (=Arabayı durdurunuz)

ayrıca emir çekimlerinde daha çok kadınların kullandırğı -nasai eki de vardır.

ikinasai(=gidiniz)
tomarinasai(=durunuz)

SIFATLAR............................................

İki çeşit sıfat vardır. Bunlar İ-sıfatları ve Na-sıfatları,bu sıfatların i veya na sıfatı olarak ayrılmasının kolay bir yolunu bilmiyorum,fakat Na-sıfatları sayı olarak çok az olduğundan ezberlemek o kadar da zor değil.

------- İ-SIFATLARI..............

Şimdiki ve Geniş zaman için;

Ör:omoshiroi(eğlenceli)

OLUMLU OLUMSUZ

KİBAR......... omoshiroi desu omoshiroku nai desu

DÜZ............ omoshiroi omoshiroku nai

Geçmiş zaman;

OLUMLU OLUMSUZ

KİBAR......... omoshirokatta desu omoshiroku nakatta desu

DÜZ............ omoshirokatta omoshiroku nakatta

------------------------ NA-SIFATI..........................

şimdiki ve geniş zaman için;

Ör: Kirei (güzel)

OLUMLU OLUMSUZ

KİBAR......... Kirei desu kirei dewa arimasen (bu kalıp daha çok yazı yazarken kullanılır ,düz kalıp konuşurken kullanılır.)

DÜZ............ Kirei da Kirei ja nai

Geçmiş zaman içim;

OLUMLU OLUMSUZ

KİBAR......... Kirei deshita Kirei dewa arimasen deshita

DÜZ............ Kirei dattai Kirei ja nakatta

************** Birkaç kalıp görelim;

-n desu : Bu kalıp duygu katılarak söylenen sözler için kullanılır, örnekle görelim. Sözlük hali veya -ta hali kullanılır.

Ör: ashita mo ikun desu ka? (=Yarın da gidiyor musun?)
kattan da (=Kazandım/dık. katta -- kachimasu fiilinin -ta halidir.)

-wake niwa ikanai: Yüksek bir dilbilgisi olsada çok kullanıldığından göstereceğim. ''.....'nın ihtimali yok'' anlamı vardır.

Ör: kono tatakau o makeru wake niwa ikanai.(=Bu dövüşü kaybetmemizin yolu yok)

-niwa : Bu kalıp -göre anlamına gelmektedir.

Ör: Watashi niwa shoobu wa omoshirokatta (=Bana göre maç eğlenceliydi.)

- zoo , zee : Bu kullanışları erkekler kullanır.

Ör: İkuzoo (=Gidiyoruz)
İkuzee

İLGEÇLER...................

Türkçe'de olduğu gibi japonca'da da tek bir yüklem ile cümle oluşturulabilmektedir. Japonca'da Türkçe'de olduğu gibi çoğul,şahıs vs ekleri olmadığından cümlede ilgeçleri kullanmak çok büyük bir önem kazanmaktadır.

'Wa' ilgeci ........ (hiraganada 'ha' harfi olarak kullanılır)

WA ilgeci japoncada çok önemlidir , çünkü cümlenin ana konusunun ne olduğunu belirtir.Örneğin;

Kyoo wa ippai hito ga aru yo! (=Bugün çok insan var!)

Bu cümlenin konusu kyoo yani bugün sözcüğüdür,oysa gün yerine insanları vurgulamak istersek,

Kyoo ippai hito wa aru yo! -- cümlesini kurmamız gerekir.

***NOT*** zaman sözcükleri (kyoo , ashita vs) ayırıcı ilgeç almadan ( wa , ga ilgeçleri) cümle içinde yer alabilirler,fakat diğer sözcükler bu ilgeçleri almak zorundadır.

'Ga' ilgeci ........

GA ilgeci zaman sözcükleri dışında olan yalın durumdaki adlara gelir. Örneğin,

onaka ga suita desu. (= karın acıktı,Türkçede karnım acıktı olarak kullansak da japoncada iyelik eki olmadığını hatırlayın.)
basu ga osoi desu yo! (=otobüs yavaş(geç))

****NOT**** Na önadalarından önce ilgeç olarak 'ga' ilgeci kullanılır.
anata ga suki desu (=seni seviyorum)

'O' ilgeci ..... (hiraganada 'wo' harfi olarak kullanılır.)

O ilgeci belirtme durumu,yüklemi etkileme durumları vs gibi birçok alanda kullanılır.

1- gitaa o hikimasu (=gitar(ı) çalacak)
2-basu o orimasu (=otobüse binecek)

'NO' ilgeci .....

NO ilgeci sözcük tamlamaları,ad yerine kullanma ve belirtme amaçlarıyla kullanılır.

1- Anata no namae (=senin ismin)
2- watashi no terebi (=benim televizyonum)
3- kanajo no kuchi (=kızın dudağı)
4- kyoo no shiken (=dünkü sınav)
5-toruko no hito (=türkiye insanı,Türk(aslında Türk için Toruko-jin kullanılır))
6-aoi no anata no mono desu ka? (=mavi olan senin mi?)

****NOT**** NO ilgeci derin bir konu olduğundan her kullanıma örnek veremedim araştırmanızı öneririm.

'Nİ' ilgeci ......

Ni ilgeci Türkçedeki de/da durumuna benzer, aynı zamanda içinde yaklaşma durumu(e/a) ve ayrılma durumu (den/dan) anlamları da vardır.

1- Toruko ni ikimasu ka? (=Türkiye'ye gidiyor musun?)
2- istanbuuru ni sunde imasu (= istanbulda yaşıyorum)
3-nani shini ikun da! (=neyi yapmaya gidiyorsun)
4-tomodachi ni meeru o kakimasu (=arkadaşıma mektup yazacağım)

****NOT**** 3. örnekte kibar halin 'masu' eki kalkmış haline ni ilgeci getirilmiştir,böylece amaç bildirme anlamı kazandırılmıştır.

'E' ilgeci ...... ( hiraganada 'he' harfi ile yazılır)

E ilgeci Türkçedeki anlamında olduğu gibi yaklaşma durumu anlamı verir. Örneğin,

nan no tame ni ano hito e itta ? (= Ne amaçla o adama gittin?)

kinoo gakkoo e ikimasen deshita (= dün okula gitmedim)

'TO' ilgeci ......

Birliktelik ,araç kullanma, karşılaştırma ve yüklemlere yardımcı olarak kullanır.Türkçe olarak (ile , diye) anlamlarına gelir.

Kanojo to aimasu (=kız arkadaşımla buluşacağız)

Ayşe to Fatma dochira ga suki desu ka? (= Ayşe ile Fatmadan hangisini seviyorsun?)

suite wa ikimasen to kaite imasu (=Sigara içmek yasak diye yazıyor)

ashita wa tenki ga ii to omoimasu (=yarın hava iyi olacak diye umuyorum)

'DE' ilgeci .....

Türkçede olduğu gibi bulunma anlamı katar. Örneğin,

Kono ie de sundemasu (=Bu evde yaşayacağım)

basu de isutanbuuru ni ikimashita (=otobüsle istanbul'a gittim)

Toruko de yasumi hi wa itsu desu ka ? (=Türkiyede tatil günü ne zamandır?)

'Kara' ilgeci .....

Kara ilgeci çok geniş kullanım alanı olan bir ilgeçtir . Zaman aralığı,neden durumu , yer belirtme için kullanılır.

1- 7 ji kara koko de matte kudasai (= saat 7 den itibaren burada bekleyin lütfen)

2- koko kara hanarenasai (= Buradan ayrılma)

3-byooki dakara koko ni kimasen deshita (=hasta olduğundan buraya gelemedi)

****NOT**** kara ilgecinden önce yüklem kullanılacaksa sözlük durumunda kullanılır,bu sıfatlar içinde geçerlidir.

'MADE' ilgeci .....

Türkçedeki '-e kadar' ilgecine denk gelmektedir.

İsutanbuuru kara izmir made basu de 9 jikan desu (=istanbuldan izmire kadar otobüsle 9 saat sürmektedir.)

'MO' ilgeci .....

bir kişi daha aynı durumda olduğunda kullanılır.

Anata mo brütüs (=sen de mi Brütüs)

watashi mo koko de sunde imasu (=ben de burada yaşıyorum)

......................................ilgeçler bitmedi ,devam

< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi BLooD_eLF -- 9 Temmuz 2009; 17:17:21 >

_____________________________

windsurf

Yarbay

2689 Mesaj

Benzer içerikler