|
Bildirim
|
Bizim önden ya da arkadan çekişli bildiğimiz ve 4x2 diye adlandırdığımız binek ve genel olarak yaygın tüm araçlar aslında 4x1 dir. Çünkü çekiş tek aksta ve tek tekerdedir.Patinajda tek teker döner.(hemen hemen tüm binek araçlar böyledir diyebiliriz , 4 motion Quattro yada başka bir isimle adlandrılanlar hariç) Bir kısım binek ve ticari araçlarda ise sınırlı kaymalı diferansiyel sistemi ile çekişte olan aksın her iki tekerleğine de güç iletilir ki araç çekişi olan akstaki her iki tekerleğide kullanr.Aracın önde yada arkada (çekiş hangisindeyse) her iki tekerleği de sağ sol olmak üzere patinaj sırasında beraber döner. Bu araçlar 4x2 dir ( mesela nissan skystar 4x2 kamyonetler peugeot partner adventure gibi) Standart olarak satılan ve orta-orta üst sınıfa kadar olan ve 4wd özelliğine sahip olan tüm arazi taşıtları da aslında 4x2 dir. Ancak bu sınıftaki 4x2 arçların yukarıda bahsettiğimiz 4x2 lerden farkı: onlarda çekiş iki tekerde ve tek aks üzerindeyken suv veya jip dediğimiz bu sınıftaki araçlarda bir merkezi transfer kutusu vasıtasıyla çekiş önde bir arkada bir tekere gönderilir.Yol ve zemin yapısına göre de önde ve arkada tek tekerde olan çekiş sağ yada soldaki yeri en sağlam tutan tekere aktarılır.(vitara-rav 4-tucson-sportage-sorento-cherokee vs) Bir kısım standart suv larda ise yada sonradan takılabilen kilit vasıtası ile aracın arka aksındaki her iki tekerde bir birine kilitlenir.Transfer kutusu (arazi şanzmanı)aracılığı ile güç ön ve arka aksa gönderiliyordu ya önde tek teker çekişte arkada da kilit olduğu için iki teker beraber dönüyor : yani toplam 3 teker çekişte işte buda 4x3 (mesela discovery ,pajero ,land criuser mercedes G seri..) birde bu kilidin önde de olan var .Gücün öne gönderileni önde kilitleniyor ön iki teker dönüyor ; arkaya gönderileni arkada kilitleniyor arka iki teker dönüyor.Bu pozisyonda iken arac kullnmak çok zor olup tecrübe ister ama gidilmeyecek yer aşılmayacak engel yoktur .( unimog hummer ve modifiye ile tüm suvlar) Örnekleri araştrmadan ,aklımda kaldğ kadarı ile verdim yanlşım varsa kusura bakmayın. |
Patinajda aracın bir tekerinin dönmesi, diğerinin hareketsiz kalması tamamen diferansiyelin çalışma prensibi ile ilgilidir. Diferansiyel, matematikte geçen diferansiyel denkleminin pratikteki en güzel uygulama örneğidir. 4X1 araç olmaz. Sakın sizi şaftın tek olması yanıltmasın. Diferansiyelden her zaman iki canlı uç çıkar. Diferansiyel, direksiyonun durumuna göre toplam dönüyü tekerlere bölüştürür. Eğer düz gidiliyorsa, eşit, sağa gidiliyorsa, sağ teker az, sol teker çok, sola dönülüyorsa sol teker az, sağ teker çok dönerek yönlenmeyi sağlar. Eğer bir teker tutunamıyorsa, tüm hareket oraya verilir. Diğer tekere hareket verilemez. Bu klasik difreransiyelin teorisinden kaynaklanan bir zayıflığıdır. Bunu aşmak için, kilitli diferanyel, kaymalı veya sınırlı kaymalı diferansiyeller kullanılır. Kilitli diferansiyeller, hareketi her iki tekere eşit bölüştürerek, klasik diferansiyelin zayıflığını düzeltmek maksadı ile üretilmiştlerdir. Araç kilitli diferansiyelde iken dönmekte zorlanacağından hızlı hareket etmeniz istenmez. Zor durumdan kurtulunca kilidin açılması istenir. Zira bu durumda diferansiyel hareketi bölüştüremediğinden dönme için gerekli olan tekerler arasındaki dönü farkı yaratılamamaktadır. Kaymalı ve sınırlı kaymalı diferansiyeller ise çift tekerlerin arasında belirli bir dönü farkı olana kadar devreye girmezler. Belrilenen dönü farkı oluşunca devreye girerek, aracı zor durumdan kurtarır, sonra yine klasik diferansiyel gibi davranmaya devam ederler. Böylece kilitli diferansiyelde yapılamayan hızdan da feragat edilmemiş olur. Hem hızlı, hemde zor durumda kilitlenip çözülen bir diefarnsiyel elde edilmiş olur. Bunların araçların çekiş sistemleri ile hiç ilgisi yoktur. 4X2, 4X4, 6X4, 6X6, 8X2, 8X4 gibi kodlanan çekiş sistemlerinde birinci rakam, aracın yere basma noktası sayısını belirtir. Başka bir deyişle bu aks sayısıdır. Aynı aksın ucundaki tekerlerin tamamı tek basma noktası olarak sayılır. Bazı kamyonlarda görürsünüz, arka tekerler ikişer ikişer takılıdır. İkinci rakam ise, canlı, müteharrik, çekiş noktası sayısı olarak belirtilir. Canlı olmayan diğer akslar. ölü aks, kör aks gibi terimlerle anılır. 4X2: dört noktadan yere basmakta, iki noktada hareket canlı olarak iletilmektedir. İkisi ölü aksa bağlıdır demektir. 4X4 ise dört noktadan yere basmakta, dört noktada da hareket canlı olarak iletilmektedir anlamına gelir. Diğer örneklerdede aynı sistem geçerlidir. Başka bir açıdan bakacak olursak, her canlı çift teker için bir adet diferansiyel kullanılmak zorundadır. Hareket önce transfer kutusuna gelir. Burada kullanıcının seçimine göre hızlanmaya veya güce uygun hale getirilir. Sonra bir şaftla, diferansiyele aktarılır. Diferansiyel çift tekerlere hareketi bölüştürerek aktarır. Bölüştürmede esas yukarıda yazdığım gibi yönlenmeye bağlı olmaktadır. Bir aracın canlı tekerlerini kolayca bulmak için en kolay yöntem, altına bakmaktır. Her canlı çift tekerin ortasında bir diferansiyel hemen kendini gösterir. Günümüzde önden çekişli araçlarda diferansiyeli görememekteyiz. Çünkü transter ile diferansiyel aynı kutu içerisinde kombine üretilmektedir. Bu yüzden dikkat ederseniz, akslardan biri uzun diğeri kısa tutulur |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hırtingen Maalesef güç ön 2 tekere de aktarılıyor, tek tekerden aktarma yok. |