SpaceX’in Artemis programı kapsamında geliştirdiği Starship Human Landing System (HLS), 2027’de Ay’a yapılması planlanan insanlı görev için büyük risk altında. NASA güvenlik analisti Paul Hill’in SpaceX’in Teksas’taki Starbase tesisine yaptığı ziyaret sonrası aktardığına göre iniş aracının takvimi oldukça sıkışık ve görev yıllarca erteleme ile karşı karşıya.
Ana sorun yakıt transferi
Gecikmenin ana nedeni, yörüngede kriyojenik yakıt transferi konusunda yaşanan teknik zorluklar. HLS, Ay yüzeyine iniş yapabilmek için Dünya yörüngesinde yakıt ikmali yapmak zorunda. Ancak SpaceX, bu sistemi hayata geçirecek teknolojiyi halen geliştiremedi.
Mikrogravite koşullarında sıvı ve gazın tank içinde ayrılamaması, yakıtın doğru şekilde aktarılmasını zorlaştırıyor. Ayrıca, sıvı oksijen ve sıvı metan gibi çok düşük sıcaklıklarda depolanması gereken kriyojenik yakıtlar, en ufak ısı girişinde kaynamaya ve buharlaşmaya başlıyor ve bu da hem kayıplara hem de güvenlik risklerine yol açıyor. Tank bağlantılarında sızdırmazlık sağlanması, yakıtın transfer öncesi doğru bölgeye “yerleştirilmesi” ve büyük ölçekli Starship tanklarının izolasyonu gibi konular da süreci yavaşlatıyor. Ayrıca, Raptor motorlarının devam eden tasarım değişiklikleri de ilerlemeyi yavaşlatıyor.
ABD ve NASA, Artemis görevini tümüyle devlet kontrollü şekilde ilerletmiyor. Artemis görevinin birçok ayağında özel uzay şirketleri rol alıyor. Dolayısıyla SpaceX gibi bu ayağın en kritik bileşeninde yaşanacak bir gecikme, Çin’in 2030’a kadar Lanyue adlı kendi insanlı iniş aracıyla Ay yüzeyine ABD’den önce inmesiyle sonuçlanabilir.
Şirket 2023’te 2025’in başına kadar yörüngede yakıt ikmali denemesi yapacağını duyurmuştu ancak bu henüz gerçekleşmedi. Elon Musk ise kısa süre önce yaptığı açıklamada “gelecek yıl yakıtın yeniden kullanılabilirliğini göstereceklerini” söyledi
Buna rağmen, Artemis programının ikinci aşaması olan Artemis 2 görevi 2026 başında fırlatılmak üzere takviminde ilerliyor. Bu uçuş, dört astronotu Ay’ın etrafında dolaştıracak ancak yüzeye iniş yapılmayacak. İnsanlı iniş görevi Artemis 3 için ise 2027 yılı hedefleniyor. ABD’nin Ay’a son insanlı inişi 1972’de gerçekleşmişti.