1966 yılında yapılan bina depremde yıkılır mı?

?????????

hiçbir bilgim yok sadece yorum yaparak konuşucam ama kağıt gibi dümdüz olur bence, etrafımdaki insanlar 90-95 yapımı binalar hakkında endişe ediyorlar 66 biraz sıkıntı

1950'lerden sonra yapılan binalarla 1996'ya kadar yapılan binalar büyük risk altında hocam, gümler büyük ihtimalle.

Beton ve çeliğin "fatigue" dediğimiz bir yorgunluk gibi bir özelliği var. Bunlar göz önünde bulundurularak genellikle bir bina yapılırken 2 ya da 3 güvenlik katsayısı alınarak beklenen kuvvetler ve malzeme hatasını kompanse etmesi için olması gerekenden sağlam projelenir fakat müteahit ya da işçilerin özensizliği ya da uyanıklığından ötürü bunlar ne durumdadır belli olmuyor bazen. 66 senesinin deprem yönetmeliği ile şimdiki çok farklı, simdiki kat eşya ağırlığı vs bile değişti. Genelde aşağı yukarı yanılmıyorsam 50 60 senelik hesaplanıyordu bu taşımalar ama binanın kalitesine göre değişir tabii ki. Bodrumdan ya da zemin kattan karotla numune alınıp taşıması ölçülebilir dayanımı.

bunun kesin bir cevabı yok ama yine de cevap verebilmek için binanın bulunduğu bölgeyi bilmek gerekiyor.

1) binanın bulunduğu bölge depreme maruz kalması muhtemel bir yer mi?

2) binanın bulunduğu bölgede 1963 deprem bölgeleri haritasında kaçıncı dereceden bölgeye denk geliyordu? yani bugün deprem riski olduğu bilinen bir yerde yapılmış olabilir, ancak yapıldığı dönemde bu bilinerek bir tasarım yapıldı mı?

3) depreme göre tasarımı yapıldıysa bile projesine göre uygulaması yapıldı mı binanın?

4) projesine göre uygulama yapıldıysa bile o dönemde geçerli olan deprem yönetmeliğinin bilgi eksiklikleri nedeniyle kötü bir tasarıma mı sahip?

5) öngörülen malzeme kalitesi ne ölçüde sağlandı ve yaşlanmaya bağlı olarak bu malzemelerin dayanımı ne kadar azaldı?

bu soruların cevaplarıyla başlamak gerekmekte.

bunlardan bir kısmının cevabı küçük bir araştırmayla verilebilir, bir kısmı için ise ayrıntılı mühendislik çalışması gerekmektedir. ancak temel bazı kabullerden yola çıkarsak;

• İstanbul'da 1963 deprem yönetmeliğinden beri standart bir binada kabul edilen deprem yükü kaba bir hesapla 4 kata kadar arttı.
• söz konusu dönemde deprem yükünün de hesaba katıldığı yük kombinasyonlarının "en olumsuz" yükleme olmadığının hesap edildiği oluyormuş.
• normal şartlar altında iyi imal edilmiş betonun ömrü uzun olur, ancak 1966 şartlarında imal edilen betonun ne kadar kaliteli olabileceğine dair şüphelerim var şahsen. yine de bu yıllar kontrolsüz şehirleşmenin henüz tam manasıyla patlamadığı, yapıların daha nitelikli yapıldığı söylenebilecek yıllar. o yüzden 70-80-90'lardaki gibi elle karılan betonlara olması gerekenin 2 katı su katıldığı durumlar oluşmadığı sürece en azından beton anlamında durumun berbat olmama ihtimali bir miktar da olsa mevcut.
• tasarlandığı deprem yönetmelikleri, çağı gereği çok büyük bilgi eksikliklerine sahip. 1975 yönetmeliğine uygun yapılmış olsa yine yeterli bir miktarda güvenlik sağlayacağını söyleyebilirdim bu yapının. 2000 öncesinde yaşanan depremlerde ayakta kalan binaların tamamına yakını 75 yönetmeliğine göre yapılmıştı. çok büyük yapısal kusurlar olmadığı sürece 75 yönetmeliği bile başlı başına yeterli diyebiliriz. ancak yine de kolonların kirişlerden daha güçlü yapılması, ani göçme şekillerinden önce daha sünek göçme modlarının oluşması gibi teknik gelişmeler ancak 1998 yönetmeliğiyle yürürlüğe girmişti. bu bilgiler ışığında, binanızın bağlı bulunduğu yönetmeliğe %100 uygun yapılmış olması bile deprem güvenliği konusunda bir rahatlık vermeyecektir.

binanızın depreme dayanıklı olup olmadığını deprem yönetmeliğine göre inceleterek öğrenebilirsiniz. ancak dediğim sebeplerden ötürü deprem yönetmeliğine uygun çıkma ihtimali %0'a yakındır diyebiliriz. yönetmeliğe uygun olması bile depremde yıkılmayacağı anlamına gelmez, çünkü yapının kendi içerisinde sayısız bilinmez bulunuyor. kritik bazı elemanlarda görülememiş bazı uygulama hataları olabilir, alınan karotlar yapının genelindeki kalitenin üzerindeki kolonlara denk gelmiş olabilir, yönetmelik 50 yıl içerisinde aşılma olasılığı %10 olan depremi göz önüne alır ve belki ondan yükseği yaşanır (eski deprem bölgeleri haritalarında yaşandı).