|
Yaptıydım/Ettiydi: Şive ve Dilbilgisi Açısından İnceleme
Giriş
"Yaptıydım" ve "ettiydi" sözcükleri, Türkçede sıklıkla kullanılan geçmiş zaman ekleridir. Ancak bu eklerin kullanımı, bölgesel şive farklılıkları ve dilbilgisi kuralları açısından dikkat çekicidir.
Yaptıydım: Nerelerin Şivesi?
"Yaptıydım" ekinin kullanımı, özellikle Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde yaygındır. Bu bölgelerde, düzenli geçmiş zaman ekinin "-di" yerine "-ydı/-ıdı" eki tercih edilir. Örneğin:
- Doğu Anadolu: "Gittiydim pazara."
- Güneydoğu Anadolu: "Yaptıydım yemeği."
- Karadeniz: "Dedıydim size."
TDK'ya Göre "Yaptıydım"
Türk Dil Kurumu (TDK), "yaptıydım" ekinin standart Türkçe dilbilgisine uygun olmadığını belirtir. Ancak konuşma dilinde ve bölgesel şive kullanımlarında kabul edilebilir olarak görülür.
Yaptıydım mı, Yapmıştım mı?
Geçmiş zamanı ifade etmek için "yaptıydım" yerine "yapmıştım" ekinin kullanılması dilbilgisi açısından daha doğrudur. Ancak bazı durumlarda, "-ydı/-ıdı" ekinin kullanımı vurgulu bir ifadeyi pekiştirmek için tercih edilebilir. Örneğin:
- "Yaptıydım ama söylemedim." (Vurgulu inkar)
Geldiydi TDK
TDK'ya göre, "geldiydi" sözcüğü de standart Türkçe dilbilgisine uygun olmayan bir geçmiş zaman ekidir. Bunun yerine "gelmişti" ekinin kullanılması önerilir.
Sonuç
"Yaptıydım" ve "ettiydi" ekleri, Türkçede geçmiş zamanı ifade etmek için kullanılan ve bölgesel şive farklılıkları gösteren sözlerdir. Standart Türkçe dilbilgisine göre bu eklerin kullanımı uygun görülmemekle birlikte, konuşma dilinde ve bölgesel şive kullanımlarında sıklıkla tercih edilirler.