Çinli COMAC, Boeing ve Airbus'a ciddi bir rakip olma yolunda ilerliyor

2008 yılında kurulan ve özellikle ilk yıllarında ciddi sorunlarla boğuşan COMAC, uzunca bir süre sadece Çin pazarı için uçak üretmekle yetindi. Şirketin ilk dönem uçakları C909 gibi görece küçük yolcu uçaklarından oluşuyordu. Yolcu kapasitesi 78 ila 90 arasında değişen C909, daha çok kısa mesafeli uçuşlar için ideal bir model olarak görülüyordu. Bu yüzden Boeing ve Airbus gibi şirketler için bir tehlike arz etmiyordu. COMAC'in Airbus ve Boeing için gerçek anlamda bir rakibe dönüşmesi ise C919 ile oldu.

COMAC C919, Uluslararası Havayolu Şirketlerinin Radarına Girdi

Boeing 737 ve Airbus A320 ile rekabet edecek şekilde geliştirilen COMAC C919, C909 gibi tek koridorlu bir model olsa da 168 yolcu kapasitesine sahip. Daha da önemlisi C909'dan daha uzun mesafeli uçuşlar gerçekleştirebiliyor. Bu da Boening 737 ve Airbus 320 gibi dünya genelinde yaygın olarak kullanılan yolcu uçaklarına alternatif olabileceği anlamına geliyor. Nitekim COMAC Başkanı He Dongfeng de bu modele pek çok ülkeden ilgi olduğunu söylüyor.

Bugüne kadar sadece 19 adet C919 ticari hizmete girmiş durumda fakat bu sayının hızla artması bekleniyor. COMAC, bu yıl sonuna kadar 30 yeni C919'un teslimatını gerçekleştirmeyi planlıyor. Şirket 2026'ye gelindiğinde yıllık üretim kapasitesini 50 adede çıkarmış olacak. Toplam sipariş sayısı ise 1.000’i aşmış durumda. Bunların büyük bir bölümü Çinli havayolu şirketlerine gidecek olsa da Çin dışında da bu uçaklara talep oluşmaya başlıyor. Nitekim Avrupa’nın en büyük havayolu şirketi Ryanair’in CEO’su Michael O’Leary bile C919’a açık kapı bırakıyor: “Çinliler bildiğiniz A320 üretiyor. Eğer yüzde 10-20 daha ucuz olursa, alırız,” diyerek fiyat rekabetinin COMAC’a ciddi avantaj sağlayabileceğini söylüyor. Diğer yandan Endonezya gibi Güney Asya ülkeleri de bu uçaklardan almak için görüşmelere başlamış durumda.

Bürokrasi ve Ambargolar Kısa Vadede COMAC'in Önünü Kesebilir

COMAC’ın küresel yükselişinin önündeki bir diğer engel de Çin’in hâlâ büyük ölçüde yabancı tedarikçilere bağımlı olması. Özellikle C919 modelinin üretiminde kullanılan bileşenlerin önemli bir kısmı ABD merkezli şirketlerden geliyor. Bank of America’nın Nisan ayında yayımladığı rapora göre C919, 48 Amerikan, 26 Avrupalı ve yalnızca 14 Çinli tedarikçiye bağlı. Donald Trump’ın Çin'e karşı kullandığı gümrük tarifeleri ve ambargolar da işin içine girince, bu dışa bağımlılık COMAC için ciddi bir risk oluşturuyor. Ancak tüm bunlar kısa vade için geçerli. Çünkü Çin, üretimde dışa bağlılığı azaltmak için önemli bir atılım yapıyor. Nitekim Comac uçaklarının üretiminde de önümüzdeki yıllarda yüzde 60 oranında yerelleştirme hedefleniyor.

Ayrıca Bkz.Havacılıkta üstünlük Çin'e mi geçiyor? Çin'in süpersonik jeti Amerikalıları endişelendirdi

C919’un ötesine baktığımızda ise COMAC’ın çok daha iddialı hedeflere yöneldiği görülüyor. Şirket hâihazırda geniş gövdeli iki uçak (C929 ve C939) üzerinde çalışıyor. Diğer yandan süpersonik yolcu uçağı C949 için de çalışmalar sürüyor. Tüm bunları birlikte ele aldığımızda, COMAC önümüzdeki birkaç yıl içinde olmasa da daha orta vadede Airbus ve Boeing'e çok ciddi bir rakip olacak gibi görünüyor.