Selam arkadaslar, BvB oynayanlar var mi aktif olarak acaba?

10-15 sene once cok oynardim, simdi yeniden basladim, karakterim tamamlandi sayilir, artik BvBlere baslamak cok hos olacaktir. Guzel bir communite olabiliriz yeniden, ve hatta daha guzel olarak

Var mi ilgilenen?

Oncelikle bana ilham veren konuyu paylasmak istiyorum:

rog.asus.com

Maximus 13 and Rocket Lake: The Rules have Changed.

https://rog.asus.com/forum/showthread.php?123415-Maximus-13-and-Rocket-Lake-The-Rules-have-Changed

Diyorlar ki bayadir, intel islemcileri stabil degil. Tabi bunun seviyesi nedir, ne alakadir, nasil duzeltilir merak ettim. Ve portheus linpack extreme ile test etmeye basladim. Yuksek problem boyutlarinda sorun yoktu, ancak dusuk problem boyutu verip, sureyi cok azalttirirsam (2gb ram kullanmasi icin 8144boyutlu problem kullandigimda)

Ayrica bunu lutfen AMD vs Intel haline sokmayin, gerek yok, su asamada sadece latency de intel iyi duruyor, yakinda zen3+ larla o da cozulecek gibi gorunuyor. intel de onu 12de halletmeyi planliyor, bakicaz.

kullanilan donanim:

10900kf + custom sogutma

asrock z590 oc formula anakart.

emin olabilmek icin 40 core, 40 uncore 1.33 V kullandim. Bu kullandigim voltaji normalde 50core, 49 uncore icin kullaniyorum, ynai ne voltajda ne sogutmada bir problem var.

Sonra bu portheus linpack 2018 kutuphanesini kullaniyor. Hani eski kutuphanede neden hata versin ki yeni islemci di mi, yine de dedik ki 2021i de deneyelim, windows da onu compile ettik denedik ve her sey stabil gorunuyor, yani intel hatalarini saklamak icin boyle hilelere basvuruyorlar.

10 cekirdegi intelin monolithic yapisi kaldiramiyor. O yuzden 12. nesilde de 8 cekirdek + 16ht kullanacaklar.

AMDye yetisebilmek icin herseyi deneyen intelden stabil olmayan islemci vermesini beklemezdim, ama demek ki beklemeliymisiz.

Bu yuzden 11. nesil 8 cekirdek, bu yuzden 11. nesil cok isiniyor, bu yuzden 11. nesilde ring degeri yukselemiyor. Ve yine ayni sebeple imc gear2 modda yarisi performansta calisiyor. Yani 11. nesil 10dan kotu degil (ben de bunu cok iddia ettim). 10. nesil o kadar kotu ki, stabil bile degil, stabil olmadiktan sonra 17ghz olsa kac yazacak.

Ayrica beraber testleri yaptigim arkadasim daniele ye de tesekkurler.

8 cekidek, hton - Stabil

8 cekirdek, ht off - stabil

9 cekirdek ht on, stabil

9 cekirdek ht off, STABIL DEGIL

10 core, ht on, stabil degil

10 core, ht off, stabil degil

Clocking nedir? Neden yapılmalıdır?

Basitten başlayacağız bu sefer. Basit sorularla başlayalım hatta, işlemci denen şeyin performansı nedir, bunu nerden alır? Tabi ki çekirdek hızı diyeceksiniz sanırım, ama maalesef yanlış olacaktır, tam yanlış denemez ama baya eksik olacaktır.

Bazen ne kadar overclock yaparsanız yapın aldığınız performans artmaz, fps artmaz, niye acaba?

Önce yazılım kısmı ile beraber anlatacağım, Windows NT den beri multitasking sistemi kullanılıyor, yani herhangi bir görev parçalara ayrılıyor ve işlemciye böyle gönderiliyor, İşlemci birini tamamlarken diğerlerini donduruyor, sonra bu işlemi bitirp, diğerine geçiyor. Yani siz hani bilgisayarda bir çok işlem aynı anda yapıyor zannediyorsunuz ya, mesela müzik dinlerken film izlemek, aynı anda bir şeyler indirmek gibi, yok o öyle değil hepsi milyarlarca parçalara bölünüyor ve işlemci bi ona bi ona bakıp duruyor.

Eskiden bu böyle değildi, bir veriyi alır, sonuna kadar hesaplar sonucu verir sonra diğerine geçerdi, tabi o zamanlar bu sebeple ctrl + alt + delete yoktu, çünkü aynı anda tek işlem yapıyor ve eğer o kilitlenirse her şey kilitlenmiş oluyordu.

Ve bir çok yerde de belirttiğim gibi şu anda işlemcilerin gerçek performansını görebileceğimiz bir alt yapı yok, bu sebeple yukarıdaki bilgiler de ışığında işlemciye ne kadar hızlı ve stabil bilgi giderse, işlemci de o kadar çok iş yapabiliyor. Senelerdir aslında işlemci o kadar hızlı ki ulaşamıyoruz hızına, bunu çözmek için NVME m2 diskler çıktı, daha hızlı işlemciye bilgi gitsin diye, maalesef asıl hıza yaklaşamadı bile, belki intel optaneleri görmüşsünüzdür, m2 nin kaç katı hıza sahip, günümüz işlemcileri onu bile sorunsuz işleyebiliyor. Buradan düşünün artık.

Bunlar ışığında cache diye bir şey doğdu. Cache bi nevi işlemcinin içine koyulmuş bir ram gibi düşünebilirsiniz, ve bu işlemciye yakın bir hızda çalışır. İşlemci cachen bilgiyi alıp ilerken, cache de bir sonraki olduğunu düşündüğü datayı hazırlar. Bir bilgi lazım olduğunda işlemci her zaman önce cache e bakar, bulamazsa daha yavaş olan rame bakar, orada da bulamazsa daha da yavaş olan hard diske geçer.

Diyebilirsiniz ki o zaman e her şeyi cache yükleyelim misler gibi çalışsın her şey. Çok mantıklı! ama bir sorun var, işlemci her seyi az önce anlattığım gibi sıra ile yapar, bir çekirdek aynı anda 2 iş yapamaz, ama cache aynı anda bir çok veriyi barındırabilir, tabi yeni gelecekler üzerine yazamaz diye bir şey yok yani bir oyun yüklü diye bilgisayarın çalışması için çok önem arz eden bir şeyin üzerine de yazabilir. Ya da oyun için aldığı bilgilerde bir sorun vardır, haydaaa der ve cache i atlayıp işlemci ram ve harddisk sıralamasından doğru bilgiyi aramaya girişebilir.

Tabi bu konuda Microsoft en sevdiğimiz firma olduğundan ve onlar da bizi çok sevdiklerinden güzel bir çözüm önermişler. "Task switching" denen bir özelliği var, hani parça parça işliyor da işlemci, onun bir parçasını gönderiyor bir çekirdeğe, sonra diğer parçasını konudan haberi olmayan başka bir çekirdeğe gönderiyor, tabi bu yeni çekirdeğin konudan haberi de yok, ve sonra işlenmiş verileri hangi çekirdekteydi napıyordu bakip, parçaları birleştirmesi gerekiyor, tabi bir de bu veri geldi, cache windows nası bir sıra ile attı kendisi de bilmiyor, e ne oldu işlemci hem ne yapacağını bilmiyor, hem de neyi yapacağını bilmiyor, e gidiyor rame, sonra yine harddiskte, çok basit bir şekilde işlemci çözebilecekken kulağını tersten ve aynadan gösterip sağ mı sol mu kendisi bile karıştırıyor.

Yani fark ettiyseniz işlemci zamanının çoğunu ne yapacağını anlamak için harcıyor işi yapmak yerine. Yani işlemci ya da ekran kartını overclock etmek fark ettiğiniz üzere hiç bir işe yaramıyor. Diyeceksiniz ama ben 500mhz artırdım 30 fps arttı daha ne, öyle değil. Eline gelen işi yaparken hızlı yapıyor gönderiyor, sonra bekliyor yeni veri gelsin diye, gelmiyor, kendini uyku moduna alıyor, sonra gelince uyanıp, yani yeniden anakarttan voltaj isteyip, cache e bakıp bulamayıp rame bakıp bla bla devam ediyor. 

Peki çözüm nedir?

Yazılım kısmına girersek affinity leri düzenlemek gerekir. Görev yönetcisinde sağ tıklarsanız bir şeye orada "set affinity" vardır, Türkçesi ne bilmiyorum, onu her görev için atarsanız dersiniz ki windowsa, kardeş bu görev bi bütün her yere değil bu çekirdeğe gönder. OO der baba tamamsın gönderir. Tabki restart attığınız an gider, gitmemesi için  https://bitsum.com/ buradan Process lassoyu indirebilirsiniz. Ben genel olarak core0, mouse klavye, core1 windows zamazingoları, core2 network, core 3-7 oyunlar gibi bir şekilde düzenlemeye çalışıyorum.

İkinci çözüme gelelim, bu yazılım kısmıydı, program zaten ücretsiz kullanılabiliyor, deneyerek performans avantajlarına bakabilirsiniz, ancak kesinlikle işlemlerin önceliklerini "priority" değiştirmeyin, çünkü bu sadece bir şeyleri mahveder. Her şey aynı anda yürümeli çünkü biliyorsunuz. 

Bunu bir 2700x li sistemde denedik, sistem olduğu haliyle fortnite ı 100-150 fps aralığında çalıştırıyordu, düzenleyince 200-250lere çıkabildi rahatça ve başka bir şey yapmadık sadece bu.

Şimdi overclock kısmına geleliiiiim, başka clocking dedim çünkü zaten her yaptığınız overclock, işlemcilerin asıl hızları web sitelerinde yazar, mesela 10900k nın asıl hızı 3.7 Ghz dir, bunun harici kullandığınız her şey zaten overclock. Biz bunu en stabil en düzgün çalışacağı hıza almak isteriz, az önceki bilgiler dahilinde görebiliriz ki en önemki şey cache hızı, uncore, ring denen şey. Onu ne kadar yükseltebilirseniz o kadar iyi, ve bu çok voltaj ister. Mesela yanlış hatırlamıyorsam 10700k için 5.1Ghz core için gereken voltaj 4.9 cache ile aynıydı. Bu bağlamda 49/49 yapmak daha makul, en zamanlı doğru hızda çalışırlar. 51/49 olduğunda, işlemci yine aralarda bekleme moduna girecektir, bunu istemeyiz.

İkinci önemli konumuz ısı, ısı arttıkça direnç artar, direnç arttıkça geçebilen veri yavaşlar, bu yavaşladıkça bilgisayar veri iletmek için daha çok uğraşır, hem daha çok elektrik harcar, hem donanımı eskitir, hem ısı yüzünden aralarda hata yapma olasılığı artar. Bu kısım direk fizik, detaya girmeyeceğim isteyen direnç ve akım konularına bakabilir.

Bunun yerine düzgün hızlarda, doğru hesap yapan bir işlemci ve ona hizmet eden diğer parçalar olmalıdır.

Isı limitimiz işlem yaparken 60, 60ı geçtikten sonra ısı durdurulamaz şekilde artar çünkü ısı artar, direnç artar, veri azalır, bilgisayar zorlar daha da ısınır ve patlar. Bu sebeple işlemci firmaları 60-65 aralığına gizli limit koymuşlardır, bir ikinci limit de 80 den sonra başlar. Size göstermeden ısıyı sabit tutabilmek için hızı düşürür. Siz yine aynı hız görürsünüz ancak işlemcinin bir işlemi yaptıktan sonra arada dinlenme süresi artar. Bunu zaten asla istemeyiz. O yüzden stres test programımızda 80 derece üzerine asla ama asla çıkmayacağız. Ana ve en önemli kuralımız bu.

İkincisi residuallar, test yazılımımızın bir kütüphanesi olur, işlemciye belli hesaplar gönderir sonra asıl sonuçla işlemcinin çıkardığı sonucu karşılaştırır, ne kadar çok fark varsa, işlemci o kadar saçmalıyordur. Bu durumda yani yanlış hesapladığında correction devreye girer, işlemci der ki hacıt yanlış hesapladın, bak şuna bir daha hesapla, ve tekrar hesaplar, yani bir işi basit bir işi, stabil değil diye bir işi iki kere yaptık tabi bir de bunun öncesi var, işlemci yanlış olduğunu anlayınca cache bakacak, e gitti ki üzerine çoktan yazdı cache tekrar rame tekrar harddiskte ofof.

O yüzden test yazılımımıza 2. bir kural geldi, residuallar KESİNLİKLE birbiri ile aynı olmalı. Ve bu test yazılımını 1-4 saat arası kullanmalıyız. 

https://hwtips.tistory.com/1611 web sitesi linki bu, eskiden önerdiğim linpackextreme in 2021 kütüphaneli hali. Onunki yanlış hatırlamıyorsam 2009du. Hiç bir ayarı değiştirmenize gerek yok, normalde halde 10 pass yapacaktır, olmaz, siz 10000 yazın, 1-4 saat test yapın tamam dediğiniz gece bırakın, sabah yine tamamsa geçmiş olsun.

Şimdi bu işlemci clocking nasıl yapılır ona bakalım.

Örnek olarak 10900kf den gideceğim, kendim şu an yapmaya devam ettiğim için, ancak finale yaklaştım:

Benim donanım: 

Anakart: EVGA z490 Dark Kingpin

İşlemci: intel 10900kf direct delid

Soğutu: Arctic Freezer 420

Thermal macun: Sıvı metal.

Ram: 4000-cl14-14 2x16.

Şimdi fark edeceğiniz üzere oldukça iyi bir soğutmaya sahibim, ve anakartından rama kadar hepsi var olan en iyilerden. Bu yüzden size temin ederim ki internette gördüğünüz %99.9 kişinin overclock yaptım bla bla diye çıkması, yalan, stabil değil, aşırı ısınıyor, ve benim aldığım performansı stabiliteyi alamıyorlar. Bunu kendimi övmek için demiyorum yanlış anlaşılmasın, sadece o saçma sapan rakamlara bakıp, sizin neden öyle değil diye üzülmeyin diye diyorum. Çünkü yanlışlar, insanları çok yanlış yönlendiriyorlar, adam koymuş 1.41V vermiş 5.5 çalıştırmış golden chip diyor, bi kere HT açıkken o voltajla o hızın çalışması için büyük bir vdroop olması lazım, bu varsa zaten gerçek performanstan bile bahsedemeyiz, onu geçtim, adamın stabilite testi cinebench.. O ne ya.

Şimdi basite nasıl başlıyorum söyleyim:

Linx programını indiriyoruz, ve ve coreTemp i indiriyoruz:

https://hwtips.tistory.com/1611 linx, evet korece önemi yok.

https://www.alcpu.com/CoreTemp// coreTemp.

İlk iş bios default yapılır, sonra xmp açalım. Normalde önce ben ram OC mi tamamlıyorum, size de onu öneririm, çünkü cache bilgileri ramden alır, ram aşırı hızlıysa uncore onu düzgün karşılayabilmek için yüklü çalışır ve bu da ısı ve daha çok voltaj demektir. O yüzden İşlemci oc yapılınca, sonra ram yapılınca, tekrar işlemciye bakmak gerekir. Bu kısmı atlayıp raminiz zaten stabil ve düzgün diye kabul ediyorm.

İkinci aşama llc ya disabled, ya da flat olması lazım. Yani min vdroop olacak. Bu çok önemli sebebini diğer başlıkta anlattım.  https://forum.donanimhaber.com/islemci-ve-ram-oc-hakkinda-notlar--147912876 ve biostaki uyutma modlarının tamamının kapatılması. Cstate gibi şeyler. Bu sayede cpuyu paso uyutmuyoruz, hazirda bekliyor. Uyutacaksaniz kapatin zaten anlami yok. Nasil yapicaz derseniz o yazida var kaynaklar.

Core ve Uncore ben direk 48e sabitledim, 1.22 voltaj verdim, çünkü anakart otomatik 1.20 gibi bir şey demişti, tam da hatırlamıyorum, önemi de yok. Sonra linx ile teste başladım, öncelikle 10 pass yani normal ayarları ile yapıyorum, bakıyorum max ısılara, 70lerde müthiş hemen biosa, 49/49 denedim, bu voltajla çalıştı ancak residuallar aynı değildi yani stabil değil. Direk voltajı 1.23-1.24 giderken 1.27 de buldum, ve ısılar 76-77 derece, demek ki çok az yerim kalmış, uncore u 50 yaparsam yaklaşık 1.35 voltaj vermem gerekicekti, çünkü dediğim gibi arttıkca direkç artacağı için voltaj lineer değil katlanarak artar. O yüzden bi de 50/49 denedim 1.27 voltajla, ısı max 79 derece, tüm residuallar 10 taneye kadar aynı. Müthiş hemen gece bıraktım sabaha kadar kac tane alırsa diye ben 10000 yazdım, sabah geldiğimde max ısı 80 derece tüm residullar aynıydı. Yani OC tamamlandı.

Sizde böyle bir soğutma yoksa, ki delidli olması da cabası, bu rakamlar imkansız, şimdi anlamışsınızdır neden 55 54 diyenler yalan ya da yanlış diyorum. Soğutma bu seviyede değilse 47/47 gibi kalacaktır. Aradaki fark önemli mi? Hayır önemli olan stabil işlemci. Belki fps atar ama o stabilite ve akıcılık göstergesi değildir, yukarıdaki gibi kendine geleni işlemci hızlıca işler ve size verir, fps artar sonra bekler, o ara düşer, yani min fps düşer sonra yine artar, ve yüksek ortalama fps görürsünüz. Özünde akıcı mıdır? HAYIR. Stabil midir? ALAKASI YOK.

Şimdi gaming stabil, yok bu oyun çok zorluyor neredeyse linpack gibi, yok ben çok oyunadım çökmedi, yok ben cinebench çalıştırdım render aldı gibi yorumlar yazmayın. Diğer başlığa cok teknik ne işimize yarayacak diyen, ya tamam da nasıl yapıcaz diyen o kadar çok oldu ki, size adım adım ne niye yapılır açıkladım. Dahası da sizde. Zira bilgisayarın performanslı olması demek sizin verdiğiniz bir girdiyi işleyip en kısa sürede size iletmesi demek. FPS birim zamanda aldığı render sayısı, fark ettiyseniz pek bir alakası yok, dolaylı yoldan birbirlerini desteklerler ancak pre rendered framesi 100 yapın, işlemci asla uyumadan deli gibi render alır, aynı cinebench gibi, sonra size topluca verir, inanılmaz yüksek fps olur ancak her şey 10 saniye arkadan gelir. Ne anladık 1500 fpsden şimdi?

Bu yüzdendir ki size 23049230 fps aldım haha diyenlere bakmayın, işlemcim 5.5te çalışıyor hem de 10 derece diyenlere kanmayın, 1.5 voltajda degrade olur mu işlemcim diyeni sallamayın. Performans belli, bilgisayar çalışma prensipleri belli, fizik kanunları belli. Bir de rehber yazdık, mis.

Bir sonrakini GPU üzerine yapacağım, son finali de o kadar gücüm kalırsa RAM üzerine.

Önce güzel bir imaj paylaşayım. Sebebi net, reddit ve benzeri fikirleri bi çöpe atalım, ispatsız hiç bir konuda yorum yapmayalım. Alelade fikirlerin değil, gerçek bilginin hakim olduğu güzel bir başlığımız olsun. 

Ayrıca fiyat / performans konularına asla girmeyeceğim, burada söylenenler sabit bir donanım için olmayıp genel bilgiler içerecektir. Ben optimal olanlarından bahsedeceğim, siz hepsine bunu adapte edebilirsiniz. Tabi ki her donanımın limiti, her markanın farklı özellikleri, uyumları ve uyumsuzlukları olacaktır. Bunlar için yardım da teklif eden bir kaç arkadaşla olabildiğince detaylandırmaya çalışacağız. Yine de bir hatamız, düzgün açıklamadığımız bir şey olursa lütfen affedin, en kısa sürece düzeltmek, eksik bilgimiz varsa araştırıp daha doğrusunu yazmak için çabalayacağız. Şu an tek sorunumuz özünde ne kadar detaya girmemiz gerektiği. Çünkü doğası yüzünden buraya bunu yaz, buna tıkla tamamdır diyemiyoruz, her sistemde, her kullanımda, ve her donanım kombinasyonunda farklı sonuç alınabiliyor, ve bir de kullanım sebebi ve yoğunluğu ortaya çıkınca ortalık karışıyor.

Üzerinden anlatacağım, şu anki genel test sistemim: 

Anakart: asus z490 apex - 2 dimm olan z490ın en iyi kartlarından. Düzgün performans için illa gerekli değilse, 2 dimm board alın. Şu an apex ve dark serileri en iyiler.

İşlemci: intel 10700k - uyguna denk gelmişti almıştım, neden 10900k değil?, bilmem, bu vardı.

RAM: Gskill 3600-15-15 - en sevdiğim single rank ramlerden birisi, daha iyi overclock olan çok nadir ram gördüm.

PSU: Corsair ax1600i psu - ripple değerlerine bakmadan psu asla ama asla almayın. RAM oc stabilitesini bile etkiliyor.

Neden böyle bir yazımız var? En büyük sebebi bu konudaki bilgisizlik, bilgisayar nedir, ne yapar, o donanımlar nasıl çalışır bilmek anlamak lazım. Çok da detaya girmeden ufak bir şekilde giriş yapmaya çalışacağım:

Önce başka daldan örnek vereyim, altınızda 1500 beygir, 1 ton bir araba olsun, bu arabadan performans alabilmeniz için bir sürü şey gerekir. Öncelikle bu beygiri kaldırabilecek bir motor ve gövde lazım. Bu kadar enerji çıktısı alabilmeniz için bir o kadar da girdi koymanız lazım, yani gerçekten fazla enerji verecek bir yakıt, bunu yakabilecek ve düzgün kullanabilecek de bir ateşleme sistemi lazım. Ve tabi bir de bunu kullanabilecek bir şöför. Doğru anlarda vites değiştirmemesi bile, gereksiz enerji harcanmasına ve gerekli performansın alınmamasına sebep olur.

Buradaki derdimiz bilgisayarı anlatıp, ona göre nasıl optimize etmeniz ve kullanmanız gerektiği hakkında bilgiler vermek.

Özünde bilgisayara girdiğiniz herhangi bir girdi - mouse, klavye, tarayıcı vs vs - işlemciye gider, ordan veri rama gelir, oradan işlenir tekrar rame gelir, oradan çıktı vasıtası ile son ürünü görürüz. Bu da herhangi bir ışık, ekran, yazıcı gibi sıralayabiliriz. Ve tabi ki bu iletimin tamamı anakart üzerinden olur.

Tüm her şeyi sıra sıra anlamak yerine, bazı ip uçları verip, ufak ufak detaylandırma üzerine gitmek istiyorum. 

- Öncelikle etkisi olan hiç bir değeri autoda bırakmamalıyız. Sebebini https://dacemirror.sci-hub.se/proceedings-article/0031d237a7c5aaf982a007973558954c/ir-drop-and-ground-bounce-awareness-timing-model.pdf bu pdfden bakabilirsiniz. Voltajlarda, frekanslarda oynama olması hiç bir şekilde doğru değildir. llc konusunda hele o kadar çok insan vdroopu o kadar indirir ki, ne kadar yanlış, pdfi okursanız görebilirsiniz. 

- Hatta en üstteki imajdan da örneğini görebilirsiniz.

Sebebini kısaca özetleyeyim. Diyelim ki llc yüksek, voltaj autoda, frekans autoda, bilgisayar ne yapar? 

Her yapılan işlemde bilgisayar o an ne yaptığını da kontrol eder bir yandan: 

- Diyelim ki o an bilgisayara dokunmuyorsunuz, frekans düşük, bu düşük olduğu için voltaj düşük, bilgisayar duruyor. Bir işlem yaptınız ama anlık yüksek bir yük, bilgisayar bi an aman allahım diyor voltajı veriyor direk, bununla beraber frekansı da yükseltiyor, ama çok dalgalanma olmasın diye llc yüzünden voltaj çıkarken bir yandan da dengelemeye çalışıyor, tabi orada anlık yükselişler oluyor, cpu gereksiz anlık 90 derece üzerine çıkıyor sonra bunu dengelemek için tekrar toparlıyor falan derken o anlık yük veren iş gidiyor. Tabi bir de anlık 60 üzerine de çıktığı için gizlice performansı düşürüyor. Hayda diyor direk voltajı indiriyor, ama bu kez de çok inmiş oldu maalesef, llc bunu da düzenlemeye çalışıyor, inişler hızlı olmasın diye onu toparlıyor. Afedersiniz mundar ettik bilgisayarı. Altı üstü bir word dosyası açtınız, bilgisayarda neler neler oldu. 

- Bir de voltaj sabit, frekans sabit, llc deltası en az olan, ve cpu düzgün bir şekilde düzenlenmiş. Bilgisayar yük altındaysa ısı 60larda, kullanılmıyorsa 30-40larda ve bilgisayar ne yapacağını düşünmüyor, belli zaten, işini yapıyor geçiyor. 

Bazıları bilgisiz şekilde bilgisayarın ömrü falan diye zırvalayacaktır, itibar etmeyin, sıvı azotla overclock konusuna ben gireli 10 seneden çok oldu, ilk tam anlamı ile öğrendim diye yaptığım overclock 3770k ileydi, ve sırf bununla uğraşabilmek için başka eyalete gittim, arkadaşın evinde falan kaldım. Sonra bu işi alaylı değil de, teknik olduğunu öğrendim, yoksa bir voltajı 0.01 artırmak ne demektir bilmiyorsunuz ve akabinde özel öğrenci olarak bilgisayar mimarisi konusunda dersler almaya başladım. Daha sonra şu hep bu daha iyi ama bu daha iyi denen büyük şirketlerin birisinde staj yapıp, akabinde onlara bir çok konuda teorik destek sağlayıp, yazılan bir çok makaleye destek sağladım. O yüzden en azından şundan emin olabilirsiniz, bir şeyi iddia ediyorsam o konuda min çok şey okumuş, en iyi ihtimalle de defalarca her türlüsünü test etmişimdir. Şimdilerde ise resmi olacak çalışmayıp, yoğun işlerim yüzünden anca test ettiğim ya da sorun yaşadığım donanımlar hakkında geri bildirim yapıyorum. Ve konuya gelirsek 3770 bir sistemi bu mantıkla 6 sene yoğun şekilde kullandım şu an evde server olarak kullanıyorum. Hala zerre sorun yok. Dediğim gibi ilerilerseniz sizin de hiç bir sorununuz olmaz.

- Bilgisayarın çalışma prensibini düşünürsek, her bilgi anakarttan geçer, işlemcinin hesapladığı şeyler, kuzey köprüsü sayesinde ramlere gider, oradan da size gelir. Diyelim ki işlemci hızının 900, ancak anakarttan size aynı sürede 300 bilgi gelebiliyor, bilgisayar ne yapacak bu durumda? Her işlediği bir bilgi için bilgisayarın 3 sefer yapıp size bilgiyi iletmesi lazım, ama o an işlemci ne yapacak ki bekleyecek mi? Bir süre çalışıp sonra kendini beklemeye alıcak, sonra yine başlayacak çalışma, bu da zaten yukarıdaki açıklamamız gibi dur kalk dur kalk yaparak araba yarışı oynamaya benzer, arabanız 1milyon beygir de olsa, aralıksız gaza basmazsanız işiniz zor. Yani overlock yaparken, sadece cpu çekirdek hızını değil, bunun iletim hızını da düşüneceğiz. Bunun en güzel örneği cpu benchmark yazılımları. Nasıldır bu testler? Okuldan hatırlarsınız, hoca sorar 1 satırlık bir denklem, çözümü 4-5 sayfa sürerdi, işte aynı şekilde işlemciye gönderilir bu denklem, ve işlemci başlar aralıksız bir şekilde hesaplamaya, birisi biterken başka gönderir falan.. Ve işlemcinin işlem yapma hızını görürsünüz. Ancak onun işlem yapma hızıyla son kullancının hiç bir alakası yoktur. Bu sanki silindir sayısı gibi de düşünebilirsiniz, bi araba düşünün 600 silindirli, of ne kuvvetli değil mi? en basiti bunu düzgün soğutmak lazım, düzgün şekilde sıkıştırmak, düzgün şekilde yakıtı vermek lazım, ve tabi sonra da o işlediğinin hepsini hareket enerjisine çevirmek lazım.. diye gider, aynısı, işlemcinin ne kadar kuvvetli olduğu tabi ki önemli, ama asıl önemli olan bunu sizin nasıl gördüğünüz.

Olabildiğince basit ve sembolik anlatmaya çalışacağım, hoşunuza giden hangi konu olursa olsun direk google, ya da bana sorabilirsiniz o konuda başka kaynaklar da veririm size.

- Bir diğer not ve önemli bir not, günümüzde sorun hiç bir şekilde işlemci değildir, şu anda hatta o işlemcilere işleyebilecekleri kadar bilgi ne verebiliyoruz, ne onların işledikleri miktardaki bilgiyi bilgisayar bize iletebiliyor. Bunun için de bir imaj paylaşıyorum. Buradaki sebepler yüzünden şu anda özel ihtiyaçlar dışında intel öneriyorum soranlara ve hala o konuda devam ediyorum. Zen3 bu konuda inanılmaz çalışmalar yaptı, ancak hala arada yüksek bir fark var. Zaten 11. nesil de intelin düzgün son serisi olacak gibi görünüyor. Sonra bakacağız artık, ama lütfen bu konuda kavga ya da yorum yapmayalım. Burada yazdığım fikirleri ve notları AMD için de kullanabilirsiniz. Tabi ufak not, 11 dedik ama, son gelen bilgilere göre fclk yüzünden eskisi gibi overclock yapamayacağız gibi duruyor. Umarım bu kendini bilmez bazılarının bilgisizce yaptıkları testlerdir.

Tavsiye edilen donanımlar:

NOT: SADECE TAVSİYEDİR.

- Düzgün bir su soğutma sistemi. Tabi ki her türlü soğutmayla bir şeyler yapılır, prensip hepsinde aynı, ancak ne kadar soğuk işlemci o kadar performans. Bu sıcaklıkla alakalı da, https://www.pdl.cmu.edu/PDL-FTP/NVM/chargecache_low-latency-dram_hpca16.pdf bu yazıdan bir şeyler görebilirsiniz. Özellikle ram konusundaki etkisi inanılmazdır, bu sebeple ram konusunda çalışırken buna özellikle dikkat edeceğiz. Tavsiye gerekiyorsa Arctic freezer 360/420 bu ara önerebileceğim ana su soğumalar. Daha iyisi tabi ki custom sıvı soğutmalar olabilir, başka şeyler olabilir. Bir çok insan su soğutmaya değmez der, bu da cehalettir, ilk sebebi 420mm nin soğutmasını hiç bir hava soğutma yapamaz. 2. ana sebep ise sadece işlemciye fan takmak yetmez, ramlerin üzerine, vrmnin üzerine pchnin üzerine de fan koymak gerekir, o yüzden işlemcinin üzerindeki şeyin hacmi çok az olmalıdır ki size engel olmasın.

- Power conditioner: Biraz lüks sayılabilir ancak osiloskopla bilgisayara gelen akımı kontrol edebilirseniz inanılmaz bir dalgalanma göreceksiniz. Ve bu maalesef performansı inanılmaz etkiliyor. Aynı müzisyenlerin çok fazla power conditioner kullanması gibi, kullanmadıklarında inanılmaz bir noise, bir karıncalanma olur, vızır vızır bir ses olur ve bu sadece voltaj dalgalanması yüzündendir. 

Aynısı bilgisayarda da geçerli, benim bunu ilk fark etmem biraz garip oldu, akşamları oyun oynadığımda oyun farklı, sabah oynadığımda farklı, bu internetten mi falan diye bakınıyordum, yoksa ben mi garibim yanlış mı anlıyorum diye bakıyordum, ama fark o kadar çok ki, artık masa üstünde mouse u hareket ettirirken bile dalgalanmayı görebiliyorsunuz. Sonra biraz devrelerle falan ilgilenirken, dedim bunu da ölçeyim, usbye gelen voltaja baktım, usbden çıkana baktım, işlemciye giren çıkana falan derken en son bilgisayara gelen elektriğin stabilitesinin paso değiştiğini gördüm. Ve maalesef o hissettiğim bununla doğru orantılıydı, yani voltaj ne kadar çok dalgalanırsa takılma ve kötü his o kadar çoktu. Siz de böyle hassas biriyseniz çok öneririm. Hatta benzer bir durum EMF 4G 5G için de geçerli. Bunu da aynı şekilde test etmiştim, modeli bilgisayara yaklaştırınca farklı sonuç uzaklaştırınca farklı sonuç. Hani bilirsiniz asansörde telefon çekmez ya, sebebi asansörün faraday kafesi oluşturması durumu. Bunu araştırabilirsiniz, fark etmeyecektir diyen çoktur, olabilir, ancak bu stabiliteyi bile etkileyen bir durum. Ve düzeltmek çok zor değil, ilk olarak cam kaplı kasalardan uzak durmak lazım, mümkünse metal olsun, ve içini kalın bir aluminyum folyo ile kaplayın, ne pahalı bir şey, ne de zahmetli, ama etkisini mümkünse test edin.

Buna ufak örnek de kullandığım PSU da olabilir, önceden corsair 850W kullanırdım, ki %99 kişi de bu ve benzeri psu kullanıyordur, çünkü parçaları koyarsınız, sonra hesaplarsınız size der ki 650W lazım 750 alsanız yeter. Markasının da çok önemi yok alın derler. Öyle değil, düzgün şekilde anlamak için ripple değerlerine bakmalısınız. 12V aldığınızda ripple değerlerine bakın, ne kadar sorun, ne kadar dalgalanma var, bu ne kadar azsa o kadar iyidir. Benim bulabildiğin testlere göre en iyisi corsair ax1600i ydi ve bunu kullandım. Sonrasında ne değiştir derseniz;

- Ram oc değerim gelişti, eskiden 4-5 saatte 2-3 hata aldığım yani stabil olmayan değerler artık asla hata vermiyor.

- Voltajı istediğim voltaja alıyorum, osiloskopla ölçümler yaptığımda minimum dalgalanma oluyor, ve bu da power conditionerla birleşince bilgisayarın sağlığı ve akıcılığı için olabilecek en iyi sonucu veriyorlar.

- İşlemci delid etmek. Kafadan 8-10 derece, bir de termal macun yerine sıvı metal kullanırsanız toplamda 10-20 derece arası kazanç sağlayacaktır size. Isının etkisinin önemini tekrar etmeyeyim bu kez. Zor bir şey değil, çoğu insan işlemciyi eline almaya bile çekinir, öyle değil arkadaşlar, rahat olun, içiniz ferah olsun, öyle kolay bozabileceğiniz bir şey değil. Hangi seride bir işlemci kullanıyorsanız yemek yerken falan 3-4 video izleseniz zaten anlarsınız ne kadar kolay olduğunu. Düzgün bir delid kit satın alıp, kolayca yapabilirsiniz. Üzerine de thermal macun yerine sıvı metal kullanırsanız tamamdır. 

- Gerçekten iyi bir ram. Neden bilmem hep 2. plana atılır, genelde 16gb olsun da tamamdır denir. Ama iyi bir ram olması çok önemli, zira her şey onun üzerinden defalarca geçer, alacağınız fps en basit en son ürün sonuçlardan birisidir. Bilgisayarın stabilitesinden tutun da, bilgisayarın çalışma hızına kadar her şeye etkisi çok büyüktür. Zaten asıl ilgi alanım ramdir, o yüzden artık alıştınız bu konuda yazmaya başlarsam sonu gelmeyecek, ama biraz bilgi verecek bir kaç kaynak paylaşacağım. Vaktiniz oldukça bakmanızı tavsiye ederim, asla pişman olmayacaksınız. Sonrasında bir çok bahsedeceğim konu buralara referansla olacaktır özünde. Video da ekliyorum ama en aşağı koyuyor, bir ders dizisi, boş vakitte kesin izlemelisiniz. 

https://www.systemverilog.io/ddr4-basics

https://www.systemverilog.io/ddr4-initialization-and-calibration

https://www.systemverilog.io/understanding-ddr4-timing-parameters

http://ww25.sci-hub.tw/10.1109/hpca.2013.6522354?subid1=20210214-0809-270b-93d2-a1f862b3fe48

https://people.inf.ethz.ch/omutlu/pub/adaptive-latency-dram_donghyuk_hpca15-talk.pdf

Ramin a2 layout olmasına dikkat edin. 

A0 - 27.6

A1 - 19.73

A2 - 13.13

A3 - 13.67 

Latency farkları bu şekilde

- Ram ve VRM üzerine fan, lüks gibi gelebilir değil. Öneri gerekiyorsa 14cm 3000rpm noctua fanları önerebilirim. Bulamazsanız 12cm olanları da iyi. Farkı ne olacak derseniz, varla yokluğu arasında ilk olarak uncoreda 200mhz, core da 400mhz, ramde yaklasık artı 200mhz ve daha sıkışık timingler olabiliyor, ve tabi üstte ısı ile alakalı paylaştığım pdf de cabası. Charge leakage ne kadar azalırsa ramin hatalı veriyi düzelmesi de o kadar azalır, yani gerek olmaz. Nasıl bağlayacağız derseniz plastik kelepçe ile kasanın sağına soluna bağlayın.

Aynısını PCH üzerinde de öneririm aslında, PCH daha çok mousea klavyeye giden voltaj gibi de düşünebilirsiniz, ne kadar çok olursa akım, o kadar net ve stabil girdi alırsınız, ve tabi akım artınca ısı da artar, onu da soğutmak inanılmaz stabilite.

Bu imaj çok önemli, ısı sayesinde ne kadarlık stabilite ve overclock potansiyelimiz var görebilirsiniz. Lütfen iyice inceleyin.

Notlar:

- cpu, ram, anakart pcb ne olursa olsun 60 dereceden sonra düzgün performans veremezler.

- işlemci ısılarını yazılım ile ölçmek özünde çok yanlıştır, çünkü yazılımlar 500ms de bir bilgi alırlar, bu sebeple anlık yükseliş ya da düşüşleri göremezsiniz.

- Kasanızdaki hava akımı çok önemli, lütfen düşünerek karar verin, gerekli fanları almaktan çekinmeyin.

- cpu ocda her 1 derece fark görece %10-15 daha akıcılı bir sistem demek. Üstteki grafik sizin için bir başlangıç olabilir.

- bunu tekrar yazıcam ama rami cr1 kullanın. O kadar. Çok nadir donanımlarda cr2 yapmak zorunda kalıyorsunuz. Bu hariç, asla ama asla cr2 yok.

- pch voltajını min derecelerde artırın, usbye giden voltajı düzenler ve tepki süresini olumlu etkileyecektir. Çalışması için de, değeri yazın, bilgisayarı kapatın, açıp yeniden kapatın, windowsu açın.

- bilgisayardaki filtreleri çıkartın, hava akımına asla engel olmasın hiç bir şey. Ara ara içini bi temizleseniz gerekir.

1t vs 2t, Sonra gelip cr2 overclock demeyin, arada 2 katini geckin bir fark varken, hayli sacma cr2 kullanmak.

Stres test yazılımları:

RAM:

Karhu: https://www.karhusoftware.com/ramtest//

TM5: https://testmem.tz.ru/testmem5.htm extreme@anta777 config

HCI: https://hcidesign.com/memtest// 

Prime95 Large FFTs: https://www.mersenne.org/download///

MemTest86 (windowsu açmadan önce ön test): https://www.memtest86.com/

CPU: 

Linpack Xtreme(usb ile linuxdan boot edip): https://www.techpowerup.com/download/linpack-xtreme//

Prime95 Small FFTs: https://www.mersenne.org/download///

Şimdi başlayalım, öncelikle anakart bios ayalarınız bi düzeltelim.

- https://sp.ts.fujitsu.com/dmsp/Publications/public/wp-bios-settings-primergy-ww-en.pdf

- https://www.congatec.com/fileadmin/user_upload/Documents/Application_Notes/AN40_BIOS_Optimization_For_Real-time_Applications.pdf

- https://www.overclock.net/threads/gaming-and-mouse-response-bios-optimization-guide-for-modern-pc-hardware.1433882//

Ateşi yeniden icada gerek yok, müthiş insanlar çok güzel yazılar yazmışlar, önce bunu bi tamamlayalım. Daha da derinlere girmek isterseniz bknz grub, bu sayede biosta olmayan ayarları da değiştirebilirsiniz.

Test metodolojisi ve overclock şu şekilde olacak:

- Öncelikle işlemci için uğraşacağız bu esnada rami xmp ayarlarına alın. jedec kullanırsak maalesef kuzey köprüsü yeterince zorlanamıyor, ve stres testleriz güvenilir olamıyor.

- Load line calibration en az fark olan yapacağız. Bunun için en doğru yöntem osiloskopla ölçmek, ancak çoğu insanın bu imkanı olmadığından ya anakartın verilerine bakacağız ya da hwinfo ile bilgisayar beklerken ve yük altındayken işlemciye verilen voltaja bakacağız, hangi değerde aradaki fark en azsa onu seçeceğiz.

- İşlemcimizi basitten başlatacağız. İnternetten özellike redditten kim ne yapmış umursamayacağız. Örnek olarak ben 10700k üzerinden gideceğim, en azından ben nasıl devam ettim, ona bakalım. Öncelikle xmp yaptım, diğer tüm bios ayarlarını hallettim, asus z490 apexde llc level8 en az deltayı verdi, onu seçtim.

- Sonra core 47, uncore 47 yaptım ve voltajı 1.3 yaptım. Neden bu? Biraz önce llcye bakarken 1.33lerde 1.4lerde dolaşıyordu zaten o yüzden çok rastgele olmasa da biraz rastgele şekilde bunu yaptım. Ama 1.25 de yapabilirdim, önemi yok metodolojimiz hata kaldırır ve sizi yönlendirir bir şekilde çalışır. Ama ilk başlangıç noktası için işlemcinizin spec sheetine bakabilirsiniz. Bu aralıkları orada da görebilirsiniz.

- Bu değeri değiştirdik, bilgisayara restart attık, direk bootable linpack açacağız. Neden windowsa girmedik? Çünkü bu hatalar ölümcül hatalardır. Windows hatalı bir durumda direk mavi ekran verecektir, ve sonra hiç açılmayabilir, bu strese gerek yok, ayrıca windowsun saçma sapan buglu programları arkada kendi kendine takılan şeyler yüzünden de gereksiz hatalar alabilirsiniz. Tertemiz linuxa boot edin, ben kendimce 10-30 run arası yapıyorum, buradan hem testleri geçebiliyor mu görüyorsunuz hem de ısılara bakıyorsunuz. hedefim testleri geçmesi ve işlemci ısısının maks 80 derece olması. Zaten bu frekansta 70lere bile gelmiyordu benim için işlemci o yüzden tekrar bios açtum ve 48/48 denedim. voltaj aynı, ısılar az güzel, tekrar girdim 49/49 yaptım, bu kez ısılar güzeldi, yine 80e gelmedi ama birkaç tane sonra fail verdi. hmm güzel, her fail bize bir şeyler anlatır hemen bakıyoruz nedendir bu? Direk biosa girip voltajı 1.31 yaptım, yine aynısı 1.32 yaptım yine aynısı sonra 1.33te hiç sorun olmadı ısı maks 81 oldu 4 saatlik testte. Müthiş aradığım şey buydu. 

- Ama yine de bi 50/50 denedim, core ve uncore eşit olduğunda olmamasından daha fazla voltaj ister, ve bir yerden sonra uncore inanılmaz değerler ister. 50/50 1.39 istedi 51/51 denesem 1.47lere çıkacaktı voltaj, iyi hoştu bir sorun yoktu ama yük altında işlemci ısısı istediğimin üstüne çıkıyordu, o yüzden 49/49 a inip orada beklemeye karar verdim. - Sonra windowsu açıp Prime95 Small FFTs ile sabaha kadar test yaptırdım, sorun yoktu. 

- Sonrasında son ısı testim var, quake champions açıp (en çok oynadığım oyun) grafikler fullde işlemci en çok zorlanırken 1 saat kadar oynayıp o anda işlemci ısısına baktım, maks 60 derece oldu ve amacım buydu. Çünkü 60-65ten sonra intel işlemci gizli şekilde performans indirir. Bu konuyu konuşmuştuk otomatik işlemci hızı indirme, performans değiştirme bizim kitabımızda yok. Sizin en çok kullandığınız oynadığınız oyun neyse, onlarla bir kaçı ile aynı testi yapın.

- Çok da kolay şekilde işlemci halloldu. Şimdi bilgisayara giden voltajları düzenlemeliyiz, sa ve io voltajları diyebiliriz, bunları anakartın içindeki parçalara gönderdiği voltaj miktarı olarak düşünebilirsiniz. Isı sorunu oluşturmayan en çok voltajı istiyoruz tabi ki. bu konuda deneyebilirsiniz, benim anakartım için io 1.35 ve sa 1.45 limit denilebilir, sonra stabilite sorunlarına sebep oluyor. Bunun standart hali zaten biosta yazar, her seferinde 0.05 artıra artıra bulabilirsiniz. Mantık hep aynı, ama burada test biraz zor, o yüzden anakartın web sitesinde, rehberinden bakabilirsiniz. Bu konuda geliştiriciler yorumlarını oldukça erken yaparlar, onlara bakabilirsiniz.

Şimdilik bitti, ancak ram OC bittikten sonra tekrar buna bakmam gerekebilir. Çünkü ram OC olduğunda işlemciye giden ve ondan alınabilen bilgi hem artacak, hem de beklenen aralıklar azalacaktır.

- Şimdi RAMa geçelim, bu konuda aslında çok iyi rehberler var, hatta ddr4 için en iyilerden birisi : https://github.com/integralfx/MemTestHelper/blob/master/DDR4%20OC%20Guide.md bu. Ancak yeterli olmayacaktır, yukarıda verdiğim pdfleri her türlü okumanızı öneririm çünkü ram oc öyle bu değerleri buldum denedim diye olmaz. Yapılamaz. Ben bu rehberi önerip, size ufak maddeler ile kolaylık sunmayı hedefliyorum. İngilizceniz çok iyi değilse de bence google translate kullanın, ve kesinlikle aşağıdaki videoyu izleyin.

- Yapacağınız her değişimden sonra usb boot edip, MemTest86 ile biraz test edin sorun yoksa değiştirmeye devam etmeyin. Baktınız sorun yok, o zaman windowsa girebilirsiniz. TM5 anta ile 5-10 dakika kadar test etseniz şimdilik kafi.

- MLC ile her değeri test etmelisiniz. Yapacağınız her değişiklik performansı artırmalı, şayet artırmıyorsa ya da bir gariplik varsa zorlamayıp bu değiştirdiğinizi geri alın. https://software.intel.com/content/dam/develop/external/us/en/protected/mlc_v3.8.tgz buradan indirebilirsiniz. 

admin olarak klasöre girip mlc --loaded_latency -t10 ile bakabilirsiniz. En üstteki değer loaded, en alttaki de idle latency olarak kullanabilirsiniz. Idle latency aida nın ölçtüğü gibidir. Yani çok az bir yük altında bilgisayar nasıl tepki veriyor. Zaten buna ihtiyacımız yok ki.. Asıl ölçüm bilgisayar yük altındayken nasıl sonuç veriyor ona bakmalısınız, yani en üstteki “loaded latency”.

- AIDA kullanmayın. Ama hakkaten bunu ne kadar çok söylesem azdır. Size hiç bir işlevsel bilgi vermez, iki versiyonunda bile sonuçlar değişebilir, bu size ne kadar sağlıklı bir sonuç verir ki?

- İlk aşama xmpyi iptal edip, frekansı xmpdeki değere getirilmeli. 

- Ben b-die hariç bir ram önermem, sebebi ise en düzgün şekilde performans alabileceğiniz ramler bunlardır, bütçenizi çok zorlamıyorsa bunu tercih etmeye çalışın. Yetmiyorsa biraz daha bekleyip, yine buna yönelmelisiniz. 

- B-die larda günlük olarak rahatlıkla 1.5 V kullanabilirsiniz. Ramin üzerindeki termal soğutma sağladığını iddia eden şeyi söküp fan takarsanız bu rahatlıkla 1.6V olacaktır. O yüzden voltajımızı 1.5e alıyoruz şimdilik.

- Yukarıdaki rehberde frekans ve cl / trcd değerlerini önce yaptırsa da siz önce diğerlerini yapın. Yani önce secondary ve tertiary değerlerini yapın, rehberden zaten hangileri olduğuna bakabilirsiniz. Neden önce bunu öneriyorum? Çünkü bu değerler 3800 frekansta çalışıyorsa 4200de de çalışacaktır. Ve bunlar gecikme ve bant genişliğini çok etkilediği için testleri daha hızlı ve düzgün yapabilirsiniz. Sadece belli bir frekans limitinden sonra tertiary zorlayabiliyor. Mesela ben uğraşırken 4000 altında tRDRD_sg/dg 6/4 çalışırken 4000den sonra 7/4 istiyor. O yüzden önce safe değerleri kullanın sonra da frekans ve ilk timingleri tamamlayın.

- Sonra direk command rate değerini 1 yapıyoruz. Maalesef 2yi sadece çok istisnai durumda önereceğim, bu da anakartınızın sorunlu olması ya da msi olması durumu. Zira neredeyse hiç bir durumda düzgün şekilde cr1 çalıştırmıyor. Yukarıda da bu maddeyi söylemiştim.

- Yine verdiğim web sitelerinden baktıysanız frekans hem gecikmeyi azaltacak hem de bant genişliğini artıracaktır. O yüzden CL değerlerini mesela 18-18-18-38 yapıp, frekansı artırmaya uğraşıyoruz. Her 100mhz artırmada üstteki testleri yapıp devam ediyoruz.

- Bu noktada anakartın limitleri ya da garip noktaları olacaktır. Bunu ben nasıl aştım anlatayım, 18kullanırken 4200 gibi bir değerden sonra sorun çıkartıyordu. Hemen dedim ki ok bir sorun var denemelere başlayalım.

- Önce 4000e indirdim ve diğer değerleri ne kadar indirebileceğime baktım, indirirken önce tRCDyi sonraki aşamada tCLyi indiriyorum bu arada, zira yine pdflere baktıysanız tRCD tCLden çok daha önemlidir, ve günümüzde tCL reklam amaçlı çok kullanılıyor. Şayet mlc ile kontrol ederseniz nasıl etkileri olduğunu göreceksiniz.

- 17,16,15,14 diye giderken 4100-15-15 düzgün şekilde durdu. Sonra secondaryleri daha sıkıştırdım, ve benim için tamamlandı. Tabi ki buradaki her değişim min 1 saat alan şeyler, hemen bitirdim gibi oldu ama, öyle değil, tabi bir de bazı anakartlarda yine bazı limitler var. Mesela z490 msi itx te denk gedliğim bir durumdan bahsedeyim. 4000-15-15 rahat çalışırken 4100 olduğu an 16-17 den daha azını çalıştırmıyordu. Ya da başka bir anakartta 3800-15-15 altına inmezken 4000-15-15 rahat çalışıyordu. Bu sebeple her şeyi kaydede kaydede gitmelisiniz.

- Tabi ben sonra voltajı 1.62ye yükselttik 4200-15-15i de çalıştırdım güzeldi de, ancak sıcak yaz günlerinde tRFC yüzünden ısı yüksekliği sorun olmasın diye 4100-15-15te sabit kaldım.

- bdie üzerinden gittiğim için tREFI MAX! tRFC de min olmalı. Max kolay zaten 99999 yazın görürsünüz en yüksek rakamı. Min için ise yöntem kolay, önce 500 yazın mesela, sorun olmadı mı, 250 yazın, sorun çıktı hemen 375 yazın.. falan diye devam edin.

- bunlar tamamlanınca rehberin sonunda iol değerli ile ilgili bir link var, oradan bakıp iolları düzenleyin, hedefiniz 3-5 arası olmalı, kendi aralarındaki fark da 0 ya da 1 olmalı. Gecikmeyi inanılmaz etkileyecek değerdir, sakın es geçmeyin.

Bu konuda her şeyi - her değeri deneyip mlc ile sonuçları kaydedip bir klasöre koyuyorum, size de tavsiye ederim. Sonra bu neydi ya.. demeyin. Ve tabi ki bir not defterine her yaptığınızı not alın. Hepsinin içinde mlc değeri, tüm değişimler, ve sadece kontrol için aida testlerim bulunmakta.

Şimdi tüm rehberi, paylaştığım pdfleri ve benim rehberini okudunuz hallettiniz her şey güzel, şimdi asıl test kısmına geleceğiz.

- Yukarıdaki tüm ram test yazılımlarını indirin (sadece Karhu ücretli, ancak değecektir). Benim en çok verim aldığım karhu, en hızlı o sonuç veriyor ancak ücretli olduğu için diğerleri de olsa olur.

- Her gece birisini çalıştırın ve min 8er saat çalışsınlar. Bu testi min 1 hafta devam ettirin, sebebi ise şu, her farklı yazılım farklı bir algoritma kullanır ve rami farklı şekilde zorlarlar. Ayrıca ram, hani zaten açılım olarak "random access memory"nin bilgiyi saklama şekli her an değişir, her gün değişir, bu sebeple bir gün stabil olduğunu düşündünüz hata vermeyen bir ram, sonraki gün bir sürü hata verebilir. Bu sebeple sadece bu şekilde emin olabilirsiniz.

Bu konuda yine redditte bir tabir vardır "gaming stable" diye eskiden o neymiş derken artık sadece gülüp geçiyorum. Çünkü o kadar çok karşılaştığım bir konu ki, adam gaming stable diyor bakıyorum mesela kötü bir anakartla 4400-16-16 stabil diyor. 1 hafta oyun oynadım hiç bir sorun olmadı diyor. MLC test istiyorsunuz bi dengesizlik mevcut, var sorun, adama XOC diyip, şunları değiştir diyorsunuz, ancak adam 4400-16-16 kullanıyor ya, onu 4300e indirmek sanki evrenin en kötü şeysiymiş gibi yapası gelmiyor. Ve tabi ki stabil olmadığından belki çok ısındığından, belki dalgalanma yüzünden 1 ay sonra geliyor, en iyi ihtimalle windows çöküyor. Ya da bazı devreler yanmış oluyor, bazen bilgisayar hiç açılmıyor bile. Bazen de ara ara mavi ekran alıp umursamıyorlar.

Soran çok kişi oluyor, nasıl bir etkisi var diye.

Bu ayarlar yapıldığında ve %99 kişinin kullandığı gibi sadece xmp yi açıp kullanılan biosun kıyasını aşağıda görebilirsiniz.

En basit haliyle 45087 birim işi, 176nsda yaptığını, overclock sonrasında ise 62296 birimlik işi 101 nsde yaptığı sonucuna ulaşabilirsiniz.

256 birim işlemden, 616 birim işleme çıkılmış, yani bilgisayardan aldığınız performans yaklaşık 2.4 katına çıkmış durumda. Stabilite de cabası.

Buna derler ya peki nasıl yaşıyoruz sonucu diye, onun sonuçları da aşağıda.

MouseTester yazılımı bilgisayara gelen mouse bilgisinin stabilitesini gösteren bir yazılım gibi düşünebilirsiniz.

İlki 1080 ile 920 aralığında yani 1000hzde, 160, yani %16 hata payı var.

Diğeri ise 1000.8 ile 999.2 aralığında yani %0.16 hata payı var.

En alttaki ise güncel bir oyundaki min ve ortalama fps testlerinin sonuçlarını görebilirsiniz.

tabi bu sadece FPS, latency ve akıcılık bu testte görünmüyor, beraber %80e varan bir performans kazancı diyebiliriz.

Bu aralar güncel olarak, https://github.com/sieger/handbook burayı yazıyorum ve her geçen gün güncellemeye çalışıyorum. Ara ara bakın bence, belki sizin de işinize yarayacak bir şeyler koymuşumdur.

Edit1: İmla düzeltme, şekil şemal düzeltme, bazı konuları biraz daha açıklığa kavuşturma, Quake champions FPS test eklendi.

Aradaslar Ankarada elinde 3000 serisi islemcisi olan var mi acaba? Biz 5900x islemci satin aldik, ancak bios update gerektigi icin acamiyoruz maalesef. Konu hakkinda yardim edebilecek birileri yazabilir mi acaba? Ozellikle bugun olursa cok iyi olur.

Edit: Bir arkadasimda buldum, gidip hallettik. Tesekkurler yine de.

https://www.cnbc.com/2020/12/08/pfizer-moderna-covid-vaccine-side-effects-trials.html

FDA çok sağlıklı sorun yok dese de 2. dozdan sonra büyük şikayetler olmuş, ve imzaladıtılan 22 sayfalık belgede yan etkileri üzerine tazminat falan açılamayacağı yazıyor bu kısımlar tabi ki her deneme aşılarında ya da testlerde olur, bunda sorun yok, ama denilen kadar basit değil gibi duruyor.

"When trial participant Yasir Batalvi first read Moderna’s 22-page consent form warning of side effects ranging from nothing at all to death, he felt pretty worried, he told CNBC." kısmı biraz düşündürücü, yan etkilerin hiç bişiden ölüme kadar gitmesi nasıl bir yan etki bilemedim.

Tabi bu mRNA aşısı bizde yeterli soğutma olamadığı için kullanamayacağız, o yüzden çin aşısı lafları geçiyor. Basitçe ölü virüs enjekte edecekler ve biz de bağışıklık kazanacağız. Burada aslında merak edilen bir kaç durum var, ilk olarak ölü virüsün aşı olarak düşünülebilmesi için acaba nedne bu kadar uzun süre gerekti, zaten ölü olan virüsün nasıl yan etkisi olabilir ki? En fazla herhangi bir aşı gibi ateş ağrı olur ve geçer, ama neden bu kadar sürdü?

Diğer yandan hastalanıp iyileşip sonra yeniden hastalananları çok kez duyduk, acaba bu kişiler hiç mi iyileşmemişti, yoksa virüse karşı bağışıklık diye bir şey söz konusu değil mi? Sözün ona uçuk gibi mi, bağışıklık azaldığı an yeniden ortaya çıkıyor ve vücut asla tam olarak kurtulamıyor.

Kısa vadeyi şu an her şirket kontrol ediyor deniyor olsa da uzun vadede etkilerini nasıl göreceğiz merak etmemek elde değil, bu korkular ve şüpheler yüzünden bu aşıları olmak istemeyen insan sayısı hakkaten azımsanamayacak kadar fazla, haklılık payları var, hele ki amerika başkanı sorun yok canlı yayında ben de olacağım derken (ki olduğu iğnenin ne olduğunu bilmek imkansız) bir yandan da yan etkiler ölüme kadar gider demeleri garip.

Tabi bunlar daha düzgün kaynaklar olsa da, bir de komplocular var, aşıların uzun süredir hazır olduğunu ancak yan etkileri yüzünden politik sınırları aşmaya çalıştıklarına dair.

Siz ne düşünürsünüz, nasıl yaklaşmak, nasıl anlamak lazım bu konuları?

Sonunda elime gecti, 248q kullaniyordum, 240hz, zaten sorunlari vardi monitorun, simdi yenilenmis oldu.

1 haftalik kullanimdan sonraki yorumlarim su sekilde:

Olumlu:

• Zaten hz durumu belli, sadece display port ile 360hz olabiliyor
• input lag test ettigim en iyi monitor. testlerimi https://alantechreview.blogspot.com/2020/08/pilagtester-pro-order-page.html?m=1 bununla yapiyorum.
• Overdrive Setting en iyi normalde, yoksa overshoot cok ediyor.
• kutuyu actiginiz anda kalibre edilmis durumda, renkler muthis
• tekrar etmeliyim, kullandigim en iyi input lag e sahip monitor

Olumsuz

• pahali
• reflex versiyonu degil, gerek mi tartisilir ayrica 200 dolar ekleyecegi gorunuyor onun da ama guzel olurdu
• keskinligi yeterince iyi degil ips oldugundan tabi kontrast da yeterince iyi degil

Ozet: sizi prof oyuncu yapar mi? ASUS VG279QM den daha iyi mi? tartisilir ama f/p olarak kesinlikle ASUS VG279QM.

Baska sorunuz dusunceniz varsa zevkle.

Bilirsiniz biraz zor bir konudur, hem zor bulunurlar hem pahalidirlar hem de bazen sansiniz yaver gitmez, ve iade de edemezsiniz. Yine de azcik yardim edebilecek bir seye denk geldim sanirim. ram firmalari tum ramleri bir cok kez test edip, stabilliginden emin olup xmplerini ayarlayip satarlar, alta da onerilen listesi verirler,

https://gskill.com/qvl/165/184/1594278118/F4-4266C17D-16GVKB-Qvl

https://www.gskill.com/qvl/165/184/1596609689/F4-4400C17D-16GVK-Qvl

https://www.gskill.com/qvl/165/184/1596609585/F4-4400C16D-16GVK-Qvl

https://www.gskill.com/product/165/184/1594279359/F4-4266C17D-32GVKB-Qvl

https://www.gskill.com/qvl/165/184/1596609357/F4-4266C16D-16GVK-Qvl

bu ramlerin altindaki anakart kismina bakinca yuksek oc deneyecekseniz, nasil anakart lazim konusunda fikir verebilir. Tabi en rahat 2x slotu olanlar verir, daha cok voltaj daha az isi daha kolay veri iletimi gibi sebeplerle.

Ozellikle overclock yapanlar icin ilk tavsiye edilecek olan sivi metaldir, zaten o kadar ilgilenen birisi bunu zaten biliyordur geciyorum, ancak diger opsiyonlardan hangilerinin iyi oldugu hakkinda bir cok baslik acilir her yerde, genelde cok sprisifik urunler de her yerde daha iyi sonuc verir, bunun bir listesini yapip tum testleri koymayi planlıyordum ancak youtubedaki nadir iyi kanallardan olan luumi en kaliteli ürünlerle bu testi yapmış.

Ancak tabi ki buna ekleyeceklerim olacaktır, hangi termal macunu alacak olursanız olun testlerine bakmalısınız, bir işlemci için 2-3 derece bile önem arz ederken alacağınız bir macun 5-10 dereceye kadar fark ettirebiliyorsa bu konu es geçilmemeli, ki zaten 10 dakikalık bir google araması ile doğru sonuca ulaşabilirsiniz. Bu konuda bir diğer önerim de bilgisayarcılara lütfen sormayıni, eminim bilenler okuyanlar vardır ama google varken gerek yok, 2 ay kadar önce 360aio fana bakmak için bir bilgisayarcıya gitmiştim, sordum elinizde hangi termal macunlar var, ellerinde thermaltake olduğunu söyledi, ona gerek yok dediğimde gülüp en iyiyi bilmiyorsun he öğrenirsin dedi, ki thermaltake in piyasadaki görünüşünü bilirsiniz. Hani ego falan başka bir konu ama 5 dakika vaktinizi arayıp macun testlerine baktığınızda zaten gerek olmadığı bariz. Şimdi sizi luuminin videosu ile bırakayım, kendisinin videoları gerçekten çok kaliteli olup "gercek" overclock paylaşan nadir insanlardandır.

Fiyat konusu da 18:30 dan sonra. Asla ufak farklarla ucuza kaçmamak gerektiği.

Sivi nitrojenin gunluk kullanim halini yapmislar.

https://www.ekwb.com/custom-loop/quantumx-delta-tec-sub-ambient-cooling// Burada da urun hakkinda detayli bilgiler var. Cidden bu sicakliklarla neler neler yapilir, benim gibi oc manyaklarini daha mutlu edecek bir sey yok heralde.

https://landing.coolermaster.com/pages/ml360-sub-zero-cryo-clocking//