OVERCLOCK HAKKINDA BİLGİ

potur

Yarbay

4468 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

Çoğu kullanıcı, bilgisayarların teslim edildiği hızlardan daha yüksek performansta çalıştırılmasının bir yolu olduğunu ve "overclock" deyimini duymuştur. Fakat bu işlemi profesyonellerin yapabileceğini düşünerek kendini geri çekmiştir. Son dönemde ise, özellikle bilgisayar donanımlarının ayarlarının ve bu ayarları yönetmenin basitleşmesiyle, overclock merakı hem ülkemizde, hem dünyada yaygınlaşıyor.
Artık özel soğutma sistemleri, hem etkili hem şık fanlar satış noktalarında tüketiciye sunuluyor, Internet'te kullanıcılar bilgisayarlarını nasıl modifiye ettiklerini gururla anlatıyor. Tabii bu girişimler sadece bilgisayarı şık bir elektronik cihaza dönüştürmek için değil, yüksek performans almak ve sistemi uzun süre kullanmak için yapılıyor.
"Hız yükseltme", "hız aşırtma" gibi terimlerle Türkçe karşılığı bulunmaya çalışılan overclock, bilgisayar bileşenlerinin daha hızlı çalıştırılmasını özetleyen bir kavram. Basitçe açmak gerekirse, donanımlarımız, belli bir zaman diliminde belli miktarda işlem yapar. Bu zaman dilimini belirleyen çekirdeğin her bir saat vuruşunda, daha çok işlem yapmak için anakart, işlemci, RAM bellek, ekran kartı gibi bileşenler ayarlanır. Bu ayarların başarıyla uygulanması sonucu, sistem daha yüksek hızlarda çalışarak programlarınızın görevlerinini daha çabuk yerine getirmelerini sağlar.
Saat, İşlemci ve Veriyolu Hızı
Overclock denilince ilk akla gelen daha hızlı çalışan bir işlemcidir. AMD ya da Intel markalı işlemciniz, belli bir hızda çalışacak şekilde ayarlanmış olarak piyasaya sürülür. Örneğin 2.4 GHz'lik bir Pentium 4 işlemci, 2400 MHz hızındadır. Bu hız oranlarının temelinde saat hızı yatar. Saat hızı, işlemcinin dış saat hızı olarak da adlandırılabilir.
Fakat hem işlemcinin, hem de diğer bileşenlerin birbiriyle haberleşmesi, sistemin veriyolu üzerinden gerçekleştirilir. Saat hızının belli bir katında çalışan veriyolu hızı doğal olarak tüm bileşenlerin hızını etkiler. Bu hız, her bileşen için farklı katsayılarla çarpılarak bileşenin hızını belirler.
Rakamlar her şeyi kolayca açıklayacaktır. Saat hızı örneğin 200 MHz olarak ayarlanmış bir anakart ve 2.4 GHz işlemci, saat hızını 12 ile çarparak anlaşabilir. (200 x 12 = 2400) Bilgisayarınıza takılı ses kartı, faks modem, radyo kartı gibi PCI bileşenler ise 33 Mhz'de çalışır ve bu sefer de 200 Mhz'lik saat hızımız 1/6 çarpanıyla PCI kartlara uygulanır.

Kasa içi sıcaklığı, overclock için oldukça önemlidir. İlk adım ise, kasa içini, kabloları, kartları iyi yerleştirip, hava akımını olabildiğine kolaylaştırmaktır.
200 MHz olarak ayarlanmış saat hızında çalışırken, her saat vuruşu arasında dört kez veri transfer edilir ve sistem 800 MHz'de çalışmış olur. 800 MHz de veriyolu hızının karşılığıdır. Bugün pek çok ilanda gördüğünüz, FSB800, 800 MHz şeklindeki tanımlar da aslında saat hızının dört ile çarpılmasından kaynaklanmaktadır.
İşte bu örneklerle, bir sistemin hızının nasıl belirlendiğini anlayan bir kullanıcı da doğal olarak "Bu MHz'leri bir şekilde yükseltelim" diye düşünür. Nitekim, overclock da bu demek: Yapılan ayarlar ile, tüm parçaları daha yüksek tempoda kullanmak.
Overclock Fırsatı Nasıl Doğuyor
Yüksek teknoloji donanım ürünlerinin üretim yöntemlerini, ve pazarın rekabetçi olmayan yapısını bilmeyenler "Adı üstünde 2.4 GHz'lik bir sistem nasıl daha hızlı çalışır ki" diyerek overclock sevdalılarını bu yolda yalnız bırakıyor. Fakat, işin aslı, piyasada satılan farklı hızlardaki işlemciler birbirine tıpatıp benziyor. Örneğin Intel'in Hyper Threading özellikli Pentium 4 işlemcilerinden 2.4 ila 3 GHz modeller, arada rakamsal olarak büyük fark gözükse de aynı mimariyle üretilmiş ürünler.
Üretim sonrası ise, çok sıkı testlerden geçen her bir işlemci, başarılı olduğu hız testine göre paketleniyor. Örneğin 3.4 GHz olarak üretilen fakat bu testi geçemeyen bir işlemci, 3.2 GHz seviyesinde başarılı olursa böyle, bunu da geçemeyip 3 GHz testinde başarılı olursa 3 GHz olarak paketleniyor. Halbuki bu işlemci, 3.4'e ulaşamasa da 3 GHz'in oldukça üzerinde hızlarda çalışan bir işlemci.
Hem de bu üretim testleri, günlük kullanıma göre fazlasıyla zorlu olduğundan, bu testte başarılı olamayan bir işlemci, ev ya da iş kullanımında daha yüksek hızlarda bile başarılı olabilmekte. Özellikle ATI grafik kartları için söz konusu olan üretim başarımı, işlemci alanında da aldığınız ürünün sandığınızdan güçlü olmasını sağlayabiliyor.
Sadece Intel ve AMD'nin rekabet ettiği oligopol işlemci piyasasında, farklı hızlardaki ve fiyatlardaki işlemcilere talep de benzer sonuçlar doğurabiliyor. Belli bir üretim kapasitesi ve süreç sonucu, pek çok işlemci yüksek hızlarda üretilip, düşük hızlı işlemcilere olan talebi karşılamak için düşük bir hıza sabitlenerek piyasaya veriliyor.
Tahmin edilebileceği gibi, bu durum da farklı modellerin farklı overclock potansiyellerine sahip olmasına neden oluyor. Örneğin aynı mimariye sahip bir işlemci ailesinin orta hızda satılan modeli, en yüksek hızda satılan modele göre daha geniş bir overclock fırsatı sunuyor.

Overclock ile Bedava Performans Artışı
Overclock Tehlikeli mi?
Bilgisayar meraklıları, sistemlerini yüksek hızda çalıştırmak için yıllardır yeni
girişimlerde bulunurlar. Eskiden overclock demek çok daha fazla uğraş, deneme ve yanılma demekti. Birkaç sene öncesinde ise, işlemci üzerindeki iki noktayı bir iletkenle birleştirmek, ya da anakartta birkaç jumper'ın yerini değiştirmek yeterli hale geldi. Ve son dönemde, gerek üretilen işlemcilerin nitelikleri, gerekse de anakart ve BIOS'ların yazılımla ayar yapılmasına olanak sunması, eski donanım canavarlarına göre "overclock'u çocuk işi yaptı". Öyle ki artık Internet'te biraz araştırma yapıp elde edilenler kopyalanarak kolayca overclock yapılabiliyor.
İşler kolaylaştığına göre, ilk soru "Yapabilir miyim" değil "Daha hızlı bir sisteme ihtiyacım var mı"ya dönüştü. Zamanı yaklaşık olarak bildirirken artık dakikayı bile karşımızdakine söylediğimiz bir dönemde tabii ki hız demek avantaj demek. Fakat, konu bilgisayar olunca, günlük uygulamaların, ofis programlarının, müzik ve video gibi çoklu ortam eğlencelerinin yüksek performans istemediğini, oyunların, üç boyutlu tasarım ve üretim süreci simulasyonlarının bilgisayarı limitlerine ittiğini göz önünde bulundurmak gerekiyor. Bu nedenle işlemciye fazla yük bindirmeyenler, en azından bilgisayarları yeni yazılımlar karşısında güçsüz duruma düşünceye kadar overclock ile uğraşmayabilir. Ya da, sisteme, ayarlara hakim olmayanlar çok önemli uygulamalar yaptıkları, sunucu olarak kullandıkları bilgisayarda overclock riskini almayabilirler.
Peki bu risk nedir? Overclock sanılanın aksine, bilgisayarınıza zararlı bir işlem değildir. Eğer sistemi yüksek sıcaklıktan koruyabilirseniz, işlemciye yüksek voltaj vermezseniz, yıllarca overclocklu bir sistem kullanabilirsiniz.
Tehlike ancak işlemcinizi mantık sınırlarının ötesinde zorlamak, örneğin 1.5 GHz'lik işlemciyi 3 GHz'de çalıştırmaya çabalamakla meydana çıkabilir. Yüksek hızda kararlı bir sistem için işlemci voltajını %10'dan fazla yükseltmek işlemci ömrünü kısaltabilir. En önemlisi ise, yüksek hızlarda gerek işlemci, gerekse de hızı artan diğer bileşenlerin fazla ısınması riskidir. Fakat tüm bu riskler, belli bir hız seviyesinin aşılması halinde ortaya çıkabilecek nadir sonuçlardır.
Öte yandan, yine de overclock denemeleri sonucu oluşacak bir sorun garanti kapsamı dışında kalacaktır. Donanımlarınıza vereceğiniz zarar, her ne kadar çeşitli yayınlarda ve Internet'te sizin yaptığınızın aynısı başarıyla yapanlar olsa da, sizi haksız konuma düşürecektir. Bu nedenle, overclock işlemi öncesi tüm sorumluluğun size ait olduğunu unutmamalısınız.

Overclock denemeleri boyunca ve ocerclocklu sistemi kullanırken, voltaj, sıcaklık gibi değişkenlerin tehlikeli seviyelere ulaşmadığından emin olmak için çeşitli yardımcı programlar kullanmalıyız.
Hız Kontrolü Elimizde
Bileşenlerimizin hızlarının ne anlama geldiğini öğrenirken, tüm rakamların birbiriyle ilgili olduğunu öğrenmiştik. Bu rakamlardan bazen birini, bazen ikisini birden değiştirerek sistemi daha yüksek bir vitese alacağız.
Örneğin 600 MHz'de çalışan bir Pentium 3 işlemcili sistemin FSB hızı 100 MHz olabilir. Bu durumda, işlemci çarpanı 6'dır. Ya da FSB 133 MHz olarak belirlenebilir. Bu durumda da, işlemci çarpanı 4.5 olacaktır. Bu olasılıklar da bize şunu söylemektedir: İşlemcimizi daha hızlı çalıştırmak için ya FSB hızımızı, ya çarpan hızımızı ya da ikisini birden değiştirmeliyiz.
Mesela 100 MHz'lik FSB'de kalıp işlemci çarpanını 6.5'e yükseltmek, işlemcinin 650 MHz'de çalışmasını sağlayacaktır. Ya da 110 MHz'lik bir FSB hızı belirleyip çarpanı 6'da tutmak, işlemciyi 660 MHz'de çalıştıracaktır. FSB'yi 105 MHz, çarpanı 6.5 kullanırsak da işlemci hızı 683 MHz olacaktır.
Sadece işlemci çarpanını yükselterek daha hızlı çalışan bir işlemciye sahip olmak çok kolay olduğundan, gerek yüksek hızlı modelleri satabilmek, gerekse de bilgisayar üreticilerinin düşük hızlı işlemcileri overclock edip aldatıcı sistem özellikleriyle satmasını engellemek için, işlemci üreticileri de işlemci çarpanını bir süredir kilitlemektedir. AMD Athlon 64 işlemcilerin, ve ASUS gibi bazı üreticilerin gelişmiş özellikli BIOS'larıyla yüksek hızlı Pentium 4'lerin işlemcilerin çarpanı değiştirilebilmektedir.
Fakat şu anda piyasadaki işlemcilerin çoğunun kilitli olması, bize sadece FSB hızını değiştirme olanağı sunmaktadır. Aslında FSB hızını değiştirmek sistem veriyolu ve tüm bileşenlerin birbiriyle haberleşmesini hızlandıracağından, sadece işlemci overclock'undan daha yüksek getiri sağlayacaktır. Az önce verdiğimiz örneğe dönersek, 600 MHz'de çalışan işlemciye sahip iki sistemden, 133 MHz FSB'yi 4.5 ile çarpanı, 100 MHz FSB'yi 6 ile çarpandan daha yüksek performans sunacaktır. Zira, diğer donanım bileşenleri bu veriyolu hızına ayak uydurabiliyorsa, 100 MHz'deki performanslarının üstüne çıkacaklardır.
Donanım Seçerken Dikkat
Her ne kadar eskiye göre overclock işleminin çok kolay olduğunu,
hatta iki rakamdan birini değiştirerek yapılabildiği belirtsek de, sistem hakkında detaylı bilgi sahibi olmak, hem daha güvenli çalışmak, hem de olası bir sorunun kaynağını tesbit etmek için önemlidir. Öncelikle iyi havalandırma sağlayan, kaliteli güç kaynağı olan bir kasaya sahip olmak önemlidir. Bugün, tecrübeli kullanıcılar dahi, kalitesiz güç kaynağı olan kasalara ya dikkat etmediğinden ya da ekonomik olduklarından tercih etmektedir. Fakat içinde CD sürücüler, kendi fanı olan yeni model bir görüntü kartı, pekçok PCI kart, RAM bellek içeren bir sistemin 300 W olduğu söylenen kalitesiz bir güç kaynağına emanet edilmesi ilerde büyük zararlara yol açabildiğinden ekonomik değildir. Satış görevlisine, "gerçek bir 300 ya da 350 W güç kaynağı istiyorum" dediğinizde size daha önce gösterilmeyen ürünler de sunulacaktır.
Donanımlarınızı monte ettiğiniz anakart da son derece önemlidir. Kaliteli bir chipset'i olan bir anakart almanız, işlemciden kazandığınız performansı düşük başarımlı bir anakart yüzünden kaybetmenizi engelleyecektir. Ayrıca alacağınız anakartın desteklediği FSB ve veriyolu hızlarına da dikkat etmelisiniz. 133 MHz'lik FSB hızını dört ile çarparak 533 MHz veriyolu hızında çalışan bir sistemi, 200 MHz x 4 yaparak 800 MHz veriyolunda çalışacak şekilde overclock edecekseniz, tabii 800 MHz'de çalışabilen bir anakart almalısınız.
RAM bellek seçeneklerinin oldukça arttığı bu günlerde, overclockçular için yüksek performans sunan, tabii yüksek fiyatlı modüller bulunmaktadır. Piyasadaki çoğu bellek modülü, birim zamanda iki kere veri transferi yapmaktadır, böylece 200 MHz'lik bir modül, 400 MHz olarak adlandırılmakta ve satılmaktadır.
Öncelikle, aynı anakart örneğinde olduğu gibi, eğer sistemi 133 MHz x 4 veriyolu hızından 200 MHz x 4 veriyolu hızına yükseltecekseniz, alacağınız RAM bellekleri de 200 Mhz x 2, yani 400 MHz'lik modüllerden tercih etmelisiniz. Daha düşük hızda çalışan modüller, overclocklu işlemci ve veriyoluna ayak uyduramayabilir. Bunlara ek olarak, RAM belleklerin gecikme değerleri de seçiminizi etkileyebilir. "CAS 3 / 3 / 3 / 8" benzeri ifadeler modüllerinizin çeşitli gecikme, döngü sürelerini açıklamaktadır. Bu rakamların düşük olması, belleğin yoğun kullanıldığı uygulamalarda ciddi oranda performans artışı getirecektir. Normal kullanımda düşük rakamlarla başarılı olan bir modül, overclock sonrası ise daha yüksek gecikme değerlerinde çalışmak zorunda kalacaktır. Bu nedenle, CAS 3.0 ile 2.5 arasında, 512 MB'lık bir modülde 30 USD'lik bir fiyat farkını göze alıp almamak kullanıcıya kalmıştır. Ama çoğu test sonucunda, gecikme değerleri, veriyolu hızındaki artıştan daha önemli rol oynamaktadır.
Vites Arttırma Zamanı
Eskiden donanımlarımızda fiziksel değişiklik de yapmak gerekiyorken, artık sadece yazılım vasıtasıyla sistemi hızlandırmak mümkün. Bunun için BIOS'tan faydalanıyoruz. BIOS'u tecrübesiz kullanıcılara, sistemin temel ayarlarının, bileşenlerin çalışma özelliklerinin depolandığı bir yazılım olarak tanıtabiliriz. BIOS'a ulaşmak için bilgisayar açıldıktan birkaç saniye sonra klavyeden Delete tuşuna basmak gerekmektedir. Aslında bilgisayarınız açılırken, "Press F8 to enter SETUP" benzeri bilgilerle BIOS'a nasıl ulaşacağınızı size bildirir.

BIOS modelinize göre veriyolu ve işlemci hızı ayarları farklı isimlerle adlandırılmış olabilir, önemli olan tüm alt menüleri araştırıp FSB, CPU hızı gibi ayarları bulmaktır.
BIOS'ta pek çok farklı bölüm bulunmaktadır. Örneğin "Hardware Monitor" bölümünde işlemcinizin sıcaklığı, çalıştığı voltaj değeri, fan hızları gibi bilgilere erişebilirsiniz. Sistemimizi overclock yapmak içinse buna özel bir bölümden yararlanacağız. BIOS modelinize bağlı olarak bu bölümün adı değişecektir, örneğin BIOS Features, Advanced gibi bölümler altında CPU Soft Menu, Jumper Free Configuration, System Frequency/Voltage alt başlıkları bulmalısınız.
İlgili bölümü bulduktan sonra, anakartınızın yetenekleri ve BIOS'un özelliklerine göre farklı seçeneklerle karşılaşacaksınız. Bazı anakartlar, detaylı ayarlarla uğraşmak istemeyenler için çeşitli, önceden belirlenmiş overclock seçenekleri de sunabiliyor.
Ayarları BIOS'a bırakmaktansa elle yapmak istersek, DDR voltajı, AGP voltajı, işlemci voltajı, PCI/AGP hız seçenekleri gibi ek seçeneklerle de karşılacağız. Bu önemli detayları, "Bileşenlere İnce Ayar" bölümünde detaylı olarak öğrenebilirsiniz.
Temel olarak, BIOS'ta yapacağımız basit işlem ise, işlemci modeline göre ender olarak elimize bu fırsat geçse de, çarpan hızını değiştirmemek, onun yerine saat hızını, BIOS'una göre CPU External Clock, Clock Speed değerini yükseltmek olacaktır. Örneğin 133 MHz saat hızlı bir sistemde, bu değerin üstüne gelip klavyedeki Page Down ve Page Up tuşlarıyla istediğimiz değeri verebiliriz.
Eğer sisteminizin veriyolu hızı ve çarpan değerini bilmiyorsanız, Windows ortamında CPU-Z gibi çeşitli yardımcı programlar, ya da anakartınızla gelen CD'den çıkan yardımcılardan yararlanabilirsiniz. Bunlara ek olarak, işlemcinizin çalıştığı hızı, örneğin 2.4 GHz'i bildiğinizden, anakart kitapçığını tarayarak, 2.4 GHz'lik bir işlemci takılıyken sistemin hangi FSB hızında çalıştığını bulabilirsiniz. Bunlara alternatif olarak, eğer daha önce BIOS'unuzdaki değerleri değiştirmemiş, overclock denememişseniz, karşınıza çıkan saat hızı değeri, mesela 133 MHz, sistemin orjinal saat hızıdır. Bu durumda çarpanı, 2400 MHz'i 133 MHz'e bölerek kolayca bulabilirsiniz. Örneğin Prescott 2.4 işlemci 133 MHz'de 18 çarpanı ile çalışmaktayken, Hyper Threading'li bir 2.4 işlemci ise 200 MHz'i 12 çarpanı ile çarparak çalışmaktadır. Tabii bazı BIOS modellerinde, değiştirmenize izin verilmese de, çarpan, "CPU Multiplier", "Multiple Bus Frequency", "Multiplier factor" gibi isimlerle gösteriliyor olabilir.
Çarpanı bilmemiz, değişiklikleri sonucu tahmin ederek yapmamıza olanak sağlayacaktır. Zira, 200 MHz'de, 12 çarpanı sabitlenmiş olan işlemci, FSB'yi 225'e çıkardığımızda 2.7 GHz'de çalışacaktır.
Gerek FSB değerlerini, gerekse de diğer bileşen detaylarını değiştirdikten sonra ayarları saklamak için, BIOS'un Exit menüsüne geçilip, "Save Changes and Exit" seçeneğini seçip, tekrar onaylamak için "Y" tuşuna bastığınızda ayarlar kaydedilecek ve sistem yeni hızında tekrar başlatılacaktır.
Bileşenlere İnce Ayar
Bu aşamada, ayrı bir bölüm olarak, bu sayfada tüm önemli bileşenlerin özelliklerini daha yakından incelemek, overclock girişimlerimizi daha mantıklı yapmamızı sağlayacaktır.

Overclock ayarlarının bulunduğu sayfada pek çok detayla da karşılacaksınız. BIOS modeline bağlı olarak size PCI ve AGP kartlar, bellek modülleri, voltaj ayarları hakkında değişiklik yapma imkanı sağlanacak. Bu detayları tanımak başarılı bir overclock için oldukça önemli.
İşlemci Voltajı
Çarpanı ya da FSB'yi hızlandırdığımızda işlemci daha yüksek frekanslarda çalışmaya başlayacaktır. Bir noktaya kadar bu hızlarda sorun yaşanmayacaktır, ama işlemci hızı sınırlara dayandığında sistem kararsız hale düşebilir. Bunun nedeni, işlemcinin bu yüksek hızda bazı sinyalleri kaçırma olasılığıdır.
Bu olasılık nedeniyle, işlemci sınırlarına zorlanarak overclock yapıldığında, voltajın bir miktar yükseltilmesi tercih edilebilir. Böylece çekirdekten gelen darbeler daha güçlü olacaktır ve işlemcinin bunları kaçırması, kaybetmesi daha düşük bir olasılık olacak, sistem daha kararlı çalışacaktır. İşlemci voltajı VCore, Core Voltage gibi tanımlarla gösterilmektedir.
Voltaj değişikliğine hangi düzeyde ihtiyaç duyulacağı, denemeler sonucu anlaşılabilir. Örneğin belli bir hızdan sonra, sistem belli aralıklarla kilitlenmeye, uygulamalar veri kaybetmeye başlarsa, bu hız ve üstünde küçük bir voltaj artışı yapılıp bir değişiklik olup olmadığı denenebilir. Ne noktadan sonra voltaj değişikliği yapıldığına bir örneği, Prescott 2.4'ü 3.7 GHz'de çalıştırdığımız bölümde görebilirsiniz.
Günümüzde işlemciler eskiye göre daha düşük voltajlarda çalışabilmekte. Bu nedenle voltaj ayarlarını değiştirmek isteyenlerin, %10'dan daha yüksek oranlarda değişiklik yapması işlemcinin ömrünü kısaltabilir.
Bellek Gecikme Hızları
Bazı BIOSlar, CAS# Latency, RAS# to CAS# Delay, RAS# Precharge, Cycle Time gibi değerleri gösterip değiştirmenize olanak sağlayabilir. Bu değerler, "Donanım Seçerken Dikkat" başlığı altında ele aldığımız gibi önemlidir ve bellek modülünüzün kalitesine göre düşük ya da yüksek olurlar. Düşük değerlerin yüksek performans sunduğu bu ayarlar, modülün başarılı olamayacağı değerlere indirilirse uygulamalarınız kilitlenecek, hatta bilgisayarınız yeniden başlayacaktır. Modülünüzün fabrika çıkış gecikme değerleri, kutusunda ya da üretici web sitesinde yer almaktadır. Bu değerleri, overclock sonrası değiştirmemeniz ve sonuçları denemeniz gerekmektedir.

Test için kullandığımız ASUS anakartın AMI BIOS'u, RAM gecikme ayarlarını Performance Mode seçeneğiyle sunuyor.
Zira overclock ile, yeni veriyolu hızında çalışan modül, daha uzun gecikmeler yaşayabilir. Aslında çoğu BIOS, bu ayarları tek tek değiştirmenize izin vermez, "RAM Performance" hatta "Performance Mode" başlığıyla önceden belirlenmiş, düşük, orta ve yüksek hızları denemenize izin verir.
Eğer overclock sonrası sisteminiz kilitleniyorsa, işlemciden önce bellek ayarlarınızdan şüphelenmeli, RAM performansını düşürerek yeniden aynı uygulamaları çalıştırmalısınız.
RAM ve AGP Kart Voltajı
İşlemci voltajını değiştirme nedenlerimize benzer şekilde, RAM belleklerin ve de AGP ekran kartının voltajını da değiştirebiliriz. Bunun için RAM bellek modülünüzün özelliklerine dikkat edip, yine CPU-Z gibi çok amaçlı yardımcılarda CAS gecikme değerlerini takip edebilir, farklı voltaj ayarları deneyebilirsiniz. Özellikle, bellek modülünüzün doğal çalışma hızını MHz cinsinden oldukça aştığınız durumlarda böyle bir değişikliğe ihtiyaç duyabilirsiniz. Fakat yine de, gerek AGP, gerekse de DDR bellek voltajlarıyla çok oynamamanızı, ancak overclock sonrası yaşanan sorunlara bir cevap bulamadıysanız, bu değerleri gözden geçirmenizi öneriyoruz.
AGP/PCI Hızı
Overclock yapmak için işlemci çarpanı yerine veriyolunu hızlandırdığımızda, bu veriyoluna bağlı tüm donanımlarımız, hatta sabit disklerimiz bile kontrolörleri olduğu için etkilenecektir. Halbuki, PCI kartların daha yüksek hızda bir veriyolunda kazanabilecekleri ekstra yetenekleri yoktur. Saat hızına hassas olan bu kartlar, overclock denemesi sonrası çalışmayarak sistemin açılmaması, ya da belli özelliklerini yitirmesine sebep olabilir.
Daha önce de bahsettiğimiz gibi, PCI kartlar 33 MHz'de huzur içinde çalışırken AGP yuvasına takılan ekran kartları da 66 MHz'de mutludur. Anakart üreticileri, artan overclock merakı yükselen veriyolu hızları karşısında AGP ve PCI saat hızlarını FSB hızından ayıracak tasarımlar hazırlasa da, mevcut kartlarda her kart veriyolu hızından etkilendiğinden BIOS kullanıcıya PCI ve AGP saat hızlarını sabit kılma seçeneği sunar.
Daha kararlı bir overclok için, AGP/ PCI hız seçeneği otomatik değil, 66/33 MHz'de bırakmanız önerilir.
RAM Bellek Hızı
BIOS, FSB hızını değiştirmenizi sağladığı sayfada, bellek modülünün hızını da ayarlamanıza olanak sağlar. Normalde 333 MHz veriyollu bir sisteme takacağınız 333 MHz RAM modüller, 1:1 FSB:DDR oranında çalışır. Fakat daha yüksek hızda çalışabilen RAM'ler kullanmanız ve de overclock ile FSB'yi hızlandırmanız sonucu belleklerizin de hızını elle ayarlamanız gerekebilir. Bazı durumlarda, bu ayarı otomatik bıraktığınız için overclock edilmiş sistem açılmayacaktır.
Kaç MHz seçeceğiniz, elinizdeki RAM bellek özellikleri ve veriyolu hızına bağlı olarak değişecektir. Deneme yanılma yoluyla da size uygun bellek hızında karar kılabilirsiniz.
Nereye Kadar Overclock?
Gerek detaylı ayarları, gerek veriyolu hızını ne kadar yüksek noktalara çekmek

gerektiği, sisteminizdeki donanımların kalitesine ve işlemcinizin ne kadar overclock olanağı sunduğuna bağlıdır. Öncelikle sisteminizin voltaj, ısı, bellek gecikme değerlerini not etmelisiniz. Ardından bu parçaların kitapçık ya da üretici web sitelerine uğrayarak, hangi şartlar altında çalıştıklarıyla ilgili detaylı bilgi sahibi olmalısınız.
Bu bilgiler ışığında, BIOS'ta veriyolunu, toplam performansı %5 oranında arttıracak kadar hızlandırarak ilk overclock denemenizi yapabilir, günlük uygulamalarınızı çalıştırarak herhangi bir sorun olup olmadığını görebilirsiniz. Tabii bu arada da, arkaplanda çalışan bir yardımcı programın ısı ve voltaj değişimlerini not etmesi ve gelişmeleri takip etmeniz faydalı olacaktır.
Eğer sorun yaşamadıysanız, tekrar veriyolunu hızlandırabilirsiniz. Fakat, her zaman bu artışları küçük küçük yapmanızda fayda var. Ardından yine bilgisayarınızı kullanarak değişimleri gözleyebilirsiniz. Aklınızdan çıkmaması gereken, işlemci sıcaklığıdır. Günlük Windows kullanımı değil, oyunlar, işlemciyi yoran uygulamalar kullanırken, arkada sıcaklığı takip eden bir program, siz uygulamadan çıktıktan sonra incelemeniz için faydalı bilgiler sunacaktır.
Anakart ve işlemci modeline göre değişmekle beraber, işlemcinizin 60 derece sıcaklıklara ulaşması ovcerclockta, yeni önlemler almadan yolun sonuna geldiğinizin bir göstergesidir.

Onlarca benzeri bulunan SpeedFan gibi bir programla, işlemci ve anakartın ne kadar ısındığını takip etmelisiniz.
Hatta uzun süre yüksek ısılarda çalışan bir işlemci, soğutucu ve anakartın kalitesine göre, anakarta bile zarar verebilir.
Bu arada Internet'te sizinle aynı donanımlara sahip olanların tecrübelerini de takip edebilirsiniz, fakat başka bilgisayarlarda elde edilen sonuçlar aynen sizin sisteminizde de gerçekleştirilir diye bir kaide yoktur.
Deneme yanılmalar sonucu, sistemin hangi noktada kararlı çalıştığını bulmak, sisteminizin ne noktaya kadar hızlandırılabileceğinin bir göstergesidir. Önce zorlamalar sonucu, bellek modüllerini daha gecikmeli kullanmak, ardından ek soğutucu birimler eklemek gerekecektir. Herbir işlem, bir aşamanın sonu, yeni bir aşamanın başlangıcıdır.
Sisteme Test ve İşkence!
Sistemlerini overclock eden kullanıcıların azımsanmayacak bölümü, bu işi daha ucuza daha yüksek performans için değil, donanım bilgileri ve tecrübelerini başkalarına kanıtlamak için fırsat olarak görmektedir. Yüz doları aşan özel soğutma sistemlerine harcanan paralar, Internet'te yayınlanan overclock sonrası performans sonuçları bunların göstergesidir.
Doğal olarak her overclockçu, sisteminin ne kadar kararlı çalıştığını ve bu işlemden ne kazandığını deneyerek öğrenmek ister.
Overclock Güvenliği
Internet'e bağlanmak, sohbet etmek, muhasebe programını kullanmak bilgisayarı zorlamayan işlemlerdir. Bu uygulamaların overclock sonrası her zamanki gibi çalışmaları da, ilerisi için yeterli bir işaret değildir. Bilgisayarı zorlayan bir uygulama çalıştırıldığında, önemli bir aşamada sistemin çökmesi beklenmedik kayıpları getirebilir. Fakat sistemin ne kadar güvenli olduğunu ölçen özel overclock uygulamaları yoktur.
Bu nedenle, overclock meraklıları, kendi aralarında işlemciyi yoran programları "kararlılık testi" olarak kullanırlar. Örneğin Prime95, Super Pi gibi akademik amaçlı yazılmış programlar, matematiksel sonuçlar aradıklarından işlemciyi sonuna kadar kullanırlar. Overclockçular da bu programları 6, 12, hatta 24 saat çalıştırarak sistemlerinin bunu kaldırıp kaldıramayacağını ölçerler.
Aslında Prime95, en büyük doğal sayıyı aramakta, Super Pi ise 3,14 olarak kullanılan pi sayısının virgülden sonra olabildiğince çok rakamını, ki milyar haneye ulaşılmıştır, bulmaya çalışmaktadır. Bu gibi programlara ek olarak CPU Stability Test gibi işlemciyi yoran, ısıtan programları Internet'ten temin edebilirsiniz.
Performans Testleri
Gerek yeni kurulmuş, gerekse de overclocklu bir sistemi test edip başka sistemlerle karşılaştırmaya olanak sağlayan pek çok test programı bulunmaktadır. Özellikle ekran kartına yüklenen 3D Mark dışında yine Futuremark firmasının PC Mark gibi programları bulunmaktadır. Bu programların deneme sürümlericiwww.futuremark.com adresinden indirebilirsiniz.
Bu oldukça profesyonel yazılımlara ek olarak, SiSoftware Sandra Utilities gibi ücretsiz programlar da bulunmaktadır. Bu programlarla overclock öncesi ve her overclock denemesi sonrası ne kadar hız artışı kazandığınız hakkında bir fikriniz olacaktır.

Bilgisayar Açılmıyor!
Overclock denemeleriniz boyunca sık sık sorunlar yaşamanız mümkündür. İşlemci
hızını değiştirmek sihirli bir iş değil, iki olasılıklı bir girişimdir, çalışır ya da çalışmaz. Sistem çeşitli saat hızı, voltaj miktarı ve RAM bellek frekanslarında açılmayacak, hatta reset düğmesi bile işe yaramacaktır. Bu durumda bilgisayarı yeniden kapatıp açmalı, ardından da BIOS'a girerek ayarları yeniden gözden geçirmeli, bir önceki ayarları daha az değişiklikle yeniden denemelisiniz.
Sorunlar, yüksek ısı nedeniyle çipte sorunlar oluşması, belleklerin bu veriyolu hızı altında ayarlanan frekansta çalışmaması gibi nedenlere bağlı olabilir. Hep tartışıladuran bir iddia ise, uzun süre overclocklu çalışan bir sistemin elektronik erozyona uğrayıp yaşamının kısaldığıdır. Fakat, bu geçerli bir olasılık olsa bile, yeni denenmiş ayarlardan sonra açılmayan bir sistemin sorunu olmadığı kesindir.
Öte yandan, eğer yaptığınız ayarlar sonucu açılmayan sistem, kapatıp açıldıktan sonra da başlamıyorsa BIOS ayarlarını sıfırlamanız gerekebilir. Bu daha ciddi bir durumdur ve oldukça hatalı ayarlar yaptığınızın göstergesidir. Son olarak böyle bir sorunla, çok ses çıkaran fanlarını yavaşlatmak için veriyolu ve işlemcisini yavaşlatmaya kalkan bir kullanıcının sisteminde karşılaştım. BIOS'u sıfırlamak içinse, anakart üzerinde bulunan CMOS pilini bulmanız, bunu yanındaki kaldıraç vasıtasıyla çıkarmanız, 15 saniye dışarda tuttuktan sonra tekrar yerine takmanız gerekmektedir. Tabii, bu çözüm her anakartta işlemeyebilir.
2.4 GHZ Prescott'u Uçuralım
Overclock'un nasıl yapıldığını ve de donanım detaylarını öğrendikten sonra bir uygulama yapmanın zamanı geldi. Intel Pentium 4
işlemcilerin 1 MB L2 cache bellekli modelleri olan Prescott'lar 2.4, 2.8, 3 GHz gibi hızlarda çalışıyor. 2004 yılının ilk yarısında, 2.8 GHz modeli ciddi pazarlama hamlesiyle öne çıkan Prescott kod adlı işlemciler, Northwood gibi diğer Intel işlemcilerine oranla daha çok ısınıyorlar.
Prescottlar arasında "pek de duyurulmadı" diyebileceğimiz 2.4 GHz işlemciler ise aslında overclock meraklılarının gözdesi haline gelmiş durumda. Zira bu işlemci çok yüksek overclock potansiyeli sunuyor ve de şu anda 130 USD civarında bulunabiliyor. Özellikle düşük özellikli ucuz bilgisayar satışlarının arttığı bugünlerde, kısıtlı bütçeyle hareket edenleri sevindirecek bir işlemci. Aynı şekilde, uzun süredir piyasada olan bu işlemciyi daha önce almış olanlar da, ellerindeki potansiyeli görünce yeni işlemcilere imrenmeyecektir.
Detaylara girmeden önce test ettiğimiz Prescott 2.4 işlemcinin ürün koduna da dikkat çekmek faydalı olacaktır. 2.40A olarak adlandırılan işlemcinin ürün kodu "SL7E8" ile bitiyor. Çoktandır sadece 2.40A modeli üretiliyor olsa da, özellikle yabancı forumlarda, dağıtım kanallarında daha eski 2.4'lerin de el değiştirdiği dile getiriliyor. Bu aynı zamanda, ikinci el işlemci almak isteyenlerin de dikkat etmesi gereken bir nokta.
2.4 GHz Prescott işlemci, 133 MHz dış saat hızı, 18x çarpanı ile 2400 MHz'e ulaşıyor. Anakarta göre değişmekle beraber, yaklaşık olarak 1.4 V voltajda çalışıyor. Bu işlemciyi çeşitli anakart ve bellek modülleriyle denedikten sonra, overclock performansının işlemciye has bir yetenek olduğunu açıkça gördük.
2.4'ten 3.3'e Sıçrayış
Prescott 2.4A'yı seçiş nedenlerimizin yüksek başarım ve
fiyat seviyesi olduğuna dikkat çekmiştik. Öyle ki, bu işlemci herhangi ek soğutma sistemine ihtiyaç duymadan, kutudan çıkan soğutma ünitesiyle yüksek hızlara sıcaklık sorun olmadan çıkartılabiliyor ve bu da kullanıcının soğutma ünitesine para harcamasına gerek bırakmıyor. Gerçekten de Pentium 4 işlemcilerin kutusundan çıkan soğutucu birimler Intel'in eski ürünlerine oranla daha çok güven sağlıyor. Ucuz bir fandan farklı olduğu açıkça belli olan soğutucu, işlemcinin yüzeyiyle temas kuran bakır bölgenin etrafında ısıyı dağıtma görevini başarıyla yerine getiriyor.
İşlemcinin kendi artılarına geri dönecek olursak, sistemin kararlı çalışması için 3 GHz aşılmasına rağmen voltajı yükseltmeye gerek duyulmuyor. Tüm bunlar da, overclocktan çekinenler için seçtiğimiz
İşlemci, aynı voltaj değerleriyle 3.3 GHz'e rahatça dayanıyor
2.4A'nın ne kadar kolay hızlandırılabildiğinin bir göstergesi. Yapılanlar sırasıyla BIOS'ta saat hızını 183 MHz'e çıkarmak. Voltaja dokunmamak, belleğin kalitesine göre RAM'e mümkünse hiç, değilse küçük bir miktar daha fazla voltaj vermek ve de AGP/PCI hızını 66/33'de sabit tutmak.
Bu ayarlarla, 2.4 GHz'lik Prescott'u, 183 MHz'de 18 işlemci çarpanı ile 3.3 GHz'de çalışıyor. Ve elimizdeki 900 MHz'lik artış için, doğru donanımları seçmek ve ardından üç beş ayar değişikliği dışında hiçbir şey yapmıyoruz. Bu hızda oldukça dayanıklı olan sistem ile, işlemciyi en çok yoran oyunları dahi saatlerce takılmadan oynama mümkün.
2.4'ten 3.7'e Uçmak
Prescott 2.4A'nın overclock için uygun olduğunu söylememizin bir diğer nedenini şimdi açıklıyoruz: 2.4A, tam tamına 3.7 GHz'de, yine saatlerce oyun oynanacak, pek çok uygulamayı aynı anda çalıştıracak performansta çalışıyor.
Fakat böyle bir overclock için, ek soğutma sistemlerinin mutlaka kullanılması gerekiyor. 3.3 GHz sonrası işlemci voltajını yükseltmeden kararlı bir sistem elde edilemiyor. Tabii, daha yüksek voltaj ve de %50'nin üstünde hızlandırılmış bir veriyolu ve işlemci de çok daha fazla ısınıyor. Bu nedenle, özel soğutma donanımları kullanarak 3.3 GHz'in üstüne çıkılabiliyor.
Böyle bir hıza ulaşmak içinse, test sistemimizde saat hızını 205 MHz yaptık, işlemci voltajını yaklaşık olarak 1.6 volta yükselttik. RAM ve AGP voltajlarında da küçük artışlar yaptık.
Soğutma Yöntemleri
Overclock işleminin en önemli sonucu artan sıcaklıktır. Donanımları artan sıcaklıktan korumak hem tehlikeyi azaltacak, hem de daha yüksek hızlara giden kapıyı açacaktır.
Sıcaklığı azaltmak için kasa içini düzenlemekle işe başlanmalıdır. Kasadaki kartlar, IDE kabloları hava dolaşımını olabildiğine kolaylaştıracak şekilde yerleştirilmelidir. Güç kaynağından çıkan ve kullanılmayan kablolar da mutlaka bir araya getirilerek dar bir alanda toplanmalıdır. Kasa içinde sirkülasyonun engellenmemesi birinci amaçtır. Ardından kasaya, dışardan soğuk hava verecek ek bir fan eklenebilir. Bu fan, soğuk havayı içeri sokacağından, içerdeki havayı dışarı veren fanlardan daha alçakta olmalıdır. Ayrıca, eğer çalışma ortamında toz miktarı düşükse kasayı açık kullanmak da, şık olmasa da bir çözümdür.
Kasa içindeki hava dolaşımına ek olarak, son dönemde çok farklı soğutma sistemleri piyasada yer bulmakta. İşlemci fanından daha etkili, daha büyük fanlar uygun fiyatlara iyi çözümler sunabilyor. Fanın işlemci ile pürüzsüz teması ısıyı alıp dağıtması için oldukça önemli. Bunun için termal macunlar kullanabilir, ya da daha önceki sayılarımızda ele aldığımız zımparalama gibi metotlarla yüzeyleri pürüzsüz hale getirebilirsiniz.
Alternatif soğutma sistemleri, sabit diskleri korumak için yakın yuvalara, çeşitli kartları korumak için PCI kartlara ayrılan bölgelere de yerleştirilebiliyor. Ayrıca özel basınç sistemleri ve sulu soğutma kullanan ileri seviye çözümler de daha yüksek fiyatlara sunuluyor. Bu sistemler ile işlemciyi sıfırın altında sıcaklıklara indirmek bile mümkün hale geldi. Su kullanan sistemler de meraklıları için hem faydalı hem eğlenceli çözümler sunmakta.
Overclock Performans Sonuçları
Her bir overclock sonrası, sistemi SiSoft'un işlemci, bellek ve çoklu ortam ve de

3DMark 2001 ve 2003 testlerinden geçirdik.
İşlemci aritmatik beceri testinde artışlar, bu fiyata elde edilebilecek bir işlemci için son derece başarılı. 3.3 GHz'e, hiçbir ekleme yapmadan yükseltilen sistem, %35'lik bir kazanç sağladı. 3.7 GHz'de beklenilen artış gerçekleşti.
Öte yandan, veriyolunu hızlandırmak bellek performansını da etkilediğinden bellek bant genişliği ve cache testelerinden yine yüksek kazançlar sağladık. Kullanılan RAM, özellikle RAM'in çalışma frekansı bu rakamları overclock sonrası doğrudan etkileyen faktörler. 3.3 GHz'e ulaşan sistem, ilk haline göre %32'lik ciddi bir performans artışı sağladı.
Hız CPU Arithmatic Memory Bandwith Cache & Memory Multimedia
2.4 GHz 6217 3293 8150 13398
3.3 GHz 8387 4489 10761 18426
3.7 GHz 9323 5004 11981 20633
Bunlara ek olarak, sistemin özellikle çoklu ortam testlerinde, işlemci hızındaki oransal artışı aynen yansıtarak beklediğimizden yüksek kazançlar sağladığını da belirtmek gerekiyor.
Hız 3D Mark 2001 3D Mark 2003
2.4 GHz 12660 4004
3.3 GHz 14183 4099
3.7 GHz 14939 4137
Üç boyutlu görüntüleme testleri için kullandığımız 3D Mark'ın farklı sürümlerinde farklı kazançlar elde edilmesi ise, işlemcinin günümüz oyunları karşısında ekran kartının yardımına fazlasıyla ihtiyacı olduğunu gösteriyor. 2001 sürümündeki görüntüleme teknolojileri, 3.3 GHz'e çıkışta %12'lik bir kazancı ortaya koyuyor. Fakat Radeon 9600 XT'nin orta niteliklerde bir görüntü kartı olması, işlemciden elde edilen kazancı sınırlıyor. Örneğin bir 9800 XT ile, kazanç %20'lere rahatça çıkabilmektedir.
Oyunlar için daha yüksek performans peşinde olanlar da, bu nedenle, özel sürücüler ya da bizzat ATI'nin Catalyst Control Center ile sunduğu özellikler ile grafik kartlarını da overclock etmeyi, ya da yeni bir ekran kartı almayı düşünebilir. Zira işlemci ve veriyolunu hızlandırmak 3 boyutlu uygulama performansını sınırlı ölçüde etkileyebiliyor.
Öte yandan yüksek başarımlı bir ekran kartı olanlar ise, işlemci overclock'unun faydası çok daha fazla görebilmekte.
Alternatif Overclock Seçenekleri ve Ötesi...
Ülkemizde yüksek pazar payına sahip Intel işlemcilerden birini overclock etmemiz, bu işin sanıldığı kadar zor olmadığını ve de Prescott 2.4A'nın ciddi bir fırsat olduğunu göstermek içindi. Öte yandan, overclockçuların asıl gözdesi olan AMD işlemciler de ciddi olanaklar sunuyor. "Cool n Quite" teknolojili AMD 64 işlemciler, işlemci boştayken ısı üretimini düşürmek için işlemciyi yavaşlatıyor. Bu da, işlemci çarpanının sabitlenmediğini işaret ediyor. Böylece, soğutma sistemleri kullanarak, AMD 64'leri hem veriyolu, hem de çarpan arttırarak overclock etmek ve ciddi kazançlar sağlamak mümkün.
Gittikçe daha yetenekli BIOS ve anakartların çıkmasıyla overclock her kullanıcı için mümkün olacak. ASUS'un en yeni anakart modellerinden P5AD2 (925X) ve P5GD2, BIOS'larında "CPU Lock Free" özelliğiyle gelerek işlemci çarpanının değiştirilmesine olanak kılıyorlar. Böylece 3 GHz üstündeki Intel işlemciler, çok yüksek hızlara ulaşabiliyorlar. Kısacası, her bir işlemci için az, ya da çok, overclock şansı var. Fakat ayarların doğru yapılması, ısı sorununa önlem alınması kaydıyla...

< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi potur -- 27 Nisan 2005, 15:38:35 >

Raven Shield

Yarbay

3484 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

Benzer içerikler