Network Nedir ? Network birbirine kablolarla bağlanmış server, printer, pc, modem gibi birçok haberleşme ekipmanının en ekonomik ve verimli yoldan kullanılmasıdır. Network insanların bireyselce değil, ortak çalışmalarını sağlar. Network, veri, yazılım ve ekipman paylaşımıdır. Küçük bir ağ iki bilgisayardan oluşabileceği gibi, büyük bir ağ binlerce bilgisayar, fax -modem, cd-rom sürücü, printer ve bunun gibi ekipmanlardan oluşabilir. Yan Bilgi :
Internet, tüm dünya yı kapsayan, 110 ülkeye dagilmis ve 2.000.000 dan fazla bilgisayari (host) birbirine bağlayan yaklaşık 5000 bilgisayar ağının toplamıdir. 1994 yılı basında yaklaşık 12 milyon Internet kullanıcısı bulunmaktadır. Internet genel bilgiye erişimi destekler ve elektronik posta (elektronik mail), konferans, bildiriler gibi konularda iletişim hizmetleri sağlar. Butun bilgi ve servisler, Internet'i oluşturan çeşitli ağlara dağıtılmıştır ve geçerli bir Internet adresi ve fiziksel bağlantısı olan herhangi bir yerden ulaşılabilir durumdadırlar. Kuruluşlar Internet'e iki ana nedenden dolayı bağlanmaktadırlar. Birincisi, Internet yararlı bilgilere dünya çapında bir bağlanabilirlik ve erişim sağlar. İkincisi, Internet'e bağlanmak, kuruluşlara özel bir geniş bölge ağı kurmaktan daha ucuza mal olmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri'nde Internet'in işletimi federal yönetimlerce vergi mükelleflerinin vergilerinden karşılanmaktadır. Internet'in kullanımı bir zamanlar araştırma, eğitim ve devlet kuruluşlarının etkinlikleriyle sınırlandırıldıysa da, son zamanlarda ticari kullanımı büyük oranda artmıştır. Bu gelişmeler, bazı gözlemcileri Internet'in yakın gelecekte tamamıyla özelleştirileceği yolunda spekülâsyonlara itmektedir. Böyle bir durumda Internet kaynaklarına ulaşım kullanım fiyatlarına göre belirlenebilecektir
Neden Network’e gereksinim duyulur? Network zaman ve para kazancı sağlar. Başarı için işletmenin sadece ofis içinde değil, tüm dünya ile haberleşmesi gerekir. Paylaşım söz konusu olduğundan donanım tüm personel tarafından kullanılabilir, her bir birey için extra printer, modem, disk ünitesi gerekmez. Internet erişimi de bir ağ üzerinde paylaştırılabilir. Network Tarihçesi : Internet'in ortaya çıkışı Amerikan Federal Hükümeti Savunma Bakanlığı'nın araştırma ve geliştirme kolu olan 'Savunma İleri Düzey Araştırma Projeleri Kurumu'na (DARPA- Defence Advanced Research Project Agency) dayanir.1969'da çeşitli bilgisayar bilimleri ve askeri araştırma projelerini desteklemek için Savunma Bakanlığı ARPANET adında Paket Anahtarla mali Ağı oluşturmaya başladı. Bu ağ, ABD'deki üniversite ve araştırma kuruluşlarının değişik tipteki bilgisayarlarını da içererek büyüdü. 1973 yılında, ağ için bir protokol seti geliştirmek amacıyla Stanford Üniversitesi’nde daha sonra BBN’ in ve University College, London'in da dahil olduğu bir internetworking projesi başlatıldı. 1978'e kadar 'İletim Kontrol Protokolü’nü (TCP - Transmission Control Protocol) dört uyarlaması geliştirildi ve denendi. 1980'de bu küme sabitleşti ve ARPANET’ bağlı bilgisayarlar arasındaki iletişimi kolaylaştırdı. 1983'te tüm ARPANET kullanıcıları İletim Kontrol Protokolü/Internet Protokolü (TCP/IP Transmission Control Protocol/Internet Protocol) olarak bilinen yeni protokole geçiş yaptılar. O yıl TCP/IP, ARPANET’ de içeren Savunma Bakanlığı Internet'inde kullanılmak üzere standartlaştırıldı. ARPANET 1990 Haziranı’nda kullanımdan kaldırıldı. Yerini ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik ülkelerinde ticari ve hükümet işletimindeki omurgalar (backbone) aldı. ARPANET’ in kaldırılmasına rağmen, TCP/IP protokolü kullanılmaya devam etti ve gelişti.
Bir Ağla(Network’le) Amaçlananlar
· Kaynak paylaşımı : Donanım, yazılım, veri paylaşımı, · Yüksek Güvenilirlik:Önemli dosyaların birkaç makinada yedeklenmesi, · Harcanacak Paradan Tasarruf : PC'lerin her geçen gün daha cazip hale gelen fiyat/performans oranı, · Ölçeklenebilirlik : Daha fazla işlemci eklenerek sistem performansının artması, · İletişim : Çalışanların kendi aralarında ve dünya ile kurdukları bir iletişim ortamı olması, · Bilgi :Gazetelerden tartışma gruplarına, e-postadan elektronik ticarete, video - konferans, WWW , ftp (dosya transferi), eğlence gibi birçok ortama internet aracılığıyla ulaşılabilmesi ve bilgi toplanmasının sağlanmasıdır.
Network Nasıl Çalışır?
Ethernet en genel networking sistemidir. Ethernet standartlarıyla birlikte gelmiştir. Ethernet ağından gönderilen tüm mesajlar diğer bir ekipmanın alabileceği standart kodlardan oluşur. İlk olarak XEROX tarafından bulunmuş ve daha sonra DEC, Intel ve XEROX tarafından formulize edilip belirli metotları kullanıp saniyede 10 Mbit veri transfer edebilen bir sistem olarak ortaya çıkmıştır.
Paylaşım : Temelde her ağ paylaşım içindir. · Ağlar, cihazların (yazıcı, disk, teyp vs) uygulamaların ve bilginin paylaşımını olanaklı kılar. · Paylaşım · Hem kişilerin hem de çalışma grubunun (workgroup) etkinliğini arttır. · Yazılım ve donanım maliyetlerini düşürür. · Ürün geliştirme maliyetini azaltır. · Dezavantaj olarak performans düşüklüğü olabilir. Yan Bilgi : Her kullanıcı kendi bilgisayarını komple veya alt bölümler (sub directory) olarak paylaşıma açabilir veya kendine bağlı bir yazıcıyı başkalarının kullanımına açabilirler. Ancak paylaşıma açmanın belli bir takım kuralları vardır. Kullanıcıların bu kuralları tam olarak öğrenmeden/anlamadan kaynaklarını paylaşıma açmamalıdırlar. Genellikle şirketlerde kişisel bilgisayarlara bağlı yazıcı hariç diğer kaynakların (alt klasörler) paylaşıma açılması uygun görülmemektedir. Bunun yerine kullanıcılar tarafından yaratılan dosyaların ana makine üzerinde saklanması ve diğer kullanıcıların buradan kullanmalarını sağlanması amaçlanmaktadır. Ancak gereken durumlarda paylaşımın nasıl olacağının bilinmesi gerekliliğinden burada konu anlatılacaktır. Supervisor paylaşılan kaynakları kontrol etmekte ve gerekli durumlarda paylaşımlara/erişimlere müdahalelerde bulunabilmektedir. Bunun için gereksiz olarak kaynakları paylaşıma açılmaması zorunludur. Bilgisayar üzerindeki herhangi bir klasörü paylaşım için açmanın iki farklı yöntemi vardır. Birincisi genel olarak Windows 95 paylaşım yöntemi, ikincisi Windows NT paylaşım yöntemidir. İkisinin arasındaki en önemli fark Windows NT yönteminde kullanıcı bazında paylaşım vardır ve erişim kontrolleri daha geniştir.
1.Yerel Alan Ağları (LAN-Local Area Networks)
İlk ağ tipimiz yerel ağlar. Adından da anlaşılacağı üzere yerel ağlar genellikle tek bir kuruma ait ve dış dünyaya kapalı ağlardır. En uzak iki bilgisayar arasında birkaç kilometreden fazla mesafe olması beklenmez. Tipik kullanım alanları olarak ofisler, üniversite kampüsleri, fabrika gibi endüstriyel binalar sayılabilir. Bu tür ağlarda ortalama veri iletim hızı kablosuz ethernetler kullanıldığında 1-5 Mbit/s, UTP ethernetlerle 10-100 Mbit/s civarındadır. Daha yüksek hızlara genelde gerek duyulmasa da, fiber optik altyapı ile bir kaç yüz Mbit/s gibi hızlara erişmek mümkündür. Yerel ağlar için IEEE tarafından belirlenmiş 3 standart yapı mevcuttur: CSMA/CD (Carrier-Sense Multiple Access/Collision Detection), Token Ring Ve Token Bus.
2. Geniş Alan Ağları (WAN-Wide Area Networks)
· Veri iletişim ihtiyacı ülke sınırlarını aşmaya başladığında devreye girerler. · İletişim, okyanusları aşan kablolar aracılığıyla sağlanabileceği gibi uydular da kullanılabilir. · Özel bir takım cihazlar (yönlendirici -çoklayıcı vs) kullanılır. · Değişik fiyat-performans seçenekleri mevcuttur. · WAN (Wide Area Networks) genel adıyla anılırlar.
3. Metropolitan Ağlar (MAN-Metropolitan Area Networks)
· Tüm ülkeye yayılmış olan organizasyonların birimleri arasında veri iletişimini sağlarlar. · Bölgeleri, şehirleri, eyaletleri ve tüm ülkeyi kapsayabilirler. · Büyük şehir alan ağları (MAN), ya da geniş alan ağları (WAN) adları da kullanılır. · Bir iletişim alt yapısını gerektirirler. Bu alt yapı da telekomünikasyon şirketleri tarafından ( TT , AT&T vs. ) sağlanır.
4. Radyo ve Uydu Ağlar (Radio Networks, Satellite Networks)
Kablosuz teknolojinin hızla yaygınlaştığı günümüzde, bu tür ağlardan bahsetmeden geçmek olmaz. Kablosuz ağlar radyo ve uydu ağlar olarak ikiye ayrılır. Radyo ağlar yeryüzündeki vericiler yardımıyla kurulurken, uydu ağları adından da anlaşılacağı üzere uydu alıcı/vericiler ile kurulur. Radyo ağlar için omnidirectional(çok yönlü) ağlar da denmektedir. Burada kastedilen, iki düğüm arasındaki iletişimin tüm ağ tarafından takip edilebileceğidir. İlk makaleden hatırlarsanız, seri ağlarda da benzer bir durum mevcuttu. Seri ağların daha çok LAN bağlantılarında kullanıldığını düşünürsek, aynı tanımlamayı LAN'lar için de kullanabiliriz. Radyo ağlarda da yönlendirme algoritmaları kullanmak zorunludur. Hız açısından ele alındığında, veri aktarın hız bir kaç yüz bps ile bir kaç on Tbps arasında değişir. Radyo ağlara örnek olarak hücresel telefon ağları, uydu ağlara da (her ne kadar batmış olsa da) IRIDIUM ağı örnek verilebilir. Ayrıca kablosuz ethernet ağlar da radyo ağlar sınıfına dahil edilmelidir. 5. Internetwork
Türkçe karşılık bulmakta zorlandığımız bir terim internetwork, ama tanımı oldukça kısa ve anlaşılır. Bu tür ağlar, birden fazla benzer ya da farklı topolojide/geometride ağın birleştirilmesiyle elde edilen ağ yapılarıdır. İnternetworklar, ağ yapıları arasında en büyük ve en karmaşık olanlarıdır. Verebileceğimiz tek örnek, internettir. İnternet, temelde bir çok geniş alan ağının bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur. Hatta, WAP ve GPRS gibi yeni teknolojileri de göz önünde bulundurursak, klasik geniş alan ağlarıyla radyo ağların bir bileşimi olarak da görülebilir. İnternetworklar, ya da kısaca internet, pek çok farklı yapıda ağ ve bilgisayarı birleştirmek gibi bir görev üstlendiği için diğer ağ yapılarına göre daha akılcı ,kuralcı olmak zorundadır. Herhangi bir LAN bağlantısında istediğiniz protokolü kullanmakta serbestsiniz, ister TCP/IP, NetBEU, IPX gibi karmaşık protokoller, isterseniz SAMBA, MARS gibi daha basit ve kısıtlı yetenekte protokoller kullanırsınız. Ancak ağınızı internete dahil ettiğiniz anda ağ geçidinizin kullanması gereken temel haberleşme protokolü TCP/Ipolmakzorundadır.
Ağ Topolojilerià Bus Topolojisi Tüm bilgisayarlar ve diğer ağ gereçleri tek bir fiziksel ortam üzerinde sıralanırlar. · En ucuz ağ teknolojilerinden biridir. · Hatanın yerinin belirlenmesi zor olmaktadır. Hata yerini belirlemek için tüm cihazların tek tek sökülüp takılmaları gerekir. Bus Yapının Avantajları Güvenilir kablo kullanır (koaksiyel kablo). Basit network genişlemesi sağlar. Hub veya benzeri merkezi ağ ekipmanı gerektirmez. Bus Yapı Dezavantajları Standartları 30 node’tan fazlasına izin vermiyor. Ağın toplam uzunluğu 185 mt.’yi geçemez. Herhangi bir node’un bağlantısının kesilmesi tüm ağı etkiler. Arıza tespiti zor.
à Yıldız ( Star ) Topolojisi
Bu topolojide tüm cihazlar tek bir merkezi noktaya bağlanırlar. · Telefon ağları da bu topolojiyle kurulmuşlardır. · Cihazlar arasında iletişimi sağlayan cihazlar kullanılan sisteme göre değişir. Bizim sistemimizde "hub" ve "switch" cihazları kullanılmaktadır. Yeni kurulan sistemde "hub" ların yerini "switch" adlı akıllı cihazlar alacaktır. · Arızalı cihazların tespiti bu yapıda daha kolay olmaktadır. "Hub" veya "switch" denilen kutulardaki yanan ışıklara bakarak hangi makinanın bağlantı sorunu olduğu daha kolay anlaşılabilir.
Star Network ün
Avantajları Ekonomik kablolama Hızlı kurulum Kolay genişletilebilirlik Switch veya bridge ile genişletilmesi network performansını arttırır. Bağlantıda meydana gelebilecek kopukluk , tüm ağı etkilemez . Huba yapılan bağlantılar hub üzerindeki bağlantıların durumunu gösteren ışıklar sayesinde durumları anlaşılır ve arıza tespiti kolaylaşır. Dezavantajları Hub ile hub arasındaki bağlantıyı sağlayan kablonun uzunluğu 100m yi geçemez.
à Tree Topolojisi
Hiyerarşik bir yapının söz konusu olduğu bir yapıdır.
b]à Ring Topolojisi
Tüm cihazlar ağı oluşturan ve halka şeklinde dolaşan bir kabloya bağlıdırlar.
Veri Transfer ( İletim ) Hızı · Bir ağın iletim kapasitesini ölçmek için geliştirilmiş matematiksel bir modeldir. · Birim olarak "bps" (bit per second - birim zamanda iletilen bit sayısı) kullanılır. · Yerel ağların iletim hızları geçen yıllara kadar 1-100 Mbps(Megabit per second) arasında değişirken, artık gigabit teknolojiler sayesinde 1000 Mbps ve üstü hızlar kullanılmaya başlanmıştır.
KABLOLAMA
à Korumasız sarılmış çift tel (UTP) Kategori 3 (10Base-T, 10 Mbps ağlar için) ve Kategori 5 (100Base-TX 100 Mbps Fast Ethernet Ağlar için) kablolama ile kullanılabilir. İnce, esnek ve RJ-45 konnektörleri ile kurulumu ve kullanımı basittir. En önemli iki avantajı ve ekonomik olması ve star yapı ağlarda kurulum kolaylığıdır. Diğer bir avantajı arıza tespitinin kolaylığı ve hub ile bir node arasındaki bağlantının gitmesi durumunda sadece o node’un ağ özelliklerinden yararlanamassa, bu durumun tüm ağı etkilememesidir. Eğer bu bağlantı kopukluğu iki hub arasında olursa, hub’lar birbirinden bağımsız olarak çalışmaya devam edebilir. Fakat bu 2 workgroup arasında iletişim kesilmiş olur. Ağınızı genişletmek istediğinizde, “crossover” kablolama ile hub veya switch’inizi diğer hub veya switch’lere bağlamak mümkün olduğundan ağın büyümesi oldukça kolay olacaktır.
à Koaksiyel Kablo
1950’lerde AT&T Bell Laboratuarları’nda geliştirilmiştir. · Elektriksel sinyalleri, dışarıdan gelen etkilere karşı korur. · Kablo, merkezinde bir iletken ve referans potansiyelini taşıyan bir dış korumadan oluşan silindirik bir yapıdır. · Mainframe terminal bağlantılarında, kablolu televizyon ve ethernet ağlarında kullanılır.
BNC konnektör kullanır. Küçük ve orta büyüklükteki ağlarda kullanılır. Güvenilir fakat oldukça pahalıdır. BUS yapı ağlarda kullanılır.
à Konnektör ve Portlar
- RJ-45 Konnektörler
10 BASET ve 100BASETX kablolar RJ-45 konnektörleri ile sonlandırılır. Hub veya Switch üzerindeki porta takılarak güvenilir bir bağlantı sağlar.
- BNC Koaksiyel Konnektörler
BNC kablo bağlantısı bilgisayarınız ile ağ arasındaki durumu LED’ler yardımıyla izlemenize olanak vermez. Kablonun açık uçları 50 Ohm luk direnç ile sonlandırılır.
- RJ-45 Düz Portlar Bunlar Hub ve Switch’lerde bulunan standart portlardır. Hub (veya switch) ile node arasında bağlantı bu portlardan sağlanır.
- RJ-45 Crossover Portları Ağ bağlantılarında merkezi bağlantı noktasından buna bağlı olan ekipmanlar arasında düz kablo kullanılır. Fakat ağ genişlemesi durumunda iki hub’ı birbirine bağlayacağımız durumlarda crossover bağlantı kullanmamız gerekir. Bazı hub veya switch’lerde “crossover” bağlantı gerektirmeyecek extra port bulunur.
- BNC Portları10 BASE2, koaksiyel kablo bağlantıları için kullanılır.
- Koaksiyel Kablo Konnektorleri · Koaksiyel kabloyu ağ cihazına bağlamada kullanılırlar. · En yaygın olarak kullanılanı BNC (Bayone-Neill-Concelman) tipi konnektör olarak bilinir. · T tipi ve sonlandırıcı tipte BNC konnektörleri de vardır. · T tipi olanlar 10BASE2 ağlarında her bir cihazı ağa bağlamada kullanılırlar. · Sonlandırıcılar ise içinde direnç bulunan BNC tip konnektörlerdir.
- Korumasız Çift Bükümlü ( UTP ) Kablo · UTP, telefon kablolarına benzeyen, kurulması kolay ve düşük maliyetli bir kablodur. · Bükümlü yapı elektriksel sinyallerin birbirleri üzerindeki etkileri nötrleştirir. · UTP kablolar ağ cihazlarına, RJ-45 adı verilen ve telefon bağlantılarında kullanılan RJ-11’e çok benzeyen konnektörlerle bağlanırlar. · UTP, ARCnet, Token Ring ve Ethernet ağlarında kullanılmaktadır.
à UTP Kablo Kategorileri
KATEGORİ UYGULAMA ALANI 1 Yanlızca ses veri iletimi yapılmaz. 2 Ses ve 1 Mbps’ ye kadar veri iletimi. 3 Ses ve 10 Mbps’ ye kadar veri iletimi. 4 Ses ve 20 Mbps’ ye kadar veri iletimi. - UTP Konnektörleri · RJ-45 sadece tek bir yönde takılabilen plastik bir konnektördür. · Üzerinde sekiz adet kablonun takılabileceği uçlar vardır. · Konnektör,kablonun ucuna özel birtakım araçlar kullanılarak takılır. · RJ (Registered Jack) kablonun standartlara uygun olduğunu gösterir. En çok kullanılan standart : 10BASET
- Fiber Optik Kablo
· Fiber optik, ağ kablolama teknolojilerinde gelinen en ileri aşamadır. · Çok büyük miktardaki bilgiyi yüksek hızlarda taşımada kullanılır. · Tek bir fiber optik kablo üzerinden bilgisayar verilerini, ses, görüntü ve telefon konuşmalarını iletmek mümkün. · Fiber optik kablolar dışarıdan gelen elektriksel etkilere karşı çok toleranslıdırlar.