Arkadaş göndermiş bana, sağ olsun, kaynağı nedir, nereden çıkmış, bilmiyorum! Ama çok ilginç geldi bana. Maymunlarda birey-toplum ilişkileriyle ilgili bir deney. Keşke kim yapmış, nerede yapılmış, ne kadar bilimsel, bilebilseydik. Ama yine de düşündürücü...
Şöyle:
(1) Bir kafese 5 maymun kapatılmış, üzerlerinde bir deneme yapmak için. Ortaya bir merdiven koymuşlar, tepeye de bir hevenk muz asmışlar. Ne zaman bir maymun muzlara tırmanmaya kalksa, bir bakıcı dışarıdan tazyikli soğuk su sıkıyormuş üstüne. Her maymun sırayla denemiş ve her biri de, bu yolla cezalandırılmış, engellenmiş.
Bu noktadan itibaren, maymunların ‘sosyal yönü’ devreye girmiş. Artık hangi maymun muzlara hamle yapsa, diğerleri onu engelliyormuş. (Herhalde kendileri de cezalandırılacak diye.)
(2) İkinci safhada, bu sefer, maymunlardan birini dışarı çıkarıp, yerine yeni bir maymun koymuşlar.
Tabii ki yeni gelen maymunun ilk işi (soğuk su cezasını bilmediği için), muzlara uzanmak olmuş. Fakat bu kez, diğer 4 maymun, çağlağı engelleyip bir güzel dövmüşler.
(3) Üçüncü safhada, bir ıslak maymun daha çıkarılıp, yerine ikinci bir çaylak maymun koyulmuş. Bu maymun da muzlara hamle yapmış, bu maymun da dayak yemiş.
Peki, ikinci çaylak maymuna en büyük tepkiyi gösteren, en istekle dayak atan kim olmuş? İlk çaylak maymun, yani su cezasını bilmeyen, ıslaklardan dayak yiyen ilk çaylak...
(4) Dördüncü safhada, ıslak maymunlardan üçüncüsü de dışarı çıkarılıp, yerine üçüncü bir çaylak alınmış. Aynı şey, muza hamle ve bir güzel dayak. Bu safhada, ilk iki çaylak en son geleni niye engellediklerini ve niye dövdüklerini bilmeden dövmektedir artık.
(5) Son olarak, kalan 2 ‘ıslak’ maymun da yenileriyle, iki yeni çaylakla değiştirilir. Onlar da ritüel dayaklarını yedikten sonra... durum şöyledir:
Kafeste 5 maymun, tepelerinde asılı bir hevenk muza hiç bakmadan, hiç heveslenmeden oturmaktadır. Ancak bu 5 maymun da ‘soğuk su cezasını’ yaşamamıştır yani aslında birbirlerini engellemeleri, dövmeleri için sebep yoktur.
Ama ‘toplum’ bir kural koymuş, bir düzen kurulmuş, bireyler de bu düzeni sorgulayamadıkları için, yasaklara uymaktadırlar.
"Neden" mi? Çünkü burada işler böyle gelmiş, böyle gitmektedir...
Ben de soruyorum:
Bu maymun hikayesi, size bir şey hatırlatıyor mu?
Tanıdık geliyor mu?
(Not: Bu yazıyı daha önce Konu Dışı'nda yayınlamıştım ama yeterince yorum olmadığı ve fikirler tartışılmadığı için buraya bir daha koymayı uygun buluyorum...)
bu gerçekmi yoksa insanlara yamamak için uydurulmuş bir şeymi..?
maymunlar iyice acıkırlarsa dayak yada su korkusuna rağmen yinede muzları yiyeceklerdir bu kesin bir şey...
quote:
Orjinalden alıntı: barsgan
bu gerçekmi yoksa insanlara yamamak için uydurulmuş bir şeymi..?
maymunlar iyice acıkırlarsa dayak yada su korkusuna rağmen yinede muzları yiyeceklerdir bu kesin bir şey...
"Onu bende bilmiyorum" dedim ya. Ama gerçek olması muhtemel...
Taaaa geçmişten bi konu canlandırdım affedin, bakın bende benzer bişey anlatacam. Askeriyede bir bank boyanmış, o bankın başında bir askere nöbet tut emri verilmiş. Ertesi gün adam emekli olmuş. Ama asker nöbete devam etmiş.... Tam 20 yıl sonra bu asker burada neden nöbet tutuyor diye biri çıkıpta sorgulayınca cevabı bulmuşlar.