Lazlar Rum/Pontos Mu?

Konunun üzerinden çok uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen, aslında şuna bir açıklık getirmek gerekir: Laz kavramı, tüm Doğu Karadeniz’i kapsayan bir kavram olmaktan ziyade, Rize’nin Pazar ilçesinden başlayıp Gürcistan’ın içlerine kadar uzanan bir bölgede yaşayan Kafkas halkının kimliğidir. Kafkas dillerinden olan Kartveli dilinin Zan koluna ait olan Lazca dilini konuşmaktadırlar. Gürcistan’da ve Artvin’in belli bölgelerinde bulunan Megreller ile en yakın akraba olup, kökenleri Pontus’tan önce, M.Ö. 1350’lere dayanan Kolhis uygarlığına kadar uzanmaktadır.

Pontus dönemi ve sonrasında ise, kaynaklarda rastlanılan bilgilere göre genellikle sahil kesimlerinde Rumlar, dağlık bölgelerde yaşayan halkları ise Lazlar olarak betimlemektedirler. Roma egemenliği öncesinde şaman oldukları için, aslında kültürlerinde birçok şamanik öğe fark edilmeden günümüze kadar aktarılmıştır. Roma egemenliğinde kılıç zoruyla Hristiyanlaştırıldıklarına dair kaynaklarda bilgiler yer alırken, Müslümanlaşma süreçleriyle ilgili net kaynaklar mevcut değildir. Ancak günümüzde Türkiye sınırları içerisinde bulunan bölgelerde Müslüman olmayan Lazlara rastlanmazken, Gürcistan içinde kalan bölgelerde Hristiyan Lazlara rastlanmaktadır.

Ayrıca, Kazakistan ve Özbekistan gibi Türk coğrafyalarında da, Stalin döneminde sürgün edilen birçok Laz’a rastlamak mümkündür. Türkiye içinde ise bu topraklar haricinde, sonradan göç edilmiş Bafra, Düzce ve Adapazarı gibi bölgelerde Laz nüfusuna denk gelinebilir.

Ermeni ve Rum halklarıyla iç içe yaşadıkları için, yıllar boyunca kültür alışverişinde bulunmuşlar; dillerinde de karşılıklı kelime alışverişi olmuştur.

Kısacası, Karadeniz Bölgesi, Lazların, Türklerin, Ermenilerin ve Rumların uzun yıllar boyunca bir arada yaşadığı bir coğrafyadır. Bu nedenle, bahsedilen kültürel etkileşimlerin mümkün olması doğaldır. Ancak Osmanlı döneminde, çeşitli sebeplerle bölgedeki halkların büyük çoğunluğu Müslümanlaşmıştır. Yine de Laz olmak ile Rum olmak arasında tarihsel, dilsel ve kültürel açıdan belirgin bir fark vardır.