Yeni Kayıt
Konudaki Resimler
önceki
|
Hızlı 
Bildirim
Kamu Yönetimi 3. ve 4. Sınıf ders notları (6. sayfa)
Sıcak Fırsatlarda Tıklananlar
Editörün Seçtiği Fırsatlar
Taktikal Led USB ŞARJLI Ultra Güçlü Mini Boy El Feneri [Enerji Sınıfı A++] : Amazon.com.tr: Yapı Market
https://www.amazon.com.tr/gp/product/B09J5C4JB9?psc=1
4 sa. önce paylaşıldı
Daha Fazla 
Bu Konudaki Kullanıcılar:
Daha Az 
1 Misafir - 1 Masaüstü
Giriş
Mesaj
-
-
NorFULL Payla?ym Mekany |www.norfulpaylasim.com Sayfa 1
ULUSLARARASI YLY?KYLER
////////// 5. ÜNYTE //////////
***** BÖLGESEL ULUSLAR ARASI ÖRGÜTLER :
AVRUPA KONSEYY, AVRUPA GÜVENLYK VE Y?BYRLY?Y TE?KYLATI
*** Avrupa konseyi ve avrupa güvenlik ve i? birli?i te?kilaty ( AGYT ) Avrupa’nyn en geni? kapsamly iki örgütüdür..
AVRUPA KONSEYY
*** 5 Mayys 1949’da kurulan örgütün temel amacy Avrupa insan Haklan Sözle?mesi’ni ve bireylerin korunmasyna dair benzer belgeleri temel alarak Avrupa çapynda ortak demokratik ilkelerin geli?mesini sa?lamaktyr. Ylke olarak Avrupa Konseyine katylmayan hiçbir ülke ABye katylmamy?tyr.
*** AVRUPA YNSAN HAKLARI MAHKEMESY
Avrupa Ynsan Haklary Sözle?mesi (AYHS) 1950’de imzalandy , 1953’te yürürlü?e girdi. 1959’da Strazburg’da Avrupa Ynsan Haklan Mahkemesi (AYHM) kuruldu.
AYHS ve AYHM Avrupa’da demokrasiyi ve hukukun üstünlü?ünü koruyan ve destekleyen en etkili araçlardan biridir.
Avrupa Konseyine üye 47 devlette idam cezasy tamamen kaldyrylmy?tyr. 1985’ten bu yana, ölüm cezasyny kaldyrmy? olma, Avrupa Konseyine üyeli?in bir ?arty hâline gelmi?tir.
Avrupa Konseyi Ynsan Haklary Komiseri: Temel amacy Avrupa Konseyi üyesi devletlerin insan haklaryna saygysyny ve insan haklaryna ili?kin farkyndaly?ym geli?tirmektir.
Avrupa Konseyi’nin Faaliyetleri
Avrupa Konseyi’nin en temel faaliyet alanlaryny insan haklarynyn korunmasy ve geli?tirilmesi, demokrasi ve hukukun üstünlü?ü misyonlary çerçevesinde gerçekle?tirdi?i planlar, projeler ve eylemler olu?turmaktadyr. Terörle mücadele, sosyal uyum, e?itim, kültür gibi konular da faaliyet alanlaryny biçimlendirir.
Venedik Komisyonu
Venedik Komisyonu Avrupa Konseyi’nin anayasal konularla ilgili dany?ma organydyr. Komisyon, ülkelerin Avrupa standartlaryna uygun anayasalar hazyrlamalarynda öncü bir rol üstlenmi?tir ve günümüzde ba?ymsyz bir dü?ünce kurulu?u olarak uluslararasy alanda kabul görmektedir.
Avrupa Komisyonu Yzleme Mekanizmasy
Bünyesinde 210 antla?manyn imzaya açyldy?y Avrupa Konseyi, bu antla?malaryn konusunu olu?turan alanlarda hem faaliyetlerini devam ettirmekte hem de antla?malaryn yükümlülüklerinin onaylayan devletler tarafyndan ihlal edilip edilmedi?ini izlemektedir.
AVRUPA GÜVENLYK VE Y?BYRLY?Y TE?KYLATI
2010 itibaryyla 56 üye ülkenin yer aldy?y örgüt, 1973te yola Avrupa Güvenlik ve i?birli?i Konferansy (AGYK) olarak çykmy?, So?uk Sava?’yn ardyndan bölgesinde do?an yeni ihtiyaçlarla birlikte yeni bir kurumsalla?maya giderek 19951e Avrupa Güvenlik ve Y?birli?i Te?kilaty (AGYT) (Organization for Security and Co- operation in Europe: OSCE) adyny almy?tyr. AGYTi di?er uluslararasy örgütlerden ayyran en önemli özelli?i, bir örgütün devletlerden ayry varolu?unu temellendiren en önemli belge olan kurucu bir antla?maya sahip olmamasy, dolayysyyla klasik bir uluslararasy örgüt portresi çizmemesidir.
1975-Helsinki Nihai Senedi
Helsinki Nihai Senediyle II. Dünya Sava?y sonrasynda Avrupa’da olu?an synyrlaryn ihlal edilmezli?i kabul edilmi? ve bu synyrlaryn me?ruiyeti tanynmy?tyr. Siyasi/askerî, insani ve ekonomik/çevresel olmak üzere üç boyutu kapsayan Helsinki Nihai Senedi’nin en önemli yönü, devletlerarasy ili?kilere rehberlik etmek üzere kabul edilen ve AGYlCin anayasasyny olu?turan ilkelerdir.
AGYTin Yapysy ve Faaliyetleri
Zirveler: Bu toplantylarda AGYT’in öncelikleri en yüksek siyasi düzlemde belirlenir.
Bakanlar Konseyi: Bakanlar Konseyinin görevi zirvelerde alynan karar ile Örgütün faaliyetleri arasyndaki ili?kiyi sa?lamak ve takip etmektir.
Daimi Konsey: Siyasi dany?ma organydyr. Ayny zamanda karar alma yetkisine de sahiptir.
Güvenlik Y?birli?i Forumu: Silahlaryn kontrolü, silahsyzlanma ve güvenlik artyrycy önlemlerle ilgilenir. NorFULL Payla?ym Mekany |www.norfulpaylasim.com Sayfa 2
Ekonomi ve Çevre Forumu: Ekonomi ve Çevre Forumu’nda güvenli?in ekonomik ve çevresel boyutlary ele alynyr.
Operasyonel Yapy ve Kurumlar
Dönem Ba?kanly?y: Örgütün çaty?malaryn önlenmesi, kriz yönetimi ve çaty?ma sonrasy rehabilitasyon eylemlerini denetler.
AGYT Genel Sekreteri ve AGYT Sekretaryasy: Sekretarya’nyn görevi Örgüt’e operasyonel destek sa?lamaktyr.
AGYT Troykasy: Dönem ba?kany, bir önceki dönem ba?kany ve bir sonraki dönem ba?kanyndan olu?ur. Troyka’nyn i?levi dönem ba?kanly?yna tavsiyelerde bulunmakla synyrlydyr.
AGYT Parlamenter Asamblesi: Amaçlary arasynda bu sorumluluklary gözeterek çaty?malar ve çözümleri için geli?en mekanizmalary desteklemek, katylymcy devletlerdeki demokratik kurumlan desteklemek ve AGYT’in kendi kurumlarynyn geli?mesine katky sa?lamak sayylmaktadyr.
Demokratik Kurumlar ve Ynsan Haklary Ofisi (ODIHR): Terörle Mücadele Eylem Plany uyarynca uluslararasy terörle mücadele antla?malarynyn ve protokollerinin uygulanmasynda katylymcy devletlere teknik destek ve dany?manlyk hizmeti verir.
Ulusal Azynlyklar Yüksek Komiserli?i: AGYT, So?uk Sava? sonrasynda azynlyk sorunlarynyn çözümü ve azynlyk haklarynyn geli?imi için önemli bir referans noktasydyr.
Medya Özgürlü?ü Temsilci: Ylk görevi katylymcy devletlerde medyada ya?anan geli?meleri takip etmek ve ifade özgürlü?ünün ihlaline ili?kin durumlarda erken uyaryda bulunmaktyr. Ykinci göreviyse katylymcy devletlerin AGYT’in ifade özgürlü?ü ve özgür medyaya ili?kin ilke ve taahhütlerine tam uyum sa?lamasy için bu devletlere yardymcy olmaktyr.
AGYT Misyonlary farkly büyüklüklerde farkly yetkilerle ve farkly sürelerle ve ba?lyklarla faaliyet göstermektedir. Genellikle misyonun büyüklü?ü ve yetkileri orantylydyr. Ayny zamanda süresi de yetkilerine ba?lydyr. Fakat hangi amaçla kurulmu? olursa olsun bütün misyonlar için Ynsani Boyut önceliklidir. Hepsinin temel görevi demokrasinin ve hukukun üstünlü?ünün in?asyny sa?lamaktyr. AGYT, 2010 itibaryyla yakla?yk 3000 ki?inin çaly?ty?y toplam 18 misyon yürütmektedir.
////////// 6. ünite //////////
***** LATYN AMERYKAN ENTEGRASYON BYRLY?Y
*** 1980’de imzalanyp, 1981 yylynda yürürlü?e giren Montevideo Anla?masy ile kuruldu. Kurulu? amacy bu on bir üye arasynda ekonomik i?birli?inin sa?lanmasydyr. Aslynda ALADI, Latin Amerika’da bir ortak Pazar olu?turulmasyny amaçlayan ve 1960 yylynda kurulan Latin Amerika Serbest Ticaret Alany’nyn (Latin American Free Trade Area: LAFTA) yerini alan bir örgüttür.
Bütünle?menin geli?mi? ülkeleri olan Brezilya, Arjantin ve Meksika’nyn dy?ynda kalan ve daha az geli?mi? ülkeler olan And Ülkeleri’nin, LAFTA’dan çekilmelerine gerek kalmamy? ve genel olarak Latin Amerika’da bütünle?menin hyzlanmasyny sa?layacak bir “bölge-alty” bütünle?me olu?turulmu?tur. ALADI’yi kuran antla?ma, oldukça esnek bir biçimde, katylmak isteyen ülkelere katy kurallar koymadan örgüte üyelik olana?y sa?lamy?tyr.
*** GÜNEY ORTAK PAZARI
26 Mart 1991 tarihli Asuncion Antla?masy ile kuruldu. Temel amacy bölge içi gümrük tarifelerinin kaldyrylmasy ve mal, hizmet ve sermayenin serbestçe dola?ymynyn sa?lanmasydyr. Ticaretin giderek serbestle?mesi ile üyeler arasynda di?er ekonomi politikalarynyn da uyumlula?tyrylmasy hedeflenmi?tir. Latin Amerika’nyn uzun ve ba?arysyzlyklarla dolu ekonomik bütünle?me tarihinde MERCOSUR bir istisnadyr. Örgütün kurulmasynda, genel olarak kytanyn bütününde 80’lerin ikinci yarysyndan itibaren ba?layan bary? ve siyasal istikrar süreci önemlidir
* KUZEY AMERYKA SERBEST TYCARET ANLA?MASI
1992 yylynda Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anla?masy (The North American Free Trade Agreement: NAFTA) ortaya çykmy?tyr. NAFTA belirli mal ve hizmet alanlarynda bir serbest ticaret alany yaratan kysytly bir ekonomik entegrasyondur. Üstelik, NAFTA bir gümrük birli?i düzenlemesi de getirmemektedir. Taraf ülkeler üçüncü ülkelere kar?y kendi belirledikleri gümrük tarifelerini uygulamakta serbesttir. Ayryca, AB örne?inde oldu?u gibi sermaye ve mallaryn tamamen serbest dola?ymy da söz konusu de?ildir.
** AVRUPA SERBEST TYCARET BYRLY?Y NorFULL Payla?ym Mekany |www.norfulpaylasim.com Sayfa 3
4 Ocak 1960’da EFTA Konvansiyonu Stockholm’de imzalandy ve 3 Mayys 1960’da yürürlü?e girdi. EFTA’nyn temel fonksiyonu, üye ülkeler arasyndaki ticareti serbestle?tirerek rekabeti sa?lamaktyr. AET’den farkly olarak serbestle?tirme hizmet ve sermaye alanlaryny içermedi?i gibi tarymsal mallar da kapsamda yer almamaktadyr. 1980’lerde EFTA ile AET arasynda ba?layan ortak bir Avrupa ekonomik alany yaratma yönündeki görü?melerin, 1 Temmuz 1994’te imzalanan Avrupa Ekonomik Alany Antla?masy’yla sonuçlandyrylmy?tyr. Avrupa Ekonomik Alany, EFTA üyelerinin AB üyesi olmadan AB Tek Pazary’ndan yararlanmalaryny sa?lamaktadyr.
*** ASYA-PASYFYK EKONOMYK Y?BYRLY?Y ÖRGÜTÜ
Kasym 1989’da Avustralya’nyn Canberra kentinde yapylan dy?i?leri bakanlary düzeyindeki toplanty sonucunda 12 Asya-Pasifik ülkesi APEC’in kurulmasyny kararla?tyrdylar.
APEC’in temel hedefleri (Bogor Hedefleri) :
• Ticaretin ve yatyrymyn serbestle?tirilmesi,
• Yktisadi ve ticari faaliyetlerin kolayla?tyrylmasy,
• Ekonomik ve teknik i?birli?i.
*** AVRASYA EKONOMYK TOPLULU?U
Avrasya Ekonomik Toplulu?u’nun kurulma süreci, 6 Ocak 1995’te Rusya ile Belarus arasynda imzalanan Gümrük Birli?i Anla?masy’yla ba?lamaktadyr. 5 ülke (Belarus, Kazakistan, Kyrgyzistan, Rusya, Tacikistan) 10 Ekim 2000’de yeni bir anla?ma imzalayarak, Avrasya Ekonomik Toplulu?u’nu resmen kurdular. Taraflar bu yeni örgüt çerçevesinde aralaryndaki i?birli?inin etkisini arttyrmak amacyyla entegrasyon sürecini daha da geli?tirmeyi hede?emekteydiler.
KÖRFEZ Y?BYRLY?Y KONSEYY
25 Mayys 1981 ’de Abu Dabi’de kuruldu. Örgütün amacyny, alty üye devlet arasynda, tüm alanlarda koordinasyon ve bütünle?menin sa?lanmasy olarak tanymlamy?tyr. KYK’in en önemli ticaret ortaklary syrasyyla AB, Japonya ve ABD’dir. En çok ihracat yaptyklary ülkeler Japonya, Kore, Çin, Singapur ve Tayland iken ithalat ortaklarynyn ba?ynda AB ve ABD gelmektedir.
AFRYKA BYRLY?Y ÖRGÜTÜ
Afrika Birli?i Örgütü ilk olarak 25 Mayys 1963’de, otuz iki ba?ymsyz Afrika devletinin devlet ve hükümet ba?kanlary tarafyndan Addis Ababa’da kurulmu?tur. 2002 Durban Zirvesi’nde, Afrika Birli?i’nin 1. Devlet ve Hükümet Ba?kanlary Zirvesi toplanarak 53 ülkenin katylymyyla Afrika Birli?i resmen kurulmu? oldu. Afrika Birli?i, 1963’te kurulan Afrika Birli?i Örgütü ve 1994’te kurulmu? olan Afrika Ekonomik Toplulu?u’nu da içine alan uluslararasy bir örgüt olarak ortaya çykmy?tyr. Birli?in vizyonu, Afrika’yy, bütünle?mi?, zenginle?mi? ve bary? içinde ya?ayan, kendi toplumlary tarafyndan yönetilen ve küresel alanda dinamik bir güç olarak kendi kendini temsil eden bir seviyeye çykarmaktyr.
////////// 7. ÜNYTE //////////
***** SUY GENERYS ÖRGÜTLER
*** BA?IMSIZ DEVLETLER TOPLULU?U
8 Aralyk 1991 tarihinde RUSYA FEDERASYONU, UKRAYNA be BALERUS’ UN Ba?ymsyz Devletler Toplulu?unu kuran anla?mayy imzalayarak Sovyetler Birli?i’ ne son verilmesiye kurulmu?tur.
BDT’nin kurulmasy ekonomik, siyasi, toplumsal ve askeri açydan bir zorunluluktu. Sovyet co?ra’ syndaki yeni devletler BDT çatysy altynda bir arada olmaya ne denli zorunluysa aralarynda zaman zam çaty?maya varan bir o kadar önemli çykar farklylyklary söz konusuydu. Zaten BDT’nin ilk 20 yylyna damgasyh vuran üye devletleri bir araya getirmesi beklenen çykarlardaki bu farklylyk oldu. NorFULL Payla?ym Mekany |www.norfulpaylasim.com Sayfa 4
Ba?ymsyz Devletler Toplulu?u’nun Yapysy ve Yönetimi
BDT amaçlary;
*** Siyasal, ekonomik, ekolojik, insani, kültürel ve di?er alanlarda i?birli?i,
*** Ortak ekonomik alan, devletlerarasynda i?birli?i ve bütünle?me çerçevesinde üye devletlerin dengetf ekonomik ve toplumsal kalkynmasyny sa?lamak,
*** Uluslararasy hukukça benimsenmi? evrensel ilke ve normlarla AGYK belgeleriyle uyumlu biçimde insan haklary ve özgürlüklerinin sa?lanmasy,
*** Uluslararasy bary? ve güvenli?in sa?lanmasynda üye devletler arasynda i?birli?i,
*** Silahlanma ve askerî harcamalaryn azaltylmasy, nükleer ve di?er kitle imha silahlarynyn ortadan kaldyrylmasy ve evrensel/kapsamly bir silahsyzlanma için etkin önlemlerin alynmasy,
*** Üye devlet vatanda?larynyn ileti?im ve dola?ym özgürlüklerinin sa?lanmasy,
*** Di?er hukuksal alanlarda kar?ylykly hukuki yardym ve i?birli?inin sa?lanmasy,
*** Üye devletler arasynda anla?mazlyk ve çaty?malaryn bary?çyl yöntemlerle çözümüdür.
Toplulu?un temel organlary ?unlardyr:
Devlet Ba?kanlary Konseyi (DBK),
Hükümet Ba?kanlary Konseyi,
Dy?i?leri Bakanlary Konseyi (DYBK),
Savunma Bakanlary Konseyi,
Synyr Birlikleri Komutanlary Konseyi,
Parlamentolararasy Asamble,
Ekonomi Mahkemesi,
Yürütme Komitesi
?ANGAY Y?BYRLY?Y ÖRGÜTÜ
*** 15 Haziran 2001 ’de alty üyeli ?angay i?birli?i Örgütü (Shanghai Cooperation Organisation: SCO) resmen kurulmu?tur.
?YÖ’nün kurucu ülkeleri RF ve Çin, Örgüt’ün kurulu?undan bir ay sonra Temmuz 2001 ’de iyi Kom?uluk, Dostluk ve i?birli?i Antla?masy da imzalamy?tyr.
?angay Y?birli?i Örgütünün Amaç ve Ylkeleri
Ana amaçlar
“kar?ylykly güveni ve üyeler arasy iyi ili?kileri güçlendirmek; siyaset, ticaret, ekonomi, bilim ve teknoloji, kültür, e?itim, eneyji, ula?ym, turizm, çevre koruma vb. alanlarda etkin i?birli?ini artyrmak; bölgede bary?, güvenlik ve istikrary sa?lamak, NorFULL Payla?ym Mekany |www.norfulpaylasim.com Sayfa 5
korumak ve sürdürmek için ortak çaba göstermek ve yeni demokratik, adil ve makul bir siyasi ve ekonomik uluslararasy düzen kurmaya yönelmek” olarak ifade edilmi?tir.
?YÖ de BM Genel Kurulu, Avrupa Birli?i, ASEAN, Ba?ymsyz Devletler Toplulu?u ve Yslam Konferansy Örgütü gibi uluslararasy platformlarda gözlemci statüsü elde etmi? durumdadyr.
*** YSLAM Y?BYRLY?Y ORGUTU
1. Yslam Zirvesi’nde alynan karar gere?i, Mart 1970’de Cidde’de, 1. Yslam Dy?i?leri Bakanlary Konferansy toplanmy?tyr. Bu Konferansla YKÖ Genel Sekreterli?i’nin faaliyete geçirilmesi kararla?tyrylmy?tyr. Aralyk 1971’de Karaçi’de toplanan 2. Yslam Dy?i?leri Bakanlary Konferansy’nda ise YKÖ Sözle?mesi hazyrlanmy?tyr. Sözle?me, ?ubat-Mart 1972’de Cidde’de toplanan 3. Yslam Dy?i?leri Bakanlary Konferansy’nda onaylanarak yürürlü?e girmi?tir. YKÖ Sözle?mesi, 1 ?ubat 1974’te Birle?mi? Milletler’e tescil ettirilerek uluslararasy hukukun bir parçasy hâline gelmi?tir.
Bölgesel ve küresel geli?meler YKÖ’nün daha fazla inisiyatif almasyny gerektirse de mevcut örgüt yapysy ve entegrasyon (bütünle?me) ?ekli, buna imkân tanymamy?tyr. 28-30 Haziran 2011 tarihlerinde Astana’da toplanan 38. Yslam Dy?i?leri Bakanlary Konferansy’nda, Yslam Konferansy Örgütü’nün ady Yslam Y?birli?i Örgütü (YYÖ) olarak de?i?tirilmi?tir.
Örgütün temel ilkeleri üyelerin ülkelerin e?itli?i, üyelerin birbirilerinin içi?lerine kary?mama, her ulusun kendi gelece?ini belirleme hakkynyn kabul edilmesi, üyeler arasynda çykabilecek anla?mazlyklaryn bary?çy yollardan çözümlenmesi, üyelerin birbirilerinin toprak bütünlü?üne ve siyasi ba?ymsyzly?yna saygy göstermesi ve bu konuda kuvvete ba?vurulmamasy ?eklinde belirlenmi?tir.
*** Yslam Kalkynma Bankasy
Banka faaliyetlerine resmî olarak Ekim 1975’te ba?lamy?tyr. Banka’nyn amacy, üye ülkelerin yany syra üye olmayan ülkelerdeki Müslüman topluluklaryn ekonomik ve sosyal açydan kalkynmalaryna katkyda bulunmaktyr. 56 üyeli Banka faaliyetlerini sermayeye en fazla katkyyy sa?layan S.Arabistan’nyn Cidde ?ehrinde yürütmektedir. Yslam Kalkynma Bankasy, Dünya Bankasy modelinde örgütlenmi?, gruba ba?ly olarak 8 uluslar arasy kurulu? faaliyet göstermektedir.
Banka’nyn amacy, üye ülkelerin ve üye olmayan ülkelerdeki Müslüman topluluklaryn ekonomik ve sosyal açydan geli?me (kalkynmalaryna) katkyda bulunmaktyr.Yslam Kalkynma Bankasy’nyn (YKB’nin) sermayesi Yslam Dinary (YD) üzerinden kaydedilmekte, bir Yslam Dinary ise bir SDR’ye e?ittir.
*** ARAP LYGY
Di?er ady Arap Birli?i olan kurulu?un temeli, 1944’teki Yskenderiye Protokolü ile atylmy?tyr. Örgüt, 1945’te Kahire’de 6 ülkenin imzalady?y anla?ma ile kurulmu?tur. Günümüzde 22 üyesi bulunan Örgütün amacy, üye “Ikeler arasynda i?birli?ini geli?tirmek, üyelerin politikalaryny koordine etmek, üye ülkelerin ba?ymsyzlyk ve sgemenliklerini korumaktyr. Arap Birli?i’nin amacy, üye ülkeler arasynda yakyn bir i?birli?i gerçekle?tirmek, u do?rultuda siyasi (politik) faaliyetleri koordine etmek, üye ülkelerin ba?ymsyzlyk ve egemenliklerini koru- aktyr. Bary? ve güvenli?in sa?lanmasynda uluslararasy kurulu?larla i?birli?i yapmak, ekonomik ve sosyal ili?kileri düzenlemek, Arap Birli?i’nin temel ilkeleri arasyndadyr.
HÜKÜMET DI?! ÖRGÜTLER
BM’ye göre devletlerarasy anla?malarla kurulmamy?, bütün uluslararasy örgütler “hükümet dy?y örgüt” olarak kabul edilir. Hükümet dy?y örgütleri tanymlamak için en syk ba?vurulan ölçütler arasynda, “kâr amacy gütmeme/gönüllülük” ve “uluslararasy (toplumsal) yarar gütme” bulunmaktadyr.
Kâr amacy gütmeme/gönüllülük ölçütüne göre, bir olu?umun hükümet dy?y örgüt olabilmesi için özel/ ticari ?irketlerden farkly olarak faaliyetlerini herhangi bir maddi beklenti olmadan yürütmesi gerekmektedir.
Uluslararasy (toplumsal) yarar gütme ölçütü: Tüm “uluslararasy toplum”un ve özellikle de geleneksel olarak devletler arasy ili?kiler alanynyn birçok açydan dy?aryda byrakty?y toplumlar arasy ve ötesi örgütlenmeleri ve insanlaryn genel yararyny gütme ?eklinde tanymlanabilir. NorFULL Payla?ym Mekany |www.norfulpaylasim.com Sayfa 6
Hükümet dy?y örgütlerin temel faaliyet alanlary arasynda sayylabilecek çevre, insan haklary, kültürel de?erlerin korunmasy gibi konularyn küresel nitelikte olmasy bu örgütlerin de küreselle?mesi sonucunu do?urmu?tur.
ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ
Uluslararasy Af Örgütü, insan haklaryna saygy gösterilmesi ve bu haklaryn korunmasy konusunda çaly?an insanlaryn olu?turdu?u uluslar arasy alanda tanynan küresel bir harekettir. Vizyonu, her insanyn insan Haklary Evrensel Beyannamesi tarafyndan kabul edilen insan haklaryna ve di?er tüm uluslararasy insan haklan standartlaryna eri?ebilmesini sa?lamaktyr. Dikenli telle çevrilmi? bir mum ?eklinde bir amblem benimseyen UAÖ misyonunu ?öyledir:
*** Kadynlaryn, çocuklaryn, azynlyklaryn ve yerel halklaryn haklary,
*** i?kenceye son verme,
*** Ydam cezasynyn kaldyrylmasy,
*** ?kir mahkûmlarynyn, sy?ynmacylaryn ve göçmenlerin sorunlary ve haklary,
*** Siyasi suçlularyn haklary,
*** Ynsan onurunun korunmasy.
Uluslararasy Af Örgütü “karanly?a küfredece?ine bir mum da sen yak” anlayy?yndan esinlenerek ve fakat mevcut sorunlara, engellere ve mahkûmiyetlere de dikkat çekerek dikenli telle çevrilmi? bir mum ?eklinde bir amblem benimsemi?tir.
UAÖ’nün kendisini benzer birçok hükümet dy?y örgütten de ayyran en önemli çaly?ma ilkesi, “ülke kuralfdyr (Work on Own Country Rule – WOOC). Bu kurala göre, örgüt temsilcilikleri bulunduklary ülkede hak ihlaline u?rayanlarla ilgili raporlama yapamamaktadyr. Ynsan haklary mücadelesinin “millî” de?il “uluslararasy” bir sorumluluk oldu?undan hareketle getirilen ve idam cezasy ve göçmenlerin durumu konusunda istisnasy olan bu kuralyn iki temel amacy oldu?u söylenmektedir: Yürütülen faaliyetlerin tarafsyzly?yny teminat altyna almak ya da bu manada örgüt içine ve/veya dy?yna teminat vermek ve üyelerle gönüllü-profesyonel tüm çaly?anlaryn herhangi bir basky olmadan çaly?masyny garanti altyna almak.
YNSAN HAKLARI YZLEME ÖRGÜTÜ
Helsinki Nihai Senedi’nin 1975’te yayynlanmasyny takiben özellikle Do?u Bloku devletlerindeki insan haklary ihlallerini gündeme getirmek, bu devletlerin Helsinki’de uzla?ylan ilke ve kurallara ne ölçüde uydu?unu izlemek ve bu çerçevede onlar üzerinde siyasi basky olu?turmak amacyyla 1978’de kurulan Helsinki Watch, örgütün ilk nüvesini olu?turmaktadyr. Bölgelerindeki insan haklary uygulamalaryny izlemek için 1981’de kurulan Americas Watch, 1985’te kurulan Asia Watch, 1988’de kurulan Africa Watch ve 1989’da kurulan Middle East VVatch, örgütün temel bile?enlerini olu?turmaktadyr
AVRUPA KONSEYY: 5 Mayys 1949’da kurulan örgütün temel amacy Avrupa insan Haklan Sözle?mesi’ni ve bireylerin korunmasyna dair benzer belgeleri temel alarak Avrupa çapynda ortak demokratik ilkelerin geli?mesini sa?lamaktyr. Ylke olarak Avrupa Konseyine katylmayan hiçbir ülke ABye katylmamy?tyr.
AVRUPA YNSAN HAKLARI MAHKEMESY : Avrupa Ynsan Haklary Sözle?mesi (AYHS) 1950’de imzalandy , 1953’te yürürlü?e girdi. 1959’da Strazburg’da Avrupa Ynsan Haklan Mahkemesi (AYHM) kuruldu. AYHS ve AYHM Avrupa’da demokrasiyi ve hukukun üstünlü?ünü koruyan ve destekleyen en etkili araçlardan biridir. Avrupa Konseyine üye 47 devlette idam cezasy tamamen kaldyrylmy?tyr. 1985’ten bu yana, ölüm cezasyny kaldyrmy? olma, Avrupa Konseyine üyeli?in bir ?arty hâline gelmi?tir.
Avrupa Konseyi Ynsan Haklary Komiseri: Temel amacy Avrupa Konseyi üyesi devletlerin insan haklaryna saygysyny ve insan haklaryna ili?kin farkyndaly?ym geli?tirmektir.
Avrupa Konseyi’nin Faaliyetleri : Avrupa Konseyi’nin en temel faaliyet alanlaryny insan haklarynyn korunmasy ve geli?tirilmesi, demokrasi ve hukukun üstünlü?ü misyonlary çerçevesinde gerçekle?tirdi?i planlar, projeler ve eylemler olu?turmaktadyr. Terörle mücadele, sosyal uyum, e?itim, kültür gibi konular da faaliyet alanlaryny biçimlendirir.
Venedik Komisyonu : Venedik Komisyonu Avrupa Konseyi’nin anayasal konularla ilgili dany?ma organydyr. Komisyon, ülkelerin Avrupa standartlaryna uygun anayasalar hazyrlamalarynda öncü bir rol üstlenmi?tir ve günümüzde ba?ymsyz bir dü?ünce kurulu?u olarak uluslararasy alanda kabul görmektedir.
Avrupa Komisyonu Yzleme Mekanizmasy : Bünyesinde 210 antla?manyn imzaya açyldy?y Avrupa Konseyi, bu antla?malaryn konusunu olu?turan alanlarda hem faaliyetlerini devam ettirmekte hem de antla?malaryn yükümlülüklerinin onaylayan devletler tarafyndan ihlal edilip edilmedi?ini izlemektedir.
AVRUPA GÜVENLYK VE Y?BYRLY?Y TE?KYLATI : 2010 itibaryyla 56 üye ülkenin yer aldy?y örgüt, 1973te yola Avrupa Güvenlik ve i?birli?i Konferansy (AGYK) olarak çykmy?, So?uk Sava?’yn ardyndan bölgesinde do?an yeni ihtiyaçlarla birlikte yeni bir kurumsalla?maya giderek 19951e Avrupa Güvenlik ve Y?birli?i Te?kilaty (AGYT) (Organization for Security and Co- operation in Europe: OSCE) adyny almy?tyr. AGYTi di?er uluslararasy örgütlerden ayyran en önemli özelli?i, bir örgütün devletlerden ayry varolu?unu temellendiren en önemli belge olan kurucu bir antla?maya sahip olmamasy, dolayysyyla klasik bir uluslararasy örgüt portresi çizmemesidir.
1975-Helsinki Nihai Senedi : Helsinki Nihai Senediyle II. Dünya Sava?y sonrasynda Avrupa’da olu?an synyrlaryn ihlal edilmezli?i kabul edilmi? ve bu synyrlaryn me?ruiyeti tanynmy?tyr. Siyasi/askerî, insani ve ekonomik/çevresel olmak üzere üç boyutu kapsayan Helsinki Nihai Senedi’nin en önemli yönü, devletlerarasy ili?kilere rehberlik etmek üzere kabul edilen ve AGYlCin anayasasyny olu?turan ilkelerdir.
AGYTin Yapysy ve Faaliyetleri
1-Zirveler: Bu toplantylarda AGYT’in öncelikleri en yüksek siyasi düzlemde belirlenir.
2-Bakanlar Konseyi: Bakanlar Konseyinin görevi zirvelerde alynan karar ile Örgütün faaliyetleri arasyndaki ili?kiyi sa?lamak ve takip etmektir.
3-Daimi Konsey: Siyasi dany?ma organydyr. Ayny zamanda karar alma yetkisine de sahiptir.
4-Güvenlik Y?birli?i Forumu: Silahlaryn kontrolü, silahsyzlanma ve güvenlik artyrycy önlemlerle ilgilenir.
5-Ekonomi ve Çevre Forumu: Ekonomi ve Çevre Forumu’nda güvenli?in ekonomik ve çevresel boyutlary ele alynyr.
6-Operasyonel Yapy ve Kurumlar : Dönem Ba?kanly?y: Örgütün çaty?malaryn önlenmesi, kriz yönetimi ve çaty?ma sonrasy rehabilitasyon eylemlerini denetler.
AGYT Genel Sekreteri ve AGYT Sekretaryasy: Sekretarya’nyn görevi Örgüt’e operasyonel destek sa?lamaktyr.
AGYT Troykasy: Dönem ba?kany, bir önceki dönem ba?kany ve bir sonraki dönem ba?kanyndan olu?ur. Troyka’nyn i?levi dönem ba?kanly?yna tavsiyelerde bulunmakla synyrlydyr.
AGYT Parlamenter Asamblesi: Amaçlary arasynda bu sorumluluklary gözeterek çaty?malar ve çözümleri için geli?en mekanizmalary desteklemek, katylymcy devletlerdeki demokratik kurumlan desteklemek ve AGYT’in kendi kurumlarynyn geli?mesine katky sa?lamak sayylmaktadyr.
Demokratik Kurumlar ve Ynsan Haklary Ofisi (ODIHR): Terörle Mücadele Eylem Plany uyarynca uluslararasy terörle mücadele antla?malarynyn ve protokollerinin uygulanmasynda katylymcy devletlere teknik destek ve dany?manlyk hizmeti verir.
Ulusal Azynlyklar Yüksek Komiserli?i: AGYT, So?uk Sava? sonrasynda azynlyk sorunlarynyn çözümü ve azynlyk haklarynyn geli?imi için önemli bir referans noktasydyr.
Medya Özgürlü?ü Temsilci: Ylk görevi katylymcy devletlerde medyada ya?anan geli?meleri takip etmek ve ifade özgürlü?ünün ihlaline ili?kin durumlarda erken uyaryda bulunmaktyr. Ykinci göreviyse katylymcy devletlerin AGYT’in ifade özgürlü?ü ve özgür medyaya ili?kin ilke ve taahhütlerine tam uyum sa?lamasy için bu devletlere yardymcy olmaktyr. AGYT Misyonlary farkly büyüklüklerde farkly yetkilerle ve farkly sürelerle ve ba?lyklarla faaliyet göstermektedir. Genellikle misyonun büyüklü?ü ve yetkileri orantylydyr. Ayny zamanda süresi de yetkilerine ba?lydyr. Fakat hangi amaçla kurulmu? olursa olsun bütün misyonlar için Ynsani Boyut önceliklidir. Hepsinin temel görevi demokrasinin ve hukukun üstünlü?ünün in?asyny sa?lamaktyr. AGYT, 2010 itibaryyla yakla?yk 3000 ki?inin çaly?ty?y toplam 18 misyon yürütmektedir.
LATYN AMERYKAN ENTEGRASYON BYRLY?Y : 1980’de imzalanyp, 1981 yylynda yürürlü?e giren Montevideo Anla?masy ile kuruldu. Kurulu? amacy bu on bir üye arasynda ekonomik i?birli?inin sa?lanmasydyr. Aslynda ALADI, Latin Amerika’da bir ortak Pazar olu?turulmasyny amaçlayan ve 1960 yylynda kurulan Latin Amerika Serbest Ticaret Alany’nyn (Latin American Free Trade Area: LAFTA) yerini alan bir örgüttür. Bütünle?menin geli?mi? ülkeleri olan Brezilya, Arjantin ve Meksika’nyn dy?ynda kalan ve daha az geli?mi? ülkeler olan And Ülkeleri’nin, LAFTA’dan çekilmelerine gerek kalmamy? ve genel olarak Latin Amerika’da bütünle?menin hyzlanmasyny sa?layacak bir “bölge-alty” bütünle?me olu?turulmu?tur. ALADI’yi kuran antla?ma, oldukça esnek bir biçimde, katylmak isteyen ülkelere katy kurallar koymadan örgüte üyelik olana?y sa?lamy?tyr.
GÜNEY ORTAK PAZARI : 26 Mart 1991 tarihli Asuncion Antla?masy ile kuruldu. Temel amacy bölge içi gümrük tarifelerinin kaldyrylmasy ve mal, hizmet ve sermayenin serbestçe dola?ymynyn sa?lanmasydyr. Ticaretin giderek serbestle?mesi ile üyeler arasynda di?er ekonomi politikalarynyn da uyumlula?tyrylmasy hedeflenmi?tir. Latin Amerika’nyn uzun ve ba?arysyzlyklarla dolu ekonomik bütünle?me tarihinde MERCOSUR bir istisnadyr. Örgütün kurulmasynda, genel olarak kytanyn bütününde 80’lerin ikinci yarysyndan itibaren ba?layan bary? ve siyasal istikrar süreci önemlidir
KUZEY AMERYKA SERBEST TYCARET ANLA?MASI : 1992 yylynda Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anla?masy (The North American Free Trade Agreement: NAFTA) ortaya çykmy?tyr. NAFTA belirli mal ve hizmet alanlarynda bir serbest ticaret alany yaratan kysytly bir ekonomik entegrasyondur. Üstelik, NAFTA bir gümrük birli?i düzenlemesi de getirmemektedir. Taraf ülkeler üçüncü ülkelere kar?y kendi belirledikleri gümrük tarifelerini uygulamakta serbesttir. Ayryca, AB örne?inde oldu?u gibi sermaye ve mallaryn tamamen serbest dola?ymy da söz konusu de?ildir.
AVRUPA SERBEST TYCARET BYRLY?Y :4 Ocak 1960’da EFTA Konvansiyonu Stockholm’de imzalandy ve 3 Mayys 1960’da yürürlü?e girdi. EFTA’nyn temel fonksiyonu, üye ülkeler arasyndaki ticareti serbestle?tirerek rekabeti sa?lamaktyr. AET’den farkly olarak serbestle?tirme hizmet ve sermaye alanlaryny içermedi?i gibi tarymsal mallar da kapsamda yer almamaktadyr. 1980’lerde EFTA ile AET arasynda ba?layan ortak bir Avrupa ekonomik alany yaratma yönündeki görü?melerin, 1 Temmuz 1994’te imzalanan Avrupa Ekonomik Alany Antla?masy’yla sonuçlandyrylmy?tyr. Avrupa Ekonomik Alany, EFTA üyelerinin AB üyesi olmadan AB Tek Pazary’ndan yararlanmalaryny sa?lamaktadyr.
ASYA-PASYFYK EKONOMYK Y?BYRLY?Y ÖRGÜTÜ : Kasym 1989’da Avustralya’nyn Canberra kentinde yapylan dy?i?leri bakanlary düzeyindeki toplanty sonucunda 12 Asya-Pasifik ülkesi APEC’in kurulmasyny kararla?tyrdylar.
APEC’in temel hedefleri (Bogor Hedefleri) :
• Ticaretin ve yatyrymyn serbestle?tirilmesi,
• Yktisadi ve ticari faaliyetlerin kolayla?tyrylmasy,
• Ekonomik ve teknik i?birli?i.
AVRASYA EKONOMYK TOPLULU?U : Avrasya Ekonomik Toplulu?u’nun kurulma süreci, 6 Ocak 1995’te Rusya ile Belarus arasynda imzalanan Gümrük Birli?i Anla?masy’yla ba?lamaktadyr. 5 ülke (Belarus, Kazakistan, Kyrgyzistan, Rusya, Tacikistan) 10 Ekim 2000’de yeni bir anla?ma imzalayarak, Avrasya Ekonomik Toplulu?u’nu resmen kurdular. Taraflar bu yeni örgüt çerçevesinde aralaryndaki i?birli?inin etkisini arttyrmak amacyyla entegrasyon sürecini daha da geli?tirmeyi hede?emekteydiler.
KÖRFEZ Y?BYRLY?Y KONSEYY: 25 Mayys 1981 ’de Abu Dabi’de kuruldu. Örgütün amacyny, alty üye devlet arasynda, tüm alanlarda koordinasyon ve bütünle?menin sa?lanmasy olarak tanymlamy?tyr. KYK’in en önemli ticaret ortaklary syrasyyla AB, Japonya ve ABD’dir. En çok ihracat yaptyklary ülkeler Japonya, Kore, Çin, Singapur ve Tayland iken ithalat ortaklarynyn ba?ynda AB ve ABD gelmektedir.
AFRYKA BYRLY?Y ÖRGÜTÜ : Afrika Birli?i Örgütü ilk olarak 25 Mayys 1963’de, otuz iki ba?ymsyz Afrika devletinin devlet ve hükümet ba?kanlary tarafyndan Addis Ababa’da kurulmu?tur. 2002 Durban Zirvesi’nde, Afrika Birli?i’nin 1. Devlet ve Hükümet Ba?kanlary Zirvesi toplanarak 53 ülkenin katylymyyla Afrika Birli?i resmen kurulmu? oldu. Afrika Birli?i, 1963’te kurulan Afrika Birli?i Örgütü ve 1994’te kurulmu? olan Afrika Ekonomik Toplulu?u’nu da içine alan uluslararasy bir örgüt olarak ortaya çykmy?tyr. Birli?in vizyonu, Afrika’yy, bütünle?mi?, zenginle?mi? ve bary? içinde ya?ayan, kendi toplumlary tarafyndan yönetilen ve küresel alanda dinamik bir güç olarak kendi kendini temsil eden bir seviyeye çykarmaktyr.
BA?IMSIZ DEVLETLER TOPLULU?U : 8 Aralyk 1991 tarihinde RUSYA FEDERASYONU, UKRAYNA be BALERUS’ UN Ba?ymsyz Devletler Toplulu?unu kuran anla?mayy imzalayarak Sovyetler Birli?i’ ne son verilmesiye kurulmu?tur. BDT’nin kurulmasy ekonomik, siyasi, toplumsal ve askeri açydan bir zorunluluktu. Sovyet co?ra’ syndaki yeni devletler BDT çatysy altynda bir arada olmaya ne denli zorunluysa aralarynda zaman zam çaty?maya varan bir o kadar önemli çykar farklylyklary söz konusuydu. Zaten BDT’nin ilk 20 yylyna damgasyh vuran üye devletleri bir araya getirmesi beklenen çykarlardaki bu farklylyk oldu.
BDT amaçlary;
* Siyasal, ekonomik, ekolojik, insani, kültürel ve di?er alanlarda i?birli?i,
* Ortak ekonomik alan, devletlerarasynda i?birli?i ve bütünle?me çerçevesinde üye devletlerin dengetf ekonomik ve toplumsal kalkynmasyny sa?lamak,
* Uluslararasy hukukça benimsenmi? evrensel ilke ve normlarla AGYK belgeleriyle uyumlu biçimde insan haklary ve özgürlüklerinin sa?lanmasy,
* Uluslararasy bary? ve güvenli?in sa?lanmasynda üye devletler arasynda i?birli?i,
* Silahlanma ve askerî harcamalaryn azaltylmasy, nükleer ve di?er kitle imha silahlarynyn ortadan kaldyrylmasy ve evrensel/kapsamly bir silahsyzlanma için etkin önlemlerin alynmasy,
* Üye devlet vatanda?larynyn ileti?im ve dola?ym özgürlüklerinin sa?lanmasy,
* Di?er hukuksal alanlarda kar?ylykly hukuki yardym ve i?birli?inin sa?lanmasy,
* Üye devletler arasynda anla?mazlyk ve çaty?malaryn bary?çyl yöntemlerle çözümüdür.
Toplulu?un temel organlary ?unlardyr:
Devlet Ba?kanlary Konseyi (DBK),
Hükümet Ba?kanlary Konseyi,
Dy?i?leri Bakanlary Konseyi (DYBK),
Savunma Bakanlary Konseyi,
Synyr Birlikleri Komutanlary Konseyi,
Parlamentolararasy Asamble,
Ekonomi Mahkemesi,
Yürütme Komitesi
?ANGAY Y?BYRLY?Y ÖRGÜTÜ : 15 Haziran 2001 ’de alty üyeli ?angay i?birli?i Örgütü (Shanghai Cooperation Organisation: SCO) resmen kurulmu?tur. ?YÖ’nün kurucu ülkeleri RF ve Çin, Örgüt’ün kurulu?undan bir ay sonra Temmuz 2001 ’de iyi Kom?uluk, Dostluk ve i?birli?i Antla?masy da imzalamy?tyr.
?angay Y?birli?i Örgütünün Amaç ve Ylkeleri : “kar?ylykly güveni ve üyeler arasy iyi ili?kileri güçlendirmek; siyaset, ticaret, ekonomi, bilim ve teknoloji, kültür, e?itim, eneyji, ula?ym, turizm, çevre koruma vb. alanlarda etkin i?birli?ini artyrmak; bölgede bary?, güvenlik ve istikrary sa?lamak, korumak ve sürdürmek için ortak çaba göstermek ve yeni demokratik, adil ve makul bir siyasi ve ekonomik uluslararasy düzen kurmaya yönelmek” olarak ifade edilmi?tir. ?YÖ de BM Genel Kurulu, Avrupa Birli?i, ASEAN, Ba?ymsyz Devletler Toplulu?u ve Yslam Konferansy Örgütü gibi uluslararasy platformlarda gözlemci statüsü elde etmi? durumdadyr.
YSLAM Y?BYRLY?Y ORGUTU : 1. Yslam Zirvesi’nde alynan karar gere?i, Mart 1970’de Cidde’de, 1. Yslam Dy?i?leri Bakanlary Konferansy toplanmy?tyr. Bu Konferansla YKÖ Genel Sekreterli?i’nin faaliyete geçirilmesi kararla?tyrylmy?tyr. Aralyk 1971’de Karaçi’de toplanan 2. Yslam Dy?i?leri Bakanlary Konferansy’nda ise YKÖ Sözle?mesi hazyrlanmy?tyr. Sözle?me, ?ubat-Mart 1972’de Cidde’de toplanan 3. Yslam Dy?i?leri Bakanlary Konferansy’nda onaylanarak yürürlü?e girmi?tir. YKÖ Sözle?mesi, 1 ?ubat 1974’te Birle?mi? Milletler’e tescil ettirilerek uluslararasy hukukun bir parçasy hâline gelmi?tir. Bölgesel ve küresel geli?meler YKÖ’nün daha fazla inisiyatif almasyny gerektirse de mevcut örgüt yapysy ve entegrasyon (bütünle?me) ?ekli, buna imkân tanymamy?tyr. 28-30 Haziran 2011 tarihlerinde Astana’da toplanan 38. Yslam Dy?i?leri Bakanlary Konferansy’nda, Yslam Konferansy Örgütü’nün ady Yslam Y?birli?i Örgütü (YYÖ) olarak de?i?tirilmi?tir. Örgütün temel ilkeleri üyelerin ülkelerin e?itli?i, üyelerin birbirilerinin içi?lerine kary?mama, her ulusun kendi gelece?ini belirleme hakkynyn kabul edilmesi, üyeler arasynda çykabilecek anla?mazlyklaryn bary?çy yollardan çözümlenmesi, üyelerin birbirilerinin toprak bütünlü?üne ve siyasi ba?ymsyzly?yna saygy göstermesi ve bu konuda kuvvete ba?vurulmamasy ?eklinde belirlenmi?tir.
Yslam Kalkynma Bankasy : Banka faaliyetlerine resmî olarak Ekim 1975’te ba?lamy?tyr. Banka’nyn amacy, üye ülkelerin yany syra üye olmayan ülkelerdeki Müslüman topluluklaryn ekonomik ve sosyal açydan kalkynmalaryna katkyda bulunmaktyr. 56 üyeli Banka faaliyetlerini sermayeye en fazla katkyyy sa?layan S.Arabistan’nyn Cidde ?ehrinde yürütmektedir. Yslam Kalkynma Bankasy, Dünya Bankasy modelinde örgütlenmi?, gruba ba?ly olarak 8 uluslar arasy kurulu? faaliyet göstermektedir. Banka’nyn amacy, üye ülkelerin ve üye olmayan ülkelerdeki Müslüman topluluklaryn ekonomik ve sosyal açydan geli?me (kalkynmalaryna) katkyda bulunmaktyr.Yslam Kalkynma Bankasy’nyn (YKB’nin) sermayesi Yslam Dinary (YD) üzerinden kaydedilmekte, bir Yslam Dinary ise bir SDR’ye e?ittir.
ARAP LYGY :Di?er ady Arap Birli?i olan kurulu?un temeli, 1944’teki Yskenderiye Protokolü ile atylmy?tyr. Örgüt, 1945’te Kahire’de 6 ülkenin imzalady?y anla?ma ile kurulmu?tur. Günümüzde 22 üyesi bulunan Örgütün amacy, üye “Ikeler arasynda i?birli?ini geli?tirmek, üyelerin politikalaryny koordine etmek, üye ülkelerin ba?ymsyzlyk ve sgemenliklerini korumaktyr. Arap Birli?i’nin amacy, üye ülkeler arasynda yakyn bir i?birli?i gerçekle?tirmek, u do?rultuda siyasi (politik) faaliyetleri koordine etmek, üye ülkelerin ba?ymsyzlyk ve egemenliklerini koru- aktyr. Bary? ve güvenli?in sa?lanmasynda uluslararasy kurulu?larla i?birli?i yapmak, ekonomik ve sosyal ili?kileri düzenlemek, Arap Birli?i’nin temel ilkeleri arasyndadyr.
HÜKÜMET DI?! ÖRGÜTLER : BM’ye göre devletlerarasy anla?malarla kurulmamy?, bütün uluslararasy örgütler “hükümet dy?y örgüt” olarak kabul edilir. Hükümet dy?y örgütleri tanymlamak için en syk ba?vurulan ölçütler arasynda, “kâr amacy gütmeme/gönüllülük” ve “uluslararasy (toplumsal) yarar gütme” bulunmaktadyr. Kâr amacy gütmeme/gönüllülük ölçütüne göre, bir olu?umun hükümet dy?y örgüt olabilmesi için özel/ ticari ?irketlerden farkly olarak faaliyetlerini herhangi bir maddi beklenti olmadan yürütmesi gerekmektedir.
Uluslararasy (toplumsal) yarar gütme ölçütü: Tüm “uluslararasy toplum”un ve özellikle de geleneksel olarak devletler arasy ili?kiler alanynyn birçok açydan dy?aryda byrakty?y toplumlar arasy ve ötesi örgütlenmeleri ve insanlaryn genel yararyny gütme ?eklinde tanymlanabilir. Hükümet dy?y örgütlerin temel faaliyet alanlary arasynda sayylabilecek çevre, insan haklary, kültürel de?erlerin korunmasy gibi konularyn küresel nitelikte olmasy bu örgütlerin de küreselle?mesi sonucunu do?urmu?tur.
ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ : Uluslararasy Af Örgütü, insan haklaryna saygy gösterilmesi ve bu haklaryn korunmasy konusunda çaly?an insanlaryn olu?turdu?u uluslar arasy alanda tanynan küresel bir harekettir. Vizyonu, her insanyn insan Haklary Evrensel Beyannamesi tarafyndan kabul edilen insan haklaryna ve di?er tüm uluslararasy insan haklan standartlaryna eri?ebilmesini sa?lamaktyr. Dikenli telle çevrilmi? bir mum ?eklinde bir amblem benimseyen UAÖ misyonunu ?öyledir:
* Kadynlaryn, çocuklaryn, azynlyklaryn ve yerel halklaryn haklary,
* i?kenceye son verme,
* Ydam cezasynyn kaldyrylmasy,
* ?kir mahkûmlarynyn, sy?ynmacylaryn ve göçmenlerin sorunlary ve haklary,
* Siyasi suçlularyn haklary,
* Ynsan onurunun korunmasy.
Uluslararasy Af Örgütü “karanly?a küfredece?ine bir mum da sen yak” anlayy?yndan esinlenerek ve fakat mevcut sorunlara, engellere ve mahkûmiyetlere de dikkat çekerek dikenli telle çevrilmi? bir mum ?eklinde bir amblem benimsemi?tir.
UAÖ’nün kendisini benzer birçok hükümet dy?y örgütten de ayyran en önemli çaly?ma ilkesi, “ülke kuralfdyr (Work on Own Country Rule – WOOC). Bu kurala göre, örgüt temsilcilikleri bulunduklary ülkede hak ihlaline u?rayanlarla ilgili raporlama yapamamaktadyr. Ynsan haklary mücadelesinin “millî” de?il “uluslararasy” bir sorumluluk oldu?undan hareketle getirilen ve idam cezasy ve göçmenlerin durumu konusunda istisnasy olan bu kuralyn iki temel amacy oldu?u söylenmektedir: Yürütülen faaliyetlerin tarafsyzly?yny teminat altyna almak ya da bu manada örgüt içine ve/veya dy?yna teminat vermek ve üyelerle gönüllü-profesyonel tüm çaly?anlaryn herhangi bir basky olmadan çaly?masyny garanti altyna almak.
YNSAN HAKLARI YZLEME ÖRGÜTÜ : Helsinki Nihai Senedi’nin 1975’te yayynlanmasyny takiben özellikle Do?u Bloku devletlerindeki insan haklary ihlallerini gündeme getirmek, bu devletlerin Helsinki’de uzla?ylan ilke ve kurallara ne ölçüde uydu?unu izlemek ve bu çerçevede onlar üzerinde siyasi basky olu?turmak amacyyla 1978’de kurulan Helsinki Watch, örgütün ilk nüvesini olu?turmaktadyr. Bölgelerindeki insan haklary uygulamalaryny izlemek için 1981’de kurulan Americas Watch, 1985’te kurulan Asia Watch, 1988’de kurulan Africa Watch ve 1989’da kurulan Middle East VVatch, örgütün temel bile?enlerini olu?1
ULUSLARARASI ORGUTLER(UÖ): UÖe daha cok 19.yyda rastl.yoruz. guvenlik alan.nda ve evrensel bar.fl.n korunmas.yla ilgili kuresel orgutlerin MC ve BM gibi ortaya c.kmas.yla UÖ alan.nda devrimci bir geliflme yaflanm.flt.r.
Westphalia Antlaflmas(1648)
1-Uluslar arasy sistemi de?i?tiren bir egemenlik anlayy?yny dünya sistemine hakim kylmy?tyr
2-Evrensel imparatorluklara kar?y ülkesel ulus-devletin zaferini simgelemektedir
3-Uluslar arasy alanda devletlerin egemenli?ini ve e?itli?ini ilkesel bir temel kural haline getirmi?tir
4-Dünyada egemen ve e?it devletlerden kurulmu? bir dünya sistemine do?ru bir siyasi yolculuk ba?lamy?tyr
5-Çok sayyda ulusal devlet ortaya çykmy?tyr.
Westphalia sistemi
1-Uluslararas. sistemin, egemen ve eflit oldu.u kabul edilen ulus-devletlerden oluflan bir sistem olma anlay.fl.na dayanmaktad.r
2-Westphalia sisteminin bar.fl icinde iflleyifli icin uluslararas. orgutler vazgecilmez bir nitelik kazanm.flt.r
3-Egemenlik ve eflitlik, uluslararas. sistem icinde devletlerin rekabetini yo.unlaflt.rm.fl ve bu rekabet icinde iflbirli.ini mumkun k.lan orgutsel cerceveler olarak yaflamsal bir iflleve sahip olmufltur.
Wilson:Uluslararas› hukukun kurumlar›n hâkimiyeti alt›nda, evrensel ilkelerin uluslararas› sisteme yön vermeye ba?lamas› durumunda bar›?›n kal›c› olabilece¤ini savunmu?tur.
Zollverein: 1818de teknik bir i?birli?i anla?masy olarak ortaya çykmy? ve 1835de alman siyasi birli?inin temelini atmy?tyr.
UYde gözlenen en temel olgu: De?i?en ko?ullaryn ve bunun yaratty?y yeni ihtiyaçlaryn devletler arasy ili?kileri derinden etkilemesi.
Teritoryal devlet: Evrensel imparatorluklara karfl› s›n›rl› bir toprak(ülke yada vatan) üzerinde kurulmufl ve kendi siyasi varl›¤›n› bu ülkeden alan bir devlettir.
Liberalizm: Bir yandan bireyin hak ve özgürlüklerini savunurken öte yandan devlet d›fl›, ulusötesi aktörlerin güç kazand›¤› ve bireyin hak ve ç›karlar›n› esas alan bir siyasal yap›n›n uluslararas› ölçekte yayg›nlaflt›¤› bir düzeni tasarlar.
Realizm: Liberalizmin uluslar arasy ili?kiler içindeki kar?yt yakla?ymydyr. Devlet merkezli çykar, sava? ve güç esasly bir anlayy?y benimser.
Siyasal toplum: Hukuki bir kavram olan devlet çatysy altynda birle?mi? insanlar toplulu?udur.
Keohane: Art.k dunyan.n kuresel bir kasabayadonufltu.unu, uluslararas. aktorler aras.ndaki sosyal ekonomik al.flveriflin ulusal s.n.rlar. coktan aflt...n. ve ulusal s.n.rlar.n gittikce ortadan kalkt...n. belirtmektedir. uluslararas. aktorler ceflitlenmekte ve bunlar aras.nda artan etkileflim, KB yaratmakta ve dunya soz konusu KB a.. icinde butunleflmektedir.
Caporaso: Öncekine göre daha kapsay›c› (co¤rafi veya ifllevsel olarak) yeni yap›lar›n ve ifllevlerin uluslararas› iliflkilerde ortaya ç›kmakta oldu¤unu ve bunun uluslararas› politikan›n do¤as›n› de¤ifltirdi¤ini belirtmektedir.
Deutsch: Hareket noktas.n. siyasal toplum kavram. olu?turmaktad.r. Deutscha gore siyasi toplum, siyasi ileti?im kanallar.na, belli bir zorlama mekanizmas.na ve ortak de.er yarg.lar.na sahip bir sosyal gruptur. GTnun varl... icin uc onemli ko?ul saym.?t.r.
1. GTnin parcas. olan toplumlar.n ortak de.er yarg.lar.na sahip olmas. ve ozelliklede hukumetlerinin olaylar karfl.s.nda tutumunu belirleyen de.erlerin birbiriyle uyumlu olmas.,
2. GT uyelerinin birbirlerinin bir konu karfl.s.ndaki olas. tav.rlar. n. ongorme kapasitesine sahip olmas.,
3. GTnin parcas. olan hukumetlerin birbirlerinin ihtiyaclar.na cevap verebilme kapasitesine sahip olmalar.d.r.
Duverger: Siyasal toplumu icinde toplumsal donuflumleri bar.nd.ran bir toplumsal kategori olarak gormekte ve sosyolojik bir varl.k olarak siyasal toplumun d.flsal bir sureklili.i korumakla birlikte, surekli bir yap.sal de.iflim icinde oldu.unu vurgulamaktad.r. Duverger, siyasal toplum tiplerine, kabile, .lk Ca. kenti, feodal beylikler ve ulus devleti ornek olarak gostermifltir.
Haas: Uluslarustuluk anlay.fl. neofonksiyonalizm(Yenii?levselcilik) olarak adland.r.lan bir teori icinde ve ozelde ABnin geli?imini ac.klayacak ?ekilde ortaya konmu?tur. Haas teoriyi, Avrupada 2.Dunya Savafl. sonras. ortaya c.kan komur-celik sektorlerindeki butunle?me hareketinden tum ekonomiyi kapsayan global ekonomik bir butunle?me modeline geci? orne.ini gozlemleyerek olu?turmu?tur. öngördü?ü bütünle?me örgütü, siyaset alanlar.n. ikiye ay.rm.flt.r.
1-Birincil siyaset alanlar.: Guvenlik, savunma, d.fl politika gibi konular
2-Ykincil siyaset alanlar.: Ekonomik ve teknik alanlard.r.
Mitrany: Y?levselcili.in en onemli yazar.. iflaret etti.i ilk ifllevsel orgut, BMdir. Ulusotesi ba.lar.n, uluslararas. butunle?me uzerindeki etkisini ve UÖi bu cercevede incelemifltir.
Rothwell: soz konusu ihtiyaclar.n ister hava tafl.macyl...n. kolaylaflt.r.c. onlemler, ister uluslararas. sa.l.k onlemleri, isterse bar.fl.n korunmas. olsun, teknolojik geliflmelerle dunyada oluflan de.iflim ve insanlar aras. etkileflimin artmas. sonucu oluflan yeni istekler, olanaklar ve tehlikeler sonucunda do.du.unu belirtmektedir. Rothhwellde UÖ konusunda Mitranynin bu tespitine benzer bir de.erlendirme yapmaktad.r. Rothwelle gore, birden fazla devletin karfl.l.kl., cok yonlu iflbirli.i ile karfl.lanabilecek ihtiyaclar.n giderilmesi icin UÖ ortaya c.km.flt.r.
Uluslarustulu.un sirayet etkisi (spill-over)(Haas): Ekonominin bir alan.nda faaliyet gosteren c.kar gruplar., kendi sektorlerindeki uluslarustu butunleflmenin sa.lad... yararlar. daha da art.rmak icin, ekonominin sektorel ba..ml.l... olgusundan hareketle di.er sektorlerdede uluslarustu butunleflmeye gidilmesini teflvik edecektir.
Uluslararas. Rejimler: Devletlerin tek bafllar.na cozemeyecekleri sorunlu alanlar. duzenlemek icin egemenlik devri yoluyla oluflturduklar. Hukuki kurallar ve mekanizmalard.r.
Ulusotesicilik(transnasyonalizm): Uluslararas. Yli?kilerde tabiiyet, vatandafll.k, milli kimlik esas.ndan ba..ms.z olarak hareket eden c.kar gruplar.n.n, ulusal s.n.rlar. aflarak kurdu.u toplumsal ve ekonomik ba.lar.n uluslararas. sistemi ve devletin yap.s.n. de.ifltirmekte oldu.una iliflkin bir goruflu ifade eder.
GUVENL.K TOPLUMU(GT): Güçlü siyasal ileti?im kanallary ve ortak siyasal de?erlerin üzerine i?leyen sorun çözme mekanizmalary yaratylarak uluslar arasy sistemde bary?yn ve güvenli?in kalycy kylynabilece?ini savunan yakla?ym. Farkly devletlerin hukuki ba?ymsyzlyklaryny devam ettirirken bir siyasal toplum ruhuyla bütünle?tirdikleri bütün.
GTyakla?.m.: Ortak de.erlerin olu?turulmas.na hizmet edecek bicimde toplumsal kesimler aras.nda ileti?im ve ula?.m olanaklar.n.n art.r.lmas.n. ongormektedir.
ULUSLARUSTULUK: Devletlerin kesin ve geri donulmez flekilde ulusal egemenliklerinin onemli bir k.sm.n. devrederek kurduklar. bir orgutle, AB deneyimiyle ortaya c.km.?t.r. AB ve onu var eden uluslarustuluk anlay.fl. uluslararas. butunleflme surecinde ulus-devleti aflan yeni bir tip siyasal varl...n do.uflunu iflaret etmektedir.
Yeni ifllevselciler: Bir alanda oluflturulan uluslarustu kurumlar.n avantajlar.ndan yararlananlar di.er alanlarda da benzer oluflumlar. destekleyeceklerdir.
Schuman Deklarasyonu: Schuman Deklarasyonu, 2. Dunya Sava?. sonras. siyasi ve ekonomik ko?ullar.n haz.rlad... bir ortamda ortaya at.lm.?t.r. Soz konusu teklif, Alman ?ansolyesi Adenauerin 50de Fransa ve Almanya aras.nda ekonomik birlikoluflturulmas. teklifine karfl.l.k olarak Frans.z hukumeti taraf.ndan ortaya at.lm.flt.r. Amac., Avrupada bir daha sava? c.kmas.n. engellemek boylece dunya bar.fl.na katk.da bulunmak olarak ortaya konmufltur. Deklarasyon, Avrupa Federasyonunun infla edilmesi icin aflamal. bir yontemi benimsemifltir. Avrupa ulkelerinin komur ve celik uretiminin ortak yonetim alt.na al.nmas., Avrupa Federasyonunun inflas. yolunda ilk aflama olarak gorulmufltur. Avrupa bütünle?mesinin ilk somut adymydyr.
Neofonsiyonalizm: Uluslarustu siyasi bir toplulu.a aflama a?ama ula?may. hedefleyen bir butunleyi teorisidir. Neofonksiyonalizmin temel varsay.m., teknik sektorlerde ba?layacak bir uluslarustu entegrasyonun sirayet etkisisonucunda oncelikle ekonomiye sonras.nda siyasi alanlara yay.laca..d.r.
Avrupa Tek Senedi: Roma Antlaflmalar.nda onemli de.ifliklikler yapan bir antlaflmad.r. 85de kabul edilmi? 87de yururlu.e girmifltir. Avrupa tek Senedinin AB yonunde ortaya c.kard... kazan.mlar, Maastricht Antla?mas. ile cok daha ileriye ta?.nm.?t.r. Maastricht Antla?mas.(93) ATden ABye gecifli sa.lam.flt.r. akçtden sonra ortaya çykmy?tyr.
AKÇTnin kurulmasyna kadar ortaya çykan örgütler
1-OEEC
2-Briand Plany
3-Avrupa hareketi
4-Bürüksel pakty.
Merkezi Komisyon: Ylk uluslar arasy örgüt, ça?da? uluslar arasy örgütlerin öncüsü ve bugune kadar varl...n. korumufltur.
Karfl.l.kl. ba..ml.l.kkavram.(KB): Uluslararas. iflbirli.inin geliflti.i durumlarda devletlerin bu iflbirli.i surecinde birbirlerine ba..ml. hale gelmeye bafllamalar. durumudur ve Askeri guc onemini yitirmektedir.
-AB Antlaflmas.Maastrichtte 92de on iki uye devlet taraf.ndan imzalanm.flt.r.
-Lizbon Antlaflmas. 2009da yururlu.e girmesiyle AB koklu bir yap.sal de.iflime u.ram.flt.r.
-AETyi Kuran Antlaflma ve Avrupa Atom Enerjisi Toplulu.unu Kuran Antlaflma 57de Romada, imzalanm.flt.r.
-NATO, kolektif güvenlik örgütüdür
-Y?levselcili.in ortaya c.kard... bir kavram, Uluslarustuluktür.
-MCnin temeli idealizmdir.
-ABnin UÖ alan.na getirdi.i yenilik, Uluslarustuluk olgusu esas.nda kurulmufl olmas.
-GT Teorisinin onemle uzerinde durdu.u yaklafl.m, ortak de.erlere ve sorunlar. bar.flc.l yontemlerle cozme mekanizmalar.na sahip olmak esast.r
-Westphalia Antlaflmas. ile kurulan uluslararas. sistem, Somurgecili.in h.z kazanmas.ny sa?lamy?tyr.
-Young, Bir uluslar arasy rejimler dünyasynda ya?yyoruz.
2
Birleflmifl Milletler(BM)
42de imzalanmy? 45te San Francisco Konferans.nda yururlu.e girmifltir. ilk toplant.s. 46da Londrada yapm.flt.r. MCde BMde savafl. kazanan devletler taraf.ndan kurulmufltur. Bar.fl. korumak ikisindede temel amact.r. Yap. ve ana organlar ac.s.ndanda benzemektedirler. BM kurulurken MCnin baflar.s.z oldu.u noktalarda daha iyiye ulaflmak icin caba harcanm.fl, BMnin sadece iflbirli.ini sa.lamakla yetinmeyip otoriteyle hareket edebilmesi istenmifltir. BMnin ekonomik ve toplumsal sorunlarda daha fazla iflbirli.ine yer vermesi, orta ve kucuk devletler taraf.ndan talep edilmifltir. Organlar.n gorev ve yetkileri MCye gore daha ac.k bir flekilde tan.mlanm.flt.r. MC tum uyelere belirli yukumlulukler getiren hukuksal bir yaklafl.m sergilerken, BM Guvenlik Konseyi icin getirdi.i duzenleme, buyuk guclerden birinin karfl. c.kmas. durumunda karar al.namamas. sonucunu do.uran siyasi bir yaklafl.m ortaya koymaktad.r. BM hem uyelik hem de cal.flma alan. ac.s.ndan surekli geniflleyen bir ozellik gostermektedir. BM çatysy altynda uluslar arasy ekonomik sistemi kurma ve istikrara kavu?turma çabalary ba?latmy?tyr. 51 uyeyle kurulan orgutun 2012 y.l.nda 193 uyesi vard.r. 45te BMnin 6 tane uzmanl.k kuruluflu varken 92de bu say. 33tur.
B.RLEfiM.fi M.LLETLERf.N TEMEL AMACLARI
1-uluslararas. bar.fl ve guvenli.i korumak
2-uluslar.n hak e?itli.i ve self-determinasyon hakk.na sayg. uzerine kurulmufl dostca ili?kileri geli?tirmek ve dunya bary?ynyn sa?lamla?tyrylmasy icin elveri?li her turlu onlemi almak
3-ekonomik, toplumsal, duflunsel ve insanc.l nitelikteki uluslararas. sorunlar. cozerek .rk, cins, dil veya din fark. gozetmeksizin herkesin insan haklar.na ve temel ozgurluklerine karfl. sayg.y. gelifltirerek ve teflvik ederek uluslararas. iflbirli.ini gelifltirmek
4-uluslar.n ortak amaclara do.ru harcad.klar. cabalar.n uyumla?ty?y bir merkez olmak.
Kurucu devletlerden ayr. bir iradesi olup olamayaca.. cok tarty?ylmy?tyr. uye devletlerin uyaca?y ilkeleri belirleyen 7 temel ilke ortaya koymaktad.r
1. Uyelerin egemen eflitli.?e sahip çykmasy
2. Uyeler BM Antlaflmas.ndan do.an yukumluluklerini iyi niyetle yerine getirmesi
3. Uyelerin uluslararas. uyuflmazl.klar.n. bar.flc. yollarla cozmesi
4. Kuvvet kullanman.n yasaklanmasy
5.Üyeler orgutun giriflimlerine her turlu yard.m. yapacak, aleyhine yapt.r.m yada zorlama onlemi al.nan devlete yard.m etmekten kac.nylmasy
6. Uye olmayan devletlerinde uluslararas. bar.? ve guvenli.in korunmas.n.n gerektirdi.i olcude bu ilkelere uygun hareket etmesinin sa.lanmasy
7. Antlaflman.n hicbir hukmunun, ozu bak.m.ndan bir devletin ulusal yetkisinde bulunan ifllere orgutun kar.flmas.na izin vermemesi.
Self-Determinasyon(Kendi kaderini kendi belirleme): Halklaryn özgürce kendi siyasal statülerini belirlemeleri ve ekonomik, toplumsal ve kültürel geli?meleri için çaly?malary hakkyny içerir.
B.RLEfiM.fi M.LLETLERf.N YAPISI VE YONET.M.
1-Genel Kurul(GEK)
GEK, BM uyesi olan tum devletlerin kat.ld..., en genifl kapsaml. ana organd.r. Her uye devleti temsilen 5 ki?i GEK cal.?malar.na kat.l.r ve her devlet bir oya sahiptir. BM sisteminde, Asya, Afrika, Do.u Avrupa, Latin Amerika ve Karayipler ile Bat. Avrupa ve di.erleri olmak uzere 5 co.rafi grup vard.r. GEKde .ngilizce, Frans.zca, .spanyolca(ABD), Rusca ve Cince kullan.labilir. GEK, Örgütün bütçesini ve Katky paylaryny ödemeyen üyelere yönelik ba?layycy karar verebilir. 2/3 ço?unlukla karar aldy?y konular;
1-Uluslar arasy bary? ve güvenli?in sa?lanmasy
2-Yeni üye kabulu
3-Üyelikten çykarma
4-Güvenlik konseyine, ekonomik ve sosyal konsey ve vesayet konseyine üye seçme.
2-Guvenlik Konseyi(GUK)
15 uyeden oluflmaktad.r. Bu 15 uyeden befli surekli uyelerdir(ABD, Rusya, Cin, .ngiltere Fransa). GUK uluslararas. bar.fl ve guvenli.in korunmas.ndan birincil sorumlu organd.r.
Cifte Veto: GUKda usule iliflkin konularda veto hakk. yoktur. Ancak bir konunun usule mi yoksa oze mi iliflkin oldu.u konusunda anlaflmazl.k do.arsa, bu sorun yine bir oylamayla cozulur. Bu oylamada veto hakk. vard.r. Surekli uyelerden birinin once konuyu usule iliflkin olmaktan c.kararak vetoya tabi bir karar haline getirmesine, sonrada oze iliflkin kararda veto kullanmas.na cifte veto denmektedir.
3-Ekonomik ve Sosyal Konsey(ESK)
ESK orgutu ekonomik, toplumsal ve kulturel konulardaki cal.flmas.n. yurutmek uzere duflunulmufl ve kucuk devletlerin iste.i uzerine kurulmufl bir organd.r. Halen 3 y.l icin secilen 54 uye devletten oluflmaktad.r. gorevleri;
1-uzmanl.k kurulu?lar. denilen orgutlerle anlaflmalar yapmak ve iliflkileri surdurmektir.
2-sivil toplum orgutleriyle iletiflim kurmak, iflbirli.i yapmak, BMnin amaclar. icin bu orgutlerden gelecek bilgi ve verileri kullanmak.ESKin alt organlary;
1-Genel dan.flma statusu
2-Ozel dan.flma statusu
3-Listedeki orgutler.
4-Vesayet Konseyi(VK)
1-Eski manda rejimi alt.ndaki ulkeler
2-II.Dunya Savafl.n. kaybeden devletlerin somurgeleri
3-Rejime ba.lanmak isteyen ulkeler VK kapsam.na al.nmaktad.r.
94de geriye kalan son BM vesayeti Palaununda ba?ymsyzly?yny almasyyla askyya alynmy?tyr.
5-Uluslar arasy adalet divany(UAD)
1-Her biri farkly uyruktan 15 yargyçtan olu?ur
2-Görev süresi 9 yyldyr ve süresi dolan tekrar seçilebilir
3-Divan üyeleri kendi üyelerini temsil edemez
4-Diplomatik ba?y?yklyk ve ayrycalyktan yararlanabilirler.
Görevleri;
1-Devletler tarafyndan kendisini sunulan hukuksal uyu?mazlyklary uluslar arasy hukuka göre çözüme ula?tyrmak
2-Yetkili BM organlaryna gerekli durumlarda dany?ma görü?ü vermek.
Uyu?mazlyklary çözerken kullandy?y kaynaklar
1-Uluslar arasy antla?malar
2-Uluslar arasy teamül
3-Hukukun genel ilkeleri
4-Di?er mahkeme ve hakemlik kararlary.
6-Sekreterlik ve Genel Sekreter(SGS)
SGS orgutun yonetsel organ.d.r. Bafl.nda Genel Sekreter bulunur. Genel Sekreter, BM GEKin geçici gündemini hazyrlar. GUKun tavsiyesi uzerine GEK taraf.ndan secilir. Genel Sekreter secimi zamanla oluflan kural ve geleneklere gore yap.l.r.
ECOSOC: bary?yn tesis edilebilmesi amacy çerçevesinde çaty?ma çykmasyna neden olabilecek ekonomik ve sosyal sorunlaryn ortadan kaldyrylmasy için faaliyet göstermektedir. Sivil toplum örgüt kategorileri arasynda, Genel dany?ma statüsü, Özel dany?ma statüsü ve listedeki örgütler arasynda yer alyr.
Bar.fl Gucleri
1-Yerlefltirilece.i devletten izin al.narak yerlefltirilir.
2-Konseyin bütün uyelerinden asker al.nmaz.
3-Meflru savunma d.fl.nda kuvvet kullanmaz.
4-Taraflar. belli bir cozumu kabul etmeye zorlamaz.
5-Misyonun gorev tan.m.n. yapmak, sure dolunca gozden gecirmek, de.ifltirmek veya misyona son vermek, kurucu organ.n yetkisindedir.
Bar.fl gucu 1988 y.l.nda Nobel Bar.fl Odulunu alm.flt.r.
Bar.fl guclerinin amaclar.
1-Cat.flan taraflar.n aras.na girerek daha fazla cat.flma olmas.n. onlemek
2-Uzlafl.lm.fl olan bir ateflkesin uygulanmas.n. gozetmek
3-D.fl mudahaleleri onlemek
4-Askerden ar.nd.r.lm.fl bir bolgeyi tutmak
Ynsan Haklar.n.n Korunmas.
BMde bu hukumlere ifllerlik kazand.rmak icin iki tur denetim veya izleme mekanizmas. bulunmaktad.r. Birinci ve daha fazla bilinen tür, belirli konularda haz.rlanan sozleflmeler ve guvence mekanizmalar.d.r. .kincisi ise BM antlaflmas.n.n kendisine dayal. olarak kurulan ve tum dunyada temel insan haklar. ve temel ozgurluklerin sa.lanmas.n. izleyen sozleflme d.fl.yontemlerdir;
1-BM uyesi tum devletler bu yontemler cercevesinde incelenebilirler
2-Ustu kapal. yetkiyle oluflturulmufllard.r
3-2006 y.l.na kadar .nsan Haklar. Komisyonu taraf.ndan yurutulmufltur
4-Bir konu ya da ulke icin bafllat.labilir.
BM sisteminde insan haklar›na iliflkin toplam 16, “çekirdek” insan haklar› sözleflmeleri denilen 8 sözleflme vard›r. Bunlar›n ikisi 1966 sözleflmeleridir. Di¤erleri ise flunlard›r;
1-Irk Ayr.m.n.n Ortadan Kald.r.lmas. Sozleflmesi
2-Kad.nlara Karfl. Ayr.mc.l...n Ortadan Kald.r.lmas. Sozleflmesi
3-Y?kence ve di.er .nsanl.k d.fl. Muamelenin Ortadan Kald.r.lmas. Sozleflmesi
4-Cocuk Haklar. Sozleflmesi
5-Gocmen .flciler ve Ailelerinin Haklar.n.n Korunmas. Sozleflmesi
6-Engellilerin Haklar. Sozleflmesi.
BM bölgesel ekonomik komisyonunun bulundu?u kentler
1-Ba?dat
2-Bangkok
3-Addis ababa
4-Santiago.
-Ynsan haklary evrensel bildirisi, 48de kabul edildi.
-Japonya, BM GUKun sürekli üyesi de?ildir.
-Uluslar arasy adadet divany, BMnin ana yargy organydyr.
-Sanfrancisco konferansyna Polonya ça?yrylmamy?tyr.
-Özel ekonomik komite, BM GEKde bulunmaz.
-BMnin ilk bary? gücü, BM ate?kes gözetim örgütüdür.
-ESKda, bütçe hazyrlamak görevleri arasynda yer almaz.
-GUK, zorlama önlemi niteli?indeki ilk operasyonunu korede gerçekle?tirmi?tir.
-BM bary? gücüne çin asker katkysynda bulunmaz.
-UÖnün ilk örneklerinin rastlady?y dönem, 1815 viyana kongresi sonrasyna rastlar.
-MCnin temelinde idealizm yer alyr.
-IMF ve NATOnun merkezi washingtondadyr.
3
Kuzey Atlantik Anla?masy Örgütü(NATO): Bir so?uk sava? ittifaky olarak do?mu?, 40 yyl boyunca ABD ve SSCB arasyndaki ideolojik bölünmelerinin ve bu çerçevede ortaya çykan deh?et dengesi sembollerinden biri olmu?tur. Do?u bloku ülkeleri ile baty ittifaky arasynda 47-91 arasynda devam etmi? olan uluslar arasy siyasi ve askeri gerginlik So?uk Sava?tyr. So?uk sava?yn ba?lamasy açysyndan en önemli örne?i, Müttefiklerin sava? sonrasynda uluslar arasy sistemini ?ekillendirdikleri uluslar arasy konferanslarda ve özellikle Yalta ve potsdam konferanslaryndaki görü? ayrylyklaryydy.
Yalta Konferansy(45):Stalin, Roosevelt ve Churchill’in kat›l›m›yla gerçekle?en konferansta görü?ülen konular;
1-Daha önce yap›lan Dumbarton Oaks Konferans›’nda ele al›nan BM örgütü konusu görüflülerek, büyük devletlere Güvenlik Konseyi’nde sürekli üyelik ve veto yetkisi verilmesi kararlaflt›r›lm›flt›r.
2- Almanya’n›n 4 iflgal bölgesine ayr›lmas› kararlaflt›r›lm›flt›r. SSCB’nin Almanya’dan savafl sonras›nda almak istedi¤i savafl tazminat›n›n ABD ve ‹ngiltere taraf›ndan çok a¤›r bulunmas› nedeniyle bu konuda çal›flma yapacak ortak bir komisyonun kurulmas› fikri benimsendi.
3- Polonya konusu içinde yer alan bir ba?ka hususda Polonya topraklar›n›n kesinlefltirilmesi ve Polonya-SSCB s›n›r›n›n Curzon Hatt› olarak belirlenirken Polonyaya baz› Alman topraklar›n›n verilmesi oldu.
Yalta Konferans› bitiminde yay›nlanan Kurtar›lm›fl Avrupa Demeciyle iflgal edilen Avrupa ülkelerinde “demokratik rejimlerin” kurulaca¤› ilan edilmifltir. Bu husus demokratik rejim kavram›n› kendine göre yorumlayan SSCB ile Bat›l› güçlerin karfl› karfl›ya kalacaklar› anlaflmazl›klar aç›s›ndan büyük bir öneme sahiptir. Her iki tarafda Savafl sonras›nda kendi kontrol alanlar›ndaki tasarruflar›n› bu karara dayand›rmaya çal›flacaklard›r.
Potsdam Konferans›(45): savafl›n Avrupa’da sona ermesinin ertesinde yap›ld›. savafl›n getirdi¤i zorunlu iflbirli¤inin yerine savafl sonras› hesaplar›n ve bu yüzden SSCB ile Bat›l› güçler aras›ndaki anlaflmazl›klar›n belirginleflmeye bafllad›¤› bir konjonktürde gerçeklefltirildi. Ölen Roosevelt’in yerine yeni baflkan Truman’›n, seçimleri kaybeden Churchill’in yerine Atlee’nin ve Stalin’in kat›l›m›yla gerçeklefltirilen bu konferansta ele al›nan en önemli konu Almanya’n›n gelece¤iydi. ABD, SSCB ve ‹ngiltere’nin Almanya’n›n parçalanmas› yolundaki görüfllerini de¤ifltirdikleri, bu konferansta aç›k bir biçimde görüldü. ABD ve ‹ngiltere birleflik Almanya’n›n korunmas›n›n SSCB’ye karfl› bir teminat olaca¤›n› düflünürken, SSCB ise birleflik Almanya’da etki kurabilece¤ini hesaplamaktayd›. Görüflmeler sonucunda taraflar birleflik Almanya’da demokratik bir rejim kurma yolunda anlaflt›lar, ancak bu rejimin nas›l kurulaca¤› ve niteli¤i üzerindeki anlaflmazl›k hem Almanya’n›n ikiye ayr›lmas›n›n hem de So¤uk Savafl’›n nedenlerinden biri oldu. Buna ek olarak savafl tazminat› konusunda SSCB ile Bat›l› güçler aras›ndaki anlaflmazl›¤›n su yüzüne ç›kmas› karfl›l›kl› güvensizli¤i daha da artt›rd›.
Berlin Bunalymy: SSCB ile ABDnin çok açyk ?ekilde kar?y kar?yya geldikleri so?uk sava?yn ba?langycyny te?kil etmi?tir.
Truman Doktrini: 47de ABD B?kany Truman tarafyndan Sovyet tehdidine kar?y hazyrlanmy?tyr.
Plan, kominizm tehdidi altyndaki devletlere mali ve askeri yardym yapylmasydyr.
CENTO(Merkezi Antlaflma Teflkilat›): Türkiye, ‹ran, Irak, Pakistan ve ‹ngiltere aras›nda 55 y›l›nda kurulan güvenlik ve savunma örgütüdür. 79 y›l›nda varl›¤› sona ermifltir.
NATONUN YAPISI VE YONET.M.: NATOnun en yetkili karar organ. Kuzey Atlantik Konseyidir. Konseyde her uye, buyukelci duzeyinde bir Daimi Temsilci taraf.ndan temsil edilir. Daimi Temsilciler, kendilerine ba.l. siyasi ve askeri kurmay heyeti ile birlikte cal.flmalar.n. yuruturler. Konsey, D.fliflleri Bakanlar. duzeyinde toplanmaktad.r. .ttifak.n gelece.ine ili?kin yeni strateji yada politika de.i?iklikleri soz konusuysa uye ulkelerin devlet yada hukumet ba?kanlar.da kat.lyr. Konseyde kararlar oybirli.i ile al.nd...ndan, her uyenin veto yetkisi vard.r. Konseyin toplant.lar.na NATO Genel Sekreteri baflkanl.k etmekte, ele al.nan konular.n ön haz.rl... ise kurmay grubu taraf.ndan yap.lmaktad.r. NATOnun en ust duzeydeki memuru olan Genel Sekreter, NATOda dan.flma ve karar alma surecleri ile kendisine ba.l. olarak cal.flan Uluslararas. Personelin genel idaresinden sorumludur ve orgutun sozcusudur. NATOnun ilgi alan.ndaki konularda karar mercilerine sekretarya hizmeti veren Uluslararas. Personel ise birer Genel Sekreter Yard.mc.s.n.n baflkanl...ndaki 5 ana birim ile ceflitli idari burolardan oluflur. Karar mekanizmasynyn ilk a?amasy Dany?ma faaliyetleridir.
Sivil Yap.: Savunma Planlama Komitesi, Daimi Temsilcilerden oluflur. NATO Genel Sekreteri, bu toplant.lara da baflkanl.k eder. Ancak y.lda iki kez Savunma Bakanlar. duzeyinde toplanarak ortak savunmayla ilgili en onemli konular. goruflur. Nukleer Planlama Grubu, Savunma Planlama Komitesinde yer alan NATO uyelerinin Savunma Bakanlar.ndan oluflmakta olup, nukleer silahlar ve maddelerle ilgili konular. ele almaktad.r. Nükleer planlama, Kurmay grubu, Savunma Planlama ve Ynceleme Komitesi ba?ly alt birimleridir.
Askeri Yap.: Askeri yap.n.n en ustunde Askeri Komite yer almaktad.r. Özel statüsü bulunmakla birlikte Askeri Komite, Konsey ve Savunma Planlama Komitesine ba.l. cal.flmaktad.r. Her turlu askeri konuda yard.m ve tavsiyelerde bulunmakt.r. Burada, uye ulkelerin ust duzey askeri temsilcileri gorev al.r. Komiteye, kendi icinden secilen bir temsilci baflkanl.k eder. Askeri konularla ilgili cal.flan bircok alt komitede Askeri Komiteye kurmay hizmeti vermektedir. Komiteye ba.l. olan Uluslararas. Askeri Personel ise Haberalma, Harekat, Plan ve Politika, .flbirli.i ve Bolgesel Guvenlik ile Lojistik gibi alt birimlerden oluflmaktad.r.
TURK.YEN.N NATO UYEL...: 23te kurulu?undan itibaren bat.l.la?ma yolunda ad.mlar atan Turkiye, d.? politikada Bat.l. guclerle ili?kilerini guclendirme konusunda ise daha cekingen bir tutum benimsemi?tir. .cte bat.l.la?ma yolundaki cabalar ve .ngiltere ile Fransa baflta olmak uzere Bat.l. ulkelerle iliflkilerde hala imparatorlu.un cokuflunun ve Kurtulufl Savafl.n.n olumsuz izlerinin etkisi 30lar.n ortalar.na kadar d.fl politikan.n belirlenmesinde onemli bir rol oynam.flt.r. Bu durum 30lar.n bafllar.ndan itibaren uluslararas. konjonkturde yaflanan de.iflim ve Lozan sonras.na sarkan sorunlar.n buyuk oranda ortadan kalkmas. sonucu de.iflmifltir. Ozellikle Almanya ve .talya taraf.ndan liderli.i yap.lan revizyonist devletlerin statukoyu tehdit etmesi Turkiyenin .ngiltere ve Fransa ile yak.nla?mas.nda buyuk rol oynam.?t.r. 2.Dunya Sava?ynda ya?anan geli?meler Turkiyenin Bat. .ttifak. icinde yer alma tercihinin cok daha somut bir bicimde ortaya c.kmas.na neden olmufltur. 49dan uyeli.in sa.land... 53e kadar gecen donem Turkiyenin bu yondeki bitmez tukenmez cabalar.na sahne olmufltur. Turkiyenin NATO uyesi olma cabas.n.n temel nedenleri ise flu flekilde ozetlenebilir: .
1. Turk egemen elitinin NATO uyeli.ini cumhuriyetin ilan.ndan beri benimsenen Bat.c. d.fl politikan.n do.al bir sonucu olarak gormesi.
2. Turkiyenin Truman Doktrini ve Marshall Plan. cercevesinde ABDden almaya bafllad... ekonomik ve askeri yard.mlar.n NATOya uye olunmas. halinde devam edece.i hatta daha da artaca.. inanc..
3. 2.Dunya Savafl. sonras.nda liberal fikirlerin Turk ayd.nlar. aras.nda kok salmas. sonucunda kamuoyunda NATO uyeli.inin bu ideolojik de.iflimin do.al bir uzant.s. olarak gorulmesi.
4. Turkiyenin sosyo-ekonomik geliflimine paralel bir bicimde oluflan ulusal burjuvazinin Bat. ile butunleflmeyi ve bu ba.lamda NATO uyeli.ini desteklemesi.
5. Avrupan.n Sovyet tehdidinekarfl. savunulabilmesi ac.s.ndan uluslararas. bir ittifak.n zorunlu oldu.unu ve Turkiyeninde bu ittifak.n do.al uyesi oldu.unu duflunmekteydi.
48 y.l.nda Bruksel Antlaflmas.n.n imzalanmas. gerek Turk kamuoyunun buyuk co.unlu.u gerekse Turk siyasetcileri aras.nda buyuk bir memnuniyetle kar?.lanm.?t.r. Turk hukumeti ve ayd.nlar. ittifak.n kurulmas.ndan sonra beklenen davetin gelmemesi Turkiyede buyuk hayal k.r.kl... ve memnuniyetsizlik yaratm.flt.r. Avrupa ulkelerinin kurdu.u ittifak.n ABD ve Kanadan.n kat.l.m.yla cok daha reel bir niteli.e burunece.inin anlafl.lmas. uzerine Turkiye bu uluslararas. orgutlenmede yer alma iste.ini ac.k bir flekilde dile getirmeye bafllam.flt.r. Bu tutum ozellikle Kuzey Atlantik Antlaflmas.n.n haz.rl.k cal.flmalar. s.ras.nda daha da yo.unlaflm.flt.r. Butun bu cabalara ra.men Turkiye 49 y.l.nda kurulan NATOnun kurucu uyeleri aras.nda yer almay. baflaramam.fl, bu durum hem kamuoyunda hem de hukumette buyuk bir tepki yaratm.flt.r. NATOnun kurulmas.ndan ve kendisinin uye olamamas.ndan sonra Turk hukumeti nihai hedefi olan NATO uyeli.ini hem sa.layabilmek hem de belirli olcude ikame edebilmek icin baflka bir alternatifi dile getirmeye bafllam.flt.r. Donemin D.fliflleri Bakan. Necmettin Sadak taraf.ndan ortaya at.lan alternatif bir Akdeniz Pakt.n.n kurulmas.yd.. Turkiye NATO uyeli.i ile sa.layamad... ABD deste.ini ve garantisini bu pakt.n kurulmas.yla sa.layabilece.ini duflunmekteydi. Turkiyenin bu giriflimi ABDden gerekli deste.i sa.layamamas. nedeniyle k.sa surede gundemden duflmufltur. NATO uyeli.ini sa.lamak icin yeniden giriflimde bulunmak isteyen Menderes hukumeti Kore Savafl.n. Turkiyenin Hür Dunyaile birlikte yer alarak NATO uyeli.inin sa.lanmas. ac.s.ndan kac.r.lmamas. gereken bir f.rsat olarak gormufltur. Bu karar.n al.nmas.ndan bir hafta gecmeden Turkiye ikinci baflvurusunu yapmt.. Turkiyenin baflvurusu Eylul ay.nda toplanan NATO Bakanlar Konseyi taraf.ndan reddedilmifltir. Bu ret karar.nda ABD Genelkurmay.n.n olumsuz tavr.n.n buyuk etkisi bulunmufltur. ABD Genelkurmay. taraf.ndan haz.rlanan raporda Turkiye ve Yunanistan.n orgute al.nmas.n.n orgutun geliflimini olumsuz etkileyece.i iddia edilmekteydi. Turkiye ve Yunanistana uyelik yerine Akdeniz savunmas.na kat.lmak icin orgutle do.rudan ba.lar kurulmas. onerilmeliydi. Bu goruflleri benimseyen ABD Turkiyeye Akdenize iliflkin NATO askeri planlamalar.na kat.lma teklifini goturmufltur.Bu teklif Turk hukumetini tatmin etmekten uzak olsa da bu durum NATO uyeli.i yolunda at.lm.fl bir ileri ad.m olarak yorumlanarak kabul edilmifltir. Bu aflamada NATOnun iki buyuk gucu olan .ngiltere ve ABD aras.nda gorufl ayr.l.klar. bulunmaktayd.. Turkiyenin uyeli.ine di.er Avrupal. gucler gibi so.uk bakan .ngiltere, Turkiyenin NATO ile do.rudan ba. kurmas.na karfl. c.kmakta, ABDnin Turkiyeye tek tarafl. garanti vermesini istemekteydi. .ngiltereye gore Turkiye Atlantik Pakt. yerine .ngiltere onculu.unde Orta Do.uda kurulacak savunma orgutlerine dahil olmal.yd.. Turkiye NATO uyeli.inin yerini alacak bir Akdeniz Pakt. onerisine so.uk baksada bu projeye tamamen s.rt.n. da cevirmemi?tir. Nitekim Turk Hukumeti ABD D.fliflleri Bakan. Achesonun 50de Washington buyukelcisi ferudun cemal Erkine sundu.u, Turkiyenin Akdeniz savunma planlamas.na kat.l.m.n. iceren notay. kabul etti.ini bildirmifltir. Ancak bu durum k.sa bir sure sonra de.iflmifltir. ABD Genelkurmay Baflkan. Bradleyin ReaderDigest dergisinde yay.nlanan ABDnin 50lerdeki Askeri Politikas.makalesi Turk hukumetinin gorufllerinin de.iflmesinde etkili olmufltur. Bradley, Turkiyenin ABD c.karlar. ac.s.ndan hicbir oneme sahip olmad...n. ileri surmekteydi. Turk kamuoyundada buyuk tepki ceken bu makale Turk hukumeti ve burokrasisinde NATO uyeli.i d.fl.nda hicbir secene.e baflvurulmamas. yolundaki goruflun yayg.nl.k kazanmas.na neden olmufltur. Birkac ay suren bu bekleme donemi 51de ABDnin muttefiklerine Turkiye ve Yunanistan.n NATOya onermesiyle sona ermifltir. ABD politikas.ndaki bu de.iflimin bir kac nedeni bulunmaktayd.:
1-SSCBnin artan nukleer kapasitesi nedeniyle cok k.sa bir sure icinde ABDye kitlesel bir k.y.ma ve buyuk bir y.k.ma neden olabilecek sald.r.lar yapabilece.i endiflesiydi. ABDnin caydyrycylyk ve an.nda kar?yly.k icin Sovyet topraklar.na yak.n ulkelerde hava uslerine sahip olmas. gerekmekteydi. ABD bu cercevede Turkiyeden askeri usler istemifl, ancak Turkiye NATO uyesi olmadan buna izin veremeyece.ini bildirmiflti.
2-Kore Savafl. ve 3.Dunya geli?melerinin gosterdi.i gibi uluslararas. komunizmguc kazanmaktayd.. Sovyet etkinli.inin Orta Do.uya yay.lmamas. icin Turkiyenin bariyerolarak guclendirilmesi ve Bat. askeri sistemine tam olarak dahil edilmesi gerekiyordu.
3-48 y.l.nda SSCB ile iliflkilerini koparan ve kominformdan çykarylan ilk sosyalist ulke olan Yugoslavyan.n korunmas. ABD ac.s.ndan buyuk onem tafl.maktayd.. Bunu sa.lamada Turkiye ve Yunanistan.n onemli bir rolu bulunmaktayd.. Bu iki ulkenin NATOya kat.l.m.yla ittifak.n Balkanlar uzerindeki etkisi artacakt.. Ayr.ca petrol kaynaklar. nedeniyle Orta Do.unun artan onemi Turkiye ve Yunanistan.n uyeli.ini gerekli k.lmaktayd..
4- Turk birli.inin Kore Savafl.nda gosterdi.i ustun performans ve Amerikan birliklerini imha edilmekten kurtarmas. ozellikle ABD kamuoyunda Turkiyeye yonelik sempatiyi artt.rm.flt.. ABDnin Turkiye ve Yunanistan.n NATO uyeli.i konusundaki teklifi NATO ulkeleri aras.nda farkl. tepkiler ald.. Fransa, Hollanda, .talya ve Luksemburg ABD teklifini benimserken, .ngiltere, Norvec ve Danimarka daha olumsuz yaklaflt.lar. Norvec ve Danimarka ittifak.n geniflletilmesi halinde kendi c.kar alanlar.ndan uzak olan Akdeniz bolgesi u.runa savafla girmekten korkmaktayd.lar. Bu ulkeler ayr.ca NATOyu salt bir askeri orgut olarak de.il, ayn. zamanda bir siyasal, ekonomik ve kulturel bir yap.lanma olarakda gorduklerinden kendileriyle ayn. Geleneklere ve c.karlara sahip olmayan Turkiye ve Yunanistan.n uyeli.ine so.uk bakmaktayd.lar. .ngiltere ise Turkiyeyi kendi etki alan. olan Orta Do.uda kendi c.karlar.n. savunacak bir guc olarak kullanmak istiyordu. Turkiye, Kuzey Atlantik alan.nda de.il Orta Do.u alan.nda kurulacak kolektif guvenlik orgutleri icinde yer almal.yd.. .ngiltere, Norvec ve Danimarkan.n muhalefetlerine ra.men ozellikle ABDnin a..rl...n. koymas.yla birlikte 51de yap.lan NATO Bakanlar Konseyi toplant.s.nda Turkiye ile Yunanistan.n .ttifaka davet edilmeleri kararlaflt.r.ld.. Bu tarihten itibaren yap.lan goruflmelerde .ngilterenin giriflimleriyle gundeme gelen yeni uyelerin hangi NATO komutanl...na ba.lanaca.. konusu sorun yaratsa da sonucta 52de Turkiye ve Yunanistan NATO uyesi oldular.
NATOnun Gorev Alany: üye devletlerin ulkeleri (topraklar., karasular., hava sahalar.) ve bunlar.n Yengec Donencesinin kuzeyinde kalan adalar.n., ucak ve gemilerini kapsamaktad.r. Hukuksal durum bu olmakla birlikte, So.uk Savafl ve sonras.nda, ceflitli vesilelerle NATOnun, antlaflmada tarif edilen bu alan d.fl.nda ceflitli eylemleri yada giri?imleri olmu?tur. Bu alan dy?lyly.k sorunu olarak bilinmektedir. Ylki 58 Lubnan mudahalesidir.
Bar.fl .cin Ortakl.k(BO): B.O projesi, 94 Bruksel Zirvesinde ac.klanm.flt.r. 22 ortaktan olu?maktadyr. Projenin genel amac., So.uk Savafl.n ard.ndan Avrupada ortaya c.kan guc bofllu.unu NATO temelinde gidermektir. ortak Ulke ordular.n.n NATO ile uyumlu hale getirilerek ve bu ulke ordular.n.n demokratik kontrolunu sa.layarak, Avrupan.n tumunde guvenlik ve istikrar yarat.lmas. ongorulmektedir. Avrupa guvenlik mimarisinin onemli bir parcas. olan projenin, bat.l. demokratik kulturun Ortak ulkelerde yayg.nlaflt.r.lmas. gibi siyasal bir iceri.i de bulunmaktad.r. Ortak Ulke olmak isteyen ulkelerin imzalamak zorunda oldu.u Cerceve Belgesinde BM fiart.na ve demokratik toplum ilkelerine uyma koflulu yer almaktad.r. Ayr.ca, BM yetkisinde veya AGiT sorumlulu.unda yurutulecek operasyonlara katk.da bulunmaya haz.r olmakda bir di.er kofluldur. Belgede, Ortakl..a faal kat.l.m.n NATOya yeni uye al.m.nda onemli rol oynayaca?yda belirtilmektedir. Program.n baflar.s. uzerine NATO 97 y.l.nda, B.Oyu daha guclu ve operasyonel hale getirme karar. alm.flt.r. Bu cercevede ceflitli NATO karargahlar.nda B.O Karargah Unsurlar. kurulmufltur. Ayn. y.l oluflturulan Avrupa-Atlantik .flbirli.i Konseyi cercevesinde, terorle mucadeleden, may.n temizlemeye kadar cok genifl bir alanda .ttifak uyeleri ile B.O ulkeleri aras.nda yo.un iflbirli.i programlar. yurutulmektedir.
NATO-Akdeniz Diyalo.u Giriflimi(AGYT): So.uk Savafl.n sona ermesinden sonra Akdenizdeki guvenlik ve iflbirli.i konular.nada a..rl.k vermeye bafllayan NATO 94te Akdeniz Diyalo.ugiri?imini ba?latm.?t.r. 7 uyesi bulunan bu giriflimin temel amaclar., bolgesel guvenlik ve istikrara katk. sa.lamak; karfl.l.kl. anlay.fl ortam. yaratmak; uye ulkelerde NATOya iliflkin onyarg.lar. ortadan kald.rmakt.r.
NATOnun Lizbon Zirvesi ve Yeni Stratejik Konsept
1-Guvenlik Cevresi: NATO s.n.rlar. otesinde ortaya c.kabilecek cat.flma ve istikrars.zl.klar ile iletiflim, ulafl.m ve enerji hatlar.nda meydana gelebilecek sorunlar orgutun guvenlik kayg.lar. aras.nda say.lm.flt.r.
2-Savunma ve Cayd.r.c.l.k: NATOnun, hem konvansiyonel hem de nukleer guc bak.m.ndan cayd.r.c.l... sa.layacak kapasitenin korunmas. hedeflenmifltir.
3-Kriz Yonetimi: NATO s.n.rlar. otesindeki kriz ve cat.flmalar.n NATO uyeleri icin do.rudan bir tehdit olabilece.inden hareketle krizleri mumkunse olmadan engelleme, konusunda kararlyly?yny vurgulanmy?tyr.
4-Yflbirli.i Yoluyla Guvenlik: guvenlik sorunlar.n. ortaya c.kmadan once ve di.er uluslararas. aktorlerle iflbirli.i yapmak yoluyla gidererek daha guvenli ve istikrarl. bir dunya yarat.lmas. hedeflenmifltir.
5-Reform ve Donuflum: NATOnun, 21.yydaki yeni tehditler karfl.s.nda daha etkin ve cayd.r.c. olabilmesi icin ve daha esnek ve hareketli bir yap.ya kavuflturulmas. gere.i. belirtilmi?tir.
Kominform(47)
1-SSCB
2-Bulgaristan
3-Macaristan
4-Çekoslavakya
5-Polonya
6-Romanya
7-Yugoslavya
8-Fransa
9-Ytalya
Petesberg görevleri: Baty Avrupa birli?inin bary? gücü kriz önleme ve insani yardym operasyonlarynda yer almasy kabul edilmi?tir.
NATO-Rusya Konseyi: 2002de Romada gercekleflen NATO-Rusya Zirvesinde ikili iliflkilerde yeni bir ad.m at.lm.fl, DOKun yerine Avrupa-Atlantik guvenli.iyle ilgili dan.flma, konsensus oluflturma, iflbirli.i, ortak karar ve eylem icin bafll.ca mekanizma olarak kurulmufltur.
Brüksel pakty(48 Baty Avrupa birli?i)
1-Belçika
2-Fransa
3-Hollanda
4-Yngiltere
5-Lüksemburg
KOLEKT.F GUVENL.K ANLAfiMASI ORGUTU(KGAÖ)
SSCBnin da..lmas.n.n ard.ndan, eski Sovyet co.rafyas.nda guvenli.in sa.lanmas. konusunda en onemli rolu ard.l devlets.fat.yla Rusya Federasyonu(RF) oynam.flt.r. RF, ilk olarak 92de kendi ordusunu kurmaya giriflmifltir. 92de BDT Devlet Baflkanlar. taraf.ndan Taflkentte KGAÖ imzalanm.flt.r. Üye ülkeler;
1-Beyaz Rusya
2-Ermenistan
3-Kazakistan
4-Kyrgyzistan
5-Özbekistan
6-RF
7-Tacikistan.
Karar alynyrken oyda?ma yöntemine ba?vurulur.Üye devletler arasynda çykacak olasy yorum farklylyklarynyn kar?ylykly bilgi aly?veri?i ve görü?meleri yoluyla giderilemedi?i durumlarda buna son verecek tek ve en üst düzey organ Kolektif güvenlik konseyi(KGK)dyr. Askeri ve güvenli?e özgü organlary;
1-Ortak karargah
2-Devletlerarasy askeri ekonomik i?birli?i komisyonu
3-Yasady?y göçle mücadele e? güdüm konseyi.
90larda bolgede ortak bir guvenlik yap.lanmas.n.n gercekletirilememesinin pek cok nedeni vard.r;
1-RFnin belirleyici ve denetleyici etkisi di.er devletlerin c.karlar.yla ortu?memi?tir.
2-Moldova, Turkmenistan, Ukraynanyn en ba?yndan bu giri?imi reddetmesi ba?arysyzly?yn onunu açmy?tyr.
3-Gönülsüzcede olsa giriflimin icinde yer alan Azerbaycan, Gurcistan ve Ozbekistan beklentilerini karfl.layamam.flt.r.
90lar.n sonunda bir yandan RF hem ekonomik(98 bunal.m.) hemde askeri(Cecenya) ac.lardan en gucsuz donemini yaflarken, ABD once Rusyapolitikas.n. terk ederek, eski Sovyet co.rafyas.n. yaflamsal c.kar alan.ilan etmifltir. BDT yap.lanmas.n.n 90larda eski Sovyet co.rafyas.nda guvenli.in sa.lanmas.nda onemli katk.lar yapt... teslim edilmelidir: .lk on y.l icerisinde,
1-Nukleer silahlar.n Kazakistan ve Ukraynadan RFye tafl.narak Orta Asya/Kafkaslarda nukleer/kimyasal silahlardan ar.nd.r.lm.fl bir bolge oluflturulmas.,
2-RF ile Ukrayna aras.ndaki Karadeniz Donanmas.n.n payla?.m.na iliflkin sorunun cozulmesi,
3-bar.fl gucu operasyonlar.yla bolgede suren etnik cat.flmalar cozume kavuflturulamasada daha fazla kan dokulmesinin onlenmesi, BDTnin katk.lar.yla sa.lanm.flt.r.
?anghay i?birli?i örgütü üye ülkeler
1-Kazakistan
2-Kyrgyzistan
3-Özbekistan
4-RF
5-Tacikistan
Once Rusya: RFnin yak.n cevre politikas.na ABD 90lar.n ba?.nda tepki gostermemifl ve Yeltsin Yonetimini desteklemifltir. RFnun istikrar.n. oncelikli olarak gozeten bu politikaya once Rusyaad. verilir. ABD bu politikas.n. Yeltsinin 96da yeniden secilmesinin ard.ndan aflamal. olarak terk etmifltir.
Yak.n cevre: SSCBnin y.k.lmas.n.n ard.ndan RF(Balt.k devletleri d.?.ndaki) eski Sovyet co.rafyas.n. ya?amsal c.kar alan. Ylan etmifltir. Zira, bu co.rafyadaki geli?meler RFyi ekonomik, askeri ve toplumsal ac.lardan do.rudan etkilemektedir. Soz konusu geli?meleri denetlemek amac.n. guden d.? politika.
-2009da Yunanistanyn itirazyyla Makedonya NATOya katylamamy?tyr.
-Merkezi Asya, Do?u Avrupa ve Kafkaslar bölgesi KGAÖ içerisindeki askeri bölgelerdir.
-Türkiye, 50de NATOya uyelik baflvurusu yapylmy?t.r. Ard.ndan uyeli.ini sa.lama yolunda atty?y ilk ad.m Koreye asker gondermek olmufltur.
-49da Kuzey Atlantik anla?masynyn imzalanmasyyla brüksel antla?masy örgütü veya baty birli?inin yükümlülükleri yürütme görevi NATOya devredilmi?tir.
-NATO bary? zamanynda ABDnin Avrupa ile kurdu?u ilk askeri ittifak olmasy açysyndan önem ta?ymaktadyr.
-NATOnun kurulmas.nda, BM Antlaflmas.ndaki dayanak, Muflterek meflru savunmadyr.
-BM Güvenlik Konseyi yetkisi olmadan NATO, Kosovaya askeri harekat gercekle?tirilmi?tir.
-2.dünya sava?ynyn avrupada sona ermesinin hemen ardyndan potsdam konferansy yapyldy.
-SSCB ile ili?kileri koparan ilk sosyalist ülke yugoslavyadyr.
-BDT yapysy içerisinde bary?y koruma amaçly ilk müdahale tacikistana yapylmy?tyr.
-KGK tarafyndan onaylanacak örgütün bütçesinin tasla?yny sekretarya hazyrlar.
-Rogers plany, Yunanistanyn NATOnun askeri kanadyna dönü?mesi.
-Türkiyenin 2006ya kadar ikiz sözle?meleri imzalamamasynyn nedeni, self determinasyon hakkynyn sözle?melere konulmasyna kar?y olmasy.
4
Kuresel Ekonomik Orgutler: Ekonomi boyutuyla bak.ld...nda kureselleflme surecinde teknolojik geliflmeler, bilgi ekonomisinin yayg.nlaflmas., sanayi urunleri ticaretinin ve sermaye hareketleri engellerin kald.r.ld... liberal politikalar belirleyici olmufltur.
Komfluyu zarara sok politikasy(Yeni Merkantilizm): Ulkelerin kendi uretim ve istihdam seviyesini korumak veya art.rmak icin ithalat. k.s.tlay.c. onlemler ve devaluasyon uygulamalar.yla bir yandan toplam talebi ithal mallardan yurt ici uretime do.ru kayd.rmas. ve ihracat. art.rmas. sonucu d.? ticaret ac...na ve i?sizli.e yol acan politikad.r.
ULUSLARARASI PARA FONU(IMF): 2.Dunya Savafl.ndan sonra kurulacak, uluslararas. Ekonomik sistemin temelini oluflturan Bretton Woods Anlaflmas.n.n 44 tarihinde imzalanyp 45 tarihinde IMF faaliyetlerine ba?lam.?t.r. Gercekle?tirdi.i ilk mali yard.mda 47de Fransaya 25 milyon dolar kredi sa.lam.flt.r. Gozetim, ulkelere teknik yard.m ve e.itim ile borc verme IMFnin elindeki uc ana aract.r.uluslararas. Ekonomik sistemle entegre olan ulkelerde;
. Mali disiplin sa.lanmal.
. Ozel mulkiyet korunmal.
. Kamu harcamalar. azalt.lmal.
. Kamu teflebbusleri ozellefltirilmeli
. Vergi reformu gerceklefltirilmeli
. Ticaret serbestlefltirilmeli
. Finansal reform gerceklefltirmeli
. Uluslararas. ticaretin onundeki engeller kald.r.lmal.
. Sermaye hareketleri serbest b.rak.lmal.
. Yoksul ulkelere yard.mc. olmal.d.r.
Amaclar.: IMFnin temel amac., uluslararas. parasal ve finansal sistemin istikrar.n. sa.lamakt.r. Dolay.s.yla uluslararas. finansal sistemi etkileyecek krizlerin etkilerini azaltabilmek icin uye ulkeler ile birlikte cal.fl.r, onlara yard.mc. olur. Fonun amaclar.;
1.Uluslararas. parasal iflbirli.ini teflvik etmek
2.Uluslararas. ticaretin dengeli buyumesini ve yayg.nlaflmas.n. kolaylaflt.rmak
3.Kur istikrar.n. desteklemek
4.Cok tarafl. bir odemeler sistemi kurulmas.na yard.m etmek
5.Odemeler dengesi guclukleri ya?ayan uyelere yeterli koruma onlemleriyle beraber kaynaklar sunmak olarak belirtilmifltir.
IMF, ozellikle dort alanda teknik yard.m ve e.itim sa.lar;
6.Para ve maliye politikalar., para politikas. araclar., bankac.l.k sisteminin denetim ve yeniden yap.land.r.lmas. ve merkez bankalar.n.n yap.sal geliflimi
7.Maliye politikas. ve yonetimi (vergi ve gumruk politikalar. ve yonetimi, butce haz.rlama, harcama yonetimi, sosyal guvenlik a.lar.n.n tasar.m., ic ve d.fl borc yonetimi vb.)
8.Ystatistiksel verilerin gerce.i yans.tmas.
9.Ekonomik ve mali mevzuat.
Yap.s. ve Yonetimi: 2012 y.l.nda 187 ulke IMF uyesidir. BMlerin uzmanl.k kurulufllar.ndan birisidir. idari ve mali ac.dan ba..ms.z bir orgut olarak faaliyet gostermektedir. A?yrlykly oy yönetimini kullanyr. IMF bir Fon oldu.u icin her uye bu fona katk.da bulunur. Buda Fonun sermayesini oluflturur. Uyelerin sermayeye kat.l.m paylar.na kota denir. Kota hem IMFnin yonetimine kat.l.mlar.n. hem de uyelerin Fon kaynaklar.ndan yararlanmas.nda temel kriter olarak kullan.lmaktad.r. Uyelerin Fon sermayesine katk.lar., ulusal gelirleri, d.fl ticaret hacimleri, doviz rezervleri, ihracat ceflitlili.i ile d.fl odemeleri goz onunde bulundurularak belirlenir. BM uyesi ulkelerin 2015e kadar ulaflmay. taahhut ettikleri hedefler Biny.l Kalk.nma Hedefleri olarak an.lyr;
. Afl.r. yoksullu.un ve acl...n yok edilmesi
. Evrensel ilko.retimin sa.lanmas.
. Cinsiyet eflitli.inin teflvik edilmesi ve kad.nlar.n guclendirilmesi
. Bebek olum oran.n.n azalt.lmas.
. Anne sa.l...n.n iyilefltirilmesi
. HIV/AIDS, s.tma ve di.er hastal.klarla mucadele edilmesi
. Cevresel surdurulebilirli.in sa.lanmas.
. Kalk.nmaya yonelik kuresel iflbirli.inin gelifltirilmesidir.
Yonetim Kurulu (Guvernorler Konseyi): IMFnin en ust karar alma organ.d.r. Her ulke bir guvernor ve alternatifini secerek konseye gonderir. uye ulkelerin maliye bakanlar. ve merkez bankas. baflkanlar. bu gorevi yuklenirler. IMFnin Kurucu Anlaflmas.n.n yorumlanmas. ile ilgili konularda nihai hakemdir. .cra Direktorleri Kurulu uyelerini atma yetkisine sahiptir. Uluslar arasy para ve finans komitesi, küresel ekonomiyi etkileyen konularda Guvernorler Konseyine tavsiyelerde bulunur. Kalkynma komitesi, IMF, Dünya bankasy ve Guvernorler Konseyine yükselen ve geli?mekte olan ülkelerde ekonomik kalkynma ile ilgili konularda dany?manlyk yapmakla görevlidir.
Bakanlar Komitesi: IMF Yonetim Kuruluna tavsiyelerde bulunan iki bakanlar komitesi bulunmaktad.r. Uluslararas. Para ve Finans Komitesi (IMFC) ve Kalk.nma Komitesi. IMFC 187 guvernor aras.ndan secilen 24 uyeden oluflur.
.cra Direktorleri Kurulu: .cra Kurulu IMFnin gunluk ifllerini yurutur.
IMF Kaynaklar.ndan Yararlanma: IMF kaynaklar., kalk.nma bankalar.n.n yapt... gibi proje finansman kredileri de.ildir. IMF kredileri, uye ulkelerin odemeler dengesi sorunlar.n.n cozumune yard.mc. olmak ve ekonomilerin istikrara ve surdurulebilir bir ekonomik buyume seviyesine kavuflabilmesi amac.yla verilir. Burada amac ulkenin uluslararas. Odemelerini gerceklefltirebilmesidir. IMF, uyelerine sundu.u kaynaklar,
. IMF uyelerinin kota odemelerinden
. Alt.n varl.klar.n.n sat.fl.ndan
. Verilen kredilerden elde edilen faiz gelirlerinden oluflmaktad.r.
IMF kaynaklar.na baflvuran ulkenin izleyece?i süreç;
1-niyet mektubunun sunulmasy
2-Üye ülke uygulamalarynyn gözden geçirilmesi
3-Kullanylacak imkan kadar taahhüt senedi verilmesi.
4-ulkeye verilecek kredi dilimleri bir takvime ba.lanmasy
5-Dilimlerin s.rayla serbest b.rak.lmas.
Turkiye, .cra Direktorleri Kurulunda 2012de .cra Direktor Vekili, 2014de ise .cra Direktoru olarak yer almy?tyr.
Özel Çekme Haklary(SDR): Bretton Woods sabit kur sistemi desteklemek için 99da IMF taraf›ndan oluflturulmufltur. Dünya ticaretinin ve ekonomik geliflmenin desteklenmesi için Fonun temel rezervleri olan ABD dolar› ve alt›n rezervlerinin yetersiz kalmas› üzerine üye ülkeler aras›nda ödeme sistemini sa¤layacak SDR, her ülkenin kotas› karfl›l›¤›nda SDR tahsis edilmesiyle oluflturulur. Böylece SDR, ülkenin uluslararas› rezervlerinin güçlenmesini sa¤lar.
Bu nedenle kaydi bir paradan çok alacak hakk› olarak tan›mlamak gerekir. Karfl›l›kl› ödemelerde SDR kotas› yetmeyen ülke belirli bir faiz ödemektedir.
?artl.l.k politikas.: IMF kaynaklar.n. kulland.r.rken uyelerine vermifl oldu.u fonlar.n kuruma geri donmesini sa.layacak politikalar.n izlenmesini zorunlu bir flart olarak ileri surer.
Geçi? Ekonomileri: Sosyalizm uygulamalaryndan vazgeçerek piyasa ekonomisi ko?ullaryna göre yapylanmaya çaly?an eski do?u bloku ülkelerini tanymlamak için kullanylmaktadyr.
Ana Kredi .mkanlar.
1.Geniflletilmifl Fon Kolayly?y: ekonomilerinde yap.sal sorunlar nedeniyle odemeler dengesi guclukleri yaflayan ulkeler yararland.r.l.r. uzun sureli finansman modelidir.
2.Esnek veya .htiyati Kredi Hatlar.: sa.lam ekonomik yap.ya sahip ulkelere kulland.r.lyr.
3.Yoksullu.u Azaltma ve Buyume Kolayl...: en az geliflmifl ve borclu ulkelere imkan sa.lamaktad.r. Elbette bu imkanlar cok dufluk faizli ve uzun vadelidir.
DUNYA BANKASI GRUBU: 188 uye ulkeden oluflan bir kooperatif gibi yap.lanm.flt.r.
1-Uluslararas. Yeniden Yap.lanma ve Kalk.nma Bankas.(IBRD): 44 y.l.nda kurulan IBRD, Dunya Bankas. Grubunu oluflturan befl kurulufltan biridir. IBRD, orta gelirli ulkelere surdurulebilir bir buyume h.z. yakalamak, yoksullukla mucadele etmek gibi amaclarla kredi sa.lar. IBRDnin temel faaliyet alanlar.;
. Ozel yat.r.mc.lar.n karl. bulmad.klar. uzun vadeli insani ve sosyal kalk.nma ihtiyaclar.n. destekleyen alanlara kredi sa.lamak
. Kriz donemlerinde, krizden en cok etkilenen yoksul kesimlere destek sa.lamak
. Yap.sal uyum politikalar. ve kurumsal reformlar. (sosyal guvenlik, yolsuzlukla mucadele vb.) desteklemek
. Ozel sermaye yat.r.mlar. icin elveriflli ortam oluflturmak
. Yoksul ulkelere hibe sa.lamakt.r.
IMF ve IBRD yonetiminde a..rl.kl. oy sistemi mevcuttur. Banka yonetiminde her ulkenin 250 sabit oyuna ilave olarak sermayeye kat.l.m. olcusunde oy gucu vard.r. Bu nedenle ayn. IMFde oldu.u gibi ba?ta ABD olmak uzere 5 ulkenin oy gucu toplam oylar.n yakla?.k %40.n. oluflturmaktad.r. IMFninde destekledi.i Yap.sal uyum politikalar.;
. Ulusal paran.n devaluasyonu
. Kamu harcamalar.n.n azalt.lmas.n.
. Kamunun ekonomideki a..rl...n.n azalt.lmas.n.
. D.fl ticaretin liberallefltirilmesini
. Piyasalar.n serbestlefltirilmesi ve yeniden duzenlenmesini
. Ozellefltirme ve kamu harcamalar.n.n yeniden yap.land.r.lmas.n. kapsamaktad.r.
IBRD Finansmanlar.
IBRD, genel butceli kurulufllara do.rudan, di.er kamu kurum ve kurulufllar. ile belediyelere
hukumet garantisi alt.nda kredi vermektedir. kredi ve destek ihtiyac. duyan uye ulkelere;
1-finansman sa.larken uye ulkelerin kat.l.m sermayeleri
2-sermaye piyasalar.ndan yap.lan borclanmalar yoluyla temin edilen fonlar
3-ac.lan kredilerin geri odenmesinden
4-menkul k.ymet sat.fllar.ndan ve di.er faiz geliri
5-di.er gelirleri kullanarak kredi verir.
2-Uluslararas. Kalk.nma Birli.i(IDA): Dunya Bankas. Grubunun 60 y.l.nda ABD Baflkan. Eisenhower.n onerisiyle kurulan, dunyan.n en yoksul ulkelerine faizsiz kredi ve hibe programlar. sa.layan kurulufludur. IDAn.n kaynaklar. ba?y?ta bulunan geli?mi? ekonomilerdir(donor ulkeler).
3-Uluslararas. Finans Kurumu(IFC): 56da kurulmu? olup halen 184 üyesi vardyr. di.er kurumlar ile birlikte Dunya Bankas. Grubunun faaliyetlerini destekler ancak yasal ve mali ac.dan ba..ms.zd.r. Dunya Bankas. Grubu Baflkan. ayn. zamanda IFC Ba?kanyd.r. IFC geliflmekte olan ulkelerde ozel sektore destek vermeyi amaclamaktad.r. hukumet garantisi aranmaks.z.n, geliflmekte olan ulkelerdeki ozel sektor kurulufllar.na kredi sa.layarak veya sermayelerine kat.larak, piyasalardan sa.lamakta gucluk cektikleri finansman. sa.lamaktad.r. 4-Cok Tarafl. Yat.r.m Garanti Ajans.(MIGA): yat.r.mlar.n karfl.laflabilece.i ekonomik politik risklere karfl. Sigorta gorevi gormektedir. MIGA yat›r›mc›lar›n karfl›laflabilece¤i riskler;
a-Dövize çevrim ve sermaye transferlerinin k›s›tlanmas›
b-Kamulaflt.rma
c-Savafl, terorizm ve sivil duzensizli.in yaratt... riskler
d-Sozleflmenin ihlali.
5-Yat.r.m Anlaflmazl.klar.n.n Cozumu .cin Uluslararas. Merkez(ICSID): ICSID.n merkezide Dunya Bankas.n.nki gibi Washingtondad.r. ICSIDnin 4 onemli organ. vard.r;
1-Yonetim Kurulu(.dari Konsey)
a-Merkezin idari ve mali tuzuklerini onaylamak
b-ara buluculuk ve hakemlik davalar.n.n kurallar.n. belirlemek
c-Dunya Bankas. ile olan iliflkileri duzenlemek
d-Merkezin butcesini kabul etmek ve y.ll.k faaliyet raporunu goruflmektir.
2-Sekretarya
3-Arabulucular Paneli
4-Hakemler Paneli.
Üçlü Anla?ma(ABD, Yngiltere ve Fransa): 36da ulusal paralarynyn de?erini de?i?tirmeme konusunda uzla?an ülkeler.
DUNYA T.CARET ORGUTU(WTO): Dünya ekonomisinde mal ve hizmetler ticaretinin daha fazla serbestle?mesine yönelik olarak üye ülkeler arasynda sürekli müzakereler yapylmasyny amaçlamaktadyr.
Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaflmas.(GATT): Dunya Ticaret Orgutunun temelini oluflturan GATT 47 tarihinde imzalanm.fl ve 48de yururlu.e girmi?tir. 48 y.l.ndan 95e kadar gecen surede GATT, uluslararas. ticareti duzenleyen ve uzerinde anlafl.lan tek uluslararas. cok tarafl. sozleflme olmufltur. genel ve özel nitelikteki amaçlara ulaflabilmek için bafll›ca dört temel ilkeden (kuraldan) hareket etmifltir;
1-En Cok Kayr.lan Ulke .lkesi
2-Tarifeler Yoluyla Koruma .lkesi
3-Ulusal .fllem .lkesi
4-Gumruk Vergilerinin .ndirilerek Konsolide Edilmesi .lkesi.
GATT Doneminde Yap.lan Tarife .ndirim Goruflmeleri: GATT kapsam.nda yap.lan tarife indirim turlar.na Cok Tarafl. Ticaret Goruflmeleri di.er bir deyiflle Ticaret Turu denir.GATT.n kuruluflundan bu yana ticaret turlar. onemli geliflme gostermifltir. Bu turlarda GATT hükümlerine ayk›r› k›s›tlama önlemlerinin al›nmas›n›n durdurulmas› standstill, bu önlemlerin kald›r›lmas› ise rollback olarak isimlendirilir. GATTla taraf ulkeler aras.nda yap.lan gumruk tarife indirim turlar.;
1-Cenevre Turu
2-Annecy Turu
3-Torquay Turu
4-Cenevre Turu
5-Dillion Turu
6-Kennedy Turu
7-Tokyo Turu
8-Uruguay Turu.
WTO ve GATT aras.ndaki farkl.l.klar: GATT, herhangi bir kurumsal yap.s. olmayan ve kuruluflundaki amac. 40.y.l.nda WTOyu kurmak olan ve bu amacla ceflitli kurallar. iceren cok tarafl. bir anlaflmad.r.
. GATT gecici olarak oluflturulmufltur. 50 y.la yak.n bir faaliyetten sonra Genel Anlaflmaya taraf olan ulkeler GATTy surekli bir anlaflmaya cevirmek istemi?lerdir. GATT kurallar. sadece mal ticaretini, WTO mal ticaretinin yan.nda, hizmetler ticareti ile ticari nitelikteki fikri mulkiyet haklar.n. da kapsamaktad.r.
. GATT anlaflmas. cok tarafl. iken 80lerde yeni anlaflmalarla selektif bir yap.ya donmufltur. . . WTOyu oluflturan anlaflmalar.n tamam. cok tarafl.d.r ve taahhutler uyeleri ba.lamaktad.r.
. WTO, GATTyn anla?mazl.k cozumunden h.zl. cal.?an, otomatik mekanizmalara sahiptir.
Hizmet Ticareti Genel Anlaflmas.(GATS): 86-94 y.llar.nda yap.lan Uruguay Goruflme Turunda GATTa dahil edilmifl ve 95 tarihinde resmi olarak faaliyete gecirilen WTO bunyesine aktar.lm.fl olan hizmet ticaretini duzenleyen ilk cok tarafl. anlaflmad.r. Yürürlükte kaldy?y dönemde ticari ili?kilerde rekabeti bozan ve ticareti kysytlayan engellerin görü?ülerek kaldyryldy?y tek uluslararasy örgüttür. GATS kapsam.nda hizmetler sektoru;
1. Mesleki hizmetleri
2. .letiflim hizmetleri
3. .nflaat ve ilgili muhendislik hizmetleri
4. Da..t.m hizmetleri
5. E.itim hizmetleri
6. Cevre hizmetleri
7. Finansal hizmetler
8. Sa.l.kla ilgili ve sosyal hizmetler
9. Turizm ve seyahatle ilgili hizmetleri
10. E.lence, kultur ve spor hizmetleri
11. Tafl.mac.l.k hizmetleri
12. Baflka yere dahil olmayan di.er hizmetler.
Buna gore WTO uyesi ulkeler taahhut listelerini bildirerek GATS kapsam.nda cok tarafl. ticaret muzakereleri yurutmektedir.
Ticaretle Ba.lant.l. Fikri Mulkiyet Haklar. Anlaflmas.(TRIPS): Uruguay Turu Nihai Senedinin kabul edilmesiyle birlikte 95 tarihinde o zamana kadar uluslararas.nda duzenlenmeyen fikri ve s.nai mulkiyet haklar.n. koruyan TRIBS yururlu.e girmifltir. TRIPS Anlaflmas., ulkeler aras.ndaki ic duzenleme farkl.l.klar.n. gidermeyi, kapsam, koruma suresi, tan.nan haklar ve flekil yonunden hakk.n kazan.lmas.nda ortak normlar. ve asgari standartlar. sa.lamay. amaclam.flt.r. TRIPS, ne tur markalar.n korunaca..n. bunun yan. s.ra ticari tasar.mlar.nda hizmet markalar. oldu.unu ve bu markalar.n sahiplerine verilecek haklar.n ne olaca..n. tan.mlam.flt.r. TRIPS Anlaflmas., GATT ve GATS ile birlikte WTO hukuk sistemi icinde (uc sutunlu bir mekanizma) sacaya.. oluflturmaktad.r.
Doha Kalk.nma Gundemi: BM Biny.l Hedefleri ile uyumlu olarak ozellikle En Az Geliflmifl Ulkelerin ve Geliflme Yolundaki Ulkelerin kalk.nma cabalar.na destek olabilecek bir surec olarak bafllam.flt.r. 2001 y.l.nda Dohada duzenlenen 4.Bakanlar Konferans. ile bafllat.lan cok tarafl. Ticaret muzakereleridir. Dunya ticaretinin liberallefltirilmesine ivme kazand.rmas. umulan Doha Turu goruflmeleri umulan. verememifltir.
Marshall Yard.m. ve Avrupa Ekonomik .flbirli.i Orgutu(OEEC)nün Kuruluflu: 2.Dunya Sava?.n.n sona ermesiyle birlikte, Sava?tan tahrip olarak c.km.? Avrupan.n yeniden imar. konusunda ABD, rusya, .ngiltere ve Fransa aras.nda 47 y.l.nda Moskovada bir dizi goruflmeler yap.lm.flt.r. 48de Baflkan Truman, Ekonomik .flbirli.i Yasas.n. onaylanm.flt.r. Marshall, 47-49 y.llar.nda Sovyet yay.lmac.l...n. durdurmay. amaclayan diplomatik stratejisini haz.rlam.flt.r. 53 Nobel Bar.fl Odulu sahibidir.
Avrupa Ekonomik .flbirli.i Orgutun(OEEC)den Ekonomik .flbirli.i ve Kalk.nma Orgutune(OECD): OECD, 61 y.l.nda OEECnin yerine gecerek tum bat.l. sanayileflmifl ulkeleri bir cat. alt.nda toplayan uluslararas. iflbirli.i kurulufluna donuflmufltur. Ekonomik forumdur. En yüksek karar organy Konseydir. 58 y.l.nda OEECnin bir k.s.m uyelerinin Avrupada AETyi kurmalar., OEEC uyeleri aras.nda ayr.cal.kl. bir durumun ortaya c.kmas.na yol acm.flt.r. 50li y.llar. n sonlar.na do.ru dunya ekonomisi yeni sorunlar ile yuz yuze gelmifl, geliflme yolunda olan ulkelerin ekonomik kalk.nma sorunlar. dunya cap.nda onem kazanmaya bafllam.flt.r. Gelecekteki iflbirli.inin belirlenmesi amac.yla 13 ulke ve AT Komisyonunun kat.lmas.yla 59da Ozel Ekonomik Komite toplanm.flt.r. Komite icinde Dortler Grubu ad.yla bilinen bir cal.flma grubu kurulmufl OECDyi kuran Anlaflma, 60 tarihinde Pariste imzalanm.fl, 61de yururlu.e girmifltir. OECDnin kurulmas.yla birlikte, OEECnin isminde yer alan Avrupa kelimesi c.kar.lm.fl, bunun yerine kalk.nma kelimesi eklenmifltir. Paris Anlaflmas.n.n ilk maddesi, ekonomik kalk.nman.n sadece uyeleri ac.s.ndan de.il, dunya ekonomisi ve uye olmayan ulkeler bak.m.ndan da gerceklefltirilmesinin zorunlulu.una de.inmifltir. OECDnin kurucu uyeleri, OEECnin 18 Avrupal. uyesi ile Kanada ve ABDdir. OECD Amaçlary;
1-ekonomik buyume, mali istikrar, ticaret ve yat.r.m, teknoloji, yenilik, giriflimcilik ve kalk.nma alanlar.nda iflbirli.i yoluyla refah.n sa.lanmasy
2-yoksullukla mucadele konular.nda hukumetlere yard.mc. olmaktad.r
3-Ekonomik ve sosyal geliflme ile cevrenin korunmas. aras.ndaki denge gozetilmektedir
4-Herkes icin ifl imkan. yarat.lmas. ve sosyal eflitlik ile etkin ve sa.l.kl. bir yonetiminin gerceklefltirilmesi.
34 OECD uyesinden 31i 2010 y.l. Dunya Bankas. s.n.fland.rmas.na gore yuksek gelir grubundand.r. Bu gruba dahil olmayan uye ulkeler Turkiye, Meksika ve ?ilidir.
-IMF ve Dünya bankasy bretton woods ikizleridir.
-BM para ve finans konferansy 44de gerçekle?mi?tir.
-Türkiye IMFye 47de katylmy?tyr.
-GATT 47de imzalanmy? sonra yerine Dünya ticaret örgütü kurulmu?tur.
-Ylk çok tarafly ticaret görü?meleri cenevrede yapylmy?tyr.
-ABD OEECnin kurucu üyesi de?ildir.
-IMF ve Dünya bankasynyn merkezi Washingtondur.
-IMFnin günlük i?lerini Ycra Direktörleri Kurulu yürütür.
-IDA ve Dunya Bankas.n.n kredi kaynaklar. farkl.d.r.
turmaktadyr5
Avrupa Konseyi(AK), Avrupa Guvenlik ve i?birli?i Te?kilaty(AGYT): AK ve AGYT Avrupan.n en geni? kat.l.ml. iki orgutudur. Avrupada demokrasinin geli?mesinden insan ve az.nl.k haklar.n.n korunmas.na kadar geni? kapsaml. bir faaliyet alan.na sahiptir.
Avrupa Konseyi(49): 47 uye ulkesiyle Avrupan.n en geni? kat.l.ml. orgutlerinden biridir. Merkezi Strazburgda olan orgutun temel amac. Avrupa .nsan Haklar. Sozleflmesini ve bireylerin korunmas.na dair benzer belgeleri temel alarak Avrupa cap.nda ortak demokratik ilkelerin geli?mesini sa.lamakt.r. AK antla?malar.; Avrupa Sosyal ?art., Avrupa .nsan Haklar. Sozle?mesi, i?kencenin ve .nsanl.k Dy?y veya Onur K.r.c. Muamele ve Cezan.n Onlenmesi Sozleflmesi Yolsuzlu.a Karfl. Ceza Hukuku Sozleflmesi
AKnyn Tarihcesi: Belcika, Danimarka, Fransa, .rlanda, .talya, Luksemburg, Hollanda, Norvec, .svec ve Britanya Londra Antlaflmas.na imza atarak AK kurdular. 50de Turkiye, Yunanistan ve .zlanda uye olmufllard.r.
Avrupa Konseyi Kurumlar.
1-Bakanlar Komitesi: karar organ.d.r. uye ulkelerin Dy?i?leri Bakanlar.ndan veya onlar.n Strazburgdaki temsilcilerinden olu?ur. A.HM kararlar.n.n icras.n. takipten sorumludur. yeni uyelerin kabulune karar verir. üye ulkelere yonelik tavsiye kararlar. alma yetkiside Bakanlar Komitesine aittir. AK GSnin haz.rlad... taslak butceyi onaylayan Bakanlar Komitesidir. AKde gozlemci 5 ulke Vatikan, ABD, Kanada, Japonya, Meksika. AK, 27 uyeye sahip ABden ayr. bir orguttur. .lke olarak Akya kat.lmayan hicbir ulke ABye kat.lmam.flt.r.
2-Parlamenter Asamble(PA): 5 siyasi grup bulunmaktad.r. Sosyalist Grup, Avrupa Halklar.n.n Partisi, Avrupa .cin Liberallerin ve Demokratlar.n .ttifak., Avrupal. Demokrat Grubu ve Birleflik Avrupa Soludur. yasama yetkisi yoktur. Bir dany?ma meclisi niteli.i gosterir. A.HM yarg.clar.n. ve .nsan Haklar. Komiserini secme yetkisi PAdadyr. AK GS ve Yard.mc.s. ile PA GSni secme yetkisinede sahiptir. surekli olarak yukumluluklerini aksatan devletin ulusal delegasyonunu onaylamama ve geri cevirme yetkisine sahiptir
3-Yerel ve Bolgesel Yonetimler Kongresi
AiHM(59): Strazburgda kurulmu?tur. A.HSnin imzac. devletleri, bu uluslararas. antlaflmayla birlikte sadece kendi vatandafllar.n.n de.il, kendi yarg. alan. icindeki herkesin siyasi ve medeni haklar.n. korumakla yukumludur. yaflama hakk., ozgurluk ve guvenlik hakk., adil yarg.lanma hakk., cezalar.n yasall..., ozel hayat.n ve aile hayat.n.n korunmas., duflunce, vicdan ve din ozgurlu.u, ifade ozgurlu.u, dernek kurma ve toplanma ozgurlu.u, evlenme hakk.. A.HMye bireyler ve devletler ba?vurusunda bulunabilir. AK uyesi ve A.HSyi onaylamy? devlete karfl. yap.labilir. A.HMye ancak, uluslararas. hukukun genel olarak kabul edilen ilkeleri uyar. nca ic hukuk yollar.n.n tuketilmesinden sonra ve ic hukuktaki kesin karar tarihinden itibaren alt. ayl.k bir sure icinde baflvurulabilir. Baflvurunun konu bak.m.ndan Sozleflme veya Protokollerinin hukumleriyle ba?daflmamas., dayanaktan ac.kca yoksun veya bireysel baflvuru hakk.n.n kotuye kullan.lmas. niteli.inde olmas. Halinde baflvuru kabul edilmeyecektir. Uyelik kriteri olarak A.HSfnin imzalan.p onaylanmas.n. AB belirlemi?tir.
Avrupa Konseyi .nsan Haklar. Komiseri(99): AKye ba.l. ba..ms.z kurulmufltur. Temel amac. AK uyesi devletlerin insan haklar.na sayg.s.n. ve insan haklar.na fark.ndal...n. gelifltirmektir.
Avrupa Konseyi Uluslararas. Sivil Toplum Orgutleri Konferans.: Bu Konferans arac.l...yla Avrupa Konseyi sivil toplumu hukumetler aras. eylemlere dahil edebilmekte parlamento uyeleri ile yerel ve bolgesel iktidarlar.n sivil toplumla iliflkilerini desteklemektedir.
Venedik Komisyonu: AKnyn anayasal konularla ilgili dany?ma organ.d.r. uyelerin anayasa haz.rlama sureclerine, secimler ve referandumlar duzenlemesine yard.m eder; anayasa mahkemeleri ve ombudsmanlarla iflbirli.ine gider ve kendi alan.na dair uluslararas. cal.flmalar yapar, seminerler duzenler ve raporlar yay.mlar.
Ak .zleme Mekanizmas.: i?kencenin Onlenmesi, Sosyal Haklar Komitesi, AK Yolsuzlu.a Kar?y Devletler Grubu, Ulusal Az.nl.klar.n Korunmas., Irkçyly?a ve Ho?gorusuzlu.e Kar?y AK, .nsan Ticaretine Kar?y Uzmanlar Grubu, Terorizmin Finansmas. ve Kara Para Aklanmas.yla Mucadele Tedbirlerinin De.erlendirilmesi Komitesi
AK ve Turkiye: AKya 50de kat.lm.flt.r. AK PAda 12 asil, 12 yedek uyeyle temsil edilmektedir. A.HMye bireysel ba?vuru hakk. 87de tan.nm.?t.r. antla?malar aras.nda Ulusal Az.nl.klar.n Korunmas. Cerceve Sozle?mesi ile Avrupa Bolgesel veya Az.nl.k Dilleri ?art.da vard.r. Turkiyenin ABye adayl.k sureciyle birlikte yapt... mevzuat de?i?ikliklerinin yaratt... olumlu havaya ra.men insan ve az.nl.k haklar.n.n hala Turkiye ile AK aras.ndaki en gergin konuyu oluflturdu.unu soylemek mumkundur.
AGIT(94): Avrupa-Atlantik bolgesinin Vancouverdan Vladivostoka kadar uzanan geni? co.rafyas.n.n en genifl kat.l.ml. uluslararas. orgutu AGiTtir. 2010 itibar.yla 56 uye ulkenin yer ald... orgut, 73te yola AGiK olarak c.kmy?tyr. uluslararas. orgutlerden ay.ran en onemli ozelli.i, bir orgutun devletlerden ayr. varolu?unu temellendiren en onemli belge olan kurucu bir antla?maya sahip olmamas., dolay.s.yla klasik bir uluslararas. orgut portresi cizmemesidir. Paris ?arty, AGYKin soguk savas sonrasy yönünü çizen temel belgedir.
Helsinki Nihai Senedi(HNS)(75)
35 devletin aras.ndaki iliflkilere rehberlik edecek bir .lkeler Bildirisi icermektedir:
1. Egemen eflitlik ve egemenli.e sayg.
2. Kuvvet kullanmaktan veya kuvvet kullanma tehdidinden kac.nma
3. S.n.rlar.n ihlal edilmezli.i
4. Ulke butunlu.unun korunmas.
5. Anlaflmazl.klar.n bar.flc.l yollardan cozumu
6. .cifllerine kar.flmama
7. Du?unce, din, ve vicdan ozgurluklerinide kapsamak uzere insan haklar. ve temel ozgurluklere sayg.
8. Halklar.n eflitli.i ve kendi kaderlerini tayin hakk.ndan yararlanmas.
9. Devletler aras.nda iflbirli.i
10. Uluslararas. hukuktan do.an yukumluluklerin iyi niyetle yerine getirilmesi
Bu 10 ilke dy?ynda Helsinki Nihai Senedi 3 Sepet ad. verilen uc ayr. Boyuta sahiptir.
1-Siyasi ve Askeri Boyut
2-Ekonomi, Bilim, Teknoloji ve Cevre Alanlar.nda .flbirli.i Boyutu: Kat.l.mc. devletler aras.ndaki ticaretin gelifltirilmesi, sanayide iflbirli.ine gidilmesi ve ortak c.kara yonelik projeler uretilmesi, bilim ve teknolojide iflbirli.i ile ortak cevre sorunlar.na e.ilinmesi
3-.nsani Boyut: Halklar aras.ndaki temas.n geli?tirilmesi, s.n.r de?i?likleri nedeniyle bolunen ailelerin birle?tirilmesi, farkl. devletlerin vatanda?lar.n.n evliliklerinin kolayla?tyrylmas., devletler aras.ndaki seyahatlere dair onlemlerin esnekle?tirilmesi, Devletlerin ve vatanda?lar.n.n kar?ylykly olarak birbirlerinin kulturlerinden haberdar olmalar.n.n sa.lanmas. ve E.itim alan.nda de?i?im ve i?birli.i de bu sepetin one c.kan konular.ndan biridir.
AGYKten AGYTe: HNSile II.Dunya Sava?y sonras.nda Avrupada olu?an s.n.rlar.n ihlal edilmezli.i kabul edilmi? ve bu s.n.rlar.n me?ruiyeti tan.nm.?t.r. 94te gerceklefltirilen Budape?te Zirvesinde orgutun ad.n.n de?i?mesine yonelik al.nan kararla birlikte bu yeni kurumsalla?ma sureci tamamlanacaktyr.
AG.Tin Yap.s. ve Faaliyetleri: AG.T bolgesine olan yak.nl.klar. ve kulturel, ekonomik, tarihi ve siyasi iliflkileri nedeniyle baz. Akdeniz Ulkeleri (M.s.r, Fas, Tunus, Urdun, Cezayir ve .srail) ile Japonya, Kore Cumhuriyeti ve Tayland orgute uye olmamakla beraber, .flbirli.i Ortaklar. ad. alt.nda AG.T icinde ozel bir statuye sahiptirler.
Muzakere ve Karar-Alma Organlar.:
1-Zirveler: Kat.lan devletlerin devlet ve hukumet baflkanlar.n.n periyodik toplant.lar.d.r. Helsinki, Paris, Helsinki, Budape?te, Lizbon, ‹stanbul ve Astana.
2-Bakanlar Konseyi: Kat.lan devletlerin D.fliflleri Bakanlar.ndan oluflur.
3-Daimi Konsey: Siyasi dan.flma organ.d.r.
4-Guvenlik .flbirli.i Forumu: Silahlar.n kontrolu, silahs.zlanma ve guvenlik art.r.c. onlemler.
Operasyonel Yap. ve Kurumlar
1-Donem Baflkanl...
2-AG.T Genel Sekreteri ve AG.T Sekretaryas.: AG.Tfin en yuksek idari sorumlusudur.
3-Troykas.: ifllevi donem baflkanl...na tavsiyelerde bulunmakla s.n.rl.d.r. AG.Tfin gecmiflini, bugununu ve gelece.ini temsil eder.
4-Parlamenter Asamblesi: amac. kat.l.mc. devletlerin parlamentolar. aras.ndaki diyalogu etkin hale getirmektir.
5-Demokratik Kurumlar ve .nsan Haklar. Ofisi: AG.Tin insani boyuta yonelik ilgisinin en ac.k temsilcisidir. Faaliyet alanlary Ulusal insan haklar. kurumlar.n.n geli?tirilmesi, Ayr.mc.l...n onlenmesine yonelik cal.?malar yap.lmas., Sivil toplumun geli?iminin desteklenmesi, Secim gozlemcili.i yap.lmas.
6-Ulusal Az.nl.klar Yuksek Komiserli.i(92): merkez Laheydedir. Yuksek Komiserin ac.k caty?maya donu?mu? gerilimlere mudahalesi soz konusu de.ildir.
7-Medya Ozgurlu.u Temsilcisi(96): Ylk Temsilcisi 97de atanmy?t.r. Merkezi Viyanadad.r.
6
Bölgesel Ekonomik bütünle?meler: Co.rafi yak.nl.k, ekonomik, siyasal ve hatta askeri konularda yak.n iflbirli.i icinde olmak, ekonomik ve siyasal sistemlerin benzer olmas., yak.n tarihsel, sosyal ve kulturel ba.lar.n bulunmas., benzer ve ayn. zamanda rekabet edebilecek ekonomilere sahip olmak,
Latin Amerikan Entegrasyon Birli?i(ALADY)(81): Arjantin, Bolivya, Brezilya, ?ili, Kolombiya, Ekvator, Meksika, Paraguay, Peru, Uruguay ve Venezueladan olu?an 11 uyeli ALADI Montevideo Anla?mas. ile kuruldu. Kurulu? amac. 11 uye aras.nda ekonomik i?birli.inin sa.lanmas.d.r. ALADI, Latin Amerikada bir ortak pazar olu?turulmas.n. amaclayan ve 60da kurulan LAFTAnyn yerini almy?tyr. ALADI, uye ulkelere ticaret, tarifeler ve teknolojik i?birli.i alanlar.nda hareket serbestisi tanymy? aralar.nda k.smi anla?malar imzalayabilmelerine olanak sa?lamy?tyr. MERCOSUR, ALADInin baz. uyeleri aras.nda bu olanaktan yararlan.larak kurulmu? ayr. bir butunle?me giri?imidir. uye ulkelerle, uye olmayan ulkeler aras.nda, orgutun di.er ulkelerine imtiyazlar verilmeksizin antla?malar yap.labilmesinide mumkun kylmy?tyr. ALADInin LAFTAdan bir di.er farky, uye ulkelerin geli?mi?lik duzeylerine gore, a?amal. olarak butunle?meye kat.lmalar.na olanak tan.mas.d.r ALADIyi kuran antla?ma, oldukca esnek bir bicimde, kat.lmak isteyen ulkelere kat. kurallar koymadan orgute uyelik olana.. sa.lam.flt.r. Kurumsal yap.s. da LAFTAdan farkl.d.r. ALADInin dort temel organ., D.fliflleri Bakanlar. Konseyi, De.erlendirme ve Uyum Konferans., Temsilciler Komitesi ve GS. Bolgesel Tarife Tercihi üye ulkelerin birbirlerine uye olmayanlara uygulad.klar. gumruk indirimlerini uygulamaktad.rlar. indirim, ayn. kategorideki ulkeler icin %20dir. Brezilya, Arjantin ve Meksika cok geli?mi?; ?ili, Kolombiya, Peru, Uruguay ve Venezuella orta geli?mi?; Bolivya, Ekvator ve Paraguay ise az geli?mi? synyflandyrylmy?tyr. And Ulkeleri; Venezuela, Kolombiya, Ekvator, Peru, Bolivya, Arjantin ve ?ili ulkelerinden olu?ur.
Güney Ortak Pazary(MERCOSUR): AB ve NAFTAdan sonra dunyan.n 3. buyuk ortak pazar. olarak kabul edilen MERCOSUR, ABden etkilenilerek tasarlandy?yny gosteren hedefleri; Butunle?me icinde ortak bir kimlik kart. kullan.lmas., vize ayr.cal.klar., cat.?ma cozumu mekanizmalar. ve orgut icinde mal, sermaye ve insan hareketlili.inin tam bir serbestliye ula?tyrylmasy. belli ba?ly kurumlary, politikalar. saptayan Ortak Pazar Konseyi ve uygulama- uye ulkelerin politikalara uyup uymad...n. izleyen Ortak Pazar Grubu.
Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anla?masy(NAFTA)(94): 57de imzalanan Roma anla?masy ile dunyan.n en buyuk ekonomik i?birli.i alanlar.ndan biridir. NAFTA, taraf 3 ulke ABD, Kanada ve Meksika aras.nda belirli mallar.n ve hizmetlerin serbest dola?.m.n.n sa.lanmas. amac.yla tarife ve tarife d.?y duzenlemelerin 15 y.l icerisinde ortadan kald.r.lmas.na dayanan bir anla?mad.r NAFTA bir gumruk birli.i duzenlemeside getirmemektedir. Taraf ulkeler 3. ulkelere kar?. kendi belirledikleri gumruk tarifelerini uygulamakta serbesttir. AB orne.inde oldu.u gibi sermaye ve mallar.n tamamen serbest dola?.m.da soz konusu de.ildir. Anla?ma cok gev?ek bir ekonomik entegrasyon modeline dayand...ndan, do.al olarak uluslarustu hicbir kurum yada mekanizmada olu?turulmam.?t.r. kurumsal organlary;
1-Serbest Ticaret Komisyonu: temel gorevleri antla?man.n uygulanmas.n. denetlemek, taraf devletler aras.nda c.kabilecek anla?mazl.klar. cozmek, kurulabilecek komiteleri ve cal.?ma gruplar.n. idare etmek ve anla?man.n uygulanmas.yla ilgili etkide bulunabilecek di.er hususlar. gozden gecirmektir.
2-Sekreterya
Avrupa Serbest Ticaret Birli?i(EFTA)(60): Stockholmde imzaland.. AETyi kuran Roma Antla?mas.nda kurucu ulkeler di.er Avrupa ulkelerinede ça?ryda bulunarak toplulu?a kat.lmalaryny istediler. Kurucu üyeleri .ngiltere , Avusturya, Danimarka, Finlandiya, .svec, .svicre, Norvec ve Portekizdir. amaclary; tam istihdam.n sa.lanmas., hayat seviyesinin yukseltilmesi, ekonomik istikrar.n korunmas., dunya ticaretinin geli?mesine katk.da bulunmak ve ulkeler aras. ticarette adil rekabetin sa.lanmas. ve uye ulkelerde uretilen ham madde arz.n.n dengelenmesi. Avrupa ekonomik alan. yaratma yonundeki goru?melerin, 94te imzalanan Avrupa Ekonomik Alan. Antla?mas.yla EFTA uyelerinin AB uyesi olmadan AB Tek Pazaryndan yararlanmalar.n. sa.lamaktad.r. .ngiltere ve Danimarka EFTAdan ayr.larak, 73te AET uyesi olmu?tur. temel hedefleri;
1-Eme.in serbest dolafl.m.
2- Avrupa Merkez Bankas.n.n kurulmas.
3- Hizmet ve sermaye hareketlili.inin sa.lanmas.
4- 3.ulkelere tek bir politika izlenmesi
temel organlar.;
1-Konsey: Stockholm Konvansiyonunun uygulanmas.n. gozetmek, sorunlar.n cozumunu sa.lamak ve di.er ulkeler ve uluslararas. kurulu?larla ili?kilerin yurutulmesidir.
2-Parlamenterler Komitesi uye ulke halklar.n.n orgutle do.rudan ba? kurabilmesini sa.lamak.
3-Dany?ma Komitesi: Uye ulkelerin i?çi ve i?veren sendikalar.n.n temsil edildi.i sosyal bir forum i?levini gormektedir.
4-Sekreterya: aktivitelerini koordine etmek ve orgutun tum kaynaklar.n.n kullan.m.ndan sorumludur.
5-Gozetim Otoritesi: ki?ilerin ve piyasada yer alan tum kesimlerin haklar.n. kullan.rken kar?y kar?yya kalabilecekleri ihlalleri engellemeyi amaclamaktad.r.
6-Mahkeme
Güneydo¤u Asya Uluslar Birli¤i (ASEAN)(67): Vietnam Sava?yla komünist geni?lemeye kar?› Filipinler, Malezya, Tayland, Endonezya ve Singapur taraf›ndan kurulan örgüttür.
Asya-Pasifik Ekonomik Y?birli?i Örgütü(APEC): kurucu uyeleri; Avustralya, Brunei, Kanada, Endonezya, Japonya, Guney Kore, Malezya, Yeni Zelanda, Filipinler, Singapur, Tayland ve ABD idi. Orgutun kurulu?u 89a kadar gitsede, temel hedeflerinin ne olaca..n.n belirlenmesi 94ü bulmu?tur. Bu durum orgutun esnek, oyda?maya dayal., ulusal yetkilerin devrinden cok uluslararas. anla?malar sistemine dayal. i?birli.i fikrini esas alan, burokratikle?meden kac.nan yap.s.yla ilgilidir. Bogor kentinde yapylan toplantyda temel hedefler ?unlard.r;
1-Ticaretin ve yat.r.m.n serbestle?tirilmesi,
2-ktisadi ve ticari faaliyetlerin kolayla?t.r.lmas.,
3-Ekonomik ve teknik iflbirli.i.
Orgutun ust duzey komiteleri flunlard.r;
1-Ticaret ve Yat.r.m Komitesi
2-Ekonomik Komite: uye ulkeler aras.ndaki serbest ticareti ve yat.r.mlar. engelleyen olgular.n kald.r.lmas..
3-Ust Duzey Yetkililer Ekonomik ve Teknik .flbirli.i .cra Komitesi:
4-Butce ve Yonetim Komitesi:
Osaka Eylem Ajandasy: Gumrukler, gumruk dy?y k.s.tlamalar, hizmetler, yat.r.m, standartlary, uyum, gumruk mevzuatlar., fikri haklar, rekabet politikas., kamu al.mlar., piyasa duzenleme ve duzenleyici kurallar.n.n gozden gecirilmesi, Dunya Ticaret Orgutu yukumlulukleri, anla?mazl.klar.n uyu?turulmas., i? adamlar.n.n hareketlili.i, bilgi toplama ve analiz.
Avrasya Ekonomik Toplulu?u(EurASEC): Kazakistan, K.rg.zistan, Tacikistan ve Belarus, Rusya ve Özbekistan kurucu ülkelerdir. Moldova, Ukrayna ve Ermenistan orgute gozlemci statusunde uyedirler. orgutsel yap.s.;
1-Devletleraras. Konsul: devlet ve hukumet baflkanlar.nca oluflturulan Konsul, orgutun en yuksek karar organ.d.r. temel fonksiyonlar.;
. Uye devletlerin genel c.karlar.yla ve toplulukla ilgili temel konularda karar almak,
. Strateji belirlemek, entegrasyonla ilgili konular. de.erlendirmek ve toplulu.un hedefleri ve amaclar.n. gerceklefltirmek icin karar vermek.
2-Entegrasyon Komitesi: orgutun idari organ.d.r. Komitenin en onemli gorevleri;
. Orgut organlar. aras.nda iflbirli.ini sa.lamak,
. toplant. gundemiyle ilgili oneriler, karar taslaklar. ve belgeleri haz.rlamak,
. Orgut butcesini haz.rlanmas., ilgili oneriler yapmak ve butcenin icras.n. takip etmek,
. Konsul taraf.ndan al.nan kararlar.n uygulanmas.n. takip etmek,
. Orgutun sektorel iflbirli.i kurumlar.n.n aktivitelerine dan.flmanl.k yapmak.
. Orgutun duzenli ve etkili bir bicimde cal.flmas.n. sa.lamak,
. Uye ulkeler aras.nda iflbirli.ini guclendirmek ve entegrasyonu derinlefltirmek icin taraflar aras.nda uyumu sa.lamak,
. Orgut ile uye devletlerin ilgili kurumlar. ve orgutleri aras.nda karfl.l.kl. etkileflimi sa.lamak.
3-Sekreterya: Genel Sekreter Orgutun en yuksek dereceli yoneticisidir
4-Parlamentolararas. Asamble:
5-Topluluk Mahkemesi: hayatiyet bulamayan bir organ. durumundad.r.
Körfez Y?birli?i Konseyi(KYK)(81): Abu Dabide kuruldu. Uyeleri BAE, Bahreyn, Suudi Arabistan Krall..., Umman Sultanl..., Katar ve Kuveytdir. Amaclary;
1-uye devlet aras.nda, tum alanlarda koordinasyon ve butunleflmenin sa.lanmas.
2-uye devletlerin vatandafllar. aras.nda iflbirli.i, iliflki ve ba.lar.n guclendirilmesi
3-ekonomi, finans, ticaret, gumruk uygulamalar.
4-turizm, yonetim gibi alanlarda benzer ve uyumlu duzenlemeler oluflturulmas.
5-endustri, madencilik, tar.m, su ve hayvan kaynaklar. gibi alanlarda bilimsel ve teknolojik ilerlemenin desteklenmesi
6-bilimsel araflt.rma merkezlerinin, ortak giriflimlerin kurulmas. ve ozel sektordede iflbirli.inin sa.lanmas.
temel organlary;
1-Yüksek Konsey: karar alma organ›d›r. üye ülkelerin devlet ba?kanlar›ndan olu?ur. ba?kanl›¤› her y›l, alfabetik s›raya göre dönü?ümlü olarak yürütülür. Y›lda bir kez düzenli olarak toplan›r. GCC’nin temel politikalar›n› belirler, alt birimlerce haz›rlanan raporlar› ve önerileri inceleyerek kararlar al›r, Genel Sekreteri atar.
2-Dany?ma Konseyi: her üye ülkeden seçilen be? uzmandan olu?ur ve amaçlara uygun olarak Konsey taraf›ndan belirlenen konularda çal›flmalar yapar.
3-Bakanlar Konseyi: Üye ülkelerin d›fliflleri bakanlar›ndan oluflan Bakanlar Konseyi, örgütün amaçlar› do¤rultusunda projeler ve öneriler haz›rlar.
4-Genel Sekreterlik: Yüksek Konsey taraf›ndan atan›r ve örgütün yürütme organ›d›r.
5-Anlaflmazl›klar›n Çözümü Komisyonu: Örgütün üyeler aras›ndaki anlaflmazl›klar› çözmek.
En cok ihracat yapt.klar. ulkeler Japonya, Kore, Cin, Singapur ve Tayland iken ithalat ortaklar.n.n bafl.nda AB ve ABD gelmektedir.
Afrika Birli?i Örgütü: amaclar;
1-somurgelefltirme ve .rk ayr.mc.l...n.n kalan izlerinin silinmesi
2-Afrika devletleri aras.nda birlik ve dayan.flman.n desteklenmesi
3-kalk.nma icin iflbirli.inin koordine edilmesi ve yo.unlaflt.r.lmas.
4-uye ulkelerin ulkesel butunluk ve egemenliklerinin korunmas.
5-Birleflmifl Milletler cercevesinde uluslararas. iflbirli.inin gelifltirilmesi.
Organlary;
1-Genel Kurul(en yüksek)
2-Bakanlar Konseyi
3-Komisyon,
4-Surekli Temsilciler Komitesi
5-Bar.fl ve Guvenlik Konseyi
6-Pan-Afrika Parlamentosu,
7-Ekonomik, Sosyal ve Kulturel Konsey,
8-Adalet Divan.
9-Ozel Teknik Komite.
7
Sui Generis Örgütler
1-Ba..ms.z Devletler Toplulu.u
2-fiangay .flbirli.i Orgutu
3-islam .flbirli.i Orgutu
4-Arap Ligi
BA.IMSIZ DEVLETLER TOPLULU.U: amaclary;
. Siyasal, ekonomik, ekolojik, insani, kulturel ve di.er alanlarda iflbirli.i,
. Ortak ekonomik alan, devletleraras.nda iflbirli.i ve butunleflme cercevesinde uye devletlerin dengeli ekonomik ve toplumsal kalk.nmas.n. sa.lamak,
. Uluslararas. hukukca benimsenmifl evrensel ilke ve normlarla AG.K belgeleriyle uyumlu bicimde insan haklar. ve ozgurluklerinin sa.lanmas.,
. Uluslararas. bar.fl ve guvenli.in sa.lanmas.nda uye devletler aras.nda iflbirli.i,
. Silahlanma ve askeri harcamalar.n azalt.lmas., nukleer ve di.er kitle imha silahlar.n.n ortadan kald.r.lmas. ve evrensel/kapsaml. bir silahs.zlanma icin etkin onlemlerin al.nmas.,
. Uye devlet vatandafllar.n.n iletiflim ve dolafl.m ozgurluklerinin sa.lanmas.,
. Di.er hukuksal alanlarda karfl.l.kl. hukuki yard.m ve iflbirli.inin sa.lanmas.,
. Uye devletler aras.nda anlaflmazl.k ve cat.flmalar.n bar.flc.l yontemlerle cozumu.
Toplulu.un temel organlar.;
1-Devlet Baflkanlar. Konseyi
2-Hukumet Baflkanlar. Konseyi
3-D.fliflleri Bakanlar. Konseyi
4-Savunma Bakanlar. Konseyi
5-S.n.r Birlikleri Komutanlar. Konseyi
,6-Parlamentolararas. Asamble
7-Ekonomi Mahkemesi
8-Yurutme Komitesi
BDT uyesi olup ulkesinde cat.?ma ya?ayan devletler Azerbaycan, Gurcistan, Moldova ve Tacikistandyr. BDTyi di.er uluslararas. orgutlerden ay.ran ozellik üye devletlerin baz. organ ve kararlara kat.lmayabilmesidir. BDT uyesiyken ayr.lan devlet Gurcistandyr.
?angay Y?birli?i Örgütü: Üye ülkeler;
1-Çin
2-Rusya
3-Kazakistan
4-Kyrgizistan
5-Tacikistan
?angay be?lisi olarak tanymlanan yapy Özbekistanyn katylymyyla ?angay i? birli?i örgütüne dönü?mü?tür. ilkelerini, karfl.l.kl. guven, karfl.l.kl. fayda, dayan.flma, kulturel farkl.l..a sayg. ve ortak bir gelece.e yonelme Ana amaclarsa karfl.l.kl. guveni ve uyeler aras. iyi iliflkileri guclendirmek; siyaset, ticaret, ekonomi, bilim ve teknoloji, kultur, e.itim, enerji, ulafl.m, turizm, cevre koruma vb. alanlarda etkin iflbirli.ini art.rmak; bolgede bar.fl, guvenlik ve istikrar. sa.lamak, korumak ve surdurmek icin ortak caba gostermek ve yeni demokratik, adil ve makul bir siyasi ve ekonomik uluslararas. duzen kurmaya yonelmek olarak ifade edilmifltir. Orgutun organlary;
1-Devlet Baflkanlar. Konseyi: en üst karar organy.
2-Hukumet Baflkanlar. Konseyi
3-D.fliflleri Bakanlar. Konseyi
4-Ulusal Koordinatorler Konseyi
5-Sekretarya
6-Bolgesel Anti-Teror Yap.s..
Mo.olistan, Hindistan, Pakistan ve iranda gozlemci statusune sahiptir. orgutun amac ve ilkelerini paylaflan ve karfl.l.kl. yarar ilkesine dayal. iliflkiler tesis etmek isteyen devlet ya da orgutolarak tan.mlanan diyalog partnerleridurumundad.r. ABDnin fiangay .flbirli.i Orgutune gozlemci uye olma baflvurusu 2005te reddedilmifltir.
Diyalog partneri: örgütün amaç ve ilkelerini paylaflan ve karfl›l›kl› yarar ilkesine dayal› iliflkiler tesis etmek isteyen devlet ya da örgüt olarak tan›mlanan. diyalog partneriolarak iliflki kurdu.u ulkeler Belarus, Sri Lanka ve Turkiyedir.
Yslam Y?birli?i Örgütü: Gozlemci uyeler Bosna Hersek, KKTC, Orta Afrika, Tayland ve Rusyad.r. islam i?birli.i Orgutunun 2012 y.l.nda 57 uyesi bulunmaktad.r. BMden sonra en fazla uyeye sahip uluslararas. kurulu?tur. 2011de Astanada toplanan Zirvede islam Konferans. Orgutu .slam i?birli.i Orgutune donu?mu?tur. amaclar.;
. Uye ulkeler aras.nda .slami dayan.flmay. gelifltirmek ve teflvik etmek,
. Ekonomik, sosyal, kulturel, bilimsel ve di.er faaliyet alanlar.nda uye ulkeler aras.nda i?birli.ini guclendirmek, uluslararas. kurulu?larda uye ulkeler aras.nda dayan.?may. sa.lamak,
. Irk ay.r.m.n.n ve somurgecili.in her fleklini ortadan kald.rmaya gayret etmek,
. Uluslararas.nda bar.fl ve guvenli.i desteklemek icin gerekli her turlu tedbiri almak,
. .slam dunyas.n.n kutsal mekanlar.n.n korunmas. amac.yla uye ulkeler aras.nda gerekli iflbirli.ini sa.lamak, Filistin halk.n.n iflgalci guclere karfl. verdi.i mucadeleye sa.lanan deste.i koordine ederek Filistin halk.n.n haklar.n.(self-determinasyon da dahil) tekrar kazanmas., topraklar.n. kurtarmas. Ve egemenli.ini tesis etmesi icin yard.mda bulunmak,
. Butun Musluman toplumlar.n onur, ba..ms.zl.k ve milli haklar.n. korumak amac.yla verdikleri mucadelelerini desteklemek,
. Cocuklara ve genclere .slam de.erlerinin o.retilmesinin yan. s.ra e.itim yoluyla kulturel, sosyal, moral ve ahlaki de.erleri guclendirmek,
. Uye ulkeler ile di.er ulkeler aras.nda iflbirli.i ve karfl.l.kl. anlay.fl. gelifltirmeye yonelik elveriflli ortam. yaratmakt.r.
temel ilkeleri; uyelerin ulkelerin eflitli.i, uyelerin birbirilerinin icifllerine kar.flmama, her ulusun kendi gelece.ini belirleme hakk.n.n kabul edilmesi, uyeler aras.nda c.kabilecek anlaflmazl.klar.n bar.flc. yollardan cozumlenmesi, uyelerin birbirilerinin toprak butunlu.une ve siyasi ba..ms.zl...na sayg. Gostermesi ve bu konuda kuvvete baflvurulmamas.
Temel Organlary;
1-.slam Zirvesi
2-D.fliflleri Bakanlar. Konferans.
3-Genel Sekreterlik
daimi komiteler;
1-Kudus Komitesi
2-Enformasyon ve Kulturel .fller Daimi Komitesi
3-Ekonomik ve Ticari .flbirli.i Daimi Komitesi(Türkiye tarafyndan yürütülmektedir)
4-Bilim ve Teknolojik .flbirli.i Daimi Komitesi
.slam Kalk.nma Bankas.: amaclar.;
. Uye ulkelerdeki kurulufllara veya verimli projelere sermaye ifltirakinde bulunmak,
. Uye ulkelerdeki kamu ve ozel sektor projelerine kredi sa.lamak,
. Uye ulkeler aras.ndaki ticaretin gelifltirilmesine yard.mc. olmak ve bu do.rultuda cal.flmalar yapmak,
. Uye ulkeler aras.nda teknik iflbirli.ini gelifltirmek ve teknik yard.m sa.lamak,
. E.itim faaliyetlerinin yan. s.ra ekonomik konularda araflt.rma yapmak ozetlenebilir.
Bankan.n uc temel organ. vard.r;
1-Guvernorler Kurulu: En yetkili organ.
2-.cra Direktorleri Kurulu: Yönetim kurulu.
3-Baflkan.
Banka Odunc Finansman., Teknik Yard.m, Leasing, Taksitli Sat.fl, Eflit Kat.l.m Kar Ortakl..., .stisna, Murabaha ve Finansman Hatt. finansman araclar.n. kullanmaktad.r.
Arap Ligi: 44te 5 Arap ulkesi .skenderiye Protokolu ile Arap Birli.ifnin temeli atm.flt.r.
temel ilkeleri;
1-uyeler ulkeler aras.ndaki sorunlar.n bar.flc. yollardan cozulmesi
2-ulkelerin egemenlik ve toprak butunlu.une sayg. gosterilmesi
3-uyeler aras.ndaki sorunlar.n cozumunde Konseye onemli gorevler verilmesi ve uye ulkelerden birine sald.r. veya sald.r. tehdidi olmas. Durumunda Konseyin karar. ile di.er uyelerin mudahalesi taahhut edilmifltir.
amaclar.;
1-Uye ulkeler aras.nda iflbirli.ini gelifltirmek
2-Uye ulkelerin ba..ms.zl.klar.n. korumak
3-Uye ulkelerin egemenliklerini korumak
4-Uye ulkelerin politikalar.n. koordine etmek
8
Hukumet D.fl. Uluslararas. Orgutler: Hukumet d.fl. uluslararas. orgutler, devletlerin/kamu gucunun kurdu.u, yuruttu.u kurumlar.n d.fl.nda ortaya c.kan uluslararas. sivil yap.lard.r.
Hükümet Dy?y Uluslararasy Örgütlerin Tanymy: BM amac ve ilkelerine uygun hareket etmesi, faaliyet alan.nda genel kabul gormufl ve temsil niteli.ini haiz olmas., merkezi ve temsilcisi bulunmas. Yani kurumsal varl.k ve sureklilik arz etmesi, devletler/hukumetler aras. bir anlaflmayla kurulmam.fl olmas. AK platformunda gecerli olacak flekilde s.ralanan olcutlere gore, kar amac. gutmeme/gonulluluk, uluslararas. yarar gutme, taraf bir devlet ic hukukuna uygun kurulma, en az iki devlette faaliyet gosterme ve taraf devletlerden birinde merkezi olma olcutlerinin karfl.lanmas. gerekmektedir. AK, bunun d.fl.nda, 2001-2002 doneminde de ceflitli resmi cal.flmalar yapm.fl ve ceflitli temel ilkelerbelirlemifltir. Bu cercevede orne.in, siyasi partilerin kapsam d.fl. oldu.u belirtilmifl, tuzel kiflili.in flart olmad... vurgulanm.fl ve faaliyetlerden elde edilen kazanc.n yine faaliyetlerde kullan.labilece.i ama uyelere da..t.lamayaca.. not edilmifltir. Hükümet dy?y örgütlerde en syk ölçütler; gonulluluk/kar amac. gutmeme ilkesi, Uluslararas.(toplumsal) yarar gutme olcutü.
Uluslararasy Af örgütü: Ynsan haklaryna saygy gösterilmesi ve bu haklaryn korunmasy konusunda çaly?an insanlaryn olu?turdu?u uluslar arasy alanda tanynan küresel hareket.
UAO, gunumuzde kendi temel misyonunu floyle s.ralamaktad.r:
. Kad.nlar.n, cocuklar.n, az.nl.klar.n ve yerel halklar.n haklar.,
. .flkenceye son verme,
. .dam cezas.n.n kald.r.lmas.,
. Fikir mahkumlar.n.n, s...nmac.lar.n ve gocmenlerin sorunlar. ve haklar.,
. Siyasi suclular.n haklar.,
. .nsan onurunun korunmas..
Orgutlenme:
1-Uluslararas. Konsey: en ust duzey yonetim organ..
2-Uluslararas. Yurutme Komitesi
3-Sekretarya: sureklili.ini ve devaml.l...n.. sa.layan kilit organ.
UAO karanl..a kufredece.ine bir mumda sen yakanlayy?yndan esinlenerek ve mevcut sorunlara, engellere ve mahkumiyetlerede dikkat cekerek dikenli telle cevrilmi? bir mum ?eklinde bir amblem benimsemi?tir.
Ulke Kural.: UAOnun kendisini benzer bircok hukumet dy?y orguttende ay.ran en onemli cal.flma ilkesi. orgut temsilcilikleri bulunduklar. ulkede hak ihlaline u.rayanlarla ilgili raporlama yapamamaktad.r.
UAOya Yonelik Ele?tiriler: Küresel yerel de?erlere dikkat edilmedi?i, batyly devletlerin müttefiklerine daha anlayy?la yakla?ty?y, ba?y?çylaryn bir kysmynyn batyly oldu?u, batyly devletlerin insan haklary ihlallerine yo?unla?masy, seçici, önyargyly, anlayy?syz oldu?u.
Ynsan Haklary Yzleme örgütü(78): Orgutunun 88de tek bir ?emsiye alt.nda toplanmas.yla olu?turulmu?tur. Her y.l .nsan Haklar. Savunucusu Odulu verir.
Ye?il Bary?(71): kuresel duzeyde cevre sorunlar.na kar?y mucadele veren en onemli hukumet dy?y uluslararas. orguttur. 72de BM .nsan ve Cevre Konferans. neticesinde imzalanmy? olan Stockholm Deklarasyonu, cevre hakk.konusunda uluslararas. duzeydeki ilk ve en onemli belgedir. Greenpeacein, cal.flmalar yuruttu.u temel konular flunlard.r:
. Okyanuslar ve yafll. ormanlar.n korunmas.,
. .klim de.iflikli.ini durdurabilmek icin fosil yak.tlar.n kademeli olarak sonland.r.lmas. ve
yenilenebilir enerjilerin teflvik edilmesi,
. Nukleer silahlanma ve nukleer kirlili.e son verilmesi,
. Zehirli kimyasallar.n ortadan kald.r.lmas.,
. Genleri ile oynanm.fl organizmalar.n do.aya b.rak.lmas.n.n onlenmesi.
Uluslararasy Kyzylhaç(1863): .talyan birli.inin sa.lanmas.yla sonuclanacak surecteki sava?lardan 1859 Solferino Muharebesine tan.k olan .svicreli i? adam. Hanry Dunantyn sava? alan.nda yaral.lar.n ve sivillerin durumu kar?.s.ndaki insanirahats.zl...yla ba?lam.?t.r. uluslararas. iliflkilerin aktorleri
I. Hukumetleraras. orgutler
II. Hukumet d.fl. orgutler
III. Devletler
IV. Bireyler
BMde dan.flmanl.k statusu elde etmek isteyen hukumet d.fl. orgutlerin sahip olmas. gereken ozellikler
1- BM amac ve ilkelerine uygun hareket etmesi
2-Faaliyet alan.nda genel kabul gormufl ve temsil niteli.ine sahip olmas.
3-Kurumsal varl.k ve sureklilik arz etmesi
4-Devletler/hukumetler aras. bir anlaflmayla kurulmam. fl olmas.
-
İyi günlür hocam adalet notlarına ihtiyacım var sitede bulamadım yardımcı olurmusunuz ? -
Helal olsun güzel çalışma olmuş.. 
Ip işlemleri
Bu mesaj IP'si ile atılan mesajları ara Bu kullanıcının son IP'si ile atılan mesajları ara Bu mesaj IP'si ile kullanıcı ara Bu kullanıcının son IP'si ile kullanıcı ara
KAPAT X
Bu mesaj IP'si ile atılan mesajları ara Bu kullanıcının son IP'si ile atılan mesajları ara Bu mesaj IP'si ile kullanıcı ara Bu kullanıcının son IP'si ile kullanıcı ara
KAPAT X
