Bir özgürlük sembolünün hikayesi: Tank Adam idam mı edildi, kayıplara mı karıştı?

Tank Adam ya da Meçhul Asi adıyla anılan ve pasif direnişin en güzel örneklerinden birini simgeleyen fotoğraf, zaman içerisinde dünyada en çok konuşulan fotoğraflardan biri oldu. Soğuk Savaş Dönemi’nin bitmesinin simgelerinden olan Tank Adam, zaman içerisinde savaş karşıtı hareketler ve pasif-direniş hareketlerinde kullanılan önemli simgelerden biri haline geldi. Time Dergisi, bu kareyi “En İlham Verici 100 Fotoğraf“ listesine de alırken kimliği hala bilinmeyen “Meçhul Asi“yi de Nisan 1998 tarihinde “Yüzyılın En Önemli 100 İnsanı” listesine aldı. Jeff Widener’in kamerasından Pekin’de çekilen fotoğraf karesi dünya üstünde insanlara güç veren en önemli karelerden biri oldu. 5 Haziran 1989 tarihinde Pekin’de bu fotoğraf karesinin çekildiği sırada neler olmuştu?

Soğuk Savaş Dönemi’nde kömünizmle yönetilen Çin’de öğrenciler, Mao sonrası dönemde ortaya çıkan hükumet yozlaşması, ekonomik politikalardan sonra ortaya çıkan dağıtımda adaletsizlik, özgürlük kısıtlanması nedenleriyle haklarını aramak için Çincede “Özgürlük Kapısı” anlamına gelen Tiananmen Meydanı’nda toplandı.1 milyona yakın insanın bir araya geldiği tahmin edilen meydanda protesto gösterileri başladı. Protesto gösterileri ülke geneline yayıldı ve ülke çapında diğer şehirlerde de hükumet aleyhinde büyük protestolar düzenlendi. Bu protestolar tarihe “Tiananmen Meydanı Protestoları” adıyla geçecekti.Çin hükumeti Tiananmen Meydanı’ndaki protestoları durdurmak üzere yüzlerce tankın yanı sıra 300.000 adet askeri başkent Pekin’e gönderdi. 4 Temmuz tarihinde (fotoğrafın çekildiği tarihin bir gün öncesi) Tieananman Meydanı’na askerler girdi, 3 hafta süren büyük protesto yıkımla sonuçlandı, kanlı bir katliam gerçekleşti ve 2000’in üstünde insan hayatını kaybetti. Çin hükumeti protestoları durdurmuştu ama bir asiyi unutmuştu.

Büyük Tiananmen Meydanı’nı asker tankları tamamen kontrole geçirmişti. Havada silah sesleri uçuşuyordu, yerlerde ölüler yatıyordu. Tanklar meydandan çıkmaya hazırlanırken karşılarına yalnız bir protestocu çıktı. Ellerinde poşet, beyaz gömlekli, siyah pantolonlu meçhul bir asi Tanklar ona doğru yaklaşırken elindeki poşetleri onlara sinirli bir şekilde sallıyordu. Tank konvoyunu durdurmuştu, geçmelerine izin vermiyordu yalnız başına direnerek. Tank konvoyunun başındaki tank, sağa doğru hamle yaparak meçhul asinin yanından geçmek isterken yine tankın karşına çıktı. Tank hangi hamleyi yaparsa yapsın Meçhul Asiyi geçemiyordu; tankların önünde tank gibi durmuştu ona verilen lakap gibi. Sessiz direnişin en sert örneğini sergiliyordu. Çıkmaza giren tanklar, çalışmayı durdurmuş ve sessizce beklemeye başlamıştı. Tankları durduran tank adam tankın üstüne çıkmıştı ve tankın içinden çıkan askerle ufak bir konuşma yapıyor aşağıdaki videoda görüleceği üzere. Daha sonra harekete geçmeye tankın önüne atlıyor ölümü pahasına ve tankları yeniden durduruyor. En sonunda bisikletli biri ve iki mavi gömlekli insan tankların önünden onu çekiyor. Bu kişilerin sivil polis ya da halktan biri olduğu bilinmiyor.Aynı zamanda sivil direnişin en güzel örneğini veren Meçhul Asi ya da diğer lakabıyla Tank Adam’ın kimliğine hiçbir zaman ulaşılamadı. O kareden sonra ne yaptığı, nereye götürüldüğü veya neler yaşadığını bilmiyoruz.

Bize bırakmış olduğu en değerli birikim de kimliğinden ziyade gösterdiği direniş ruhu ve haksız rejimlerin karşısında tek bir insanın nasıl büyüyebileceğiydi.

CNNyoutube

1989: Man vs. Chinese tank Tiananmen square

https://www.youtube.com/watch?v=YeFzeNAHEhU&feature=youtu.be

New York’tan Pekin’e yollanan fotoğrafçılardan beklenen büyük protestonun ve ülkenin son durumunun fotoğraflarını çekmeleriydi. Protestonun yapıldığı meydan askerlerin işin içine girip meydanı ele geçirmelerine kadar düzenliydi ancak sonradan karışmıştı. Meydan çok karışıktı: Silah sesleri, bağırış sesleri, tankların uğultusu, insan çığlıkları her yeri kaplamıştı. Bu nedenle meydanın içine girmektense meydanı karşıdan gören ve tamamını fotoğraf karesinin içine sığdırabilecekleri bir yer buldular: Beijing Hotel.

Olayın en çok kullanılan ve basılan fotoğraflarından biri Associated Press’den Amerikalı basın fotoğrafçısı Jeff Widener tarafından olay yerine 800 metre uzaklıkta bulunan nokta Beijing Otel’den çekildi. Jeff Widener:

“Görevlere ayrılmıştık. Bütün meydanı gören Beijing Hotel’e güvenliklerden kameramı saklayarak girdim. Amerikalı bir öğrencinin yardımıyla 6. kata çıktım. Yanmış otobüsleri iten tanklar vardı. Aynı zamanda bisikletlerini süren insanlar da vardı. Arada bir silah sesleri duyuluyor, bir adam kanlar içinde koşuyordu. Kan vardı.”

Tankların harekete geçmeye başlamasından sonra uygun pozisyonu çekmek için beklediğini ve Meçhul Asi’yi, tankların otele doğru geliş anını fotoğraflamayı beklerken gördüğünü belirtiyor ve ekliyor:

“Vurulacağı anı bekliyordum, bekliyordum, bekliyordum. Ama vurulmadı. Kendisinin de öleceğini düşündüğünü varsayıyorum. Ama bu onun umrunda değildi çünkü hangi nedenle olursa olsun – ya sevdiğini birisini kaybetti ya da hükümetten bıktı ya da herhangi bir şey – kendi ifadesi hayatından daha önemliydi.“

Günümüzde Çinde yaşayan insanlar devletin uyguladığı sansür politikası yüzünden tank adamdan veya diğer adıyla meçhul asiden çok az haberdardır.

< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi Omer_yilmaz2018 -- 5 Haziran 2019; 20:36:9 >
< Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >