Üye Girişi
Bağlan Google+ ile Bağlan Facebook ile Bağlan
Yeni Kayıt
Tüm Forumlar
  • Tüm Forumlar
  • Sinema - Dizi - Televizyon - Müzik - Kitap
  • Müzik
  • Müzik genel
  • Bu Konuda
Şimdi Ara

pc ile müzik hakkında herşey

Sıcak Fırsatlarda Tıklananlar
Editörün Seçtiği Fırsatlar
Bu Konudaki Kullanıcılar:
2 Misafir - 2 Masaüstü
5 sn
12
Cevap
1
Favori
13.528
Tıklama
Daha Fazla
İstatistik
  • Konu İstatistikleri Yükleniyor
Konuya Özel
1 oy
Öne Çıkar
Cevapla
Sayfa: 1
Giriş
Mesaj
  • PC'de Midi ve Müzik (1)
    Günlük hayatta çok sık duyduğumuz ve genellikle "büyüklük" ifade eden "MIDI" kavramı, müzik dünyasında tamamen boyut değiştirir ve yeni bir anlam kazanır... Hem de oldukça geniş içerikli bir anlam.

    Bu aydan itibaren başladığımız ve beş ay süresince en derin ayrıntılarına kadar, örneklerle anlatacağımız konumuz, pek çok müzisyenin korkarak baktığı, aslında uygulamasının son derece kolay ve pratik olduğu, bir müzisyenin yaratıcılığının sınırlarını zorlayan, MIDI.


    MIDI Teknolojisi ve Kullanım Alanları
    Bundan asırlar önce, Mozart'ların, Beethoven'ların yaşadığı dönemlerde insanların akıllarının ucundan bile geçiremeyecekleri bu teknoloji olsaydı, bu dehaların yaratabilecekleri eser sayısı birkaç misli artardı. Küçük bir ses modülünün içine sıkıştırılmış onlarca müzisyen, Mozart'ın işini kim bilir nasıl kolaylaştırırdı.

    İşte günümüz bestecilerinin sahip oldukları bu teknolojik avantaj, MIDI olarak adlandırılan bu standartlaşmış evrensel arabirimdir. MIDI'nin açılımı "Musical Instrument's Digital Interface" yani "Müzik Enstrümanları Dijital Arabirimi " dir. Bu arabirim sayesinde elektronik müzik enstrümanları ve bilgisayarlar birbirleriyle haberleşebiliyorlar. Genelde tüm synthsizer'lar model farkı gözetmeksizin birbirleriyle haberleşebilecekleri MIDI donanımına sahiptirler.

    Midi protokolü 1982-1983 yılları arasında ilk temelleri oluşturulduğundan beri müzisyenler ve aranjörler arasında yaygın olarak kabul görmüş ve kullanılmıştır. Bu protokol sayesinde müzikal sunumlar yapmak o kadar kolaydır ki sadece müzisyenler değil, bilgisayarla multimedya sunumları yapan ve sunumlarında müzik kullanmak isteyenler programcılar da MIDI'ye sıkça başvururlar.


    Bir MIDI Sistemi İçin Neler Gereklidir?
    Bir MIDI sistemi oluşturmak sanıldığından daha kolaydır. Bağlantılar yanlış yapılsa bile bu , genelde kalıcı arızalara neden olmaz. Sistem esas olarak şu parçalardan oluşur:


    MIDI Klavye: MIDI sinyalleri oluşturmada kullanılacak klavye. Klavyeler genelde içlerinde kendi ses jeneratörlerini bulundururlar. Ancak sırf MIDI uygulamalarında kullanılmak üzere tasarlanmış, kendi içlerinde ses jeneratörü ( modülü ) bulundurmayan MIDI Klavyeleri de mevcuttur ve modeline göre nispeten daha ucuzdurlar.

    Bilgisayar ya da Sequencer: Ses kartı yada MIDI arabirimine sahip ,sequencer programı yüklenmiş bir bilgisayar yada sırf bu iş için üretilmiş sequencer modülleri.

    Ses modülü: Bilgisayardan (sequencer'dan) gelecek MIDI sinyallerini sese çevirecek olan modül.

    Midi Kablosu: Bilgisayarlarımızda bulunan ses kartlarında, özel olarak üretilenler hariç, MIDI bağlantısı için gerekli kablo standart olarak bulunmaz. Ancak piyasada bu iş için özel olarak üretilmiş olan bir kablo mevcuttur ve bu kabloyu kullanarak ses kartımızın joystick kapısını MIDI In-Out olarak kullanabiliriz. Kablodaki üçüncü kapı ise standart joystick çıkışıdır. Yani kabloyu takarak iptal ettiğimiz joystick'imizi buraya takıp yeniden kullanabiliriz. Bunun dışında, birden fazla modülü veya klavyeyi birbirlerine bağlamada kullanılan, standart bir MIDI kablosu mevcuttur. 5 pinli bu standart kablonun bir ucu "MIDI in" diğer ucu MIDI out portuna gelecek şekilde bağlantı kurularak kullanılır.
    Piyasada pek çok çeşit klavye ve ses modülü bulunmaktadır. Fiyatları birkaç yüz dolardan binlerce dolara kadar çıkmaktadır . Tahminen, en ucuz sistem (tam donanımlı bir bilgisayarınızın olduğunu varsayarsak) 300 dolar civarı olacaktır. Kaldı ki ikinci el cihazlarla sistemi daha da ucuza getirebilirsiniz. Piyasada bulabileceğiniz enstrümanlara açıklamalı örnekleri ileriki sayılarda alışveriş bölümünde vereceğiz.


    MIDI Kullanarak Neler Yapabiliriz?
    Diyelim ki bir beste yaptınız ve bunu arkadaşlarınıza dinletmek istiyorsunuz. Bu işi tek bir gitarla, piyanoyla ya da herhangi bir müzik aletiyle kolaylıkla yapabilirsiniz. Peki ya kafanızda daha komplike, çok sesli bir müzikal yapı varsa ve bunu aklınızdaki gibi insanlara sunmak istiyorsanız! Böyle bir durumda normalde bir orkestraya ihtiyacınız olacaktır ve bu orkestra elemanlarına parçayı nasıl çalacaklarını tek tek öğretmeniz gerekecektir. İşte burada yardımınıza MIDI koşacak ve gerekli yazılım ve donanımla işinizi kolayca bitirmenizi sağlayacak. MIDI temellerini bir kez öğrenip işin pratiğini , püf noktalarını da öğrendikten sonra ,artık sizi kimse tutamaz ve yaratıcılığınız parmaklarınızın ucundan akarak dijital dünyada hayat bulur.

    Kısaca MIDI kullanarak çok sesli, düzenlemeler yapabilir bu düzenlemelerdeki tüm sayısal verilerin üzerinde en ince ayrıntısına kadar oynamalar yapabilirsiniz. Günümüzde yazılmış pek çok uygulama programı, müzik bilginiz yeterli olmasa da , kolaylıkla düzenlemeler yapmanıza olanak sağlayacak özelliklere sahiptir. Böylece zihninde müzik yaratabilen pek çok insan bestelerini diğer insanlarla paylaşma imkanına kavuşmuştur.

    Bize bunca imkanı tanıyan bu teknolojinin temellerinde nelerin yattığı, incelememiz gereken ilk konu…


    MIDI'nin Temelleri: MIDI In ve MIDI Out
    MIDI protokolü, bir müzikal performansın tüm verilerinin elektrik sinyallerine dönüştürülmesi temeline dayanır. Bu dijital veriler "MIDI Mesajları" vasıtasıyla bilgisayara ya da diğer bir MIDI donanımlı enstrümana gönderilirler. Böylece, mesaj gönderilen enstrüman çalınacak olan parçayla ilgili tüm teknik verileri alarak işleyebilir ve parça, verilen değerlere birebir sadık kalınarak çalınır. MIDI, çift yönlü ve asenkron 31.25 Kbit/saniye 'lik bir veri yoludur. Gönderilen her byte 10 bit içerir. Bunlar; 1 başlama biti, 8 data ( veri ) biti ve 1 sonlandırma bitidir.

    MIDI arabirimine sahip bir müzik aleti genel olarak üzerinde 3 adet MIDI giriş-çıkışı barındırır. Bunlar MIDI In (giriş), MIDI Out (çıkış) ve MIDI Thru (aktarma) kapılarıdır. MIDI verileri genelde MIDI klavyeleri veya Sequencerları (sıralayıcı) tarafından yönlendirilirler. Bir MIDI klavye çalındığı zaman, müzisyenin yaptığı her hareket (tuşa basma, bırakma v.s), MIDI sinyallerine dönüşür. Bu sinyaller Sequencer özelliği taşıyan aletler ya da yazılım yüklenerek Sequencer özelliği kazanmış bilgisayarlar tarafından depolanabilir. Üzerinde duracağımız konu ise, daha çok bilgisayarla yapılan depolama ve edit yöntemleri olacak. Bilgisayarımızın yani Seqencer'ımızın ürettiği sinyaller MIDI Out kapısından gönderilirler.

    Bu sinyalleri alan cihazlar genelde MIDI Ses Jeneratörleri dediğimiz ses modülleridir (bilgisayarımızdaki ses kartı da bir ses modülüdür) ve gönderilen sinyalleri almak için MIDI In kapısını kullanırlar. Aşağıdaki resimde en basit bağlantı şekillerinden biri verilmiştir. Bu örnekte klavyenin MIDI Out kapısı ses modülün MIDI In kapısına bağlanmıştır. Böylece klavyede bir tuşa basıldığında aynı anda modülden de ses gelecektir.

    Bunu bir örnekle açıklayalım :
    Diyelim ki şekil 1'deki klavyenin tuşlarından birine bastık. Aynı anda bir MIDI sinyali üretilecek ve modülden bir ses (nota) duyulacaktır. Bu mesaj şöyle olacaktır :

    NoteOn-60-127

    Bu mesajın anlamı bir synthesizer ya da bilgisayar için şudur: Klavyenin orta-Do tuşuna maksimum güçle basıldı: (127 sayısı genelde tüm MIDI enstrümanlarında maksimum ses seviyesidir.)

    Burada dikkat edilmesi gereken şey, üretilen sinyalin sesle bir ilgisi olmadığıdır. Bu sinyal ses modülünde bir flüt, ya da bir davul sesini tetikleyebilir. MIDI sinyalleri ses sinyalleri gibi üretilmez. Örneğin MIDI sinyallerine, ses sinyallerine uygulanabilen Reverb efektini katamazsınız ancak, Midi sinyalinin tetiklediği sese bu efekti uygulayabilirsiniz. MIDI ve Audio arasındaki farka yazı dizimizin ilerideki bölümlerinde ayrıca değineceğiz.

    Klavyenin tuşu bırakıldığında yeni bir Midi mesajı üretilecektir.

    Release the middle C key Orta-Do tuşunu bırak

    Bu mesaj ulaşana değin modülde aynı nota çalmaya devam edecektir. Bu olayı küçük bir deney yaparak daha iyi anlayabilirsiniz :

    Klavyede herhangi bir tuşa basın ve tuşu bırakmadan MIDI kablosunu çıkartın. Bu durumda RELEASE (Bırak) sinyali modüle ulaşamayacağından ses sonsuza (yada elektrikler kesilinceye) kadar uzayıp gidecektir. Böyle bir durumda yapılacak şey genelde modülü kapatıp yeniden açmak ya da varsa RESET (ayarları sıfırlama) fonksiyonunu kullanmak olacaktır.


    MIDI Sinyallerinin Gönderimi ve Local Control
    Genelde klavyeler kendi ses jeneratörlerini içlerinde barındırırlar. Bu durumda tuş takımı ve ses modülü arasında aletin içinden bir bağlantı vardır. Bu bağlantı LOCAL CONTROL ayarlarıyla kontrol edilebilir. Bunlar LOCAL ON ve LOCAL OFF komutlarıdır. Bildiğiniz gibi bir klavye iki ana parçadan oluşmaktadır: tuş takımı ve seslerin yaratılmasını sağlayan ses modülü yani Synthesizer. Klavye çalındığında ses modülünü tetikler ve modüle MIDI sinyalleri gönderir. Ancak bazı durumlarda klavyeden ses gelmesini istemiyorsak, içeriden yapılmış olan bu bağlantıyı kesebiliriz. Bunu ya klavyenin ön panelinde bulunan düğmeleri kullanarak ya da MIDI sinyalleri göndererek yapabiliriz. Klavyemiz "Local Control Off " modunda dahi MIDI sinyalleri göndermeye devam edecektir. Ancak, kendi ses modülünden ses duyulmayacaktır. Eğer bu klavyeye MIDI In kapısından sinyaller geliyorsa modül bu sinyalleri sese çevirmeye devam edecektir. Bir klavye yanlız ses modülü olarak kullanılacaksa bu klavyenin Local Off modunda olması daha doğru olacaktır.


    MIDI Kanalları ve MIDI Kontrol Mesajları
    Bir MIDI veri yolunda 16 MIDI kanalı bulunur. Sinyal gönderici ve alıcı aletler birden fazla kanala mesaj gönderip alabilirler. Bu tamamen kullanıcının yapacağı ayarlara bağlıdır. Çok seslilik bu 16 MIDI kanalı vasıtasıyla sağlanır. Yalnız bu, 16 kanal için 16 ayrı modüle ihtiyaç duyulduğu anlamına gelmez. Günümüzde üretilen modüllerin her biri kendi 16 kanalına sahiptir. Hatta 32 kanallı modeller de üretilmektedir. Demek ki tek bir modül kullanarak 16 kanallı bir düzenleme yapabiliriz. Ancak farklı ses tonlarına sahip birden fazla ses modülü kullanmak istediğimizde işin içine MIDI Thru kapısı girer.

    Bir enstrümanın MIDI In vasıtasıyla aldığı sinyaller MIDI Thru kapısından aynen gönderilirler. Böylece Thru kapısı kullanılarak, diğer bir aletin MIDI In kapısına sinyaller hiç değişmeden gönderilebilir. Bu da birden fazla MIDI enstrümanının birbirlerine bağlanması ve daha çok çeşitli sesin aynı anda kullanılabilmesi anlamına gelir ki, bir kompozitörün en çok ihtiyacını duyduğu şeylerden biri de budur.

    Bir müzisyen her biri başka bir enstrüman için yazılmış birden fazla bölümden oluşan bir beste yapmak istediğinde genelde Şekil 2 deki gibi bir düzenek kuracaktır. Müzisyen her bölümü ayrı ayrı çalıp MIDI sinyallerini yine ayrı ayrı 16 kanalda depolayabilir ve daha sonra sequencer yazılımı sayesinde bilgisayara aynı anda tüm kanalları çaldırtabilir. Günümüzde film müziklerinden tutun da, satın aldığımız albümlerin çoğunun düzenlemeleri bu yöntemle yapılmaktadır.

    Bu düzenekte, örneğin birinci modül birinci kanaldan sinyal alarak piyano, ikinci modül ikinci kanaldan sinyal alarak bas, üçüncü modül onuncu kanaldan sinyal alarak davul çalabilir. (Davul kanalı genellikle 10. kanaldır)

    Peki, MIDI kablolarından bu esnada hangi bilgiler geçer?

    Aslına bakarsanız "hangi bilgiler geçmemektedir" diye sorsaydık vereceğimiz cevap daha kolay olacaktı. Hepimizin bildiği gibi ses dalgaları havada ilerleyerek kulaklarımıza ulaşırlar. Ayrıca ses dalgaları, örneğin bir elektro gitarda olduğu gibi, kablolar vasıtasıyla bir amplifikatöre oradan da hoparlörlere aktarılabilirler. İşte MIDI'nin farkı burada ortaya çıkar çünkü, MIDI tüm bu sayılanları yapmaz. MIDI kabloları "ses" değil yalnız ve yalnız "veri" aktarır. Bu veriler, ses modülünün herhangi bir kanılını seçmeden tutun da, bu kanaldaki sesin tüm teknik verilerini değiştirmede kullanılan verilere kadar, pek çok bilgiyi içerir. Bu bilgiler, o kadar hızlı iletilirler ki tek bir müzisyen, yalnızca bir klavye kullanarak, birkaç müzisyenin yapabileceği işi aynı anda, canlı performans esnasında yapabilir.

    Bir MIDI aktivitesi sırasında, aşağıda sıraladığımız ve her birini daha sonra tek tek ayrıntılı olarak inceleyeceğimiz "MIDI KONTROL MESAJLARI" meydana gelmektedir. Bunlar:


    Channel Voice Messages (Kanal Ses Mesajları)
    Note On/Note Off/Velocity (Tuşa basma/Tuşu Bırakma/Basış Gücü)
    Aftertouch (Tuşa bastıktan sonra, tuşa bırakmadan tekrar yüklenme)
    Pitch Bend (Klavyelerde bulunan pitch bend tekerleği ile oynayarak sesin pitch değerini (perde değerini) "artı - eksi" yönlerde yükseltip-alçaltma.)
    Program Change (Modülün sahip olduğu seslerden birini değiştirme-seçme)
    Control Change (Pek çok ayarı değiştirebilen sinyalleri gönderme)
    Bank Select (Ses modülünün değişik ses bankalarına ulaşma)
    RPN / NRPN (Registered Parameter Number/Non-Registered Parameter Number) MIDI enstrümanının markasına göre değişen ve ses parametreleri üzerinde değişiklik yapmaya yarayan MIDI sinyalleri.
    Channel Mode Messages (121-127 arasındaki MIDI kontrol numaraları. Omni ve Poly On-Off ayarlamalarını yapar.)
    System Messages (ana sistemle ilgili mesajları içeren 3 ana mesajdan oluşur.)
    Running Satus (Midi aktivitesi durum kontrol sinyalleri.)
    Görüldüğü gibi MIDI kanalları oldukça fazla ve detaylı bilgiyi taşımakta ve iletmektedir. Bu bilgilerin her biri parçaların, kullanıcının tam olarak istediği gibi çalınmasını sağlayan ve her bir MIDI enstrümanında gerekli teknik ayarları yapan sayısal sinyallerdir.

    Peki, diyelim ki elimizde X marka bir ses modülü var ve biz modülün seslerini kullanarak bir aranjman yaptık. Daha sonra bu aranjmanı diskete kaydederek bir arkadaşımıza gittik. Disketimizi aldık, arkadaşımızın bilgisayarın taktık ve bir Sequencer yazılımı kullanarak başladık çalmaya. Aman Allah'ım o da ne? Piyano çalması gereken kanal flüt, gitar çalması gereken kanal çello çalıyor. Her şey arapsaçına dönmüş… İşte bu gibi durumların başımıza gelmesini önlemek amacıyla 1991 yılında bir standart oluşturulmuştur ve bu standarda GENERAL MIDI adı verilmiştir.


    General MIDI ve Uyumlu Enstrümanlar
    Üzerinde, General MIDI sembolü gördüğünüz her MIDI enstrümanı General MIDI (kısaca GM) uyumludur. GM uyumlu bir ses modülü kullanılarak oluşturulmuş midi dosyası diğer bir GM uyumlu modülde aynen çalacaktır.Yani, eğer siz birinci kanalda piyano kullanmışsanız, diğer modülün birinci kanalı da piyano olacaktır. Böylece az önce verilen örnekteki gibi bir karışıklık yaşamayacaksınız.


    General MIDI Standartı Bunu Nasıl Sağlar?
    GM bunu sağlamak için MIDI enstrümanlarının daha önceden belirlenmiş hafıza bölümlerine çeşitli ses aileleri diye tanımlayabileceğimiz ses-bankaları yerleştirmiştir (üflemeli ailesi,vurmalı ailesi gibi). Örnekler verecek olursak GM modüllerinde piyano sesleri 1-8, perküsyonlar 9-16, org sesleri 17-24 arası ses bankalarında yer alırlar.


    Standart MIDI File ve Ana Formatları
    General MIDI ile birlikte diğer bir standart da birtakım uyum sorunlarını aşmak amacıyla geliştirilmiştir. Bu, SMF yani Standart MIDI File (standart MIDI dosyası) standardıdır. Bu format, tüm Sequencer'lar ve yazılımların MIDI dosyalarını paylaşırken çıkan sorunları ortadan kaldırmak amacıyla oluşturulmuştur. Günümüzde pek çok Sequencer, MIDI dosyalarının hem kendi, hem de SMF formatıyla saklanmasına olanak vermektedir. SMF 3 ana format altında toplanır. Bunlar:

    Format 0: Bu formatla kaydedilmiş bir midi dosyasında, tüm MIDI sinyalleri bir kanal altında toplanır. Böylece en basit sequencerlar bile, bu MIDI dosyasını çalabilir. Bu format, en fazla uyumluluk sağlayan formattır.
    Format 1: Birden fazla kanalın kullanılacağı durumları destekler. Tüm kanallar ayrı ayrıdır ve böylece oluşturulacak MIDI dosyası, daha sonra kanal kanal edit edilebilir.
    Format 2: Pek fazla kullanılmayan bu format da çok kanallı kayıt ve playback özelliği sunmaktadır.

    PC'de Midi ve Müzik (2)
    Geçtiğimiz ay başladığımız yazı dizimizde sizlere MIDI (Musical Instrument's Digital Interface - Müzik Aletleri Dijital Arabirimi) hakkında ayrıntılı bilgiler vermeye ve bu teknolojinin sağladığı kolaylıkları anlatmaya başlamıştık.

    Bu ay, biraz daha teknik detaylara inerek, MIDI Kontrol Mesajları üzerinde duracağız.

    Bir MIDI mesajı, 8 bitlik bir durum baytı içerir ve bu baytın arkasından genelde bir veya iki data, yani veri baytı gelir. Müzik aletleri birbirleriyle MIDI vasıtasıyla iletişim kurdukları esnada, birkaç çeşit MIDI mesajı meydana gelir. Bu mesajlar, Kanal mesajları ve Sistem Mesajları olmak üzere iki ana grupta toplanırlar.


    MIDI Kontrol Mesajları ve Kanal Ses Mesajları
    Daha öncede belirttiğimiz gibi, bir MIDI Ses Modülünde 16 MIDI kanalı bulunur. İşte bu kanallardan her biriyle ilgili olan ve durum baytında kanal numarasıyla ilgili bilgiyi de taşıyan sinyaller, kanal sinyalleridir. Sistem sinyalleri ise, doğrudan kanallarla ilgili olmayıp, durum baytlarında, kanal numarasıyla ilgili veri taşımazlar. Kanal Mesajları, Kanal Ses Mesajları ve Kanal Durum Mesajları olarak iki gruba ayrılırlar.

    Kanal Ses Mesajları, müzisyenin çaldığı melodilerin tüm teknik verilerini taşıyan ve MIDI veri yolundaki trafiğin çoğunu yönlendiren sinyalleri içerir. Kanal Durum Mesajları ise sinyalleri alacak olan MIDI enstrümanının, Kanal Ses Mesajlarına verilecek tepkiyi yönlendirir.

    Kanal Ses Mesajları, bir müzik parçasının teknik verilerini göndermeye yararlar. Bu kategori altındaki mesajlar:


    Note On (tuşa basma)

    Note Off (tuşu bırakma)

    Polyphonic Key Pressure (birden fazla tuşa uygulanan basınç)

    Channel Pressure (kanal basıncı)

    Pitch Bend Change (sesin perdesinin artı ve eksi yönlerde yükselip alçalması)

    Program Change (program, yani ses numarasının değişmesi) ve

    Control Change (kontrol değişim) mesajlarıdır.

    Note On ~ Note Off ve Velocity Mesajları
    Midi sistemlerinde, örneğin MIDI donanımına sahip bir klavyede tuşa basmak ve aynı tuşu bırakmak iki ayrı MIDI sinyali üretilmesine yol açar. Bir klavyenin herhangi bir tuşuna basıldığında, aletin MIDI Out (çıkış) kapısına Note On mesajı gönderilir. Klavye sinyal göndereceği modülün, 16 MIDI kanalından her hangi birine sinyal göndermeye ayarlanmış olabilir.

    Diyelim ki klavye, modülün birinci kanalına sinyal gönderecek şekilde ayarlanmış olsun. Bu durumda Note On mesajının durum baytı, seçilmiş olan kanalı, yani birinci kanalı gösterecektir. Meydana gelen Note On mesajının durum baytını, iki adet data (veri) baytı takip eder. Bunlar, Key Number (tuş numarası) ve Velocity (vuruş hızı) baytlarıdır.

    Sinyalleri alan MIDI enstrümanına hangi tuşa basıldığını, Tuş numarası, sesin ne yükseklikte çıkacağıyla ilgili değerleri ise Velocity (tuşa uygulanan kuvvet) iletir.

    Tuş bırakıldığında MIDI enstrümanının MIDI Out (çıkış) kapısına Note Off sinyali iletilir. Bu sinyal de hangi tuşun bırakıldığı ve tuşun hangi kuvvette bırakıldığı değerlerini taşıyan iki bayt içermektedir. Ancak Note Off -Velocity baytı bir anlam ifade etmez ve normal olarak da kullanılmaz.

    Burada belirtmemiz gereken bir husus da şudur:

    Piyasada bulunan ve daha çok amatör kullanıcıların alıcısı olduğu ucuz model klavyeler, tuşa vuruş duyarlılığı özelliğinden yoksundurlar. Bu modellerde klavyeye ne derece kuvvet uygularsanız uygulayın, standart yükseklikte bir ses çıkacaktır. Bu nedenden dolayı, müzisyen, çaldığı parçaya istediği gibi duygu katamaz ve ortaya oldukça ruhsuz bir performans koymak zorunda kalır. Klavyelerdeki bu özelliğin önemi, işte bu noktada ortaya çıkmaktadır.


    Afterouch Özellikli Klavye ve Fonksiyonu
    Günümüz profesyonel klavyelerin birçoğunda bulunan, bir diğer özellik de Aftertouch' dır. Aftertouch özeliği olan bir klavyenin tuşlarından birine basıldıktan sonra, parmak kaldırılmadan yeni bir basınç uygulanırsa, o an seçilmiş olan sese önceden ayarlanmış özelliklerine göre yeni efektler ya da değerler (aşağıda açıkladığımız Pitch Bend gibi ) uygulanır. Eğer klavyenin tuş takımı bu özelliği destekliyorsa, meydana gelen Aftertouch, Polyphonic (birden fazla) Tuş Basıncı sinyalleri formunda iletilirler. Bu durumda Aftertouch uygulanan her tuşa ait bilgiler ayrı ayrı iletilirler ve bu iletim sırasında her tuş numarasına ve basınç değerine ayrı bir data baytı atanır. Ancak, genel olarak klavyelerde tüm tuş takımı için tek bir basınç değerinin uygulandığı durum kullanılır. Bu esnada kanal Aftertouch bilgileri, kanal basınç mesajları (Channel Pressure Message) kullanılarak iletilirler ve yalnızca bir data baytı, basınç değeri ile ilgili bilgiyi taşır.

    Aynı şekilde, piyasada bulunan çoğu amatör klavye ve ses modülleri, bu özellikten de yoksundur. Ancak bu özellik, vuruş duyarlılığı özelliği ile kıyaslandığında, daha az önem taşır. Zaten, aranje yapan müzisyenlerin büyük bir kısmı, oluşturmak istedikleri MIDI dosyalarının boyutlarını şişirmemek için genelde bu özelliği kullanım dışı bırakırlar. Çünkü, Aftertouch sinyalleri oldukça yoğun ve nispeten çok yer kaplayan sinyallerdir.


    Pitch Bend ile Ses Perdesini Ayarlamak
    Eğer dikkatli bir alıcıysanız, piyasada satılan çoğu klavyede (genelde klavyenin en solunda) sağa-sola, ileri-geri oynayan, adete küçük bir vitesi andıran, bir kol ya da tekerlek görürsünüz. Bu kolun amacı, o an kullanılmakta olan sesin perdesini inceye ya da kalına doğru bükmektir. Bu kol artı veya eksi yönde oynatıldığında, yine bir seri MIDI sinyali üretilir. Bu sinyaller de Pitch Bend değerlerini taşıyan iki Data baytı içerir. Sinyaller yumuşak geçişler üretecek kadar yoğundurlar ve sesin tınısında meydana gelen incelme veya kalınlaşma basamak basamak değil de akıcı bir şekilde duyulur. Özellikte klavyemizdeki ya da ses modülümüzdeki gitar gibi, ağırlıkta telli çalgılara ve Synth seslere uygulanan Pitch Bend, en çok kullanılan fonksiyonlardan biridir. Piyano gibi asla uygulanmaması gereken seslerde kullanılması teorik olarak yanlış tınıların çıkmasına neden olup, doğallığı bozar.


    Program Change ile Kanal/Enstüman Seçimi
    Bu mesajı kullanarak istediğimiz kanalda, hangi enstrümanın çalınacağını belirtebiliriz.Örneğin, beşinci kanalda piyano sesinin çalmasını istiyorsak GM standardında birinci sesi seçeriz. Bu esnada oluşan Program Change (ses değiştir) mesajı, beşinci kanala piyano sesini atayacaktır.

    Program Change mesajı yalnızca bir bayt içerir ve bu bayt yeni atanan program (ses) numarasını belirtir.


    Control Change ile Fonksiyon Seçimi
    MIDI Control Change (MIDI kontrol değiştirme) mesajları bir Synthesizer'da bulunan çok çeşitli fonksiyonların seçilmesinde ve ayarlarının yapılmasında kullanılır. Bu mesajlar diğer tüm MIDI Kanal Mesajları'nda olduğu gibi, yalnızca durum baytında o an gösterilen, yani seçilmiş olan kanalı etkilerler.

    Control Change durum baytı Kontrol Numarası'nı belirten bir bayt ve Kontrol Değeri'ni atıyan diğer bir baytı içerir. Kontrol Numarası Synthesizer'da bulunan ve mesajla control edilecek olan fonksiyonlardan, hangisinin kullanılacağını belirtir. Aşağıdaki tabloda örnek olarak seçtiğimiz Roland Sound Canvas SC-55 ses modülünün MIDI 1.0 standardında olan tüm kontrol numaralarını ve değerlerini görebilirsiniz.


    Bank Select ile Ses Bankalarının Seçimi
    Klavyemizdeki ya da ses modülümüzdeki ses bankalarından her hangi birini Bank Select (ses banka seçme) fonksiyonu ile seçebiliriz. Bu işlem için Kontrol Numarası 0 (sıfır) ve Kontrol Numarası 32 kullanılmaktadır. Tek başına Program Change mesajları, yalnızca 128 program numarasını seçebilirken, Bank Select fonksiyonuyla diğer bankalardaki alt sesler de seçilebilmektedir. Bu fonksiyon, Program Change mesajıyla birlikte kullanılır. Böylece , örneğin A,B,C bankaları olan bir ses modülünün her üç bankasına ve bu bankaların alt seslerine ulaşmak ve bu sesleri istenilen kanallara atamak mümkündür.

    Ancak piyasadaki tüm markaların, kendi ürünlerine özgü ses bankaları olduğundan, bu işlem için bir standart bulunmamaktadır. Bu yüzden Örneğin Roland şirketi GS, Yamaha şirketi XG (Yamaha çipsetli ses kartlarında görmüşsünüzdür) adlı standartları oluşturarak, en azından kendi ürün yelpazelerindeki modellerde bir standart oluşturma yoluna gitmişlerdir.


    RPN / NRPN İfadeleri Ne Anlama Geliyor?
    Registered Parameter Number (Kayıtlı Parametre Numarası); MMA (MIDI Manufacturers Association - MIDI Üreticileri Birliği) ve JMSC (Japan Midi Standarts Committee - Japonya Midi Standartları Komitesi) tarafından önceden belirlenmiş parametreleri kontrol eden, kontrol numaralarını temsil eder.

    Kontrol numaraları 6 (veri girişi), 96-97 (değer yükseltip - alçaltma), 98-99 (RPN LSB & MSB Kayıtlı olan banka seçme numaraları), 100-101 (Kayıtlı olmayan banka seçme kontrol numaraları), MIDI vasıtasıyla iletilebilecek olan kontrol sinyallerinin çeşitliliğini arttırır. Parametreleri (değerleri) değiştirilecek olan fonksiyon ilk olarak 98, 99, 100, 101 kontrol numaralarından biri kullanılarak seçilir ve daha sonra yeni değerler 9, 96 veya 97 nolu kontrol numaraları kullanılarak değiştirilir.

    Daha sonra detaylarına ineceğimiz sythsizerların, ses bankalarında bulunan seslerin temel değerlerini (Frekans, Envelop, Cut Off gibi) değiştirmeden tutunda, klavyenin transpozesine kadar pek çok değer yeniden atanabilir.

    Non Registered Parameter Number (Kayıtlı olmayan parametreler), farklı üreticilerin atayacakları değişik fonksiyonları gerçekleştirmek üzere kullanılabilir. Yine, Roland ve Yamaha şirketleri, bu konuda kendi iç standartlarını oluşturmuşlardır.


    Kanal Durum Mesajları ve İşlevleri
    121'den 127'ye kadar olan MIDI kontrol numaraları Channel Mode Message (Kanal Durum Mesajları) iletirler ve bu mesajlar bir Synhesizer'ın MIDI verilerine göstereceği tepkileri belirler. Örneğin, kontrol numarası 121, bir sythesizer'ın tüm ayarlarını sıfırlamak (fabrika ayarlarına geri döndürmek), yani RESET işlemi için, kontrol numarası 122 ise bir klavyenin, geçen ay bahsettiğimiz, LOCAL ON-OFF durumları arasında geçiş yapmakta kullanılır.


    Sistem Mesajlarının Çeşitleri ve İşlevleri
    MIDI sistem mesajları, System Common Messages (Sistem Ortak Mesajları), System Real Time Messages (Sistem Gerçek Zamanlı Mesajlar) ve System Exclusive Messages (Sisteme Özel Mesajlar) olarak üçe ayrılır. Sistem Ortak mesajları sistemdeki tüm alıcılara iletilirler. Gerçek zamanlı mesajlar saat tabanlı çalışan MIDI bileşenlerinin arasında zaman sekronizasyonu sağlamak amacıyla kullanılır. Sisteme özgü mesajlar olan System Exclusive (kısaca syx olarak belirtilir) mesajları ise üretici firmanın belirtildiği bir ID (Identification) numarası taşır ve yine üretici tarafından belirlenmiş bir formatta, yani sadece o sisteme ait, bir dizi veri baytı taşır.


    Sistem Mesajları ile Şarkı Ayarları
    Sistem ortak mesajları Sequencer'da yüklü olan şarkılardan birini seçme, şarkının pozisyonunu belirleme, Tune (akort) ayarlarını yapma gibi sinyalleri taşır. Mesajın sonunda, sinyallerin bittiğini belirten bir EOX (End Of Exclusive) mesajı vardır. Sinyallerin en başında ise MIDI ve audio-video cihazları arasındaki senkronizasyonu sağlamak için kullanılan MTC (MIDI Time Code - MIDI Zamanlama Kodu) vardır.

    Song Select Message (Şarkı Seçme Mesajı), Sequencer'lar ya da davul makineleri gibi, MIDI sinyalleri depolayan aletlerde, yüklü olan şarkılardan birini seçmek için kullanılır. Bu arada, şarkının durumunu gösteren bir sinyal daha iletilir ve bu sayede şarkı istenen noktada durdurulup, daha sonra istenen noktada başlatılabilir. Burada devreye MIDI saati devreye girer. Bu saat parçanın çalınmaya başlanmasından itibaren geçen süreyi ve şarkının durdurulduğu noktayı hesaplar ve hafızada tutar. Bu mesaj, ancak, MIDI Sync (MIDI Senkron) sinyallerini tanıyan MIDI enstrümanları tarafından algılanıp işlenebilir.

    Tune (akort) ayarlarını yapmak için gönderilen mesajlar ise, daha çok Analog Synthesizer'lar tarafından, kendi iç osilatörlerinin (ses üreten devreler) Tune değerlerinde oynamalar yapmak amacıyla, kullanılırlar. Digital Synthesizerler ise bu sinyallere gerek duymazlar.


    Sistem Gerçek Zamanlı Mesajlar
    Bu mesajlar, MIDI saati kullanan tüm enstrümanların, haberleşmeleri esnasındaki senkronizasyonu sağlarlar. Örneğin, MIDI In-Out kullanılarak birbirlerine bağlanmış bir Sequencer ve davul makinası, gerçek zamanlı sistem sinyalleri yardımı ile senkronize olarak çalışabilirler ve çeşitli sarkma-zamanlama sorunları oluşmaz. Sistem gerçek zamanlı mesajların çoğu, klavyeler ve synthsizer'lar tarafından dikkate alınmazlar. Doğru zamanlama sağlamak için, bu sinyaller diğerlerinden öncelikli olarak işlenirler ve sinyal akışı esnasında verilerin herhangi bir yerinde olabilirler.

    Sistem gerçek zamanlı mesajları, Zamanlama Saati, Başlama, Devam Etme, Durdurma, Aktif Algılama ve Sistem Ayarlarını Sıfırlama bilgilerini içerir.

    Zamanlama saati, çalınacak olan MIDI parçasının ana temposunu, yani hangi hızda çalınacağını ayarlar. Bu sinyaller her çeyrek notada 24 kere gönderilecek şekilde ayarlanmıştır. Başlama, Devam etme ve Durdurma sinyalleri ise tıpkı CD çalarlarda olduğu gibi çalınacak olan MIDI parçasının çalınması esnasında uygulanabilen sinyallerdir.

    Diyelim ki, MIDI parçası çalarken, MIDI kablosu yerinden çıkarıldı. Geçen ayki yazımızda da bahsettiğimiz bu durumda, bazı notalar takılıp kalacaktır. Burada devreye Aktif Algılama sinyalleri devreye girer ve oluşabilecek kargaşayı giderir. (Bazı durumlarda sorun giderilememektedir).

    Sistem ayarlarını sıfırlayan, yani RESET atan sinyaller genelde kullanıcı tarafından manuel olarak gönderilirler. Az önceki örnekte olduğu gibi bir karışıklık yaşanırsa, MIDI enstrümanına RESET sinyalleri gönderilerek sorun çözülür. Ancak dikkat edilmesi gereken bir konu, eğer önceden yapılmış ayarlar varsa (kanalların volume, pan değerleri gibi), bu ayarlamaların tümü sıfırlanacaktır. Kilitlenip kalan Windows işletim sistemine atılan RESET sonrası, kaydedilmemiş tüm verilerin yok olması buna güzel bir örnek olacaktır.


    Sisteme Özel Mesajların Anlam ve İşlevi
    İngilizce olarak, System Exclusive Message olarak adlandırılan bu mesajlar MIDI enstrümanları arasında seslerle ilgili parametreler, örneklenmiş seslerin verileri gibi bilgilerin, aktarılmasında kullanılırlar. Her üretici firma, kendi marka ve modelleri için kendi formatlarını oluşturabilirler. Yani bu mesajlar markadan markaya ve modelden modele değişiklik gösterebilir. Üreticiler genelde ürünlerinin kullanım kılavuzlarında kendi ürünlerine özgü olan System Exclusive Mesajlarıyla ilgili detayları kullanıcıya sunarlar.

    Ancak, bazı özel sinyaller önceden tanımlanarak, her üründe aynı işlevi görecek şekilde standartlaşmıştır. Örnek olarak, MIDI enstrümanları arasında, Örneklenmiş seslerin (SAMPLE sesler) aktarılmasını sağlayan sinyaller, her üründe aynıdır.


    Çalışma Durumu ve MIDI Veriyolu
    MIDI sinyalleri seri olarak oluşur ve arka arkaya MIDI veri yolu vasıtasıyla eş zamanlı olarak iletilirler. Ancak bu iletimin, tam olarak aynı zamanda olduğunu söylemek yanlış olur. Örneğin, 31.25 Kbit/sn'lik bir veri transferinde, her bir MIDI verisi başına 10 bitlik bilginin geçtiği ve 3 baytlık tuşa basma-bırakma sinyallerinin oluştuğu bir ortamda veriler 1 milisaniyelik gecikmeyle iletilirler. Aynı şekilde, örneğin, klavyesinin aynı anda 10 tuşuna birden basan bir müzisyen, en fazla 10 milisaniyelik bir gecikmeyi hissetmeyecektir bile.

    Diyelim ki, bilgisayarınızdan ya da harici sequencer'ınızdan, bir ses modülüne, yüklü miktarda MIDI sinyali içeren bir parça gönderdik. Bu durumda MIDI veri yolu, tıpkı trafikten sıkışmış bir cadde gibi olacaktır. Normalde, veri akışında, aşırı yükten dolayı zamanlama sorunları yaşanması beklenir ve bu sefer insan kulağının algılayacağı bir gecikme yaşanması olasıdır. Ancak, burada devreye Running Status sinyalleri, yani çalışma durumunu kontrol eden sinyaller devreye girer ve özel bir teknikle, MIDI veri yolundaki trafiği rahatlatarak, gecikmelerin olmasını engeller.

    Aynı anda basılan 10 tuş, aynı anda oluşan 10 adet Note On, ve bırakıldıklarında 10 adet Note Off mesajı demektir. Tabii bu arada daha bir sürü özel sinyal de üretilmektedir. Running Status sinyalleri, aynı çeşitten olan birden fazla sinyali tek bir sinyale dönüştürerek MIDI trafiğini rahatlatır. 10 adet Note Off mesajı elimine edilir ve bunların yerine volume değerleri sıfır olan 10 adet Note On mesajı üretilir. Bu, üretilen mesaj çeşitliliğini azalttığından, ve bunun gibi pek çok mesaj elimine edildiğinden MIDI veri yolu rahatlar ve parça, insan kulağı tarafından algılanamayacak değerlerde bir gecikmeyle, çalmaya devam eder.

    Pitc Bender koluyla oynamak, Aftertouch efektlerini uygulamak, oldukça yoğun MIDI verileri üretilmesine neden olur. Running Status sinyalleri, bu gibi durumlarda da devreye girerek, sistemi rahatlatmayı sürdürür.

    İki ay boyunca anlatmaya çalıştığımız MIDI teknolojisi, tek başına bir anlam ifade etmez. Birlikte çalıştığı birçok teknoloji vardır. Bunlardan belki de en önemlisi, sentezleme teknolojisi ve bu teknolojinin ürünü olan sentezleyizciler, yani yazı dizimizde sıkça bahsettiğimiz, SYNTHESIZER'lardır. Önümüzdeki ay, Synthesizer temellerini ve teknolojisini, daha yakından tanıyacağız


    PC'de Midi ve Müzik (3)
    Bilgisayarda müzik kursumuzun bu bölümünde sentezleme ve sampling teknolojilerini, örneklenmiş sesleri ve üzerinde çalışmayı açıklıyoruz. Ayrıca MIDI müzik aletleri satın alma rehberimizi de yazının sonunda bulabilirsiniz.

    Pek çok insanın org diye tanımladığı ve çoğu synthesizer olan klavyelerle, ses modülleri, sonsuz denebilecek kadar zengin ses bankaları ve bu ses bankaları üzerinde değişiklik yapılabilme özellikleriyle, pek çok müzisyenin olmazsa olmazları arasındadırlar. Bu klavyelerde ve ses modüllerinde hazır olarak bulunan sesler, synthesis (sentezleme) teknolojisi denilen özel bir yöntem kullanılarak oluşturulmuşlardır.Yazı dizimizin bu ayki bölümünde sentezleme teknolojisini inceleyeceğiz ve sizlerden gelen mail'ler doğrultusunda, yapmayı düşündüğünüz alışverişlerde sizlere fikir vermesi açısından, bu teknolojiyi kullanan klavye ve ses modüllerinden birkaçını tanıtacağız.


    Sentezleme Teknolojisi ve Teknikleri
    Klavyelerimizde, ses modüllerimizde ve bilgisayarlarımızdaki ses kartlarımızda kullanılan sesleri oluşturmada, pek çok teknik kullanılmaktadır. Bunlardan, Frequency Modulation Synthesis (FM) ve Wavetable Synthesis en çok kullanılan iki yöntemdir.

    FM sentezleme yönteminde genellikle periyodik bir sinyal bulunur ve bu sinyal taşıyıcı olan diğer bir sinyalin frekansını, modüle etmede kullanılır. Eğer, modülasyonu sağlayan sinyal, duyulabilir bir frekans aralığındaysa, taşıyıcı olan sinyalin tınısında değişiklik meydana gelir. FM yöntemiyle oluşturulacak her bir ses, iki adet sinyal jeneratörüne ihtiyaç duyar ve bu jeneratörler oluşturulan her ses için ayrı kontrol parametrelerince ayarlanırlar. Genelde 4-6 arası parametre kullanılır ve bu parametreler vasıtasıyla, sesin başlama-bitiş zamanları gibi, pek çok ayarlamalar yapılır. İlk yapılan klavye ve ses modüllerinde FM Sentezleme işi Analog tabanlı olarak yapılıyordu. Günümüzde ise, bu işlem sayısal (Digital) temeller üzerine oturtulmuştur.

    Sentezleme teknolojisi kullanılarak pek çok yeni ses elde etme imkanımız vardır. Varolan müzik aletlerin seslerini elde etmek içinse, genelde sampling (örnekleme) teknolojisi kullanılır.


    Sampling Teknolojisi ile Daha Gerçekçi Sesler
    Dijital örnekleme sistemleri ile varolan sesler (doğadaki sesler, müzik enstrümanları vs.), çok yüksek kalitede kaydedilerek synthesizerlarda ya da bu sesleri işleyebilen samplar'larda kullanılırlar. Sample edilen ses, eğer hiçbir işlemden geçirilmezse oldukça büyük bir dosya oluşur. Bilgisayarlarımızda oluşturduğumuz .wav uzantılı dosyalar da birer sample sestir ve bildiğiniz gibi megabyte cinsinden oldukça büyük yer kaplarlar. Sample edilen, yani örneklenen sesler, Digital Filtering (dijital filtreleme), Sample Looping (örneklenen sesin döngülendirilmesi), gibi özel teknikler kullanılarak daha küçük dosyalara dönüştürülürler. Bu teknoloji kullanılarak, ses kartlarımızdan da bildiğimiz, Wavetable Synthesizer'lar meydana getirilmiştir. Bu sistemlerdeki hafıza chip'i, pek çok sample ses barındırır ve bu sesler Wavetable dediğimiz ses tabloları altında sıralanır.


    Wavetable Sentezlemesi Nasıl Yapılır?
    Günümüzde üretilen synthesizerlerın ve bilgisayarlarımızda kullandığımız multimedya donanımlarının çoğunda, Wavetable Sentezleme tekniği kullanılmaktadır.

    Bu sayede, gelişen teknolojiyle doğru orantılı olarak, gerçeğe daha yakın sesler elde edebiliyoruz. Bu tınıları elde edebilmek için pek çok teknoloji kullanılmaktadır ve çoğu, oldukça detaylıdır. Detaylara fazla inmeden, bu teknolojilerden en önemlilerini sizlere tanıtacağız.


    Looping ile Örneklenen Sesin Döngüye Alınması
    Loop kelimesi "döngü" anlamına gelir. Kolayca anlayacağınız gibi, bu teknoloji kullanılarak, sentezlenen ses döngüye alınır ve böylece tekrarlanan, ama uzayıp giden hissi veren, sesler elde edilir. Enstrüman sesleri, iki ana bölüm altında modellenir. Sesin başlama bölümü ve sesin duyulmaya devam ettiği bölüm. Başlama bölümünde, sesin karakteristik özellikleri çok çabuk değişebilir. Ancak sesin ilk duyulmasından sonra devam eden bölümündeki değişiklikler başlama bölümündeki kadar bariz değildir. İşte bu ikinci bölümdeki ses döngüye alınarak, sesin uzayıp gitmesi sağlanır ve böylece uzun bir Sample ses yerine, daha kısa ve daha az yer kaplayan bir Sample, yani örneklenmiş ses elde edilir. Bu da, hafızadan yer kazanma açısından oldukça önemlidir.


    Tek Vuruşluk Seslerin Örneklenmesi
    Loop edilen sesler uzayıp giden seslerdir. Ancak, davul gibi, tek vuruştan oluşan sesler örneklenirken loop edilmezler. Bu sesler bir kez tekrarlanacak şekilde kaydedilirler. Klavyemizi kullanarak bir davul partisyonu yazdığımızda, davulun kick (bas davul), snare (trampet) gibi seslerini her defasında aynı tuşa yeniden basarak elde ederiz .


    Örneklenen Sesin Edit Edilmesi ve İşlenmesi
    Örneklenmiş herhangi bir ses, çeşitli Editing programları kullanılarak istenilen noktalardan kesilir, gereksiz kısımlar atılır. Sesin döngü noktaları belirlenir ve tüm bu işlemlerden sonra ses synthesizer'larımızda kullanılacak şekle sokulur.


    Örneklenmiş Seslerin Sıkıştırılması
    Önceden de bahsettiğimiz gibi, örneklenmiş sesler ham halleriyle oldukça büyük boyutlardadır. Bu da, hafızanın verimli olarak kullanılmasını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenden dolayı, örneklenen sesler özel teknikler kullanılarak sıkıştırılırlar. Gerçi bu işlemler sırasında, sesin kalitesi bir miktar düşmektedir, ancak, kazanılan yerle kıyaslandığında bu kayıp dikkate alınmayacak kadar azdır.


    Pitch Shifting ile Örnek Ses Elde Etme
    Akustik bir piyanoyu örnekleyeceğimizi varsayalım. Tüm tuşlara sırayla basarak, çıkan tüm sesleri örneklememiz gerekir ki, bu oldukça zahmetli bir iş olmanın yanı sıra elde edilen Sample oldukça büyük bir yer kaplar.

    Bu zahmetten kurtulmak için Pitch Shifting teknolojisi kullanılır. Piyanonun, örneğin, Do tuşuna basılır ve elde edilen Sample ses, Do#, Re gibi diğer notaların elde edilmesinde kullanılır.

    Sample bir sesin işlenmesinde dijital filtreleme, split (bölümlendirme, ayırma), üst üste bindirme gibi daha pek çok teknik kullanılır.


    Gelelim Alışverişe: MIDI Müzik Aletleri
    Üç aydan beri anlatmaya çalıştığımız MIDI , beraberinde, oldukça geniş yelpazeli bir "müzik aletleri" pazarını getirmiştir. Bu pazarda, MIDI donanımlı klavyelerden tutunda, MIDI tabanlı çalışan gitarlar, vurmalı çalgılar, üflemeli enstrümanlar bulmak mümkündür. Özellikle, yazı dizimizi okumaya başladıktan sonra, pek çoğunuzun gönderdiği mail'lerde, Alışveriş bölümünü bir an önce yayınlamamızı isteyen okurlarımız için, bu ay oldukça geniş kapsamlı bir araştırma yaptık. Bu arada, İstanbul Taksim-Tünel'de bulunan, Zuhal Müzik Mağazası ve Tünel Müzik Mağazası'nın, Chip Club Card sahiplerine, satın alınacak ürüne göre, çeşitli oranlarda indirim yapacaklarını da belirtmek isteriz.


    Öncelikle Alışveriş İhtiyaçlarımızı Belirleyelim
    Hepinizin MIDI uygulamalarına elverişli, tam donanımlı bir bilgisayarınız olduğunu varsayarak yola çıkalım.

    Öncelikle ne tür müzik yapmak istediğinize karar vermiş olmanız lazım. Bu, oldukça önemli, çünkü bu karar, almanız gereken enstrümanları belirleyecek. Diyelim ki New Age - New Wave tarzı müziklerle uğraşacaksınız. Bu durumda, içinde sentezlenmiş sesler barındıran bir klavye ya da ses modülü almanız gerekecek. Eğer akustik ağırlıklı müzik yapmayı düşünüyorsanız içinde Sample ses barındıran cihazlar almanız daha doğru olacaktır.

    Halihazırda elinde Midi donanımına sahip klavyesi olup ses kartları yetersiz olanlar "Ses modülleri" bölümüne, "Modül ayrı, klavye ayrı olmasın, bağlantılarla uğraşamam" diyenler Synthesizerler bölümüne, "Bilgisayarımdaki ses kartının sesleri bana yeter, bana sadece MIDI Keyboard lazım" diyenler "MIDI Klavyeler" bölümüne bakmalılar.

    Donanım haricinde bilgisayarınızda bulunması gereken bir diğer şey de, Sequencer yazılımıdır. Haziran sayımızda verdiğimiz Cakewalk Pro Audio 9 programını bilgisayara yükleyerek, sistemi tamamlamış olacaksınız. Zira, önümüzdeki aydan itibaren bu programı kullanarak, birlikte çeşitli örnek uygulamalar yapacağız.


    SES MODÜLLERİ

    Roland JV-2080
    8 adet Genişleme Yuvası ile, oldukça iddialı bir şeklide piyasaya çıkan Roland'ın bu ürünü, 3 kanaldan 40 değişik Efekt (reverb, chorus, flanger, ekolayzer vb. ) uygulayabilmesiyle dikkatleri üzerine çekmişti. Oldukça geniş bir ses bankasına sahip olan modüle, Drum&Base, Dance gibi SR-JV80 Expansion Board'larını da takınca inanılmaz zengin bir alet oluveriyor ve ses sayısı 2900 sese kadar çıkıveriyor (128 MB). Üzerinde 320x80 ölçülerinde, oldukça geniş sayılabilecek LCD ekranı var ve bu ekrandan modülün tüm ayarlarını yapmak mümkün. Cihazın diğer güzel bir özelliği ise, volume düğmesine basılınca, o an seçili olan sesi kullanarak kısa bir melodi çalıyor olabilmesi. Böylece klavyeniz bağlı olmasa dahi, seçili olan sesle ilgili fikir elde edebilirsiniz. Tüm Roland ürünleri gibi bu modül de GM uyumlu. Üzerinde 3 adet stereo ses çıkışı bulunduruyor ve bu sayede, özellikle profesyonel uygulamalarda büyük kolaylıklar sağlıyor. Roland JV-2080 için Roland'ın diğer bir ürünü olan XP-80'nin klavyesiz hali diyebiliriz.


    Roland JV-5080 128 Ses Polifonisi
    Roland nihayet yeni ürünlerini duyurdu ve hiç şüphesiz bunlar arasında en büyük ilgiyi JV-5080 görecek. 128 Polyfonik sesiyle orkestrasyon düzenlemelerde, aranjörlere fazlasıyla ses imkanı tanıyan bu modül, 64 MB'lık hafızasıyla kullanıcısına 1083 adet değişik ses sunuyor. Bu sesler arasında, Roland'ın JD-990 synthesizer'ından da alıntı sesler var. Üzerinde stüdyo kalitesinde efektler de barındıran bu model, Roland'ın Sampler serisinden olan, S-700'ün, Akai'nin S-1000 - S-3000 model Sampler'larının CD'lerini de, opsiyonel SIMM modüllerini kullanarak, SCSI portundan okuyor. Yine opsiyonel arabirimler kullanarak, 8 adet dijital çıkışı vasıtasıyla, Adat gibi profesyonel stüdyo cihazlarına ses gönderebiliyor. Sizin de anlayacağınız gibi, ev uygulamaları için oldukça profesyonel kalan bir ürün. Ancak, ciddi anlamda MIDI altyapısı hazırlamak isteyen okuyucularımıza tavsiye ederiz.


    Roland SC-88 PRO İçinden MIDI Altyapısı
    Roland'ın SC-55 ile başlattığı Sound Canvas yelpazesinin üst modellerinden olan SC-88 PRO 1117 GM-GS sesiyle, oldukça tatmin edici bir ses bankasına sahip. Üzerinde 42 adet davul seti de bulunduran bu modül, her kanal için ayrı 64 adet efekt uygulayabiliyor.


    Alesis Nano Piano Piyanistler İçin
    Eğer Synhesizer'ların binbir çeşit sesiyle ilgilenmiyor, sadece piyano çalmak istiyorsanız Alesis'in bu modülü tam size göre. Üzerinde 16 bitlik 48Khz Sample Rom bulunan cihaz 256 değişik piyano sesi ve 64 Polyfonisi ile oldukça başarılı. Jazz piyanodan Rock piyanoya kadar, pekçok piyanonun gerçekçi sesi bu modülde. Özellikle piyanistlerin dikkate alması gereken bir alet.


    Proteus 2000: Tam 32 MIDI Kanalı
    Aynı Roland JV-5080 gibi, E-MU'nun Proteus-2000'i de 128 Polyfonisi, 1536 sesi, 32MB'lık ROM'u ve en önemlisi 32 MIDI kanalı ile yeni çağın üst modellerinden biri. Özellikle MIDI kanalı sayısına dikkat edecek olursak, alıştığımız 16 kanallı modellerin kapasitesini ikiye katladığını görüyoruz. Yazı dizimizi takip edenler bunun ne demek olduğunu daha iyi anlayacaklardır. Cihazın bir diğer önemli özelliği ise, içerisinde bulunan ve büyük MIDI dosyalarının bile sorunsuz çalınmasını sağlayan, 32-bitlik mikroişlemci.


    SYNTHESIZER'LAR

    Ketron X1
    Solton tarafından üretilen ve ülkemize yeni gelen bu klavye için "aşmış" kelimesini rahatlıkla kullanabiliriz. Sadece synthesizer olmakla kalmayıp bünyesinde bir de Sampler bulunduruyor. İçine Harddisk takılabilen bu klavye, üzerinde barındırdığı sample seslerin yanı sıra kendi sample seslerinizi yaratmanıza da olanak tanıyor. İster bilgisayarınıza bağlayarak, isterse de kendi üzerindeki yazılımı kullanarak 32 kanal (64 polyfoni) Midi parçalar düzenleyebilirsiniz ve bilgisayarınızda yazdığınız şarkı sözlerini aletin üzerinde bulunan geniş grafik ekrandan da okuyabilirsiniz. Taksim - Tünel Müzik Mağazasından Chip Club Card'la indirimli alabileceğiniz bu klavyenin diğer özellikleriniwww.ketron.it adresinden inceleyebilirsiniz.


    Korg Trinity 24MB PCM ROM
    Trinity sahip olduğu 24 Mbyte PCM ROM, sayesinde 375 değişik PCM multisample ve 258 davul sample ses barındırmaktadır ki bu seslerin her biri, 48 kHz 'de örneklenerek hafıza çiplerine yüklenmiştir. Şunu da hemen belirtelim; tüm sesler ünlü müzisyenler tarafından, en iyi enstrümanlar çalınarak kaydedilip örneklenmiştir. Seslere bağımsız olarak 8 adet efektle birlikte 2 adet de ana efekt uygulayabilirsiniz. Synthesizer 256 sesi de saklayabilmektedir. Oldukça geniş, dokunuşa duyarlı bir grafik ekrana sahiptir ve pek çok işlemi bu ekrana parmaklarınızla dokunarak yapabilirsiniz. Klavyenin diğer bir özelliği ise üzerinde 16 kanaldan kayıt yapabileceğiniz bir Sequencer bulundurması. Yani, bilgisayara bağlı olmasa bile Midi parçalar yaratabilirsiniz. Tabi ki, bilgisayarda yapabileceğinizden biraz daha az pratik olacaktır.


    Korg X5d: Yeni Başlayanlar İçin
    AI2 Sentezleme sistemini kullanan X5D, 8MB'lık PCM data formuna sahip bir klavyedir. 430 multi ses, 215 davul/perküsyon sesi, 64 polifonisi ve oldukça uygun fiyatı ile rahatlıkla alıp kullanabileceğiniz bir alternatif. Üzerindeki seslere 47 değişik efekt uygulayabilirsiniz. 100 taneye kadar yeni ses ile bu seslerden oluşan 100 adet kombine ses yaratıp, saklayabilirsiniz. GM uyumlu olup 128 standart sese de sahiptir.

    En önemlisi opsiyonel Ag-001/002 kablosu ve sürücüleri kullanılarak direkt olarak bilgisayarınıza bağlanabilme özelliğidir. Böylece hiç sorunsuz, Midi uygulamalarını kullanabilirsiniz.


    Roland EM30-EM50: Gelişmiş Fonksiyonlar
    EM-30 ve EM-50, yüksek kalitedeki bir Roland GS ses seti, Kızıl ötesi hassasiyetli D-beam controller (kontrol denetleyici), düzinelerce yeni müzik stilleri ve 2 yollu Bas Reflex (Bas Tepmeli) kolon sistemini de içeren, bazı yenilikçi özellikleri ile Roland'ın iki yeni ürünü. Bu klavyelerde bulunan ve az önce bahsettiğimiz D-Beam de Roland'ın yeniliklerinden biri. D-beam klavyenin üst panelinden sürekli olarak yayılan ve gözle görülemeyen kızıl ötesi bir ışın. Işığı yayıldığı göz üzerinde ellerimizi gezdirerek, Pitch Bend, Modülasyon gibi çeşitli efektleri, seçilmiş olan seslere uygulayabiliriz. Özellikle New-Age tarzıyla uğraşan müzisyenlerin, oldukça hoşuna gidecek olan bir teknik özellik. Üzerlerinde 354 ses ve 12 davul seti barındıran klavyeler, 2/5 W Bas reflex kolon sistemi ile donatılmış. Yani evinizde bağlayabileceğiniz amplifikatör ve kolonlarınız yoksa dert etmenize gerek kalmayacak.Bu seriden EM-10 ve EM-20 de uygun fiyatları ile değerlendirmeye alabileceğiniz klavyeler arasında.

    Roland'ın XP-10, XP-50, XP-80 serisi ise piyasada genelde ikinci elden daha uygun fiyatlarla bulabileceğiniz ve oldukça başarılı bir seridir. Özellikle ikinci el alet almayı düşünenlere tafsiye ederiz.


    Alesis QS: Amerikan Güzeli
    Özellikle Amerika'da daha yaygın olarak tercih edilen Alesis ürünleri, ülkemizde genelde stüdyo ekipmanları serisi ile tutulmuştur. Piyasada fazla göremesekte geniş ve başarılı bir klavye ürün serisi vardır ve QS serisi bu serinin en son ürünlerindendir.

    Seri GM uyumlu olup, üzerinde Alesis'in özel Piyano seslerini bulundurmaktadır. 64 polifonisi ve 88 adet standart tuşuyla, oldukça profesyonel bir alettir. Harici bir Sequencer'a gerek duymadan, 100 taneye kadar MIDI dosyasını üzerinde saklayıp çalabilir.

    Analog synthesizer'lardan hoşlananlar için Alesis'in A6-Andromeda'sı da kaçırılmaması gereken bir üründür.


    MIDI KLAVYELER

    BlasterKey MP3
    İşte size oldukça enteresan bir ürün. ENSONIQ firmasının yan kuruluşu olan ve hepimizin özellikle multimedya uygulama ve donanımlarıyla tanıdığımız Creative Labs tarafından üretilen bu klavye, yarattığınız müzikleri Mp3 formatında sıkıştırarak saklayabiliyor. Daha önce hiçbir klavyede görmeye alışık olmadığımız bu özellik sayesinde, klavyenizi doğrudan Sound Blaster Live kartınıza bağlayarak, çaldığınız melodileri doğrudan Mp3 yapabilir, SB Live kartınızın seslerini kullanarak MIDI parçalar düzenleyebilirsiniz. Klavye bunun için size, 40 polyfoni ve standart 49 tuş sunuyor ve tuşlar Velocity Sensitive, yani, vuruş hızına duyarlı.www.blasterkey.com adresinden detaylarını inceleyebileceğiniz bu klavye için gerekli minimum sistem konfigürasyonu ise şöyle.

    Pentium 133MHz veya daha hızlı bir işlemci
    Intel veya 100% uyumlu chip setli bir anakart
    16MB RAM (32 RAM daha iyi sonuçlar veriyor)
    Windows 95 veya Windows 98
    Sound Blaster Live! Ses kartı
    Gerekli programları yüklemek için CD-ROM sürücü

    Roland A90: Sade Bir Keyboard
    Roland'ın 88 vuruşa duyarlı tuşu ve 64 polyfonisi ile göz dolduran MIDI Master Keyboard'unu, bir MIDI sistemindeki tüm verilerin değiştirilmesinde kullanabilirsiniz. 4 adet MIDI çıkışından 64 kanallı bir sistemi kontrol edebilirsiniz. Bu arada Keyboard'un tuşlarının, gerçek bir piyano tuş takımı gibi olduğunu da belirtmeliyiz. Oldukça profesyonel bir alet olan bu MIDI Master Keyboard alışveriş listenizin üst sıralarında olmalı. Bu arada, aslında synthesizer'lar bölümünde bulunması gereken A-90 EX 'den de bahsetmemiz gerekir. Bu klavye aslında bir Master Keyboard. Ancak A-90 ile aralarında bir fark var; o da, içine oldukça profesyonel bir piyano ses modülünün konmuş olması. Böylece bu klavye sahnede de kullanıla bilinir ve canlı performanslarda, gerçek bir kuyruklu piyano çalınıyormuş hissi uyandırabilir.

    Yine Roland'ın A serisinden olan, A-70, A-33 ve A-30 daha uygun fiyatları ile alabileceğiniz ürünlerdir.


    Kurzweil PC2: Profesyonel Modeller
    PC2 ve PC2X olarak iki modeli bulunan bu seri, sırasıyla 76 ve 88 tuşlu çok gelişmiş Midi kontrol klavyelerinden oluşmuştur. Midi kontrol klavyeleri olmalarına karşın içlerinde oldukça iyi sample edilmiş piyano sesleri, davul setleri, brass sesleri, vokal sample'ları gibi geniş bir ses bankası barındırıyorlar. Bir taşla iki kuş vurmak isteyenler için ideal.


    Alesis QS8.1: Mükemmel Piyano Sesleri
    Yeni model MIDI Master Keyboard'ların çoğunda olduğu gibi Alesis'in bu modeli de içinde oldukça iyi örneklenmiş Piyano sesleri barındırıyor. 88 tuşlu klavyesi, vuruş hızını algılama ve Aftertouch özelliğine sahip. En güzel özelliklerinden biride Mac ve PC'lere direkt olarak bağlantı kurulmasını sağlayan yüksek hızlı seri-bağlantı kapısının olması. Yine, üzerinde bulunan iki adet slot vasıtasıyla 16 MB'a kadar örneklenmiş sesleri üzerinde bulundurabiliyor.

    Sizlere tanıtabileceğimiz Midi Enstrümanların sayısı oldukça geniş olduğundan, burada yalnızca, yerli piyasada en çok bilinen ve kullanılan cihazları tanıtmaya çalıştık. Ancak siz, çeşitli müzik mağazalarını dolaşarak, daha pek çok ürün marka-modelini bizzat kendiniz görüp, deneyebilirsiniz. Önümüzdeki aylarda da alışveriş bölümünde, bu cihazlardan bazılarını tanımaya devam edeceğiz. Bu arada okuyucularımızdan Barbaros Ali Kaynak'ın hazırlamış olduğu ve içinde binlerce MIDI dosyası barındıran siteyihttp://www.armonionline.cjb.net adresinde ziyaret edebilirsiniz


    PC'de Midi ve Müzik (4)
    Yazı dizimizin bu bölümünde Cakewalk Pro Audio 9 programını ana fonksiyonlarıyla birlikte tanıtıyoruz. Ayrıca örnek bir MIDI dosyasının yaratılmasını ve üzerinde yapılabilecek işlemleri açıklıyoruz

    Midi teknolojisinin daha verimli ve kolay kullanılabilmesi amacıyla pek çok yazılım geliştirilip, müzisyenlerin kullanımına sunulmuştur. Sequencer programları olarak bilinen bu yazılımları kullanarak, kişisel bilgisayarlarımızda, Midi klavyelerden ve diğer Midi enstrümanlarından gelen Midi sinyallerini, rahatlıkla depolayıp, işleyip, Midi parçalar yaratabileceğimize dair, önceki aylarda bahsetmiştik. Cakewalk ve Cubase, bu tarz programların en çok bilinenleri ve tercih edilenleridir.

    Bu ay Cakewalk Pro Audio 9 programını tanıtılıp, ardından programın özelliklerini kullanarak, bir Midi dosyasının nasıl yaratılacağını ve yaratığımız bu dosya üzerinde ne gibi işlemler yapabileceğimizi göreceğiz. Bu programın Demo versiyonunu Chip Haziran CD'sinde bulabilirsiniz.


    Cakewalk Pro Audio 9 ile Neler Yapabiliriz?
    Oldukça profesyonel olan ve gerek home-stüdyolarda, gerekse profesyonel stüdyolarda kullanılmaya başlanan bu programla, aynı platformda Midi ve Audio kaydedebilir, ve oluşturduğunuz dosya üzerinde, pek çok editing işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Midi dosyalarında Cakewalk'un kendi geliştirdiği ".cal" uzantılı özel dosyalarını kullanarak değişiklikler yapabilir, yine Cakewalk'a özgü MIDI Effect'ler kullanarak çeşitli efektler uygulayabilirsiniz.

    Audio dosyaları üzerinde de, pek çok efektin (Reverb, Chorus, Flanger, Distortion gibi) uygulanmasına izin veren program, başka hiçbir program kullanmaksızın profesyonel düzenlemeler yapmanız için gereken, diğer tüm bileşenleri üzerinde barındırmaktadır.

    İster Midi, ister Audio toplam 256 kanala, bilgisayarınızın konfigürasyonunun gücüyle orantılı olarak dilediğinizce kayıt yapabilirsiniz.

    Insert Wave-Video seçenekleriyle kanallarımıza .wav dosyaları ve .avi, .mpg, .mov dosyaları yükleyebilirsiniz. Böylece, video görüntülerine, senkronize olarak, ses dosyaları eklenebilir. Bu, özellikle reklam, dizi-film vb. müzikleri yapmak isteyenlerin, oldukça işine yarayabilecek olan bir özellik olarak karşımıza çıkıyor.


    Yeni Sürümünde Dikkatimizi Çeken Özellikler
    Programın önceki sürümünden farklı olarak, sağ altta göreceğiniz CPU Meter ve Hard Disk Meter, size işlemcinizin o anki durumunu ve Hard Disk'inizde ne kadar yer kaldığını gösterecektir. Özellikle Audio kayıt yapacaksanız, bu göstergeleri mutlaka arada bir kontrol edin.

    Yine programın sağ altında göreceğiniz kaydırma, büyültme/küçültme çubuklarıyla (Zoom çubukları), yaptığınız kayıtları daha detaylı inceleme fırsatı bulabilirsiniz.

    Programa, önceki sürümlerde olmayan ve özellikle gitaristleri sevindirecek olan Chromatic bir Tuner eklenmiş (Tools > Tuner). Ses kartınızın Line-in girişi üzerinden bağlayacağınız gitarınızı akort etmek için, bu Tuner'ı kullanabilirsiniz.

    Yine önceki sürümlerinden farklı olarak, program, kanallara midi veya audio, gerçek zamanlı olarak efekt uygulanmasına ve uygulanan efektin parametrelerinin, istediğiniz zaman değiştirilmesine veya tümden iptaline olanak veriyor. Program dahilinde bulunan Virtual Jukebox (Tools menüsünden ulaşabilirsiniz) ile, kendi playlist'lerinizi oluşturabilir ve parçaları sıralı yada rasgele çaldırtabilirsiniz .

    Programı başlattıktan sonra, Windows Task Bar 'da (ekranın sağ altında), Midi aktivitesini kontrol eden bir simge göreceksiniz. Bilgisayarınıza klavyenizden gelecek olan ve bilgisayarınızın ürettiği Midi in-out sinyallerini, yanıp sönen yeşil renkteki ledlerle izleyebilirsiniz. Bu kontrol simgesini durum çubuğunda görünmesini istemiyorsanız Options > Global bölümündeki "Show MIDI Activity on Windows Taskbar" seçeneğini kaldırın.


    Cakewalk Pro Audio 9 'un Kurulumu
    Basit ve sorunsuz bir kurulumu ve Windows Restart'ını takiben, program, ilk başlattığınızda, ses kartınızla ilgili kısa bir test ve ayarlamalar yapacak ve sisteminizde mevcut olan Midi-Wave kartlarını bulup, otomatik olarak aktif hale getirecektir. Eğer voice özellikli bir modeminiz varsa,modemin voice özelliği programca kullanılamayacağından kullanım dışı bırakılacaktır. Bu arada, Cakewalk'un, daha önce, başka bir sürümü yüklenmiş ise, tarafınızdan yapılmış olan ayarlar alınarak, yüklemiş olduğunuz yeni sürüme adapte edilir. Bu, Cakewalk'u önceden de kullananlar için, oldukça kolaylık sağlayan bir özelliktir.

    Program başladıktan hemen sonra, karşınıza çıkan menüden, ister en son açtığınız dosyayı, ister yerini belirteceğiniz başka bir dosyayı açabilir, isterseniz de yeni bir dosya yaratabilirsiniz. İleride bu menünün açılışta görünmesini istemezseniz, sol alttaki kutucuğu işaretleyerek, bir daha çıkmamasını sağlayabilirsiniz.

    Günümüzde pek çok programda olduğu gibi Cakewalk'ta da bulunan ve hemen açılışta karşımıza çıkan Tip Of The Day'i günün tüyosu kullanarak, programın özellikleri hakkında bilgi edinebilirsiniz. Bu özelliği de, sol altta bulunan kutucuğu işaretleyerek, iptal edebilirsiniz.


    İnce Ayarlar ve Programın İşlevsellikleri
    "Tip Of The Day" kutusunu "Close" ile kapattıktan sonra karşınıza çıkacak olan Cakewalk arayüzü, oldukça kullanışlı olarak hazırlanmış. Eğer programı ilk kez kurduysanız, yapmanız gereken ön ayarlamalar olduğunu belirtmek isteriz. Programın daha verimli kullanabilmesi için, öncelikle bahsedeceğimiz şu ayarlamaları yapın:

    Önceki sürümleriyle karşılaştırıldığında (örneğin, Cakewalk Express) Pro Audio'nun arayüzünün oldukça güzel ve kullanışlı olduğunu söyleyebiliriz. Ancak bu arayüz, özellikle gradient yapısı, yeterince hızlı olmayan bilgisayarlarda ve özellikle Audio kayıtlarında, yavaşlamalara ve atlamalara yol açabilir. Bu yüzden, gradient özelliğinin kapatılmasını öneririz. Bunu için "Global Obtions > General" bölümündeki "Display Gradient Backgrounds" kutucuğundaki işareti kaldırın. Böylece programınız, görünüm açısından daha kötü ama, performans açısından daha iyi bir duruma gelecektir.


    Midi Ayarları: Pitch Bend Aftertouch
    Önceki sayılarda bahsettiğimiz Aftertouch özelliği, Midi düzenlemelerimize ruh katma açısından önemlidir. Ancak önceden de belirttiğimiz gibi Aftertouch sinyalleri Midi dosyalarının şişmesine yol açar. Bu yüzden program ilk kurulduğunda Global Obtions > Midi bölümündeki "Key Aftertouch" kutucuğu işaretli değildir. Ancak elinizde Aftertouch özellikli bir klavye varsa ve bu özelliği kullanmak istiyorsanız, kutuyu işaretleyin. Channel Aftertouch dışında, diğer kutucukların işaretli olmasına özen gösterin.Örneğin, yanlışlıkla Controller kutusundaki işareti kaldırırsanız, bilgisayarınız klavyeden gelecek olan hiçbir kontrol sinyalini almaz ve Midi dosyanız olması gerektiği gibi oluşmaz. Ancak, Patch Changes (ses seçmek için kullanılır) özelliğini kapatıp bu ayarlamaları kendiniz, el ile yapmayı tercih edebilirsiniz.Böylece bilgisayarınıza Program Change mesajları ulaşmayacaktır.

    Eğer Pitch Wheel kutusunun işaretini kaldırırsanız, klavyenizin Pich Bend kolundan gönderilen sinyaller elimine edilmiş olur. Genelde, bu özelliğin açık bırakılması daha doğrudur. Böylece, gitar gibi enstrümanların seçilmiş olduğu kanallarda Pitch Bend uygulaması mümkün olur ve daha gerçekçi Midi parçaları oluşturulabilinir.


    Midi Portları Cakewalk İle Nasıl Seçilir?
    Bilgisayarımızda takılı olan ses kartı, bize 1 adet Midi In, bir adet de Midi Out kapısı sağlar. Bu giriş ve çıkışı aktif hale getirmek için Cakewalk programından ayarlama yapmak gerekir. Menüden, Options > MIDI Devices bölümüne gidin. Burada program tarafından algılanan Midi aygıtlarını göreceksiniz. Kullanmak istediklerinizi seçin. "Synthesizer" uzantılı olan çıkış kapısı ses kartınıza, "Out" uzantılı olan ise harici Midi enstrümanınıza aittir. "MIDI Mapper" ise yine ses kartınız üzerinde Midi sinyallerini yönlendirecektir. Sol tarafta genelde bir adet Midi-in seçeneği bulunur. Bunu da seçmeyi unutmayın.

    Gönderdiğiniz maillerde, genelde harici cihazlarınızdan ses alamadığınızı belirtmişsiniz. Bunun ana nedenlerinden biri Midi Out portununu aktif hale getirilmemesidir. Diğer bir neden de Midi In-Out kablolarının ters bağlanmış olmasıdır. Her ikisini de kontrol ederek, denemelerinize devam edebilirsiniz.


    Metronom ve Clock Ayarlarının Yapılması
    Müzisyenlerin, özellikle pratik yaparken tempo kaçırmamak için kullandıkları Metronom, düzenleme yaparken size büyük kolaylık sağlar.

    Program dahilindeki metronomu özelleştirerek istediğiniz gibi çalışmasını sağlayabilirsiniz.

    Options > Project > Metronom menüsüne gelin.

    Metronomun sadece kayıt esnasında aktif olmasını isterseniz, Playback seçeneğinin işaretli olmamasına dikkat edin.
    Kayıt başlamadan önce, boş metronom saymasını isterseniz, Count-in kutusuna istediğiniz değeri girin. Örneğin 1 değeri girerseniz metronom önce bir ölçü sayacak ve daha sonra kayıt başlayacaktır.
    Kayıt sırasında serbest tempoda çalmak isterseniz, Recording seçeneğini kaldırın.
    Metronomu sadece PC Hoparlöründen duymak isterseniz "Use PC Speaker" seçeneğini işaretleyin.
    Programın ilk ayarlarında F#3 (Fa diyez 3) olan "Key" ayarlarını, Db3 (Re bemol 3) olarak değiştirin. Böylece, daha gerçekçi bir metronom sesi elde edersiniz.
    "Clock" ayarları da, yapmanız gereken önemli ayarlardandır. Bilgisayarınızın Midi zamanlayıcısı olarak çalışmasını istiyorsanız, "internal" seçeneğinin işaretli olmasına dikkat edin. Eğer Midi parçanızı, harici başka bir cihazdan başlatacaksanız ve diğer Midi cihazlarla senkronize olarak çalıştıracaksanız, SMPTE/MTC seçeneğini işaretleyin. Genelde stüdyolarda kullanılan bu özellik, profesyonel ve komplike uygulamalarda aktif hale getirilir.


    Kendi Kısayollarınızı Nasıl Yaratırsınız?
    Programı kullanmaya başladıktan sonra, pek çok fonksiyonu, pek çok kere kullanmanız gerektiğini göreceksiniz. Menüler içinde kaybolmak yerine kendi belirleyeceğiniz kısa yol tuşlarını kullanarak, programı daha verimli ve hızlı kullanabilirsiniz. Obtions > Key bindings bölümüne gidin ve sol taraftaki kısa yol tuşlarını sağdaki listede görünen fonksiyonlarla kendinize göre eşleyin. Her eşlemeden sonra "Bind" tuşuna basın. Eşlemeyi iptal etmek için "Unbind" tuşuna basmanız yeterli olacaktır. "Zap All" tuşuna bastığınızda ise tüm eşlemeler iptal edilecektir.


    Assign Intruments (Enstrüman Atama) Ayarları
    Obtions > Instruments bölümünde, seçilen portta, kullanacağınız enstrümana ait olan ses bankalarını kullanmak için gerekli seçimleri yapabilirsiniz.

    Önce sol taraftan atama yapacağınız portu seçin. Daha sonra sağ taraftan istediğiniz ses bankasını (örneğin General MIDI) seçin. Artık programın aynı port seçilmiş tüm kanallarında, General MIDI ses bankasını kullanabilirsiniz.

    Buradan "Define" bölümüne girerek program dahilinde ön-yüklemesiz olarak gelen ve pek çok markanın, pek çok modelini kapsayan enstrüman-tanımlamalarına erişebilirsiniz. Böylece elinizde bulunan klavyenin içindeki seslere ait olan isimleri aynen bilgisayarınızda da görebilir ve ismi ile çağırdığınız bu seslerin, klavyede daha kolay bir şekilde seçilmesini sağlayabilirsiniz.


    Doğru Audio Ayarları İle Sorunsuz Ses Kayıtları
    Programın Audio özeliğini kullanmadan önce yapmamız gereken bir-iki ayar var. Öncelikle Options > Audio > Advanced bölümündeki "Simultaneous Record/Playback" seçeneğini işaretleyin. Böylece aynı anda hem kayıt yapabilir, hem de diğer kanallara önceden yapmış olduğunuz kayıtları duyabilirsiniz.

    Eğer bilgisayarınızda birden fazla harddisk varsa, programın Audio kayıtlarını ikinci harddisk üzerine yapmasını sağlayabilirsiniz.Bunu için "Data Directory" ve "Picture Directory" bölümünde C:\ drive'ı yerine D:\ drive'ını seçin. Bu sayede Audio kayıtları daha sorunsuz ve atlamasız yapabilirsiniz.


    Renkleri Değiştirerek Daha Verimli Çalışın
    Programın güzel bir özelliği de, her sayısal değerin, her kanalın ayrı renklerle belirtilme imkanının olması. Böylece, pek çok veri birbirinden ayrı renkleri sayesinde ayırt edilebilir ve olası bir karışıklık engellenebilir.

    Program kendi renk ayarlamalarınızı yapmanıza izin verir. Bunu için Options > Colors bölümüne gitmeniz ve sol listede görünen eylemlere "Choose Color" tuşu ile birer renk atamanız yeterli olacaktır. Programın ilk halinde, arka planında bulunan resmi de buradan değiştirebilir, ya da fonun resimsiz olmasını sağlayabilirsiniz. Bu işlem için, bu bölümün en altında bulunan, "Wallpaper" seçeneklerini kullanmanız gerekir.

    Bahsettiğimiz tüm ayarları yaptıktan sonra, Cakewalk ilk kaydımız için hazır duruma gelecektir. Önümüzdeki ay, örnek bir uygulamayla programı daha yakından tanımaya başlayacağız. Daha deneyimli olan kullanıcılar, programı denemeye, ayarları yaptıktan sonra başlayabilirler.

    PC'de Midi ve Müzik (5)
    Bilgisayarda müzik yaratmak için kullanılan ve popüler programlardan biri olan Cakewalk' da MIDI dosyalarının yaratılmasını ve ince ayarları açıklıyoruz.

    Yazı dizimizin bu bölümünde, geçen ay ön ayarlarını yaparak ilk kullanıma hazır hale getirdiğimiz Cakewalk ProAudio 9 programı ile, bir Midi dosyasının nasıl oluşturulacağını anlatacağız...


    Cakewalk ProAudio 9' da Yeni Dosya Oluşturma
    Programımızı başlattığımızda bizi karşılayacak olan menüden Create a New Project (Yeni Bir Proje Yarat) butonuna tıkladığınızda New Project File (Yeni Proje Dosyası) penceresi açılacaktır.

    Bu pencerede hazır olarak bulunan .tpl dosyalarını kullanarak rock, jazz, klasik gibi pek çok tarzda, Midi dosyasının kanal ayarlarıyla uğraşmadan iskelet yapısını oluşturabilirsiniz. Örneğin rock müzikle ilgili .tpl dosyasını seçtiğinizde program Midi kanallarına rock müzikte kullanılan enstrümanları sizin için seçecektir -distortion gitar slap bas gibi.

    Biz adım adım kendi dosyamızı oluşturacağımızdan normal seçeneğini seçelim. Seçimi yapıp Okey'ledikten sonra Cakewalk'un ana sayfası açılacak. Yeni dosyamız artık işlenmeye hazır.


    Kanal ayarları nasıl yapılır? Genel ve İnce Ayarlar
    Diyelim ki piyano, bas gitar, synth pad ve davul'dan oluşan bir Midi parçası yazacağız. Sırasıyla birinci ikinci ve üçüncü kanallara piyano, bas ve synth pad'i yerleştirmemiz ve bu kanallarla ilgili ses yüksekliği pan gibi ayarlar yapmamız gerekiyor.

    İlk kanala ait genel ayarlamaları yapmak için mouse'umuz birinci kanal üzerindeyken sağ tuşa tıklayın ve "Track Properties" seçeneğini işaretleyin.Eğer sadece "Patch" kısmı üzerindeyken sağ klik yaparsanız ses seçme sayfasına gelirsiniz.Burada çıkan seçeneklerden 'Acoustic Grand Piano" sesini işaretleyerek çıkın.Artık birinci kanalımızda piyano sesi seçili olacak.

    Kanalımız ilk kanal olduğuna göre, Midi kanalını da 1 yapmak en doğrusu olacaktır. Ancak yine de bu seçim size kaldığından, dilerseniz ilk kanalı diğer Midi kanalların yönlendirebilirsiniz. Bunun teknik açıdan bir sakıncası yoktur. Midi kanalını seçmek içinse "chn" üzerine çift tıklayarak "Channel" bölümünden kanal atamanız yeterli olacaktır. Bir diğer yöntem ise mouse'umuzun sol tuşu basılı bir şekildeyken (örneğin chn üzerinde), mouse'u yukarı aşağıya doğru kaydırmak olacaktır.

    Volume ve Pan (sağ - sol) ayarları ile ilgili değerleri de, yine ilgili bölümlerin üzerine çift tıklayarak, ya manuel ya da hemen sağda beliren küçük oklarla arttırıp azaltarak girebilirsiniz.


    MIDI Parçası Üzerindeki Tempo Ayarları
    Bir Midi parçası oluştururken, ilk yapmamız gereken şeylerden biri de parçanın başlangıç temposunu belirtmektir. Parça boyunca tempoda değişiklikler yapılabilir, şarkının bir bölümünde tempo düşebilir ya da artabilir. Bu işlem sadece Midi sinyallerine uygulandığı için seslerin tınısında bir değişiklik olmaz sadece parçanın trafiği hızlanır ya da yavaşlar.

    Parça içinde herhangi bir anda tempo değişikliği yapmak için, View menüsünden Tempo'yu seçmeniz ve çıkan ekranda da artış veya azalış noktalarını işaretlemeniz gereklidir.

    İşaretleme yapmak için sol üstte görünen Kalem simgesine tıklayın ve dilediğiniz değişiklikleri yapın. Bu simgeyi kullanarak diğer sayfalardaki edit işlemlerini de yapabilirsiniz.


    Müzik Parçalarındaki 4/4'lük Ölçü Ayarları
    Bildiğiniz gibi müzik parçalarının tempo haricinde ölçüleri de vardır. Bu ölçü parçanın tarzına göre parçanın metronomunu belirler. Örnek olarak en çok kullanılan ölçü olan dört dörtlük (4/4 olarak gösterilir) ölçüyü verebiliriz. Ölçü parça içerisinde tamamen aranjörün isteğine bağlı olarak değiştirilebilir. Bu değişiklikleri Midi dosyalarımızda da yapabiliriz. Ancak parçalar ilk ölçüleri dikkate alınarak adlandırılırlar ve bu ilk ölçüyü parçanın başında belirtmemiz gerekir.

    Bunun için menüden View > Meter/Key seçeneğini işaretleyin. Karşınıza çıkacak olan pencerede 4/4'lük görünen başlangıç ölçüsünü değiştirmek isterseniz "1 4/4 C" yazan yerin üzerine çift tıklayın. Açılan pencereden istediğiniz ölçüyü seçin. Biraz daha oynak bir parça yapmak isterseniz, özellikle Arap ülkelerinde ve ülkemizde rağbet gören 9/8 (dokuz sekizlik) ölçüyü kullanabilirsiniz.


    Bir Kanal Seçerek Kayıta Başlayalım
    Herhangi bir kanala kayıta başlayabilmek için her kanalda bulunan ve üzerine tıklandığında kırmızı renk alan R (record=kayıt) butonuna basmamız gerekiyor. Aynı anda birden fazla kanala kayıt yapma imkanımız da vardır. Bunun için tahmin edeceğiniz gibi, kayıt yapılacak her kanala ait olan Record düğmesinin basılı olması gerekir.

    Piyano sesi seçili olan ilk kanalımızda kayıt işine başlayalım. Önce, bu kanala ait olan Record düğmesine basın. Hemen ardından, kontrol panelinde bulunan Record butonuna yada programca önceden atanmış olan klavyenizdeki R harfine basın.

    Bu andan itibaren klavyenizde yaptığınız her dokunuş, aynı anda Midi sinyalleri olarak bilgisayarınızda depolanmaya başlanacaktır. Geçen ay bahsettiğimiz gibi eğer metronom ayarlarını bir ya da iki boş sayacak şekilde yaptıysanız kayıta daha rahat girersiniz.

    Bu arada ufak bir tavsiye; her kanal için geçerli olmak üzere, kayıtlarınızı ikinci ya da üçüncü ölçüden başlatın.Yani oluşturacağınız parçanın başında bir parça boşluk olsun. Bunun yararını komplike bir Midi sistemi ile çalışacak olanlar daha iyi görecektir. Çünkü birden fazla Midi enstrümanını birbirine bağlı olduğu bir sistemde, Midi trafiği yoğun olacağından parça ilk başlatıldığında, hemen başlangıçta Midi senkronizasyonunda sorunlar yaşanır ve bazı sesler biraz daha geç gelir. İşte bu boşluğu koyarak sinyallerin bu boşluk içerisinde birbirlerini yakalamasını sağlarız ve oluşabilecek gecikme ve atlamalar biz duyamadan olup biterler.

    Diyelim ki bir şeyler çaldınız ve kayıtı bitirip ne yaptığınızı duymak istiyorsunuz. Kontrol butonlarını ya da bilgisayar klavyenizdeki Space (boşluk) tuşunu kullanarak kayıttan çıkabilirsiniz. Space tuşunu, parçayı başlatmak için de kullanabileceğinizi hatırlatmak isteriz. Parçayı başa almak içinse W tuşuna basmamız yeterli olacaktır. Şimdi tekrar Space tuşuna basarak, kaydettiğinizi dinlemeye başlayabilirsiniz.

    Kayıtta sorun yoksa, aynı yöntemlerle diğer iki kanalınıza da kayıtlarınızı yapın. Böylece davul hariç üç kanaldan oluşan bir Midi dosyası elde etmiş oldunuz.


    Ne Gibi Hatalar Oluşabilir ve Bunları Nasıl Düzeltiriz?
    Herkes hata yapabilir ve göreceksiniz ki, kaydınızda çalarken fark etmediğiniz hatalar oluşmuş. En çok oluşan hata zamanlama sorunlarıyla ilgilidir. Çalarken bazı tuşlara geç ya da erken basmış olabilirsiniz. Bu hata en kolay düzeltilebilen hatadır ve çözümü hatalı kısmın seçilip Quantize edilmesiyle rahatlıkla giderilebilir.


    Belli Yerler Nasıl İşaretlenir ve Quantize Nasıl Uygulanır?
    Diyelim ki birinci kanalımızda, altıncı ve onuncu ölçüler arasında düzeltmemiz gereken zamanlama hataları var. Bu bölümü nasıl seçeceğiz?

    İlk kanalın hemen üzerinde kaçıncı ölçüde olduğunuzu gösteren sayılar göreceksiniz. Bu sayıların üzerine gelip sol tuşa tıkladığınızda, sayfayı diklemesine kesen ve Play ve Record sırasında ilerleyen çizginin işaretlediğiniz yere kaydığını göreceksiniz. Şimdi altı rakamı yani altıncı ölçü üzerine gelerek sol tuşa tıklayın. Ardından birinci kanalın üzerine gelerek, aynı noktada sağ tuşa tıklayın. Çıkan menüden Split (ayırma) fonksiyonunu seçin. Kanalın seçtiğiniz noktadan (örnekte altıncı ölçü) kesilip geri kalan bölümden ayrıldığını göreceksiniz. Aynı işlemi onuncu kanal üzerinde de tekrarlayın. Böylece kanalımızın seçilen bölümü parça bütününden ayrılıp, bağımsız olarak üzerinde değişiklik yapılabilir hale gelecektir.

    Şimdi ayırdığımız bölümün üzerindeyken sol tuşa tıklayalım. Böylece bu bölümü seçmiş olacağız. Seçilen bölümün siyah bir renk aldığını göreceksiniz. Menüden Edit > Quantize seçeneğini işaretleyin. Karşınıza Quantize seçenekleri çıkacaktır. Parçanıza göre bu seçeneklerden birini seçip, ilgili ayarları yaptıktan sonra Ok' leyip çıktığınızda hatalı bölümün düzeldiğini göreceksiniz. Ancak bazı durumlarda, parçanızın ölçüsüne uygun olmayan bir Quantize değeri seçmiş iseniz, sonucun daha kötü olduğunu görebilirsiniz. Bu gibi durumlarda Undo işlemini gerçekleştirip deneme- yanılmalar yaparak en uygun düzeltmeyi yapabilirsiniz. Programın oldukça geniş hafızalı bir Undo fonksiyonu olduğunu bu sayade dilediğiniz kadar hata ya da deneme yapıp, geri alabileceğinizi yeri gelmişken belirtmek isteriz.


    Piano Roll Sayfasında İnce Edit İşlemleri
    Diyelim ki az önce ayırdığımız bölümde elle düzeltmemiz gereken hatalar var ya da elle bir iki nokta ekleyip çıkaracağız. Bu bölüm üzerindeyken çift tıklayarak veya sağ tuşla tıklayarak, çıkacak olan menüden Piyano Roll seçeneğini işaretleyerek açılacak olan sayfadan, bu gibi işlemleri rahatlıkla yapabiliriz.

    Bu sayfada gördüğünüz uzun-kısa, kare şeklindeki her çubuk bir notayı temsil etmektedir ve değişiklikleri bu çubukları kullanarak yapabilirsiniz. Ayrıca :

    Belli bir alandaki notaları seçmek için, ok simgesini kullanarak, mouse'un sol tuşuna basıp, istenilen alanı kare içine alabilirsiniz.
    Kalem simgesini kullanarak, dilediğiniz yere nota ekleyebilirsiniz. Yine kalem seçiliyken yukarıda görünen nota simgelerinden birini seçebilir ve kaçlık nota seçilmişse o değerde bir notayı istenilen yere koyabilirsiniz.
    Slash (eğik çizgi) simgesini kullanarak notaların uzunluklarını ayarlayabilirsiniz, yerlerini yukarı-aşağı, sağa-sola şeklinde kaydırabilirsiniz. (Sağa-sola kaydırmak için çubukları sol baştan uzatıp kısaltmak için sağ baştan tutmalısınız.)
    Silgi simgesini kullanarak dilediğiniz notaları kaldırabilirsiniz.
    Hoparlör simgesini kullanarak istediğiniz notanın üzerine gelip tıklayarak, o notaya ait olan sesi (kanalda hangi enstrüman seçili ise o sesle) duyabilirsiniz.
    Sol tarafta bulunan klavye tuşlarına basarak o nota üzerindeki sesleri görebilirsiniz. Yine bu tuşların üzerindeyken, mouse'a basılı tutar ve oynatırsanız, belirlediğiniz nota aralığındaki tüm çubukları seçebilir ve gerekli işlemleri yapabilirsiniz.
    Herhangi bir çubuğun üzerindeyken sağ tuşa tıklarsanız, o notayla ilgili sayısal değerlere ulaşır, gerekli düzeltme ve değişiklikleri yapabilirsiniz. Bu alanda göreceğiniz Time (zaman), notanın tam olarak yerini Pitch (tını) notanın değerini (C=do D=re E=mi F=fa G=sol A=la B=si b=bemol # = diyez) Velocity (kuvvet) tuşa vuruş hızını, Duration tuşun ne kadar basılı tutulduğunu, Channel ise o notanın hangi kanalda olduğunu gösterir.

    Event List İle Sayısal Ayarlar Yapmak
    Seçtiğimiz kanal ya da kanallarda tam olarak nelerin olduğunu sağ tuşa tıklayıp > Event List menüsüne girerek de görebiliriz. Burada Piano Roll'den farklı olarak sayısal değerlerin tümü, alt alta dizilmiştir.

    Üstte görünen başlıklardan Trk, notanın hangi kanalda olduğunu, HMSF, saat-dakika-saniye-salise cinsinden notanın yerini, MBT, notanın ölçü yerini, Ch, kanalını, Kind, o kısımda bulunan Midi sinyalinin cinsini (nota, aftertouch, control sinyalleri gibi) Data nota ya da sinyallerin değerlerini belirtir. Farklı sinyal çeşitlerinin farklı renklerle ifade edilebilir olması ayırt etmek açısından size kolaylık sağlayacaktır.

    Bu sayfada sağ tuşa tıklarsanız, çıkan menüden hangi bilgilerin görünüp, hangilerinin görünmeyeceğini belirtebilirsiniz. Silmek istediğiniz birimleri kolayca klavyenizdeki Del tuşuna basarak silebilirsiniz.


    Gitaristler İçin Eklenti: Staff View İle Notaları Görün
    Oluşturduğuz Midi sinyalleri, Cakewalk tarafından bildiğimiz notalara dönüştürülebilir ve dilerseniz Printer çıkışı alabilirsiniz. İlgili bölüm üzerindeyken sağ tuşla > Staff seçeneği işaretlendiğinde karşımızda notaları görürüz. Bu bölümde de, nota ekleme, çıkarma, yerini değiştirme gibi işlemler yapabiliriz. Cakewalk'un bu sürümünde gitaristler için de bir eklenti var. Üstte göreceğiniz butonlardan Fret View butonuna basarak ekranın altında bir gitar klavyesinin görünmesini sağlayabilirsiniz. Bu klavyeyi kullanarak mouse'unuzla nota ekleyebilirsiniz.


    Şarkı Sözlerinizi Yazmayı Unutmayın
    Stuff bölümünde, oluşan notaların altlarında şarkı sözlerinizin hece-hece çıkmasını ve bu şekilde print almak istiyorsanız sağ tuşa tıkladığınızda açılacak olan > lyrics seçeneğinden açılacak sayfada şarkı sözlerinizi girebilirsiniz. Bu işlemi Stuff sayfasında buluna ve üzerinde L harfi bulunan butona basarak birebir notaların üzerine yazarak da yapabilirsiniz.


    Kesme - Kopyalama -Yapıştırma - Kaydırma
    Herhangi bir kanalda, dilediğimiz yerleri kesip silebilir, önceden kesmiş olduğumuz yerleri yeniden birleştirebilir, kanal dahilinde ya da kanallar arası tümden veya kısmi kopyalama işlemleri gerçekleştirebiliriz.

    Split işlemi ile ayırdığımız bir bölümü, diğer bölümler yer değiştirmeden kaldırmak için kesilen yer üzerindeyken sağ tuşa tıklayarak > Cut'ı seçip, sonraki bölümleri kaydırarak kesmek için, çıkacak olan menüden Delete Hole seçeneğini işaretleyerek Cut komutu vermemiz gerekir.
    Seçili herhangi bir yer, sağ tuşa tıklandığında açılan > Copy ile kopyalandıktan sonra, aynı kanalın ya da başka bir kanalın istenilen yeri sol klik ile belirlendikten sonra, sağ tuşla > Paste işlemi uygulanır. Böylece kopyalama işlemi gerçekleşir .Eğer birden fazla kanalda, birden fazla bölge seçilip kopyalanmak isteniyorsa, önce seçilecek olan kanallardan birinde istenen yer sol tuşla tıklanarak seçilir, sonra seçilmek istenen kanalların en solunda bulunan kanal numaraları, sol tuşla seçilir ve son olarakta Copy işlemi uygulanır.
    Önceden kesmiş olduğunuz bir ya da birden fazla bölümü tekrar bütüne dahil edebilirsiniz. Bu işlem için, kesilen bölümü ve yapıştırmak istediğiniz bölümü sol tuşa basılı olarak oluşturacağınız çerçeve içine alarak seçili hale getirin. Sonra, sağ tuşla >Combine seçeneği ile birleştirin.
    Seçili bir bölümü, ya da komple bir kanalı kaydırarak yerini değiştirebilirsiniz. Bunu için seçilen kısmı sol tuş basılıyken istediğiniz bölüm yada kanala sürükleyip bırakın. Çıkacak olan menüden açıklamalı resme bakarak istediğiniz bir seçeneği işaretleyin ve Ok'leyip çıkın.

    Zor ve Emek İsteyen Davul Yazma Sanatı
    Bir Midi parçası oluşturmada, müzisyenlerin en çok zorlandıkları kısım davul yazmaktır. Gerçekten de, müzisyen olarak ne kadar iyi olursak olalım, iş davul yazmaya geldiğinde pek çoğumuz çuvallarız. Davul yazarken ritm kulağı iyi olanlar ve davul çalma mantığını iyi bilenler daha az zorlanacaklardır.

    Davul oluşturmada dikkat edilmesi gerekilen şey, davulla ilgili her sesin, ayrı ayrı kanallar yazılması gerektiğidir. Yani davulun bas davulu (kick), trampeti, tom tom'ları crash, hi-hat gibi zilleri ayrı ayrı kanallara yazılmalıdır. Bunu nedenini hatalı çalım olduğunda daha iyi anlayacaksınız. Aynı kanala yazılmış bir davul setinde yapacağınız muhtemel hataların düzeltilmesinin ne kadar zor olduğunu, sanırım söylememize gerek yok. Ayrıca Volume dengelerini, ayrı ayrı yazıldığında ayarlamanın ne kadar kolay olacağını da, denemeleriniz esnasında göreceksiniz.

    Başka bir kolaylık olarak da, tekrar ederek giden bir davul partisyonunu, kopyalama yaparak daha kolay oluşturabilirsiniz. Böylece uzun süre, monoton bir şekilde aynı tuşlara basmaktan kurtulursunuz.

    Zamanlama hataları, en çok davul yazarken ortaya çıkar ve Quantize fonksiyonunu en çok bu bölümleri oluştururken kullanırız. Kopyalama-yapıştırma yöntemi kullanarak uzun bir partisyon yaratmadan önce, ilk yapılan kaydın Quantize edilerek hatasız çalmasını sağlamalısınız.

    Bu arada, ayrı kanallarda olmalarına rağmen, davulla ilgili her kayıt kanalının 10. Midi kanalına yönlendirilmesi gerektiğini belirtmek isteriz. Bildiğiniz gibi 10. Midi kanalı GM-GS uyumlu enstrümanlarda davula ayrılmıştır.

    Diyelim ki davulun Kick'ini yazdınız, ancak Volume değeri olarak her vuruş bir diğerinden oldukça farklı ve dengesiz geliyor. Bu durumu düzeltmek için Kick'in Piano Roll sayfasın gidin, dengesiz bölümü seçin ve boş bir alana giderek sağ tuşa tıklayın. Çıkacak olan menüden, Scale Velocity seçeneğini işaretleyin. Çıkan menüden minimum ve maximum değerleri girerek Ok'eyleyin. Her iki değer aynı olursa tüm notalar belirtilen şiddette duyulur . Değerleri Percentages seçeneğini işaretleyerek belirteceğiniz yüzde değerinde de değiştirebilirsiniz.

    Ayrıca Slash ya da Kalem araçlarını kullanarak, ekranın en altında görünen pencerede çizerek, grafiksel olarak da değerlerle oynanabilirsiniz. Bu özelliği diğer enstrümanlara ait olan kanallarda da kullanabilirsiniz.


    Track View Options: Kanalların Gürünüm Ayarları
    Dikkat ettiyseniz, oluşturduğunuz kanalların içlerinde siyah çizgiler görünüyor. Bu çizgiler kanalların içeriklerini simgelemektedir. Herhangi bir şey çalmadan kayıt işlemi yaparsanız, kanal zemininde bu çizgiler belirmeyecektir. Sadece görsel açıdan kolaylık sağlayan bu simgeleri görmek istemeyebilirsiniz. Bunun için sağ tuşla >View Options seçeneğini, işaretleyin ve karşınıza çıkacak olan menüden Display Clip Contents seçeneğini işaretleyin. Bölüm isimlerini de görmek istemezseniz, Display Clip Names seçeneğini kaldırın. Bu arada yardımı olabileceğini düşünerek, Display Vertical Rules seçeneğini işaretleyip ekranın dikey olarak bölünmesini sağlayabilirsiniz.

    Midi Clips ve Audio Clips bölümlerinde ise, çift tıklama ile hangi pencerelerin açılacağını isteğiniz doğrultusunda seçebilir, böylelikle sık kullandığınız pencerelere daha hızlı ulaşabilirsiniz.


    Console - Gerçek Bir Masaüstü Mixerinden Farksız Kumanda Masanız
    Sağ tuşla tıklayarak Console seçeneğini işaretlediğinizde, karşınıza çıkacak olan şık mixseri kullanarak, pek çok ayarı gerçek bir mixer kullanıyormuşçasına yapabilirsiniz. Mixer kullanarak :

    Kanalların, ses kartı üzerindeki çıkış kapısını, kanalını seçebilir,
    Seçili enstrümanı ve ses bankasını değiştirebilir,
    Chorus - Reverb efektlerini verip miktarlarını belirleyebilir,
    Kanalın sağ - sol ayarlarını yapabilir,
    Kanalı Solo-Mute-Record konumlarına getirebilir,
    Kanal ve genel volume değerleriyle oynayabilir,
    Kanallara bağımsız efektler uygulayabilir,
    Otomasyon yapabilirsiniz.

    Bırakın tüm ayarları Otomasyon yapsın
    Diyelim ki parça içinde, belirli yerlerde istediğiniz enstrümanların seslerinin azalıp-artmasını, pan'larının oynamasını, efektlerinin azalıp-artmasını ve bunlara benzer oynamalar istiyorsunuz. Hepsini aynı anda, tek başınıza yapmanızı sizden kimse bekleyemez. Burada imdadınıza otomasyon yetişir ve tüm bu saydıklarımızı ve fazlasını, sizin için yapar. Bunu için Console sayfasındayken, üzerinde kırmızı nokta olan butona (Record Automation) basın ve parçayı başlatın. Bu andan itibaren Mixer üzerinde yapacağınız her hareket kaydolacak ve parça çalarken aynen tekrarlanacak.

    Önümüzdeki ay Cakewalk ProAudio9 programını kullanarak audio kayıt yapmayı, Midi ve Audio'yu birlikte kullanmayı öğreneceğiz. Bu arada sizde harikalar yaratmayı sürdürebilirsiniz.

    Cakewalk ile Audio
    Audio ve PC'de Müzik (6)
    Bilgisayarda müzik yaratmak için kullanılan ve en popüler programlardan biri olan Cakewalk'da Audio dosyalarının yaratılmasını ve ince ayarları açıklıyoruz.

    Yazı dizimizin bu bölümünde, geçen ay ön ayarlarını yaparak ilk kullanıma hazır hale getirdiğimiz Cakewalk ProAudio 9 programı ile, bir Midi dosyasının nasıl oluşturulacağını anlatacağız...

    • Midi düzenlemelerini kolaylıkla yapmamızı sağlayan Cakewalk Pro Audio 9 programını geçen aylarda inceleyerek, ayrıntılı ayarlarından ve kullanım özelliklerinden bahsetmiştik, önceden de değindiğimiz gibi, bu program Midi'nin yanı sıra audio da işleyebilirken, bu alanda bize oldukça geniş özellikler sunuyor.


    Cakewalk programında temel olarak neler yapabiliriz?
    Cakewalk'un audio kayıt yapma özelliğini kullanarak, önceden oluşturmuş olduğunuz Midi dosyasıyla senkronize çalacak şekilde, canlı kayıtlar yapabilirsiniz. Örneğin, dilerseniz alt yapısını Midi davul setleriyle oluşturduğunuz bir parçanın bas gitar, gitar gibi enstrümanlarını canlı çalıp, daha doğal düzenlemeler elde edebilir ve parçayı seslendirebilirsiniz. Yaptığınız canlı kayıtlar üzerinde çeşitli temel efektleri (reverb, chorus, delay) uygulayabilmenin yanı sıra, oluşabilecek detone hatalar gibi pek çok hatayı da düzeltebilecek plug-in'ler kullanabilirsiniz. Yaptığınız kaydı grafiksel olarak görüp, kesme, kopyalama-yapıştırma gibi işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.


    Audio özelliğinin kullanımı için ön hazırlıklar
    Programın audio özelliğini kullanmadan önce, gerek donanımsal gerekse yazılımsal bazı düzenleme ve ayarlar yapmamız gerekir.


    İhtiyaç duyulan bilgisayar donanımı
    • Audio kayıtlar yapabilmemiz için, her şeyden önce güçlü bir bilgisayara ihtiyacınız vardır, işlemciniz ne kadar güçlüyse, o kadar sorunsuz kayıtlar yapabilirsiniz. Ayrıca bilgisayarınızda bulunan Ram miktarı da, doğru orantılı olarak uygulamaların hızını arttıracaktır.

    • Yapılan tüm audio kayıtlar, birebir hard diskinizde depolanır ve bildiğimiz wav dosyalan oluşur. Herkes bu dosyaların ne kadar çok yer kapladığını bilir. Bu nedenle yüksek kapasiteli bir hard disk, her zaman için çok daha iyidir. Ayrıca, performans açısından, her yerde bulabileceğiniz 7200 devirli hard diskler ya da SCSI hard diskler bu işler için daha akıllıca seçimlerdir.

    • Full duplex bir ses kartınız varsa, kayıt sırasında diğer kanallarda önceden kaydetmiş olduğunuz sesleri de duyabilirsiniz. Örneğin, üst üste iki gitar çalacaksanız, bu çok önemlidir. Böyle bir ses kartına sahip değilseniz, çok kanallı kayıt yapmanız oldukça güçleşecektir. Bu maddeler ışığında ciddi anlamda audio kayıtla uğraşacaksanız, bilgisayarınızın CPU, RAM, Hard disk ve ses kartını gözden geçirmenizi ve gerektiği taktirde yenilemenizi (upgrade) tavsiye ederiz. Yoksa audio kayıt hevesiniz kursağınızda kalacaktır.


    Kullanılacak olan müzik aletleri donanımı
    Yapacağımız tüm kayıtların, ses kartının Line In (ses girişi) girişinden bilgisayara aktarılması doğru olacaktır. Çoğu ses kartında bulunan Mic In, yani mikrofon girişini bu iş için kullanmamanızı tavsiye ederiz. Line In girişi sesi geldiği gibi yani, yükseltmeden alır. Bu nedenle, bu girişe direkt olarak elektro gitar gibi bir müzik enstrümanı ya da mikrofon bağlamalıyız. Bu iş için, bir adet mikser edinmemiz gerekir. Piyasada pek çok çeşit Mixer marka-modeli mevcut olup, fiyatları 75 dolardan başlayıp binlerce, hatta onbinlerce dolara kadar yükselmektedir. Ancak size fiyatları 100 dolar civarında olan, 4 kanallı mikserler yeterli olacaktır. Örneğin, Behringer marka 4 kanallı mikser, İstanbul Tünel'de 75 dolara satılmaktadır. Yeri gelmişken tekrar belirtelim, İstanbul Taksim/Tünel'de bulunan Zühal Müzik ve Tünel Müzik Mağazası, CHIP Club Card sahibi okurlarımıza indirim uyguluyor. Gerekli müzik enstrümanlarını, oldukça zengin çeşide sahip olan Zühal'den (Tel: (212) 249 85 10) ve Tünel'den (Tel: (212) 249 71 58) temin edebilirsiniz. Mikseri olanlar, tüm enstrümanlarını ve mikrofonunu bu miksere, mikserin çıkışlarını ise, ses kartının Line in girişine bağlamalılar. Mikserdeki tonlama potanslarının FLAT (sıfır) konumuna getirtilmesi unutulmamalıdır. Bu işlem önemli, çünkü aksi taktirde kaydedilen ses hem kayıt hem de playback sırasında iki kere tonlanacak ve çeşitli yanılmalara sebep olacaktır. Şayet tüm donanım, kablo, mikrofon gibi gerekli olan şeyler hazırsa kayda başlanabilir. Ancak, bir iki ön ayar da Cakewalk'ta yapmamız gerekiyor.


    Cakewalk'ta yapılacak program ayarları
    Cakewalk'ta da, tıpkı Midi kaydetmeden önce yapmış olduğumuz gibi, audio kayıt yaparken, önceden yapmamız gereken bazı ön ayarlar vardır. İlk adım olarak, menüden, Options/Audio sayfasına gelin. Gerçi program ilk kurulduğunda yapıyor ama, ne olur ne olmaz, Wave Profiler düğmesine basarak, programın ses kartınızla ilgili DMA ayarlarını kontrol etmesi için gerekli işlemi yaptırın. Bu sayfada, Sampling Rate bölümünde, yapılacak olan kayıtların kalitesini belirleyen ayarları yapabilirsiniz. 44100 Hz, CD kalitesinde kayıt yapmamıza olanak verir ve genelde bu değer kullanılır. Ancak, hard diskimizde daha az yer kaplayan audio kayıtlar istersek, bu değeri düşürebiliriz. Bu durumda ses kalitesinden taviz vermeniz gerekebilir. Eğer ses kartınız destekliyorsa 48000 Hz'de, ya da 96000 Hz'de kayıtlar yapabilirsiniz. Bizce buna gerek yok... zaten insan kulağı, aradaki farkı anlayacak kadar gelişmiş değildir. Bu sayfadayken, Advanced bölümüne gelin. Data Directoy ve Picture Directory bölümlerinde yazılı olanlar, yapılacak olan kayıtların harddiskinizde nereye kaydolacağını belirlerler. Hard diskinizde Audio adı altında yeni bir klasör oluşturup, bu klasörün içinde, Wave Data ve Picture Cache adlı iki yeni klasör oluşturursanız ve Data-Picture Directory'yi bu dosyaya yönlendirirseniz, yapacağınız kayıtlar bu klasörde toplanacaktır. Bilgisayarınızda iki hard disk varsa ve birini bu iş için kullanacaksanız, bu yöntemi uygulayabilirsiniz. Enable Read-Write Caching, kutularını da işaretlemeyi unutmayın. Bu seçenekler, kayıt performansını olumlu yönde etkileyecektir. Donanım bölümünde bahsettiğimiz gibi, eğer Full Duplex bir ses kartınız varsa, kayıt anında bir önceki kaydı da dinleyebilirsiniz. Bunun için Simulta-neous Record/Playback seçeneğinin işaretli olmasına dikkat edin. Bu ayarlar en önemlileridir ve dikkate alınmadıkları taktirde kayıt esnasında sorunlar yaşanabilir.


    Kanalları nasıl Audio kanal yaparız?
    Cakewalk'ta kanallar hem Midi, hem de Audio kanalı olarak kullanılabilirler. Bu seçimi yapabilmek için, herhangi bir kanalın kanal özelliklerine girin. Source bölümündeki seçeneklerden (SB Live Kartınız var sayalım) Left SB Live! Wave In - Right SB Live! Wave In-Stereo SB Live! Wave In seçeneklerinden birini seçtiğinizde ses kartınız, sırasıyla sol, sağ ya da her iki kanaldan da ses alıp, kayıt yapma konumuna gelecektir. Port kısmında ise SB Live! Wave Out seçeneği işaretli olmalıdır. Bu şekilde kaydolmuş sesler, playback esnasında ses kartınızın Line Out'una, yani ses çıkışma gönderilecektir. Bu sayfadan Okey'leyip çıktığınızda, seçmiş olduğunuz kanalın, artık bir audio kanalı haline geldiğini göreceksiniz.


    Ses kartı için yapılacak Mixer ayarları
    Kayda başlamadan önce, ses kartının Line in girişine sesin gelmesini sağlamamız ve bu sesin geliş seviyesini ayarlamamız gerekir. Windows görev çubuğunda bulunan hoparlör simgesine çift tıklayarak, Ses Denetim sayfasına ulaşabilirsiniz. Karşınıza çıkacak olan Mikser, ses kartınızın giriş-çıkışlarının seviyelerini ayarlayan mikserdir. Options/Properties bölümüne gelin ve Recording seçeneğini işaretleyin. Bu sayfa, ses kartınızın kayıt girişlerini kontrol eden bölümdür. Bu sayfada Line-In'in işaretli olmasına dikkat edin. Böylece ses kartı, ses girişlerini mikrofon girişinden değil, Line In girişinden yapacaktır. Volume çubuğu ile, ses giriş seviyesini ayarlayın. Seviye çok yüksek olursa, seste çatlama (distortion) olacaktır. Bu nedenle, seviyenin ortalarda olmasına dikkat edin. Gerekli ses artışını, daha sonra harici mikserinizden yapabilirsiniz. Üstte normal bir seviyede yapılmış kayıt.Altta ise Distortion'a girmiş (çatlama oluşmuş) bir kayıt. Tüm ayarlar hazır, artık kayıda başlayabiliriz. Tüm ayarlar yapıldı ve artık kayda başlayabilirim diyorsanız, yapmanız gereken tek bir şey kaldı; R tuşuna (her kanalın başında bulunan kayıt tuşu) basmak ve kaydı başlatmak. Ancak önceden de bahsettiğimiz gibi, kayıtları parçaların hemen başından başlatmayın, her parçanın başına en az iki ölçü boşluk koyun, böylece senkronizasyon hatalarının önüne geçebilirsiniz. Diyelim ki, audio kanalı haline getirdiğiniz bir kanala gitar kaydettiniz. Bu durumda, kanalda bir grafik belirir. Bu grafik, ses dalgalarını temsil eder ve kesme, kopyalama gibi işlemleri bu grafik üzerinden yaparsınız. Eğer bu grafik çok dışarı taşıyorsa, yapmış olduğunuz kayıtta çatlamalar (distortion) oluşacaktır. Bunun nedeni, ses kartınızın Line In'ine sesin yüksek değerlerde gitmiş olmasıdır. Ses kartının mikserinden (Record sayfasındaki Line In seviye çubuğunu kullanarak), ya da harici mikserinizden sesi kısmanız gerekir. Normal seviyede bir kayıt yaptığımızı farz edelim. Kaydımız, seçili olan kanalda grafiksel olarak da görünecektir. Bu grafik üzerinde, önceki sayılarda Midi üzerinde uygulamalarını anlattığımız kesme, silme, kopyalama, yapıştırma gibi işlemleri aynı yöntemlerle yapabilirsiniz. Ancak, bu temel işlemlerin yanı sıra Audio kayıtlarına, daha fazla teknik bilgi ve tecrübe isteyen efektler de uygulayabilirsiniz.


    Cakewalk'ta Audio kayıtlarının işlenmesi
    Kaydetmiş olduğumuz kayıt, sol tuşla seçilerek, üzerinde değişiklik yapmaya hazır hale getirilir. Cakewalk'ta standart olarak bulunan efektlerin yanı sıra, ayrıca satılan efekt Plug-In'leri edinerek, daha zengin bir efekt arşivine sahip olabilirsiniz. Program, sadece Cakewalk için yazılmış olan Plug-In'lerin yanı sıra, Cubase-Wavelab gibi programlar için yazılmış olan özel Plug-In'leri, ya da DirectX vasıtasıyla çalışan Plug-In'leri de kullanabilmektedir. Şimdi, bu Plug-In'lere biraz değinelim ve her birini kullanarak ne gibi işlemler yapabileceğimizi görelim.


    Hangi Plug-ln ne işe yarar ve nasıl kullanılır?
    • Remove Silence: Kayıt aralarındaki sessiz bölgeler, aslında derinden gelen hışırtılar içerir. Birden fazla audio kanalda kayıt olduğu durumlarda bu hışırtılar, daha iyi duyulacak ve kayıt temizliğini bozacaktır. Bu boşlukları tamamen sessiz hale getirebiliriz. Bunun için, Edit/Audio/Remove Silence seçeneğini işaretleyin. Buradaki ayarlarla oynayarak, hangi desibel aralığındaki seslerin silineceğini ayarlayabilir ve hışırtılardan kurtulabilirsiniz. Ancak, ayarlan dikkatli yapmanız gerekir. Aksi takdirde, kalmasını istediğiniz zayıf seslerin de silinmesine neden olabilirsiniz. Yanlış uygulama durumlarında, Undo (yapılan işlemi geri alma) seçeneğini kullanmayı unutmayın.

    • Extract Timing: Kaydımızda oluşabilecek zamanlama hatalarını, Edit/ Audio/Extract Timing sayfasındaki özellikleri kullanarak giderebiliriz. Find A Steady Rhythm seçeneğini işaretlerseniz, program, seçili olan bölüm içinde sabit bir ritm arar ve bulursa, zamanlama kusurlarını bu Ritmi baz alarak düzeltir.

    • Pitch Detection: Diyelim ki, gitarla solo bir bölüm kaydettiniz ve aynı soloyu Midi kullanarak başka enstrümanlara çaldırmak istiyorsunuz. Basitçe, klavye kullanarak bu işi kendiniz yapabilirsiniz. Ancak, Edit/Audio/ Pitch Detection seçeneği ile, programın seçili olan bölgedeki ses kaydını inceleyerek, çalınan notaları algılamasını ve bunları Midi sinyallerine dönüştürmesini sağlayabilirsiniz. Bu işlemin sonucunda oluşan sinyallerin doğruluk oranı, yapılan kaydın temizliğine göre değişmektedir. Tavsiyemiz, bu özelliğin solo enstrümanlar kullanılarak oluşturulmuş olan audio kayıtlarında denenmesidir.

    • Graphic&Parametric EQ: Audio kayıtlarımızın basını, tizini, mid'ini ve diğer orta seslerini, tıpkı müzik setleri-mizdekine benzer bir grafik ekolayzer kullanarak arttırıp, alçaltabiliriz. Grafik ekolayzer üzerinde bulunan, önceden ayarlanmış, hazır menülerin birini seçerek, standart ayarlar da yapabiliriz. Parametrik Ekolayzer'ı kullanarak, örneğin, sesimizi 1930'larda kullanılan radyolardaki sese benzetebiliriz. Bu sayfaya Edit/Audio/Graphic EQ (ya da Parametric EQ) bölümünden ulaşabiliriz.


    Kaydedilen seslerin desibel değerinin değiştirilmesi
    • 3 db Louder&3 db Quiter: Kaydınızın ses yüksekliğini, üç desibel arttırmak veya azaltmak için Edit/Audio'daki bu seçenekleri işaretleyin. Örneğin, bir şarkıyı seslendirdiğinizi düşünelim ve bir bölümde sesinizi kontrol edemeyerek fazla bağırdığınızı farz edelim. Zaten Grafik olarak da bu bölümü göreceksiniz. Sesin yüksek olan bölümünü, sağ ve sol başlarından Split ederek bütünden ayırıp, bu bölümü sol tuşla seçili hale getirdiğinizde 3 db Quiter seçeneğini kullanarak sesin üç desibel daha kısık gelmesini sağlayabilirsiniz. Eğer kısılma yeterli değilse, işlemi gerektiği kadar tekrarlayabilirsiniz.

    • Normalize: Adından da anlaşılabileceği gibi, bu seçenek kullanılarak, seçili olan bölümdeki ses seviyesi normal bir seviyeye çekilir. Yani, orijinal kayıt seviyesi alçaksa yükselir, yüksekse alçalır. Ancak bu özelliğin her zaman doğru sonuçlar vermediğini belirtmek isteriz.

    • Fade / Envelope: Parçamızın ses seviyesinin sıfırdan başlayarak artmasını, ya da biterken sesin yavaş yavaş azalmasını istiyorsak Fade In-Fade Out efektleri uygulayabiliriz. Eğer, Fade in uygulayacaksak, parçanın başından bir bölümü, Fade Out uygulayacaksak, sonundan bir bölümü Split seçeneğiyle ayırarak, işlemleri bu bölümlere uygulamalıyız.

    • Crosfade: Birbiriyle çakışan iki bölüm arasında, biri azalırken biri artacak şekilde geçişler oluşturmak için, bu seçenek kullanılmalıdır.

    • Reverse: Garip sesler duymak isterseniz, kaydettiklerinizi tersten dinlemenizi öneririm. Edit/Audio/Reverse seçeneğini işaretlerseniz, seçmiş olduğunuz bölgedeki sesler ters çevrilir ve playback esnasında tersten çalınır. "Ne gerek var?" demeyin, deneyin. Böylece eserlerinize ilginç efektler koyabilirsiniz.


    Efektleri uygulamadan önce test edin
    Tüm bu efektleri onaylayıp uygulamadan önce, nasıl sonuç vereceğini deneyebilirsiniz. Bunu için, her bir efekt sayfasında bulunan Audition düğmesine tıklamanız yeterli olacaktır. Program, seçili olan bölümün başında bulunan kısımda belli bir yere kadar olan ses üzerinde, geçici bir deneme yaparak, sizin duymanızı sağlayacaktır. Stop tuşuna basarak denemeyi durdurabilir, yapılan ayarlar istenildiği gibi sonuçlanırsa işlemi onaylayıp uygulatabilir, ya da yeni ayarlar yaparak, bu işlemleri tekrarlayabilirsiniz.


    Gelişmiş Plug-ln'lerle parçaların zenginleştirilmesi
    Önümüzdeki ay daha gelişmiş Plug-In'leri inceleyerek, bunları kullanarak parçalarımıza nasıl derinlik ve zenginlik kalabileceğimizi göreceğiz. Ayrıca, yeni ürünlerle canlanmaya başlayan müzik piyasasının, en son ürünlerini tanımaya devam edeceğiz.

    Bilgisayarla Müzik (7)
    Cakewalk Plug-in'leri
    Plug-in'ler ve Filtreler
    Cakewalk Pro Audio 9 programında plug-in'ler ve filtrelerle kanallara daha gerçekçi ve etkileyici ses efektlerinin nasıl eklenebileceğini tüm ayrıntılarıyla açıklıyoruz.

    Cakewalk Pro Adio 9 programının ileri seviye plug-inlerini kullanarak, kanallarımıza oldukça gerçekçi ve etkileyici ses efektleri katabileceğimize değinmiştik. Bu plug-inlerin bir çoğu, ses dosyalarına reverb, Chorus gibi derinlik efektleri katarken, bir çoğu da - üzerine canlı vokal, gitar vs. kaydedilmiş kanallardaki - detonasyon gibi, okuma ve yanlış çalma hatalarını gidermektedir.


    Gelişmiş plug-inler nasıl kurulur ve nasıl kullanılır?
    Cakewalk Pro Audio 9 da, diğer tüm profesyonel ses işleme programlarında olduğu gibi, opsiyonel olarak alabileceğiniz çeşitli plug-in'leri desteklemekte ve başarıyla kullanmaktadır. Sadece Cakewalk için yazılmış plug-in'leri değil, DirectX teknolojisini kullanan ve genel olarak tüm programlar tarafından tanınabilen plug-in'leri de, sorunsuz olarak kullanabilirsiniz.


    Cakewalk için üretilen Audio FX paketlerini kurarak, zengin bir efekt kütüphanesine sahip olabilirsiniz.
    Twelve Tone Systems tarafından üretilmekte olan Cakewalk Audio programlarında kullanılmak üzere, piyasaya üç ayrı paket halinde, Audio FX plug-in'leri çıkartıldı. Her bir paketin kurulması, herhangi bir Windows programının kurulması kadar basittir ve kurulduktan sonra bu paketler, Cakewalk tarafından kolayca tanınır ve kullanıma hazır hale getirilir. Sizin, ayrıca bir ayarlama yapmanıza gerek yoktur.


    İstediğiniz efekti katmak için hangi filtreyi kullanmalısınız?
    Cakewalk için yazılmış FX paketlerini, Direct Show kullanan diğer uygulamalarda da kullanabileceğinizi belirtmek isteriz. Örnek olarak, Wavelab programında da, bu plug-in'leri aynen, sorunsuzca kullanabilirsiniz. Efektleri kullanabilmek için, audio kanallardan birinde, split edilmiş bir alanı ya da bütününü işaretleyin. Bu işlem için farenizin sol tuşunu kullanmanız gerektiğini hatırlatalım. Tüm Cakewalk efektlerine, Edit/Audio Effects/Cakewalk seçeneklerinden ulaşabilirsiniz.

    • FX Chorus (Stereo): Özellikle gitar çalanların kullandığı Chorus efektini, Vokal, Piyano gibi kayıtlara da uygulayabilirsiniz. Türkçe'si KORO olan bu efekt, halen tahmin edebileceğiniz gibi, sesi, birden fazla sesle desteklenmiş gibi, Koro havasına sokar. Bu plug-in'i seçtiğimde,karşınıza çıkacak olan pencerede, isterseniz diğer birçok plug-in'de okluğu gibi, sizin için önceden hazırlanmış olan, PRESET (önceden tanımlanmış) ayarları kullanabilirsiniz. Bu şekilde, sizin ince ayarlarla uğraşmanıza gerek kalmaz. Ancak, "ben kendi ayarlarımı: kendim yaparım" diyenlerdenseniz, uygulayacağınız efektin tüm değerlerini, sese ne oranda mix edileceğini, oldukça hassas bir biçimde ayarlayabilirsiniz, ister profesyonel olun, ister acemi, bu işi en iyi deneme-yanılma yoluyla yapabileceğinizi ve kulağınızın beğendiği noktaya gelinceye kadar, bıkmadan işlemi tekrarlamanız gerektiğini ve yapmış olduğunuz ayarları, sonradan tekrar kullanılmak üzere kaydedebileceğinizi belirtelim. Önceden de anlattığımız gibi, tüm ayarları onaylamadan önce, AUDITION tuşuyla sonucu test edebileceğinizi tekrar hatırlatalım.

    • FX Compressor-Gate: Compressor ve Gate, hardware ürünler olarak, profesyonel kayıt stüdyolarının hepsinde bulunur. Kayıt edilecek olan sesin, seviye açısından normal kabul edilebilecek bir orandan daha yüksek gelmesi olasıdır. Dümdüz yapılan bir kayıtta, bu gibi ses seviyesi farklılıkları aynen kayda yansır ve sağlıksız bir kayıt elde etmiş olursunuz. İşte, kayıl seviyesini belli bir dengede tutmak, belirlenen bir oranın üzerindeki volume değerini aşağıya çekmek için bu efekti kullanırız. Gate (kapı), sizin belirtmiş olduğunuz frekans aralığındaki sesleri kayda alarak, daha temiz kayıtlar yapmanızı sağlar. Özellikle vokal kayıtlarının ve canlı enstrüman (davul gibi) kayıtların, bu filtreden geçmesi gerekmektedir. Bu filtrenin Preset'lerinde de, son mix'de, gitar kanallarında, vokal kanallarında kullanılmak üzere önceden tanımlanmış ayarları kullanabilirsiniz. Kendi ayarlarınızı, sağ taraftaki grafiksel ortamda ya da diğer ayar düğmeleriyle yapabilirsiniz. Ayarları sıfırlamak için Reset düğmesine basmayı unutmayın.


    Tekrarlanan seslerle sololarımıza derinlik katalım
    • FX Delay (Stereo): Oldukça etkileyici bir gitar solo çaldınız, ama yinede bir kuruluk var diyorsanız Delay (tekrarlama) efektini kullanmanızı öneririz. Yapacağınız ayarlarda, saniyede kaç kez tekrar olacağını, ne kadar uzayacağını belirtebilirsiniz. Ancak aşırı uç noktalardaki ayarların, ses karmaşasına neden olabileceğini belirtmek isteriz. Vokal kanallarına da uygulayabileceğiniz bu efektin dozu, düzenlemenizin taverna havasına kaçmasına da neden olabilir. Taverna sevmiyorsanız aman dikkat!

    • FX Dynamics Processor: Az Önce bahsettiğimiz Compressor-Gate filtresi gibi, ses dinamiğini etkileyen diğer efektleri de bünyesinde barındıran filtredir. Yine ister grafik ortamda isler düğmeler vasıtasıyla, yapılan kayıtların ses yoğunluğunu, frekans aralıklarım, genişliğini ayarlayabileceğiniz oldukça profesyonel bir filtredir.

    • FX EQ (Stereo): 4 banttan oluşan bir equalizer filtresidir. Ancak bildiğimiz grafik equalizer'lardan farklı bir yapıdadır ve grafik ortamda da sesin ton katlarıyla oynamamıza olanak sağlar.


    Özenli ayar gerektiren filtreleri dikkatlice kullanın
    • FX Expander-Gate: Bu efekt de, yine sesin hangi frekanslarının duyulacağını hangilerini kesileceğini belirlemede kullanılır. Denemeleriniz sırasında, örneğin bir gitar kanalında, alt seviyedeki yanlış bir ayarlama sunucu, gitar tınısının uzantısı olan seslerin, yanlış noktalardan kaybolduğunu duyabilirsiniz. Dikkatlice uygulanması gereken, öyle ki kanal SOLO konumundayken dinlenerek son ayarlarının yapılması gereken bir filtredir.

    • FX Flanger (Stereo): Flanger efekti iki farklı sinyalden oluşur. İlk sinyal seçili olan sesin orijinalini taşırken, ikinci sinyal orijinal sesin çok az gecikmeli olarak duyulmasını sağlar. Böylece ortaya daha enteresan boyutta, yeni bir ses çıkar, özellikle gitaristlerin sıkça kullandığı bu efekti, vokal kanallarınızda da kullanarak, farklı tınılar yaratabilirsiniz. Bu filtrenin oldukça güzel hazırlanmış Presetleri olduğunu da hemen belirtelim.

    • FX Limiter: Distortiona (çatlamaya) girmesi muhtemel bir kayıt yaptıysanız, Limiter filtresini kullanabilir ve sesin, belirlediğiniz giriş ve çıkış frekansları doğrultusunda duyulmasını sağlayabilirsiniz.


    İşte size mutlaka denemeniz gereken enteresan bir filtre
    • KX Pitch Shifter: Özellikle vokal kayıtlarında deneyerek sonucunu görebileceğiniz bu filtre, sesin perdesiyle oynayarak incelmesini veya kalınlaşmasını sağlıyor. Örneğin, bir kadın vokalini bir erkek vokali haline getirebilir, ya da tam tersini yapabilirsiniz. Bu filtrenin asıl görevi ise belli bölgelerde oluşmuş detoneleri, tını kaymalarını düzeltmektir. Hata düzeltmenin yanı sıra, biraz gülmek ve eğlenmek istiyorsanız, bu filtreyi mutlaka deneyin.

    • FX Reverb (Stereo): Hepinizin bildiğini tahmin ettiğimiz, en sık kullanılan filtredir. Temel işlevi sese derinlik katmaktır. Presetlerini kullanarak, parçanızın bir konser salonunda, bir stadyumda ya da bir odada çalınıyormuşçasına duyulmasını sağlayabilirsiniz. Derinlik ayarını diğer efektlerde olduğu gibi Wet Mix düğmesini kullanarak yapabilirsiniz.

    • FX Time/Pitch Strech: Bu filtre de tıpkı Pitch Shifter gibi sesin Pitch (perde) ayarlarını değiştirmede kullanılır. Ancak bu filtrenin farkı, sesin zamanıyla da bağımsız olarak oynama yapılmasına izin vermesidir. Presetlerinde bulunan ve değişik enstrümanlar için hazırlanmış ayarlarla, işinizi daha çabuk halledebilirsiniz.


    Artık gitar amfilerine binlerce dolar ödemeye paydos!
    • FX2 Amp Sim: İŞte gerçekten müthiş bir plug-in. Bu plug-in sayesinde, binlerce dolar ödeyerek alabileceğiniz gitar amfilerine gerek kalmıyor, plug-in'in temel görevi gitar amfilerini simüle (taklit) etmek, Bu plug-in, profesyonel müzisyenlerin tercihi olan ampullü amfilerden elde edebileceğiniz tınıları çıkarmanızı sağlar. Bunlar:


    Clean
    Distortion
    Fuzz: 1
    Fuzz, 2
    British Crunch
    Brit ish Overdrive
    American Lead
    American Rhythm
    Gördüğünüz gibi Clean gitardan, Lead gitara kadar tüm gitar tonlarını başarıyla simüle edebiliyor. Bununla da yetinmeyip, kaç tane kolon bağlı olacağını da belirtebiliyorsunuz. 1x12, 2x12, 4x10, 4x12 kolon gibi seçenekleriniz mevcut. Ayrıca tremolo gibi efektler de katabilir ve en kuru haliyle kaydedilmiş bir gitar kaydını bile oldukça profesyonel bir kalıba sokabilirsiniz.

    • FX2 Tape Sim: Yine bir simulasyon filtreliyle karşı karşıyıyız. Bildiğiniz gibi eskiden dijital kayıt ortamları yoktu ve stüdyolarda tüm kayıtlar, çoklu kanal kaydı yapabilen özel bant teyplere yapılırdı. Hala dijital mi, analog mu tartışmalarının yaşandığı günümüzde, genelde tüm kayıtlar hard disk recording temelinde, dijital ortamlara yapılmaktadır. Ancak yine de eskinin o sıcak bant kayıtlarını özleyenler olabilir. Siz de bu kişilerden biriyseniz, kayıtlarınızda bu filtreyi kullanabilir ve daha sonra tıpkı manyetik banda kaydedilmiş bir kayıt gibi, oluşturduğunuz parçayı dinleyebilirsiniz.

    • KX3 Sound Stage: Bu filtre tek başına mucizeler yaratan, oldukça iyi tasarlanmış bir filtredir. Sese derinlik katarken, sahne planını, duvar konumlarını, ses kaynaklarına olan uzaklıkları, dinleme açılarını ve bunlar gibi pek çok parametreyi üç boyutlu bir ortam içindeymişçesine, dilediğinizce değiştirebilirsiniz. Özellikle film müziği ile uğraşanların oldukça ilgisini çekecek bir filtre olduğunu belirtelim.


    Diğer DirectX plug-in'lerini de rahatlıkla kullanabilirsiniz
    Eğer bilgisayarınızda başka müzik programları da kuruluysa, (örneğin Cubase VST), Cakewalk, bunlarla birlikte gelen plug-in'Ieri de bünyesinde bulundurarak, kullanmanıza izin verir. Bunlardan özellikle birkaçının, bilgisayarınızda kurulu olmasını tavsiye ediyoruz. Sizin için seçtiklerimizi kısaca inceleyelim.

    DeNoiser: Cubase için Steinberg tarafından yazılmış olan bu filtrenin neden gerekli olduğunu, birden fazla kanala kayıt yaptığınızda daha iyi anlayacaksınız. Diyelim ki, 5 kanaldan oluşan bir kayıt yaptınız. Playback esnasında her kanalda, derinde mevcut olan hışırtının toplamda, kulağı ne kadar rahatsız ettiğini hemen fark edeceksiniz. Dijital olarak yaptığınız bir kayıtta, analog ortamdaki kadar hışırtının varlığı şüphesiz hepimizi rahatsız eder. Bir de bu kaydı normal bir teyp kasetine attığımızı düşünecek olursak, ortaya kötü bir sonuç çıkacağını hemen tahmin edebiliriz.

    Burada imdadımıza DeNoiser yetişir. Tek tek, ya da toplu olarak, tüm kanallara uygulayabileceğimiz bu plug-in'i kullanarak derindeki seslerden kurtulabilir ve dijital kayda yakışan bir sonuç elde edebiliriz.

    Bu filtreyi kullanmak için, önceden A, B olarak tanımlanmış iki ön ayarı kullanabilir ya da kendi ayarlarınızı yaparak işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Yine dikkat etmeniz gereken bir husus, ayarların dozunu kaçırırsanız, hışırtıyla birlikte, duyulması gereken birtakım sesleri de yok edebilir ya da, deformasyona uğratabilirsiniz.


    Daha profesyonel görünümlü ve işlevli bir equalizer
    TC Native Graphic Equalizer: Oldukça başarılı bir arayüze sahip olan bu filtre, TC plug-in serisinin en işlevsel örneklerindendir. 7, 14 ya da 28 kanallı olarak kullanabilir ve kanallarınızı oldukça detaylı olarak tonlayabilirsiniz. Sağ tarafta görünen barları, farenizle işaretleyerek gerekli parametreleri ayarlayabilirsiniz. Aynı firmanın yine oldukça şık tasarlanmış, Parametrik Equalizer filtresini de denemenizi tavsiye ederiz. Bu ürünler ile ilgili bilgi almak için,http://www.tcworks.de adresine başvurabilir.

    TC Native Reverb: Yine TC tarafından tasarlanmış olan bu Reverb filtresini kullanarak, özellikle solo enstrümanlara ve vokallere, oldukça başarılı derinlik efekti katabilirsiniz. Reverb efektinin, silindirik, kare gibi alanlardaymışçasına uygulanması gibi güzel özelliklerin yanı sıra, efektin parlaklığının/netliğinin ayarlanmasına izin veren güzel arabirimiyle oldukça profesyonel bir plug-in olduğunu söyleyebiliriz.


    Müzik piyasasında oldukça ilgi çeken yeni bir ürün
    Geçtiğimiz aylarda "Alışveriş" başlığı altında tanıttığımız ürünlerden biri ile ilgili bilgi istediğiniz pek çok mail aldık. Bu ürün Solton firması tarafından üretilen KETRON X1 HD marka klavye idi. Ülkemize TÜNEL MÜZİK MAĞAZASI (İstanbul/Taksim Tel: (212) 249 71 58) tarafından getirilen ve Türk müzisyenlerin istekleri ve ihtiyaçları doğrultusunda İtalya'da özel olarak revizyondan geçirilen bu ürün hakkında, sizler için detaylı bilgi topladık.


    Yeni ritim konseptiyle Ketron X1 HD
    Ketron X1 HD, sahip olduğu 64 nota polifoni ve 32 multitimbre özelliği sayesinde hem canlı müzik hem de stüdyo amaçlı kullanılabilen üstün bir enstrüman. Devrim yaratan yeni Ritim konseptiyle çağdaş müzik teknolojisinde tamamen yeni bir çığır açıyor. Kullanılan diğer otomatik akompanyalı enstrümanlardan farklı olarak, Ketron X1 HD' nin, usta müzisyenlerin canlı performanslarından kaydedilen, davul ve perküsyon sample'larını (örneklemelerini) kullanarak geliştirdiği ritim anlayışıyla, yeni bir çığır açtığını söyleyebiliriz.

    Kullandığı teknoloji sayesinde, kullanıcılarına gerçek müzisyenlerin yarattığı en doğal ve dinamik sesleri sunmanın yanı sıra, canlı ritimleriyle de dikkat çeken bir ürün.

    Özel "Syngroove" teknolojisi sayesinde, sesler herhangi bir değişikliğe uğra madan, sample edilen drum loop'ları-nın tempoları değiştirilebilir. Ketron X1 HD içinde, Latin perküsyon ustalarının yarattığı Salsa patentlerinden (kalıplarından), en orijinal caz ritimlerine kadar, gerçek performansın ürünü ritimleri bulabilirsiniz.


    Doğal ve kaliteli sesler ile gerçekçi düzenlemeler
    24 Mbyte PCM ROM data sayesinde şimdiye kadar üretilmiş en kaliteli sesleri kullanımınıza sunuyor. Çok başarılı bir sampling kalitesi ve gerçekçiliğiyle, özellikle de Solo sesleriyle oldukça iddialı bir alet olduğunu söyleyebiliriz. Ketron X1 HD popüler analog synth seslerini de bünyesinde barındırarak, Techno ve Dance müziklerinin vazgeçilmez seslerini de beğeninize sunuyor. Bunların yanında, kendi seslerinizi yaratmanıza olanak tanıyan, oldukça gelişmiş bir synthesizer'ı da içinde bulunduruyor.


    Flash Ram ile enstrümanı sürekli güncel tutabilirsiniz
    8 Mbyte kapasiteli yeniden yazılabilir Flash Kartlar, kullanıcıların, yazılan yeni sesleri yüklemesine olanak sağlıyor. 8 Gbyte dahili hard disk ise, kayıt kapasitesini arttırırken, 16 Mbyte'lık Ses Bankalarının Simm Ram'e ya da, 8 Mbyte'lık verinin Flash kartlara aktarılmasını mümkün kılıyor. İlgi çeken diğer bir nokta ise, Ketron X1 HD'nin, Wave dosyalarını da desteklemesi. Ram Ses Bankasına 4 adet kullanıcı (User) davul seti, diskten aktarılan sample'lar ve wave dosyalarının yanı sıra, 128 adet yeni ses kaydedilebilirsiniz.


    Şarkı sözlerinizi geniş LCD ekrandan okuyabilirsiniz
    "Song Text (Şarkı Sözü)" fonksiyonuyla çaldığınız şarkıların sözlerini bilgisayarınızda yazıp, dosyayı text dosyası olarak kaydettiğinizde, Ketron X1 HD'in 240 x 128 piksellik LCD ekranından anında okuyabilirsiniz.

    Ayrıca klavye, 36.000 nota kapasiteli/16 kanal dahili bir sequencer'a sahip. Sequencer'm kapasitesi 4 Mbyle'lık opsiyonel Simm'lerle 300.000 notaya kadar artabiliyor. İçinde bulunan 198 farklı ritm ile düzenlemelerinizi daha kolay yapabilirsiniz. Buna ek olarak, kendi yaratacağınız 198 adet ritmi hafızasında saklayabilir ve sonradan üzerlerinde dilediğiniz değişiklikleri yapabilirsiniz.


    Komalı sesleri artık daha rahat kullanabilirsiniz
    Arabic Scale modu, kullanıcıların çeyrek sesleri, yani komaları, 6 set halinde programlamalarına imkan tanımaktadır. Opsiyonel olan MIDI Pedalboard ise, Ketron X1 HD'i bir Org'a dönüştürüyor. Gitar çalanlar, MIDI pedalboard'ı veya pedalları kullanarak bir yandan gitar diğer yandan da klavyede akorları çalabilirler.

    Oldukça üstün özelliklere sahip olan bu klavyeyi Chip Club Card sahipleri indirimli fiyatla alabilirler.

    Önümüzdeki ay, yeni bir konuya geçerek, gerekli müzik donanımına sahip olmayan, ancak yeni ve kaliteli sesleri bilgisayarında kullanmak isteyen müzisyenlerin, ilgisini çekecek olan, Sound Font konusuna değineceğiz.
    Bilgisayarla Müzik (8)
    Sound Font Yüklemek
    Sound Fontlarla Gerçekçi Sesler
    Pahalı müzik enstrümanlarına gerek olmadan iyi bir ses kartı ve uygun yazılımlarla daha kaliteli seslere sahip olabilirsiniz; CHIP Sound Font kullanımını açıklıyor.

    Çok istememize rağmen, fiyatının yüksekliği nedeni ile alamadığımız pek çok ürün vardır. Bu durum, müzik piyasası için de aynen geçerlidir maalesef; birçok müzisyen binlerce dolar veremediğinden, ihtiyacı olan enstrümanlara sahip olamaz... bu da yaratıcılığı baştan sınırlayan bir gerçektir. Örneğin, doğal sesleri kullanmamıza olanak tanıyan sampler'lar, oldukça yüksek fiyatlarıyla pek çok müzisyenin sadece hayalini kurabileceği enstrümanlardır.


    Daha ucuz alternatifler yok mu?
    Elbette ki var... Günümüzün sınır tanımayan bilgisayar teknolojisi sayesinde, binlerce dolar vermeden, yalnızca bir ses kartı ve gerekli yazılımlarla; sonsuz denebilecek kadar zengin hem de gerçeğine çok yakın ve oldukça kaliteli sample seslerden oluşan bir ses bankanız olabilir! Bu ses dosyaları "Sound Font" olarak adlandırılıyor.


    Sound Font nedir? Kullanımı için gerekli donanımlar nelerdir?
    Hepimizin oldukça yakından tanıdığı, multimedya donanımlarıyla ünlü Creative Labs firması tarafından geliştirilmiş bir çeşit sample ses formatına, "Sound Font" adı verilmiş. Bu formattaki seslerin temel parametreleriyle oynayabilir ve gerçek bir sampler kullanıyormuşçasına, PC'nizi hatta MAC'inizi bir anda oldukça güçlü bir müzik enstrümanına dönüştürebilirsiniz. Eğer bugüne kadar sadece ses kartınızın ROM sesleriyle yetindiyseniz, ufkunuzun epey açılacağından hiç şüpheniz olmasın.

    Bir sound font dosyasını (SF2 olarak gösterilir) sampler'lara yüklenerek kullanılan PATCH ya da BANK dediğimiz ses dosyalarına benzetebiliriz, ilk sound fontlar, ses kartının ROM hafızasında bulunan seslerin parametrelerini kullanıyorlardı. Ardından, kendi sample verilerini taşıyan ilk sound fontlar oluşturulmaya başlandı ve doğal olarak da ses kalitesinde belirgin bir iyileşme oldu. Ancak yine de ilk Sound Blaster AWE serisinde olduğu, gibi en fazla 8 MB'a çıkartılabilen standart 2 MB'lık ses kartlarına fazla miktarlarda sample ses yüklenemediği için, SF2 yeterince yaygınlaşamadı ve müzisyenler yine ROM seslerle idare etmek zorunda kaldılar.

    Ancak gelişen teknolojiye paralel olarak, güçlü bilgisayarların fiyatları bin doların altına düştü. Özellikle de RAM fiyatlarının düşüşü epey hızlı oldu, çünkü Creative Labs mühendisleri, sistem RAM'ini kullanan Sound Blaster Live serisi ses kartlarını ürettiler.


    Sistemdeki Ram miktarıyla orantılı olarak sample yükleyin
    Eğer Sound Blaster AWE SB Live serisi bir ses kartınız ve sisteminizde 64,128 ya da 256 MB gibi yüksek miktarlarda RAM varsa şanslısınız, çünkü Ram miktarıyla doğru orantılı olarak daha fazla ve daha kaliteli sample sesi aynı anda yükleyebilir ve eskiden olduğu gibi, ses kartlarının birkaç me-gabyte'lık düşük kaliteli sesler içeren ROM hafızalarıyla yetinmek zorunda kalmazsınız.


    Ne kadar RAM'e, ne kadar sample yükleyebiliriz?
    Sisteminizdeki RAM miktarının çok olması, sistemin tüm kaynaklarını sound font için kullanacağı anlamına gelmez. Unutmayın ki sistem yüksek miktardaki RAM'e de kaynakları kontrol etmek ve programları çalıştırmak için ihtiyaç duyacaktır. Bu durumda maksimum RAM kullanımı yaklaşık olarak toplam RAM miktarının yarısı kadar olacaktır. Örneğin 32MB RAM'e sahip bir bilgisayar sound font için 16 MB yer ayıracaktır. Bu durumda tavsiyemiz 64 MB ve üstü RAM olacaktır.


    Sistemin kullanacağı maksimum RAM miktarını belirlemek
    Ses kartınızla beraber gelen Audio HQ programıyla, sistemin kullanacağı RAM miktarını kendiniz belirleyebilirsiniz. Böylece, lazım olduğunda daha fazla sample ses yükleyebilir, diğer durumlarda ise sistem kaynaklarını boşa harcamamış olursunuz. Tekrar belirtelim, siteminizde 256MB gibi yüksek miktarlarda RAM varsa daha büyük SF2 dosyalan yükleyebilirsiniz ki bu genelde daha kaliteli sesler elde etmek demektir.


    Sound font ve WAV dosyaları arasındaki farklar
    Her bir sound font dosyası birden fazla sample sesten oluşmuştur ve her sample'ın parametreleri, klavye üzerindeki yerleri, ayrı ayrı belirtilmiştir. Tüm bunlar bir dosya altında birleştirilmiş ve SF2 oluşturulmuştur. Bir WAV ise tek bir dosyadır. Örneğin, iyi sample edilmiş bir bas gitar sample'ını WAV olarak kaydetmek isteseydik, yaklaşık 120 WAV dosyasından oluşan bir kayıt yapmamız gerekecekti. SF2 dosyası ise bu kadar kayda gerek duymadan tüm parametreler programlanarak tek bir dosya altında gerçekçi bir Bas sesi elde etmede daha pratik ve başarılıdır.


    SF2 kalitesi pahalı sampler'daki seslerin kalitesi kadar iyi mi?
    Eğer gerçekten üzerinde fazla emek harcanmışsa SF2, binlerce dolar ödeyerek alınan sampler'lara yakın kalitede ses sunuyor. Nasıl Akai, Roland gibi firmalar için özel sample CD'leri üretiliyorsa, günümüzde artık SF2 kullanan ses kartlarında kullanılmak üzere, pek çok firma tarafından özel sample SF2 CD'leri üretilmektedir.

    Bu firmaların pek çoğunun Internet üzerinden satış yaptıklarını belirtmek isteriz. Bu arada daha amatörce çalışan siteler de var. Bunlardan biri olanwww.thesoundsite.com, binlerce MB'lık SF2 dosyasını, sitesinden ücretsiz download ettirirken, bir yandan da yüksek telefon faturası ödemek istemeyenler için 4 CD'lik set halinde yaklaşık 40 dolara tüm site arşivini Internet'ten satıyor. İncelemek için sipariş verdiğimiz CD'lerin içinde birkaç MB'lık GM (General Midi) ses bankalarından tutun da, 65 MB'lık GM bankalarına, 10 MB'lık çeşitli enstrüman sample'larına kadar oldukça geniş yelpazeli ve oldukça kaliteli fontlar bulduk. Ucuza kaliteli sesler elde etmek istiyorsanız, kaçırmamanızı tavsiye ederiz.


    Türkiye'de de profesyonel olarak uğraşan firmalar var
    Evet yanlış okumadınız. Genelde ülkemize yalnızca teknoloji gelir ve olduğu gibi kullanılır. Pek az firma ya da kişi gelen teknoloji üzerinde kafa yorar ve geliştirmek için çabalar. Ancak neyse ki, bu sefer müzik konusunda bir şeyler üretmeyi kafasına koymuş biri çıktı ve Türk müzisyenlere hizmet amacıyla bir şeyler üretmeye başladı. Bu kişi pek çok müzisyenin yakından tanıdığı Eftal Dodur. Kendisi Zuhal Müzik bünyesinde sound font konusunda çalışmalar yapıyor ve Türk müzisyenlerden oluşan bir ekiple Türk çalgılarını, kurduğu kayıt stüdyosunda büyük bir titizlikle kaydederek SF2 sample'lar üretiyor. Özellikle Türk müziğiyle uğraşanların rağbet edeceklerini düşündüğümüz bu çalışmaları CD-ROM olarak elde edebilirsiniz. SF2 hakkında bilgiler de alabileceğiniz siteleriniwww.soundturk.com adresinde gezebilir ve bu konuda yardım almak için firmayı arayabilirsiniz.


    Akai, Roland formatlı sample CD'lerden SF2 oluşturma
    Elinizde Akai, Roland gibi sampler'lara ait CD'ler varsa, bu sample sesleri bilgisayarınızda da kullanmak hatta yedek-lemek isteyebilirsiniz. Ancak bunun için öncelikle bu sesleri SF2 formatına çevirmeniz gerekir. Eğer denediyseniz, elinizdeki sample CD'lerinin bilgisayarınızdaki CD-ROM tarafından okunmadığını görmüşsünüzdür. Bunun nedeni, bu CD'lerin, markadan markaya değişen farklı formatlarda olmasıdır. Ancak bazı yazılımlar sayesinde, Sample CD'lerinizin CD-ROM tarafından tanınmasını sağlayabilir ve zahmetsizce SF2 formatma çevirerek ses kartınızla kullanılabilir hale getirebilirsiniz. Bu programlardan en çok bilineni, CdX-tract'dır ve programı Internet üzerindenwww.cdxtract.com adresinden satın alabilirsiniz. Programı çalıştırmadan önce elinizdeki sample CD'sini CD-ROM'unuza yerleştirmeyi unutmayın. Programı çalıştırdığınızda sample CD otomatik olarak algılanacak ve içeriği listelenecektir. Listeden seçeceğiniz sample sesi oluşturan sesleri dilerseniz tek tek dinleyebilirsiniz. Dilerseniz bu sesleri WAV, Aiff ve Mp3 for-matlarında save edebilirsiniz. Ana menlide göreceğiniz Multisave (çoklu saklama) seçeneğinin alt başlıklarını kullanarak, dilerseniz komple bir CD'yi, dilerseniz seçmiş olduğunuz sesleri tek tek dönüştürüp, SF2 olarak harddiski-nizde saklayabilirsiniz.


    Hafızaya SF2 yükleme ve yüklenen sesleri dinleme
    Oldukça basit bir işlemle SB Live kartınızla birlikte gelen yazılımları kullanarak, sistem RAM'ine SF2 fontlar yükleyebilirsiniz. Bunun için Audio HQ programı dahilindeki Sound Font programını çalıştırın.

    Load butonuyla belirteceğiniz konumdaki SF2 uzantılı dosyalan sisteme yükleyebilirsiniz. Her yüklemeden sonra, bellekte SF2 için ayırdığınız alandan ne kadarının kullanıldığını grafiksel olarak göreceksiniz. Select Bank seçeneği ile, yüklenecek olan sesleri ayrı ayrı ya da aynı ses banklarına dahil edebilirsiniz. Örneğin üflemeliler bankası, vurmalılar bankası gibi çeşitli bankalar oluşturabilir ve bu sayede Cakewalk gibi programlarla daha rahat çalışabilirsiniz. Yanlış yüklediğiniz ya da değiştirmek istediğiniz bir sesi ister Clear tuşuyla silerek, ister Replace tuşuyla yerine başka bir ses seçerek değiştirebilirsiniz.

    Configure sayfasında dikkatinizi çekecek olan en önemli şey .Wav uzantılı dosyaların da yüklenebilir olmasıdır. Böylece bilgisayarınızda yüklü olan Wave dosyalarını da sample olarak parçalarınızın içinde kullanabilir ve klavyenizde çalabilirsiniz.

    Yüklediğiniz sesleri dinlemenin en basit yöntemi, Sound Blaster Ses kartınızın programlarından biri olan Keyboard programını kullanmak. Programı çalıştırdığınızda ekranda olukça basit bir Keyboard (klavye) göreceksiniz. Klavye penceresi aktifken, bilgisayarınızın tuş takımını kullanarak ya da mouse'unuzla tuşlar üzerinde sol tuşla tıklayarak sesleri dinleyebilirsiniz.

    Bank ve Instrument bölümlerinde, yüklediğiniz bankaları ve içlerindeki sesleri seçebilirsiniz. Controller bölümü ise seslerin Volume, Modülasyon, Reverb gibi değerlerini seçip hemen sağındaki kaydırma çubuğu ile ayarlarını yapabilmenizi sağlar.

    Programın sol tarafında bulunan Reset Controller butonu, tüm Midi kontrol parametrelerini sıfırlamada kullanılır. Zaman zaman, özellikle uzayıp giden Midi sesleri kullanırken, ses takılır ve sonsuz bir döngüye girer. Bu gibi durumlarda All Notes Off (Tüm Sesleri Kapat/Durdur) mesaimin gönderilmesi gerekmektedir. Bu işlem için, Reset butonunun hemen altındaki butona basabilirsiniz. Options bölümünde ise, Midi in'i aktif hale getirerek, müzik klavyenizde bastığınız notaları, ekrandaki klavyeden takip edebilirsiniz.


    Cakewalk kullanarak sound font yükleyebilirsiniz
    Geçtiğimiz aylarda, en çok kullanılan Midi ve audio işleme programlarından biri olan Cakewalk'dan bahsetmiştik. Pek çok gelişmiş özelliğinin yanında, program dahilinden sound font yükleyebilme özelliği ile de Cakewalk, bize oldukça büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu işlem için Cakewalk'u çalıştırın ve programın Options/Sound Fonts bölümüne gidin. Burada General Midi (GM) bankası dahil, toplam 128 ses bankası oluşturabileceğiniz bir sayfayla karşılaşacaksınız. Boş bankaları dilediğiniz gibi kullanabilir ve bu alanlara sound font yükleyebilirsiniz. Bunun için, önce boş bir bankanın üzerine tıklayın. Sağ tarafta görünen tuşlardan Attach'a basıp sound fontlarınızın bulunduğu klasörü gösterin ve istediğiniz SF2'yi seçin. Open dediğinizde seçmiş olduğunuz Font'un bankaya yüklendiğini göreceksiniz. Aynı yöntemle, diğer bankalara da istediğiniz fontları yükleyin. Eğer herhangi bir bankadaki sesi kaldırmak isterseniz, bankayı seçili hale getirip, Detach butonuna basmanız yeterli olacaktır.


    Yüklediğimiz sesleri kanallara nasıl atayabiliriz?
    Ses yükleme işleminin, oldukça basit ve sorunsuz olduğunu görmüşsünüzdür. Yüklenen seslerin kanallara atanması da, son derece basit bir işlemdir. Daha önce anlattığımız yöntemlerle bir Midi kanalı oluşturun. Kanal özelliklerine (Track Properties) girin ve burada göreceğiniz Port bölümünde, Sound Font Device seçeneğini işaretleyin. Böylece programı yüklemiş olduğunuz sound font'ları kullanmak üzere ayarlamış olacaksınız. Birden fazla bankaya SF2 yüklemişseniz, seçmiş olduğunuz kanalın hangi bankayı ve bu bankadaki hangi sesi kullanacağını da belirtmeniz gerekir. Özellikler sayfasındaki Bank bölümünde yüklemiş olduğunuz seslerin bir listesini göreceksiniz. Diyelim ki, içinde birden fazla Hammond Org sesi barındıran Org bankasını seçtiniz. Banka dahilindeki seslerden yalnızca birini aynı kanala atayabileceğiniz için, Bank bölümünün hemen altında bulunan Patch bölümünden de, ses bankası dahilindeki seslerden birini seçmeniz gerekir. Eğer çok fazla ses yüklemişseniz, bunlar arasından istediğiniz sesi bulmada zorlanabilirsiniz. Bu durumda, Cakewalk'un çok faydalı özelliklerinden biri olan Patch Browser'i kullanabilirsiniz. Track Properties sayfasında Bank ve Patch butonlarının hemen sağındaki simgeyi tıklayarak açacağınız sayfada, yüklediğiniz seslerin bir listesini göreceksiniz. En üstte bulunan text kutusuna, örneğin Bas yazarsanız, içinde bas sözcüğü gecen tüm seslerin listelendiğini göreceksiniz. Böylece, aradığınız bas gitar sesini daha rahatlıkla bulabilirsiniz.

    Önümüzdeki ay, sound font oluşturmada kullanabileceğimiz programları ve diğer yardımcı araçları tanıyacağız ve bu konuyla ilgili sitelere yer vereceğiz. Eğer SF2 fontları bilgisayarlarınızda kullanmak istiyorsanız, ancak bu formatı destekleyen bir ses kartınız yoksa, Sond Blaster Live serisi ses kartlarını incelemenizi öneririz.

    Özellikle, düşük fiyatına rağmen (50 dolar) oldukça başarılı bir performans sergileyen Live Value kartının son sürümlerinde, Digital Out çıkışının da olduğunu hatırlatarak, alışveriş listenize tereddütsüz ekleyebileceğinizi belirtmek isteriz.

    Bilgisayarla Müzik (9)
    Sound Font Yaratmak
    Sound Font Editörleri
    Kendi örnek seslerini Sf2'ye dönüştürmek ve klavyede çalmak isteyenler için Sf2 oluşturmada kullanılabilecek programları tanıtıyor ve Preset seslerin kullanımını açıklıyoruz.

    Geçtiğimiz ay, bilgisayarımızda düzenlemelerimizi oluştururken kullanabileceğimiz kaliteli seslere sahip olmamızı sağlayan, Sound Font teknolojisine değinmiştik. Sf2 destekleyen ses katlan için pek çok firma, sample ses (örneklenmiş ses) üreterek, müzisyenlerin kullanımına sunuyor, internet üzerinden ücretsiz olarak Sf2 download edebileceğimiz pek çok sitenin yanı sıra, oldukça ucuza sample CD'leri satan siteler de mevcuttur. Ancak meraklı okuyucularımızın hazırla yetinmeyip, kendi Sample seslerini Sf2'ye dönüştürmek ve bu sesleri klavyelerinde çalmak isteyeceklerini tahmin ederek bu ayki yazımızda Sf2 oluşturmada kullanabileceğimiz programları tanıtmaya başlıyoruz.


    Kendi Sf2 kütüphanemizi nasıl oluşturabiliriz?
    Gerçek anlamda profesyonel sample sesler elde etmek oldukça zahmetli bir iştir. Çok hassas ve özel mikrofonların kullanılması ve titiz bir çalışmayla, seslerin kaydedilip filtrelerden geçirildikten sonra, klavye düzeni içinde seslerin tuşlara atanması gerekmektedir. Örneğin, bir piyano sesi birkaç Kbyte'lık bir sample'dan, birkaç Gbyte'lık bir sample'a kadar boyutlanarak, çok değişik kalitede sample oluşturulabilir. Piyanonun tüm tuşları, her vuruş hızı için ayrı ayrı birden fazla alt kayıttan oluşturulup, tek tek kayıtlanırsa, ortaya oldukça gerçekçi ama büyük boyutlu bir sample ses çıkar. Eğer sadece bir tuşun sesi kaydedilir ve yalnızca bu ses kullanılarak sample oluşturulursa, ortaya çıkacak olan ses, az yer kaplayan, ancak tam olarak da piyano sesine benzemeyen bir sample olacaktır. Tamamen sizin kararınıza ve zamanınıza bağlı olan bu kayıt süreci, işin en önemli kısmıdır ve ne kadar titiz yapılırsa o derece kaliteli Sf2 sesler elde edersiniz. Ancak bu işle fazla ciddi uğraşmayacaksanız ve zaten gerekli profesyonel ekipmanınız da yoksa, size zorlanmadan basit bir programla nasıl Sf2 oluşturabileceğinizi anlatmaya hemen başlayalım...


    Vienna SoundFont Studio programı ile Sf2 oluşturma
    Sound blaster serisi ses kartlarının kurulum CD'lerinde bulabileceğiniz ya da eğer yoksa Creative'in Internet sitesinden ücretsiz olarak download edebileceğiniz bu programı kullanarak, kendi Sf2 dosyalarınızı oluşturabilir ve kaydettiğiniz seslerin üzerinde çeşitli para-metrik ayarlar yapabilirsiniz. İşe başlamadan önce, bir Sound Font Bankası'nın ana yapısına değinmek istiyoruz...

    Bir Sf2 Bankası üç basamaktan oluşan bir yapıya sahiptir: Bunlar, Sample, Enstrüman ve Preset basamaklarıdır. Şimdi sırasıyla bu basamakların ne anlama geldiğini inceleyelim.


    İçinde birden fazla sample barındırabilen Sample Level
    Önceden de bahsettiğimiz gibi bir sample, bünyesinde bir ya da birden fazla ses barındırmaktadır. Bu sesler çoğunlukla Wav. formatındadır ve her biri ayrı ayrı adlandırılmıştır. Kullanıcı bu isimleri referans alarak, sesleri daha kolayca ayırt edebilir. Her sesin, yine ayrı ayrı audio verileri kullanıcı tarafından istenildiği gibi değiştirilebilen parametrik değerleri vardır. Bu parametreler, sesin hangi seviyede kayıt edildiğine, ses döngüsünün (Loop) başlama ve bitiş değerlerine kadar pek çok bilgiyi içermektedir. Bilgisayarımız bağlayıp kaydettiğimiz bir müzik enstrümanının oluşturduğu verilerde, Sample Data olarak Sample Level'da kayıtlı bulunmaktadır.


    Enstrümanlardan oluşan Instrument Level
    Bu basamakta yaratmış olduğunuz enstrümana dilediğiniz ismi verebilirsiniz. Yaratmış olduğunuz enstrümanın klavyeniz üzerinde hangi aralıklarda duyulacağını da kendiniz belirtebilirsiniz. Bu alana, Instrument Zone adı verilir. Gerçekte her enstrümanın belirli perde aralıkları vardır ve siz kendi sample seslerinizi oluştururken bu aralıklara bire bir uyarsanız, elde edeceğiniz sample daha gerçekçi olacaktır. Örneğin, çok tiz seslerde tınlayan bir bas gitar sample'ı gerçeklikten uzak olacaktır. Bu basamakta perde aralığının yanı sıra, seslerin minimum ve maksimum yükseklik değerlerini de ayarlayabilirsiniz. Böylece tuşa ne kadar hızlı basılırsa basılsın, ses sizin belirleyeceğiniz maksimum yükseklikte duyulacaktır. Bir de, tüm sesleri etkileyen genel bir alt bölüm vardır. Örneğin, tüm alt seslerin aynı Chorus ya da Reverb değerini almasını istiyorsak Global Zone'da bir kere yapacağımız ayarlama yetecektir ve tüm sesleri tek tek ayarlamaktansa bu işlemi bir kere yapacağımızdan, zamandan da tasarruf sağlayacağımız ortadadır. Her enstrüman için yalnızca bir Global Zone mevcuttur. Ancak, bir enstrüman dahilinde birden fazla klavye alanı oluşturabilir ve her alanda birbirinden bağımsız değerlere sahip seslerin duyulmasını sağlayabiliriz. Böylece bir yüklemede klavyemizin değişik bölgelerinden farklı sesler çalınmasını sağlayabiliriz. Örneğin, klavyenin en sol oktavlarında bas gitar çalarken sağ oktavlarından da piyano eşliği sağlayabiliriz.


    Önceden kaydedilmiş sesler barındıran Preset Level
    Preset olarak adlandırdığımız sesler, piyano, gitar gibi melodik, ya da perküsyon seslerden oluşmuştur. Bu seslerin her birinin bir ismi, bir ses bankası numarası, bir preset numarası, bir veya birden fazla ses bölgesi ve bir genel (global) bölgeleri vardır. Yaratacağınız preset için dilediğiniz ismi seçebilirsiniz. Ses Bankası numarası'nın görevi ise, Midi konusuna ilk değindiğimiz sayılarda bahsettiğimiz Midi Bank Number sinyallerinin işleviyle aynıdır ve bu değer kullanılarak, sample sesin içinde bulunduğu ses bankasının, Midi vasıtasıyla seçilmesi sağlanır. Bank numarası melodik sesler için gereklidir. Perküs-yon sesler için Bank Number kullanılmaz.

    Preset numarası da aynı şekilde, istenen sesin seçilmesinde kullanılacak, sese atanmış olan nümerik değerdir. Preset'lerin melodik ve perküsyon seslerden oluşmuş iki ana gruptan oluştuklarını belirtmiştik. Birer örnekle bunları daha iyi anlayalım.


    Melodik Preset Sesler: Tuş aralıkları
    Örnek 1'de, iki sample sesten oluşturulmuş bir piyano sesimiz olduğunu farz edelim ve bu sesi seçelim. Böylece, piyano sesini oluşturan alt sample'ları da çağırmış oluruz. Her iki sample sesi, klavyemizin dilediğimiz bölgelerinde duyulacak şekilde yerleştirebiliriz. Eğer şekilde verdiğimiz değerlere göre bir yerleştirme yaparsak, ve klavyemizde 0-63 arası bir tuşa basarsak, piyano sesini oluşturan seslerden Sample 1'i duymuş, 64-127 arası bir tuşa basarsak da, Sample 2'yi duymuş oluruz. Sadece Sample 1'i tüm klavye alanında duyulacak şekilde yerleştirebiliriz. Ancak bu sefer, tek düze bir piyano örneklemesi elde ederiz.

    Sample 1 alanına bir bas gitar sesi koyabilir, böylece aynı anda hem bas gitar hem de piyano çalabiliriz. Dilersek tuş aralıklarım çakıştırabilir, tek tuşa basarak her iki enstrümanın da aynı anda duyulmasını sağlayabiliriz.


    Perküsyon Preset sesler: Set hazırlamak
    Çoğu synthesizer'lar üzerlerinde davul ve perküsyon setleri bulundururlar. Eğer bu setleri incelediyseniz, her tuş üzerinde ayrı bir perküsyon aletinin sesi olduğunu görmüşsünüzdür. Yani, tek bir Perküsyon Preset ses seçtiğinizde, birden fazla sese sahip bir set seçmiş olacaksınız.

    Perküsyon setler oluştururken hiçbir kısıtlamanız yoktur. Dilerseniz tuşlara melodik enstrüman sesleri de yerleştirebilirsiniz. Örneğin araya bir piyano sesi de katabilirsiniz. İhtiyaçlarınız doğrultusunda dilediğiniz seti oluşturmakta özgürsünüz. Dilerseniz sadece Latin perküsyonlarının, sadece Afrika perküsyonlarının ya da her ikisinin birlikte bulunduğu setler hazırlayabilirsiniz.


    Vienna SoundFont kullanarak adım adım Sf2 oluşturma
    Diyelim ki sahip olduğunuz gitarın sesini, Sf2 olarak düzenlemelerinizde kullanmak istiyorsunuz. Ya da kendi sesinizi kaydedip, klavyenizin tuşlarına bastığınızda duymak istiyorsunuz. Hemen belirtelim, bilgisayarınıza kaydedeceğiniz ya da hazırda bulunan tüm .wav for-matlı sesleri programa yükleyerek Sf2 oluşturabilir ve istediklerinizi gerçekleştirebilirsiniz.

    Programı çalıştırın ve hemen ardından diğer tüm programlarda olduğu gibi, yeni bir projeye başlamak için ön hazırlıkları yapın. Açıklamalara başlamadan önce, bilgisayarınızda yüklü .wav formatlı ses dosyalarınızın olduğunu, yoksa bile, müzik enstrümanlarınızı bilgisayara bağlayıp, nasıl kayıt yapıldığını bildiğinizi varsayıyoruz. Bu konuda problemleri olanlar, e-mail yoluyla bize ulaşıp gerekli yardımı alabilirler.

    - Öncelikle, örnekleyeceğiniz enstrümanı bilgisayarınıza bağlayın. Diyelim ki gitarınızı kullanarak bir sample elde edeceksiniz. Bunun için eğer varsa, gitarınızı öncelikle bir miksere bağlayın ve mikserinizin çıkışlarını ses kartınızın Line-in girişine bağlayın. Eğer mikseriniz yoksa, gitarınızı doğrudan Line-in girişine bağlayabilirsiniz.

    - Basit bir sample denemesi için, bilgisayarınızda yüklü olan herhangi bir .wav kayıt-edit programıyla, gitarınızın herhangi bir telini tınlatarak, bu tınıyı tamamen yok oluncaya kadar kaydedin. Eğer kaydınızın başında ya da sonunda gereksiz boşluklar varsa, Wave Editor programınızı kullanarak, bu alanları işaretleyin ve silin. Tatmin edici bir kayıt gerçekleştirdiyseniz, kaydı isimlendirip hard diskinize .wav uzantılı olarak kaydedin.

    - Vienna SoundFont programını çalıştırın. Programın sol tarafında, bahsettiğimiz basamakları (Level) göreceksiniz. Basamakları kontrol ettiğinizde, içlerinde herhangi bir şey olmadığını göreceksiniz. Şimdi kolları sıvayıp işe başlayabiliriz.

    - Öncelikle Sample Section bölümünde göreceğiniz, User Sample Pool'a, yani, kullanıcının kendi oluşturduğu sample sesleri yükleyeceği alana farenizin sağ tuşuyla tıklayın. Burada Import User Sample(s) seçeneğini göreceksiniz. Bu seçeneği kullanarak az önce .wav olarak kaydettiğiniz gitar sesini programa yükleyecek ve kullanıma hazır hale getireceksiniz. Eğer gitar kaydını stereo olarak gerçekleştirdiyseniz, Left-Right olarak her iki kanalın ayrı ayrı yüklenmiş olduğunu göreceksiniz. Sağ ve sol kanal gitar kayıtlarının üzerlerine ayrı ayrı çift tıkladığınızda, sample'ları grafiksel olarak da görebilirsiniz. Bu pencerede döngüye alınmış olan sesin başlangıç ve bitiş zamanlarını ayarlayabilirsiniz. Yine sağ tuşla tıklayarak, seslerin isimlerini değiştirebilir ya da sesleri tamamen silebilirsiniz.

    - Artık programa bir gitar sample'ı yüklediğimize göre isimleri, yani Gitar(L) ve Gitar(R) olan sesleri, tek bir isim altında toplamamız gerekmektedir. Bunun için, Instrument Pool bölümüne gelin ve sağ tuşla tıklayın. New Instrument seçeneğini işaretleyin ve açılacak olan pencereden yaratacağınız sample'a bir isim verin. Ne olduğu fark etmez ama bu ismi mutlaka vermek zorundasınız. Çünkü bu isim, daha sonra sample ses Midi vasıtasıyla çağırılırken referans olarak kullanılacaktır. Dilediğiniz ismi yazıp enter tuşuna bastığınızda, bir pencere açılacak. Bu pencerede, yüklemiş olduğunuz sample sesi, yani sağ ve sol kanal gitar sesini göreceksiniz. Eğer birden fazla ses yüklemişseniz, tüm yüklenen seslerin listesini bu alanda göreceksiniz. Program burada sizden, hangi Sample sesleri kullanacağınızı belirtmenizi istemektedir. Dilediğiniz sesi veya sesleri Ctrl tuşuna basarak seçtikten sonra Add (ekle) tuşuna basın. Instrumen Pool bölümü altında seçtiğiniz alt sesleri içeren Gitar adında bir sample ses oluştuğunu göreceksiniz.

    - Programın sol tarafında yukarıda, sanal bir klavye dikkatinizi çekmiştir. Şimdiki adımımızda yapacağımız işlemler çok önemlidir ve bu alanda, yaptıklarımızı denetleme imkanımız vardır. Yaratmakta olduğumuz sample ses, iki kanaldan meydana geldiğine göre, sample'ımızı stereo oluşturup, daha profesyonel bir sonuç elde edebiliriz. Bunun için Gitar(L) alt sample sesini klavyenin sol tuşlarından, Gitar(R) alt sample sesini de klavyenin sağ tuşlarından çalınacak şekilde yerleştirmeliyiz.


    Alt sesleri klavye düzeni içinde nasıl yerleştirebiliriz?
    Harici Wave Editor programı kullanarak kaydettiğimiz .wav uzantılı sample sesi programa import ederek kullanıma hazır hale getirmeliyiz.

    - Instrument Pool altında, Gitar adı verdiğimiz sample sesi oluşturan her bir alt sesin üzerine tıkladığımızda, sağ taraftaki klavyenin hemen altında bulunan ilgili bölgenin (Zone ), seçili hale geldiğini göreceksiniz. Her iki ucu bir dikey çizgiyle sınırlandırılmış olan yatay çizgiyi uçlarından tutup çekerek, ilgili sesin klavye üzerinde tınlayacağı alanı belirleyebilirsiniz.

    - Diyelim ki, tüm ayarlarını yaptığınız halde, kullanılmakta olan sesi değiştirmek istiyorsunuz. Birden fazla Gitar sesi kaydetmiş olabilir ve deneme yanılma yoluyla en iyi sonuç verecek olan sesi seçip, kullanmak isteyebilirsiniz. Bu durumda, tüm işlemleri baştan yapmaktansa, size kolaylık sağlayacak başka bir yöntemi kullanmanızı öneririz. Instrumen Pool altındaki sesin alt sesleri seçiliyken, sağ tuşla tıklayın. Reassign (yeniden ata) seçeneğini işaretleyin. Açılacak olan pencerede, önceden yüklediğinizi varsaydığımız alternatif seslerin bir listesini göreceksiniz.Bu alanda değiştirmek istediğiniz sesin yerine kullanacağınız alternatif sesi işaretleyin, işlemi tamamladığınızda, her şeyi sil baştan yapmadan, zahmetsizce yeni sesin eski sesin yerini aldığını göreceksiniz. Tatmin edici bir sonuç alıncaya dek, bu işlemi dilediğinizce tekrarlayabilirsiniz.

    - Artık sample sesimiz hazır. Ancak yapmamız gereken son bir işlem kaldı. O da hazırladığımız sesi son basamak olan Melodic Pool'a ya da Percussive Pool'a aktarmak. Böylece yavaş yavaş oluşturacağımız ses bankasının ilk sesini kullanıma hazır hale getirmiş olacağız.

    - Diyelim ki sesimizi Melodic Pool'a aktaracağız. Melodic Pool seçeneğini işaretleyin ve sağ tuşla tıklayın. New Melodic Preset seçeneğini işaretleyin. Açılacak olan pencerede Preset sesinizin adını belirlemelisiniz. Çalışmanızı genişleteceğinizi varsayarak, bu Preset sese Gitar l adını verin. Bu alanda, sesin hangi ses bankası altından, hangi Preset numarasıyla çağrılacağını da belirtebilirsiniz. Bu numaralar, daha sonra Midi tarafından kullanılacak olan numaralardır ve her ses eklediğinizde bunları belirtmek zorundasınız.

    - Onayladıktan sonra, bir önceki basamakta olduğu gibi yine karşınıza bir pencere açılacak ve sizden önceki basamaklarda oluşturduğunuz sample'lardan hangilerini bu banka altında kullanacağınızı belirtmeniz istenecektir. Gitar adını verdiğiniz sample sesi işaretleyip, Add tuşuna basın. Melodic Pool altında 000-000 Gitar l adlı bir ses yarattığınızı göreceksiniz. Bu sesi tıklayıp işaretli hale getirdiğinizde, artık klavyenizde çalarak sonucu duyabilirsiniz.

    - Son basamak olarak, oluşturduğunuz sample sesi Sf2 formatında kaydederek saklamak kalıyor. File menüsünden Save As seçeneğini kullanarak, diğer tüm programlarda olduğu gibi bir isim verdikten sonra yeni Sf2 dosyanızı daha sonra kullanmak üzere saklayabilirsiniz. Yarattığınız dosyanın boyutunu ve diğer istatistiksel bilgileri almak isterseniz, File menüsündeki Statistics seçeneğini işaretleyin. Burada oluşturduğunuz dosya boyutunu byte cinsinden öğrenebilir, ses bankanızın içinde kaç alt Sample olduğunu, toplam kaç Preset ses yaratılmış olduğunu görebilirsiniz.

    Programın dahilinde, oluşturduğunuz sample'lar üzerinde daha üst düzey ayarlamalar yapabilirsiniz. Bunların neler olduğunu önümüzdeki ay inceleyerek, daha karmaşık sample oluşturma yolunda profesyonel Editing işlemleri üzerinde duracağız.

    Bilgisayarla Müzik (10)
    Sf2 Dosyaları İçin İnce Ayarlar
    Örnek Sesleri Filtreleme
    Bu ay sample edilecek olan enstrüman sesleri üzerinde yapılacak ince ayarları, çeşitli eklenti ve araçlarla yapılabilecek filtrelerine işlemlerini açıklıyoruz.

    Geçtiğimiz ay, ilk basit sample denememizi gerçekleştirmiş ve Sf2 uyumlu ses kartımızda nasıl kullanacağımızı görmüştük. Ciddi anlamda sample elde etmek, aslında oldukça zahmetli, emek isteyen bir iştir. Sample edilecek olan enstrümanın sesleri faklı oktavlardan kaydedilir ve en temiz tınılar elde edilene kadar dikkatlice uygulanan filtreleme işlemlerinden sonra son şekli verilir.


    Vienna Soundfont Studio ile ince ayarlar
    Programın Open komutunu kullanarak, hard diskinizde var olan bir Sf2 dosyasını açın. Diyelim ki gitar sample'ı barındıran bir Sf2 dosyası açtınız. Instrument Pool dizini altında, Gitar sample'ını oluşturan tüm alt sesleri göreceksiniz. Eğer sesi tek bir sample olarak görmek isterseniz, Melodic Pool bölümünde gitar sample'ını işaretlemeniz gerekecek. Editing işlemini, dilerseniz sample'ı oluşturan her alt sesi tek tek, dilerseniz de, sample'ın son halini bir bütün olarak ele alarak gerçekleştirebilirsiniz. Biz size, sample'ın son halini editlemeyi göstereceğiz. Zaten işlemler her iki uygulamada da aynıdır ve deneme yanılma yöntemiyle yapacağınız işlemlerin sonuçlarını, daha iyi algılayacak ve daha sonra kendi kendinize alt sesleri de editleyebileceksiniz.


    Melodic Pool altındaki Sample'ın editlenmesi
    Melodic Pool'da, üçüncü basamak olan Gitar sample'ını işaretlediğinizde, programın en altını oluşturan bölümdeki seçeneklerin aktif hale geldiğini göreceksiniz. Bu bölümdeki seçeneklerin ne olduklarını öğrenmeye, alt-sol taraftan başlayacağız.


    PITCH ile sample üzerinde yapılabilecek ince ayarlar
    Bu başlık altında iki ayar Coarse Tune ve Fine Tune'dur.

    Coarse Tune, seçtiğiniz sample sesin oktavını yarım ses arttırmaya veya azaltmaya yarar. Örneğin, klavyenize aynı anda kullanmak için iki ses yerleştirdiniz. Sağ oktavlara Piyano sesi yerleştirdiğinizi farz edelim. Eğer oktav üzerinde oynama yapmazsanız, Piyano tonunu yalnızca yüksek oktavlardan duymak zorunda kalacaksınız. Eğer, Coarse Tune'u eksi yönde, tam bir oktav kalın olacak şekilde düşürürseniz, piyano sesini daha alt oktavlardan da çalabilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken şey, sesi tam bir oktav arttırmak için +12, tam bir oktav kalınlaştırmak için -12 yapmak. Aynı şekilde, iki ve katları oktavlar için +24, -24 gibi ve bunun katları şeklinde ayarlamalarınızı yapmalısınız.

    Fine Tune ise, sesin tınısında daha ince ayarlar yapabilmeniz içindir. Özellikle üflemeli çalgıların, orkestrasyon dahilinde, ince ayara ihtiyaçları vardır. Aynen Coarse Tune'da olduğu gibi, sesin tınısı üzerinde oynamalar yaparak, sample'ınızın en doğru şekilde duyulmasını sağlayabilirsiniz.


    EFFECTS ile sample üzerinde yapılabilecek ince ayarlar
    Bu bölüm altında, Filter Q, Filter Cutoff, Reverb, Chorus ve Pan seçeneklerini göreceksiniz.

    Filter Q, sesin Rezonans değerinin arttırılıp azaltılmasında kullanılır. Rezonans, sesin, derinlik, temizlik, eko gibi değerlerini oluşturur. Filter Q'nun etkilerini, minimum ve maksimum değerler vererek daha iyi algılayabilirsiniz.

    Filter Cutoff, sesin tınısı üzerinde direkt etkisi olan frekans ayarıdır. En düşük değerde, sesin daha kısa sürede kaybolduğunu ve tınısının rengini kaybettiğini göreceksiniz. Yüksek değerlerde ise daha canlı, daha parlak bir ses elde edeceksiniz.

    Reverb hepinizin bildiği derinlik efektidir. En düşük değer olan sıfırda, sese Reverb efekti uygulanmaz. Bu elektin uygulanması için ses kartınızın efekt osilatörlerine sahip olması gerekmektedir. Çünkü verilen değerler, direkt olarak osilatörlere gönderilir ve ancak bu şekilde sese istenilen efekt uygulanır.

    Chorus, aynı şekilde Chorus osilatörlerine gerekli sinyalleri göndermede kullanılan değerleri atamamızı sağlar. Bildiğiniz gibi Chorus efekti uygulanan bir ses, daha dolgun duyulur.

    Pan ise sesin, Stereo olan ses kartımızın, hangi kanalından (sağ-sol) geleceğini belirtmemize yarar. Eğer değeri 100 olarak verirsek, ses, sadece sağdan, -100 verirsek sadece soldan gelecektir. Ara değerler ise, sesin her iki taraftan belirleyeceğiniz oranlarda gelmesini sağlayacaktır.


    VOLUME ENVELOPE ile yapılabilecek ince ayarlar
    Midi ile ilgili yazı dizimize ilk başladığımız sayılarda, Note On komutunun, klavyemiz üzerinde herhangi bir tuşa bastığımızda oluşan bir Midi Sinyali olduğunu ve sisteme hangi tuşa basıldığını bildirdiğini anlatmıştık. Note On komutuyla tetiklenen sesin, tuşa basıldıktan sonra duyulmasına kadar geçen bir zaman vardır ve bu zaman aralığını dilediğimizce değiştirebiliriz.

    Bu işlem için, değerleriyle oynama yapacağımız komut, DELAY komutudur. Delay kelimesi İngilizce'de gecikme anlamına gelir ve buradan da anlaşılacağı üzere, sesin ne kadar gecikmeyle duyulacağını belirlememize yarayan değerleri atamamızı sağlar. 0. 01-100 arası verebileceğiniz değerlerle, sonucu deneyerek görebilirsiniz.

    Attack (Attack Time), sesin Delay safhasından çıktıktan sonra, en yüksek noktasına ulaşması için geçen zamanı ayarlamamızı sağlar. Özellikle Pad seslerde, sesin yavaş yavaş yükselişe geçmesini istiyorsak, Attack değerini düşürmeliyiz.

    Hold, sesin en yüksek noktasında, düşüşe geçmeden önce ne kadar kalacağını belirtmemize yarayan ayardır. Böylece sesi, tepe noktasında dilediğimiz kadar duyabiliriz. Yine belirtmemizde fayda var, bu değerlerin yaratacağı farkları en iyi Pad seslerde anlarız. Piyano, gitar gibi sesler tek vuruşluk kısa sesler olduğundan, yapacağınız değişiklikleri yeterince iyi algılamayabilirsiniz.

    Decay (Decay Time), sesin minimum seviyeye düşmesi için belirleyeceğimiz zaman aralığıdır. Bu ayarı ne kadar yüksek tutarsak, ses o kadar uzun sürede minimum seviyeye, yani değer olarak sıfır seviyesine düşer.

    Sustain, klavyemizde tuşun basılı tutulduğu sürede, ne kadar zaman duyulacağını belirten değerdir. Diyelim ki piyano sesi yüklü olsun ve tuşa basıp bırakmadınız. Eğer Sustain değerini düşük vermişseniz, tuş basılı olsa dahi, piyano sesi daha kısa bir süre duyulacaktır.

    Release değeri, tuş bırakıldıktan sonra sesin sıfır noktasına düşeceği zamanı belirler.

    Initial Attenuation, sesin yüksekliğini doğrudan etkileyen ayardır. Bu değeri -10'a çektiğinizde, sesinizin volume değeri tüm oktav boyunca desibel birim üzerinden -10 daha düşük duyulacaktır. Ayarı O'da bıraktığınızda, seste hiçbir değişme olmadığını göreceksiniz. Örneğin, oluşturduğunuz sample, çok yüksek seviyede olmuş ve volume dengesini kendi içinden ayarlamak istiyorsunuz. Bu ya da tam tersi bir durumda, harici mikserlerden volume dengesi sağlamak yerine, sample sesinizin Initial Attenuation değeri ile oynama yaparak, dengeyi sağlayabilirsiniz.

    Keynum To Hold: (Keynum=Key Number) Midi sinyalleri vasıtasıyla, sesin Hold Time değeri üzerinde değişiklikler yapabiliriz. Bunu yaparken değişikliğin ne derece olacağını Keynum To Hold vasıtasıyla belirtiriz. 60 no'lu tuş vasıtasıyla verilen değerde Hold sıfır değerini alır.

    Keynum To Decay: Aynı şekilde, Decay Time için girilecek olan değerin derecesini ayarlamak için kullanırız.


    Modulation Envelope ile ses üzerinde ince ayarlar
    Burada göreceğiniz değerlerin açıklamaları, Volume Envelope'daki gibidir. Ancak değişiklikler sese uygulanacak olan Modülasyonu etkiler. Volume Envelope bölümünde görmediğimiz, To Pitch'in ve To Filter Cutoff un görevleri ise şöyledir:

    To Pitch, sesin perdesini etkileyecek olan, Modülasyon değerini belirler. Verilecek olan artı değer, sesin perdesinde yükselmeye, eksi değer ise alçalmaya neden olacaktır. Örneğin, +100 değeri verirseniz sesin perdesinde yarım tonluk bir yükselme olacaktır.

    To Filter Cutoff, modülasyonun, sesin Cutoff değerindeki etki değerini belirler. Eğer +1200 değeri verirseniz, sesin Cutoff Frekansı bir oktavlık değişikliğe uğrar.

    Modulation LFO ve Vibrato LFO bölümlerindeki ayarlar ile de, modülasyon ve vibrasyon osilatörlerinin ayarlarını yaparak, sesinizin farklı tınlamasını sağlayabilirsiniz. Özellikle, enteresan efektler elde etmeyi istiyorsanız, bu iki bölümde denemeler yapabilirsiniz.

    Bahsedilen tüm ince ayarlan yaptıktan ve sesinizi, ihtiyacınız doğrultusunda tüm filtrelerden geçirdikten sonra saklayabilir ve gerektiğinde ses kartınıza yükleyerek kullanabilirsiniz.


    Alternatif programlar kullanarak sisteme Sf2 yükleme
    Sisteminize Sf2 yüklemek için, ses kartınızla gelen programlan kullanabileceğiniz gibi, işinizi daha da kolaylaştıracak, kendi ses bankalarınızı rahatça oluşturabileceğiniz, alternatif programları da kullanabilirsiniz. Bu programların en kullanışlılarından biri de, AWE VIRTUAL BANK programıdır.


    Awe Virtual Bank ile Sf2 yönetimi
    Programı kurduğunuzda, biri General Midi bankası olmak üzere toplam 128 farkı set oluşturabileceğinizi ve her sete 128 Sf2 yerleştirebileceğinizi göreceksiniz. Hemen belirtelim "ne kadar RAM o kadar Sf2" kuralı maalesef bu programda da geçerli.

    Çalışmaya başlamadan önce, küçük bir ayarlama yaparak, olası bir elektrik kesilmesi yada sistem çökmesi durumunda, saatlerce uğraşarak oluşturduğunuz setin kaybolmasını önleyebilirsiniz. View/Preferences > Settings sayfasında, en altta göreceğiniz Auto Save fonsiyonunu aktif hale getirerek, örneğin, Every 5 Minutes seçeneğini işaretleyin. Böylece tıpkı Office programlarında olduğu gibi, çalışmanız, her 5 dakikada bir otomatik olarak bilgisayarınızın Hardiskine kaydedilecektir.


    Harddiskteki Sf2 klasörlerinin programa tanıtılması
    Bilgisayarınızda saklı bulundurduğunuz Sf2'leri kullanabilmeniz için, öncelikle içinde bulundukları dosyaları program dahilinde kısayol oluşturarak belirtmelisiniz. Bunun için, programın en solundaki Shortcuts bölümünde sağ klik yaparak, "New Shortcut" seçeneğini işaretlemeli ve ardından, Sf2'leri barındıran bir klasörü belirlemelisiniz. Eğer birden fazla Sf2 klasörünüz varsa, aynı işlemi herbir klasör için yapmalısınız.

    Bilgisayarınızda yüklü olan Sf2 fontlarının yerlerini, olur ya, unutmuşsanız menüdeki dürbün simgesine tıklayarak, belirleyeceğiniz disk bölümlerinde, bilgisayara Sf2 araması yaptırabilirsiniz.


    Klasör içindeki seslerin seçilmesi ve bankaya dahil edilmesi
    Artık Sf2 klasörleriniz içinden istediğiniz sesleri seçip, bankaya ekleyebilirsiniz. Bunun için, sol tarafta kısayolunu oluşturduğunuz dosyalardan birini seçin. Dosya içindeki Sf2'lerin hemen sağda belirdiğini göreceksiniz.

    Eğer seçtiğiniz Sf2 dosyası, birden fazla alt ses barındırıyorsa, tüm sesler ekranın en sağında belirecektir. Şimdi gelelim sağda beliren bu seslerin bankalara taşınmasına. Bu işlemi iki basit yöntemle yapabilirsiniz. Birincisi, seçtiğiniz sesi sürükle bırak yöntemiyle istediğiniz banka numarasına taşımak, ikincisi ise önce taşınacak banka numarasını işaretlemek ve ardından da taşınacak olan sesin üzerine çift tıklamak. İşte bu kadar basit, ilk yöntemde Shift + ok tuşlarını kullanarak, birden fazla sesi aynı anda seçebilir ve yukarıdaki bankaya taşıyabilirsiniz. Farklı klasörlerden, farklı sesleri dilediğinizce seçip yerleştirebileceğinizi belirtmek isteriz.

    Bankalara yerleştirdiğiniz sesleri duymak için, banka penceresinde istediğiniz sesi seçin ve klavyenizin tuşlarına dokunun. Eğer bilgisayarınıza bağlı bir klavyeniz yoksa, menü çubuğunda göreceğiniz klavye simgesine tıklayın ve ekranda belirecek olan sanal klavyenizde sesi deneyin.


    Bankaya yüklenen sesler üzerinde Editing işlemleri
    Üstte yüklediğiniz seslerden birini işaretleyin ve sağ klik yapın. Burada kesme, kopyalama, silme, isim değiştirme gibi klasik işlemleri gerçekleştirebilirsiniz. Properties (özellikler) sayfasına girdiğinizde ise daha ciddi ayarlamalar yapabileceğinizi göreceksiniz. Açılan pencerede Patch bölümünde yüklemiş olduğunuz sesleri görebilirsiniz.

    Sound Font bölümünde ise Vienna SoundFont Studio programındaki gibi, ayrıntılarını anlattığımız edit işlemlerini yapabilirsiniz.

    DSP bölümünde ise, program, daha da ileriye giderek seslere Amplifikas-yon, Limiter, Gate gibi profesyonel fıltre ve efektler uygulanmasına olanak tanıyor. Bu işlemler için Add tuşuna basarak, açılacak olan listeden istenen efektlerin seçilmesi ve ayarlarının yapılması gerekiyor.

    İstediğiniz gibi bir set oluşturduğunuzda, son olarak yapmanız gereken tek iş Save etmek. Oluşturduğunuz bankayı, programın kendi formatı olan .vsf formatmda saklayabilir ve sonra yeniden çağırabilirsiniz. Dilerseniz de File/Export komutuyla, bankanızı Sf2 formatına dönüştürerek saklayabilirsiniz. Programın oldukça kullanışlı olan diğer bir özelliği ise, bankayı oluşturan seslerin isimlerini kullanarak Instrument Definition dediğimiz ve Cakewalk'un kullandığı .ins dosyası oluşturması. Bildiğiniz gibi Cakewalk, bu dosyayı kullanarak Enstrüman isimlerini hafızasına alıyor. Bu işlem için Export komutu sayfasında "Save as type" bölümünde *.Sf2 yerine *.ins seçeneğini işaretlemeniz yeterli olacak. Oluşturduğunuz banka Device/Clear all Banks seçeneğini işaretlemediğiniz sürece bilgisayarınızın hafızasında yüklü kalacaktır. Yani bilgisayarınız açılıp kapansa bile, sistem hafızasında seçmiş olduğunuz fontlar, kullanıma hazır halde bulunacak. AweV Bank ile ilgili bilgiyehttp://www.megota.com/awevbank/index.html adresinden ulaşabilirsiniz. Önümüzdeki ay, sistem Ram'ini kullanmadan çalışan ve Hard diskinizdeki boş alan kadar sample yükleme olanağı sunan, Giga-Sampler ve Giga Studio programlarını tanımaya başlayacağız.

    Bilgisayarla Müzik (11)
    NemeSys Giga Sampler
    Sample Ses Koleksiyonu
    Bu ay tanıtacağımız Giga Sampler, gelişmiş bir software sampler programı olmasının yanında, kullanışlı ve profesyonellere hitap eden bir ara yüz ve fonksiyonlara sahip.

    Sample teknolojisinin hızlı bir gelişim süreci yaşadığı günümüzde, bilgisayarların birer sampler olarak kullanılmasını sağlayan pek çok yazılım da, bir bir müzisyenlere sunuluyor. Birbirlerine alternatif olan bu programların büyük bir çoğunluğu, sistem Ram'inin kapasitesi oranınca Sample ses yüklenmesine olanak tanırken, bazılarıysa hard-disk kapasitesince örneklenmiş ses yüklenmesine imkan tanıyarak, diğerlerinden bir adım öne geçiyor. Bu programlar arasında da biri gerek ara yüzü gerekse profesyonellere hitap edebilen üstün özellikleriyle dikkat çekiyor. Bu ay sizlere tanıtacağımız program, gelişmiş bir software sampler programı olan Giga Sampler.


    Software samplerların en iyilerinden; Giga Sampler
    NemeSys Music Technology firması tarafından geliştirilen Giga Sampler programını tanımaya başlamadan önce, sisteminizin yeterli olup olmadığını kontrol etmenizi öneririz. Eğer sistemininiz;

    • 266 Mhz Pil Pentium işlemci
    • 128 MB Ram
    • 6 GB Harddisk ( 512k önbellekli Ultra DMA, Ultra ATA veya Ultra/Ultra Wide SCSI)

    donanımına sahipse, programdan optimum performansı alabilirsiniz. Minimum 166 MMX Pentium işlemcili, 32 GB harddiskli (en az 2 GB boş alan) bir sistem, programı sorunsuz çalıştırabil-meniz için yeterli olacaktır. Bunlara ilaveten, tabii ki bir ses kartına (Microsoft Direct Sound destekli veya Giga Sampler uyumlu), işletim sistemi olarak en az Windows 95'e, ve Midi ili ilgili diğer donanımlara (klavye, Midi kablosu vs.) sahip olmanız gerekiyor.

    Programa bir "Programlar Paketi" halinde sahip oluyorsunuz ve bu pakette şunlar bulunuyor:

    • Giga Sampler: Sample yükleme ve Midi vasıtasıyla kullanma işlemlerini, bir ses modülü mantığında çalışan ve bir hardware sampler görünümünde olan bu programla gerçekleştiriyorsunuz.

    • Instrument Editor: Kendi sample seslerinizi yaratmada kullanacağınız program.

    • Sample Wrench XE: Wave formatındaki ses dosyaları üzerinde çeşitli Editing işlemleri gerçekleştirebileceğiniz program.

    • Giga Sampler Sound Collection 1: İçinde tam tamına 1GB boyutunda, Yamaha'nın konser serisinden bir piyano sample'ı bulunan sample ses paketi.

    Temel olarak program, hard diskinizin kapasitesi oranınca sample ses kullanmanıza olanak verir. Program kurulduktan sonra sisteme eklenecek olan yeni Midi girişleri sayesinde, 16 extra kanaldan, sampler'ınıza kanal kanal atayacağınız sesleri çaldırabilirsiniz. Böylece, tamamen sample seslerden oluşmuş düzenlemeler elde edebilir ve bestelerinize canlı performans doğallığı katabilirsiniz. Hemen hatırlatalım, pek çok firma Giga Sampler formatlı sample CD'si üretiyor ve pazarlıyor. Bu CD'lerin satışı Internet üzerinden de yapılıyor. Bunun yanında, Giga Samp-ler'ın desteklediği bazı formatlar da var. Bunlardan en önemlisi, müzik aletleriyle ünlü Akai. Akai marka samp-ler'lar için üretilmiş ve Akai formatlı olan sample CD'leri, programla birlikte kullanabilirsiniz. Böylece müzik piyasasında rahatlıkla bulabileceğiniz ve bol çeşidi olan Akai Sample CD'lerini alarak, kendinize zengin bir ses kütüphanesi oluşturabilirsiniz. Ancak şunu belirtelim; Akai formatlı bir CD'den sample'lar programa yüklendiğinde, program bu sesleri .gig formatına çevirerek kullanır, bu nedenle orijinal sample kalitesinde bir miktar azalma olabilir.


    Kurulumun ardından programın ilk kez çalıştırılması
    Audio ile ilgili programlar genelde ilk kurulduklarında, sistem bileşenleri ile ilgili birtakım ön testler yapıp, kendilerini kuruldukları sisteme göre optimize ederler. Özellikle CPU hızı, ses kartının özellikleri, hard disk erişim süresi, Ram miktarı bu tarz programlar için önemlidir. Giga Sampler programı da, ilk kez çalıştırıldığında, kurulduğu sistem hakkında birtakım veriler toplar ve sistemin, programı çalıştırabilecek kapasitede olup olmadığını inceler. Sitemle ilgili test bittiğinde Review Configurations seçeneğini işaretleyip, sonuçlan görmenizi öneririz. Böylece, kullanabileceğiniz maksimum polyfoni, maksimum örnekleme kalitesi gibi birtakım değerler hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

    Preferences sayfasında ise, programla birlikte kullanabileceğiniz Wave Editor, Sequencer gibi programları belirleyebilir ve daha sonra ana programdan istenildiğinde çağırabilirsiniz.

    Ön ayarların ardından, program sizi oldukça şık ve gerçek bir sampler'ı andıran ara yüzü ile karşılayacak.

    İlk yapmanızı tavsiye ettiğimiz şey, kontrol paneli üzerinde bulunan Loader ve Mixer tuşlarına basmak. Bu işlemleri yaptığınızda, programa duymaya başladığınız hayranlık biraz daha artacak. Bir müzik seti görünümüne giren program, eksiksiz bir sistem olarak karşınızda çalışmaya hazır. Programın kurulumu ardından, sisteminize yeni eklenecek olan Midi Portlarını, Cakewalk gibi bir Sequencer yazılımını çalıştırıp görebilirsiniz.

    Ana paneldeki kontrolleri öğrenmeden önce, Loader panelini tanıyıp kullanmaya başlamak daha doğru olacaktır. Böylece programı kullanmayı, bir sample ses yükledikten sonra çok daha iyi öğrenebiliriz.


    Loader Panelinin fonksiyonları, programa gig'lerin yüklenmesi
    Loader, adından da anlayacağınız gibi, programa sample sesleri yüklemede kullanacağımız panel. Gig. uzantılı Giga Sample formatlı sesleri, programın 16 Midi kanalına dilediğinizce yerleştirebilirsiniz. Program kurulurken, hard disk'inizin C: dizinine Gigs adında yeni bir klasör oluşturur ve Default (varsayılan) olarak da, bu klasörü sample ses barındıran klasör olarak kullanır. Gig dosyalarınızı bu klasörde bulundurmanızı öneririz.

    Loader panelinde, Disk Manager tuşuna basarak, programın kullanacağı hard disk'leri belirleyebilir, hatta seçtiğiniz hard disk'leri Defrag işleminden geçirerek, programın daha rahat çalışmasını sağlayabilirsiniz. Bu sayfada göreceğiniz Profile Drives, butonuna basarak, seçtiğiniz hard disk'lerin programca daha verimli kullanılması için ayarlanmasını sağlayabilirsiniz.

    Import butonu ile, programa Giga-Sample ve Akai formatlı sample CD'lerinden, örneklenmiş sesler yükleyebilirsiniz.

    Ana panelde gördüğünüz 16 Midi kanalına birkaç şekilde ses yükleyebilirsiniz. Loader panelinin sağında gördüğünüz .gig dosyalarını, sürükleyip istediğiniz kanalın üzerine bırakabilir ya da çift tıklayarak Midi kanallarına yükleyebilirsiniz. Her çift tıklama bir sonraki Midi kanalına sesin yüklenmesini sağlayacaktır.

    Üçüncü yöntem ise, yüklenecek olan sesi seçmek ve Loader panelindeki Load butonuna basmak. İşte bu kadar basit. Değişiklik yapmak isterseniz, Erase butonunu kullanarak, ilgili kanaldaki sesi kaldırabilirsiniz. Herhangi bir enstrümanın özelliklerini öğrenmek isterseniz, Properties butonuna basmanız yeterli olacaktır. Açılacak olan pencereden Edit butonu ile, Sample sesi Edit edebileceğiniz ve daha sonra ayrıntılı olarak ele alacağımız Giga-Sample Instrument Editor programım çalıştırabilirsiniz. Bu program da, tıpkı Creative Vienna SoundFont Studio programı gibi, Sample seslerin teknik verileri üzerinde değişiklikler yapmanıza olanak verir. Bu programı, panelde göreceğiniz Edit instr. butonu ile de çalıştırabilirsiniz.

    Loader panelindeki Capture butonu ise, bilgisayarınızda bulunan ses kartınızın girişlerini kullanarak, harici kaynaklardan gelen sesleri kaydetmenize ve dilerseniz kaydettiğiniz bu sesleri program dahilinde bir sample olarak kullanmanıza olanak veriyor. Böylece gitarınızı ya da mikrofon bağlayarak kendi sesinizi örnekleyerek, daha sonra programa yükleyebilir ve düzenlemelerinizde kullanabilirsiniz.


    Giga Sampler ana paneli kullanımı ve fonsiyonları
    Loader panelinden kolayca programa seslerimizi yükledikten sonra, ana panele geri dönebiliriz. Bu panelin en başında göreceğiniz Power butonu, sanki gerçek bir hardware sampler kullanıyormuşsunuz gibi, basıldığında programı sonlandıracaktır.

    Loader ve Mixer bütanlarının, diğer iki paneli aktif hale getirdiğini söylemiştik. Views butonuna basıldığında ise, panelin sağ tarafında 16 yerine 8 Midi kanalı ve bu 8 Midi kanalına ait Midi sinyallerinin alındığını gösteren Led göstergelerinin belirdiğini göreceksiniz. Böylece, Midi aktivitesini daha rahat izleyebilirsiniz. Bu butona ikinci basışınızda ise, tekrar 16 kanalı aynı anda görebilirsiniz. Ana panelde göreceğiniz Seq (Sequencer) butonu üzerine gelip tıkladığınızda bir şey olmuyorsa, konfigürasyon sayfasında yapmanız gereken bir ayar var demektir. Normalde, bu tuşa basarak önceden ayarlamış olduğunuz Sequencer yazılımını (Cakewalk, Cubase gibi) başlatabilirsiniz. Eğer önceden ayarlamadıysanız, Config butonuna basarak ayarlar sayfasına girin. Buradan Preferences sayfasına girerek en üstte, başında soru işareti olan Sequencer kelimesinin sağındaki Browse butonuna basın.

    Geriye, kullanacağınız Sequencer programının yerini belirlemek ve Giga-Sampler ile kullanıma hazır hale getirmek kalıyor.

    Wave Editör butonu, programla birlikte gelen Wave dosyalarım edit leyebilen Wrench XE programını çalıştırmada kullanılıyor. Patch Editor tuşu ile de isteğinize göre seçili olan sample sesi edit leyebilir ya da yeni bir ses oluşturabilirsiniz. İkinci durumda, Instrument Editor programı devreye girecek ve sıfırdan yeni bir enstrüman sesi yaratabileceksiniz. Wavelab gibi bir ses işleme programı olan XE'nin ve Vienna SF Studio gibi bir program olan Instrument Editor'un temel fonksiyonlarına birazdan değineceğiz.

    Hazır Config penceresindeyken, bir iki ayar daha yapabiliriz. General sayfasında "connect external controller on startup" seçeneğini işaretleyerek, programın ilk açılışta, bilgisayarınıza bağlı olan Midi kontrol aletlerini (Midi klavye gibi) algılamasını ve kullanıma hazır, aktif halde bulundurmasını sağlayabilirsiniz, "enable multiple midi channel levels" seçeneğini aktif halde bulundurarak, programın birden fazla Midi kanalı kullanım durumunda kalmasını sağlayabilir ve yine bu sayfadan, kullanacağınız Midi-in girişini belirleyebilirsiniz. Sampler Settings sayfasında ise, programca kullanılacak olan polyfoni miktarını belirleyebilirsiniz. Bu değeri ne kadar arttırırsanız, program aynı anda daha çok müzik aletinin tınlamasına olanak verecektir.

    Outputs sayfasında, Midi-out kapısını seçebilir ve programın üreteceği sesin hangi kalitede çıkacağını belirleyebilirsiniz. Standart olarak 44.1 KHz, 16 bit'lik ses kalitesini seçmenizi öneririz ki bu CD kalitesinde ses demektir. Bu sayfada ayrıca 16 Midi kanalının hangi çıkış port'unu kullanacağını da belirleyebilirsiniz. Son olarak Capture sayfasında ise, program dahilinde sample oluşturmak için ses kaydederken sesin kaç bit derinlikte olacağını ve kayıt esnasındaki veri yolu aralığım belirleyebilirsiniz. 0.5-4 MB aralığında belirleyeceğiniz buffer değeri, eğer kayıtta kesilmeler oluşursa artırılmalıdır.

    Layout butonuna basıldığında açılacak olan sayfada, sampler'da o an yüklü olan seslerin bir listesini göreceksiniz. Dilerseniz tüm sesleri dilerseniz seçmiş olduğunuz sesleri Unload-Unload Ali butonlarıyla programın hafızasından kaldırabilirsiniz.

    Reset butonunu ise tüm kanalları sıfırlamak, yani yüklenmiş olan sample sesleri kaldırmak için kullanabilirsiniz.

    Ana panelin sol altında göreceğiniz durum penceresi size programın sürümü, o anki Midi aktivitesi, yüklenmiş ses miktarı, Midi çıkış kapıları gibi birtakım bilgiler verir. Sağ üstteki küçük klavye ikonuna çift tıklayarak, programa Midi sinyallerinin girişini durdurabilir ve yeniden başlatabilirsiniz.


    Wrench XE Wave Editor ile kaydettiğiniz sesleri editleyin
    Giga Sampler programının bir programlar paketi halinde geldiğini söylemiştik. Bu programlardan biri de, sample ses oluşturmak için Gigasampler'ın Capture özelliğini kullanarak kaydettiğiniz sesler üzerinde çeşitli işlemler gerçekleştirebileceğiniz XE Wave Editor programı. Bu tarz programları kullanmaya alışkın olanlar, pek fazla zorluk çekmeyecekler, çünkü program benzerleriyle hemen hemen aynı özellikleri taşıyor. Çeşitli ses formatlarındaki dosyaları açabileceğiniz programda, yüklediğiniz sese, menüdeki effects sayfasından, Reverb, Chorus gibi bilinen efektleri uygulayabilirsiniz. Daha profesyonel bir uygulama olarak da sesi döngüye alabilir ve böylece, özellikle davul lo-op'ları gibi, sampler'larda çok sık kullanılan sample sesler elde edebilirsiniz. Menüdeki format sayfasından sesi, Real Audio dahil olmak üzere, diğer formatlara çevirebilirsiniz.

    Functions bölümünde ise sesi ecoliser gibi çeşitli filtrelerden geçirebilirsiniz. Programın en büyük özelliği ise, sampler başlığı altında isimlerini göreceğiniz hardware sampler'lardan ses import edebilmesi. Böylece, kolaylıkla sample sesleri bilgisayarınıza yükleyebilir, edit-leyebilir ve Giga Sampler ile birlikte kullanabilirsiniz. Aynı şekilde programa yüklenmiş olan sample sesleri harici bir sampler'a gönderebilirsiniz. Bu işlemler için File menüsündeki Send (gönder) ve Receive (al) komutlarını seçmelisiniz ya da menünün altında dizili olan ilgili kısayol butonlarını kullanmalısınız.


    Instrument Editor ile sample enstrüman sesleri yaratmak
    Sound Font konusunu anlatırken, kendi SF2 dosyalarınızı oluşturabileceğinizden, böylece piyasada bulacağınız sample seslere bağımlı kalmayarak, kendi özel kütüphanelerinizi oluşturabileceğinizden bahsetmiştik. Aynı şekilde Giga Sampler programı da size bu olanağı veriyor. Bir sampler'dan normal olarak beklenen bu özelliği Instrument Editor programıyla kullanabiliyorsunuz. Birden fazla sesi yükleyerek, Midi klavyenin tuşlarına dilediğinizce yerleştirebilir ve yüklü olan sample seslerin teknik özellikleri üzerinde değişiklikler yapabilirsiniz. Program dahilindeki Instrument Wizard özelliğini kullanarak, uğraşmadan yeni enstrümanlar yaratabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, mavi şapka ikonuna basmak ve Next tuşlarıyla bir sonraki adıma geçmek. Detaylarına fazla inmeyeceğimiz bu yardımcı programı kolaylıkla kullanabileceğinizi umuyoruz.

    Bilgisayarla Müzik (12)
    GigaStudio Programının Tanıtımı
    Evinizdeki Müzik Stüdyosu
    1 yıldır devam eden Bilgisayarla Müzik yazı dizimizin bu son bölümünde bu son bölümünde profesyonellere hitap eden GigaStudio yazılımını ayrıntılı olarak inceliyoruz.

    Geçtiğimiz ay tanıttığımız Giga-Sampler programı, üretici firma olan NemeSys Music Technology tarafından, daha da geliştirilerek, GigaStudio adı altında piyasaya sürüldü. Geçtiğimiz yıl müzisyenlere sunulan ve gerçekten de pek çok yeni özellikle donatılmış olan bu sürüm, tam anlamıyla profesyonellere hitap ediyor. Öyle ki, bu programı tek başına kullansanız dahi, komple bir müzik projesini bitirmeniz için yeterli olabilir. Sırf bu yüzden, pek çok müzisyenin ve pek çok kayıt stüdyosunun, ellerinde bulundurdukları hardware Sampler'ları, gözden çıkardıklarını da hemen belirtelim.


    Daha fazla Midi Out, daha çok ses
    Giga Studio'nun belki de en çok hoşlanacağınız yanı, size birden fazla Midi Out sağlıyor olması. Programı kurduğunuzda ve herhangi bir müzik programının Midi setup sayfasına girdiğinizde, tam tamına 4 yeni Midi Out'unuz olduğunu göreceksiniz. Bunun anlamı, 4x16=64 extra Midi kanalıdır ki, bir de ses kartınızın Midi Out kapısında zaten var olan 16 kanalı da eklersek, keyfinizin biraz daha artacağı şüphesiz. Ancak bu, bütün kanalları aynı anda sorunsuz kullanabileceğiniz anlamına gelmez. Tabi ki, bilgisayarınızın donanım olarak yeterli ve güçlü olması gerekiyor. Örneğin 128 MB Ram, SCSI Hard disk (7200 rpm IDE olabilir), PIII CPU donanımlı bir bilgisayar, programı kullanmak için yeterli ortamı fazla fazla sağlayacaktır. Eğer daha üst seviye bir bilgisayarınız varsa şanslısınız, çünkü programdan maksimum verimi ancak bu şekilde alabilirsiniz.


    Kolay kullanımla, Hardware Sampler'ların saltanatına son
    Profesyonellere hitap etmesine rağmen, pek çok programdan ve Sampler'dan daha rahat bir kullanım sunan GigaStudio'yu tanımaya, programın en solda yer alan panelinden başlayalım. Öncelikle her programda olduğu gibi, ön ayarlamaları yaparak programın sorunsuzca çalışmasını sağlamalıyız. Program penceresinin en solunda göreceğiniz Settings simgesine tıklayarak, ayarları yapacağınız sayfalara girin, ilk sayfa olan General sayfasında, program kurulurken yaptığınız ayarlar var. Eğer yapmadıysanız bu sayfa üzerinden programla birlikte kullanacağınız Sequencer, Patch Editor ve Wave Editor programlarını belirtmelisiniz. Örneğin Sequencer için, sisteminizde kuruluysa Cakewalk yada Cubase'i, Wave Editor olarak WaveLab yada Soundforge'u seçebilirsiniz. Programla birlikte gelen Instrument Editor programını Patch Editor olarak kullanabilirsiniz.

    Sampler sayfasında, bilgisayarınızın performansı doğrultusunda yapmanız gereken ayarlar var. Bu ayarlar, hem Sample ses çalımı, hem de Wave kaydı esnasında oluşabilecek sorunları gidermeniz için mutlaka yapılmalıdır.

    • Master Attenuation: GigaStudio'dan çıkan toplam sesi dengelemenizi sağlar. Eğer sadece tek bir kanaldan, tek bir ses kullanacaksanız, bu durumda değerin Odb olması yeterli olacaktır. Ancak çok sesli bir düzenleme yapmışsanız, bu değerin -15db seviyelerine kadar çıkartılması gerekebilir. Bu ayarı, ses kulağınıza en doğru seviyede gelene kadar, deneme-yanılma yöntemiyle yapabilirsiniz.

    • Polyphony: Bu kelimenin ne anlama geldiğini artık hepiniz biliyorsunuzdur. 4 adet Midi Out sağlayan programı kullanırken, kanal bolluğunun verdiği rahatlık, polifoni sıkışmasına neden olabilir. Özellikle orkestrasyon düzenleme yapanların, bu sorunla karşılaşmaları kaçınılmaz olabilir. Sayısal olarak 160'a kadar arttırabileceğiniz polifoni değerini, 64'ün fazla üzerinde tutmamanızı tavsiye ederiz.

    • Transition Voices: GigaStudio'nun sunduğu güzel özelliklerden biri daha. Bildiğiniz gibi, sentezlenmiş yada Sample edilmiş seslerin oluşumu esnasında birtakım basamaklar vardır. Bu basamakların sonuncusu olan Decay (Sesin kaybolması) sırasında, duyula-mayacak düzeye gelen sesler, program tarafından tamamen kesilerek, polifoni sıkışmasının önüne geçilebilir. Bu alanda ne kadar sesin kesileceğini belirterek, programın bir anlamda, akorlardan ses çalmasını sağlayabilirsiniz. Bu değeri düşük tutarsanız, polifoni performansını azaltmış olur ve yeterli derecede çok sesli bir düzenleme yapamayabilirsiniz. Değerin yüksek tutulması, size maksimum polifoni sağlayacaktır. Ancak bu sefer de, özellikle akor basmışsamz, seste ufak kesiklikler, hatta küçük patlamalar duyabilirsiniz. Bu ayarı da, deneyerek doğru seviyeye çekebilirsiniz.

    • Dither Enabled: Eğer sisteminizde bulunan ses kartı 20-bit yada 24-bit ses işleme özelliğine sahip değilse, bu özelliği aktif hale getirmelisiniz. Böylece yüksek değerlerde Sample edilmiş olan sesler, 16-bit'lik Sample olarak işlem görürler ve ses kartının sorunsuz olarak bu sesleri çalması sağlanmış olur. Eğer profesyonel ekipmanlarınız varsa ve ses kartınızın digital out çıkışı varsa, muhtemelen düzenlemelerinizi Dat ( Digital Audio Tape ), MD ( Mini Disc ) gibi ortamlara kaydediyorsunuzdur. Bu tür cihazlar genelde, içlerinde kendi D/A ( Digital-Analog) çeviricilere sahiptirler. Bu durumda sorunsuz ve distortionsuz kayıtlar elde etmek için, yine bu özelliğin aktif hale getirilmesi gerekmektedir. Sıfır değeri yüksek dereceli bir Dither ayarıdır. Eğer çok kanallı bir düzenek kurmuşsanız, daha düşük dereceli olan 1 seçeneğini işaretleyin.

    • Audio Capture: Programın küçük bir yardımcı alt programı olan, GigaStudio Audio Capture ile, harici kaynaklardan ses kaydı yapabilir ve daha sonra bu kayıtları Sample olarak kullanabilirsiniz. Ses kaydı ve çalımı sırasında, 16-bit ve 24-bit seçeneğiniz mevcuttur. 16-bit ses kalitesi CD kalitesinde olmasına karşın 24-bit'lik ses çok daha kaliteli ve temiz ses elde etmenizi sağlayacaktır. Tabi ki her şeyin bir bedeli var. Eğer 24-bit seçimi yaparsanız, sabit diskinizden daha fazla alan çalmış olacaksınız. Profesyonel bir proje çalışması içinde değilseniz ve sabit diskinizde yeteri kadar boş alan yoksa, 16-bit kalite de size yetecektir. Bu alanda göreceğiniz Buffer ayarı Default ayar olan 1 Mbytes dayken kayıt sorunları yaşıyorsanız, bu değeri arttırarak sorunu gidermeye çalışın.

    Gerekli ayarları yaptıktan sonra Apply butonuna basarak değişiklikleri aktif hale getirmeyi unutmayın.


    Hardware Routing: giriş-çıkış kontrolleri
    • Hardware: Bu alanda, sisteminizde bulunan ses kartını göreceksiniz. Bazı sistemlerde birden fazla ses kartı bulunabilir. Eğer böyle bir sisteminiz varsa, tüm ses kartlarını bu alanda görmelisiniz. Eğer göremiyorsanız donanımsal bir çakışma var demektir. Bu durumda, Windows'un System Properties-Device Manager sayfasından, çakışan kartları kontrol etmelisiniz.

    • Sample Rate: Sample seslerin kalitesini bu alanda ayarlayabilirsiniz. Ön ayar olan 44. l kHz CD kalitesinde Sample demektir ve bu ayarda kalmanızı öneririz. Eğer ses kartınız 48kHz frekans destekliyorsa, insan kulağının kolay kolay fark edemeyeceği, ancak teknik olarak daha kalitede ses veren bu seçeneği de işaretleyebilirsiniz.

    • Bit Depth: Bu ayarı, ses kartınızın kitapçığına göre yapmanızı tavsiye ederiz. Program 16, 20, 24 Bit'lik ses kartlarını desteklemektedir. Profesyonel bir ses kartınız yoksa 16 Bit kullanmak zorundasınız.

    • Outputs Enabled: Bildiğimiz sıradan multimedya ses kartlarından birine sahipseniz, sadece stereo ( iki kanal ) ses çıkışına sahipsiniz demektir. Ancak, profesyonel uygulamalar için, çok kanallı ses çıkışı sağlayan ses kartları mevcuttur. Böyle bir ses kartınız varsa, program muhtemelen sahip olduğunuz 32 çıkışa kadar, size kontrol desteği vermektedir. Bu alanda, istediğiniz çıkışları aktif hale getirebilirsiniz.

    • MIDI In to MIDI Out Mapping: Ses kartınızın/kartlarınızın Midi in girişlerini, GigaStudio'nun sisteme yüklediği Midi Out'lara eşleştirmek için bu alanı kullanabilirsiniz.

    Aynı şekilde, tüm ayarları yaptıktan sonra, Apply butonuna basarak değişiklikleri aktif hale getirebilirsiniz.


    QuickSound'la ses arama motorunuzu kişiselleştirin
    GigaStudio, kolayca erişmeniz için, bir ses veritabanını bünyesinde bulundurabilir. Sabit diskinizde ses taraması işlemi gerçekleştirebilir ve bu işlemi, ön ayarlarını yaparak kişiselleştirebilirsiniz. QuickSound ayarlarına gelince:

    • Search Mode: İki tip arama modundan, Recursive, seçtiğiniz dosya ya da harddiskteki tüm alt dizinleri de kapsayan, detaylı bir arama gerçekleştirir. Local aramada ise, sadece seçtiğiniz klasörde arama gerçekleştirilir. Recursive modda arama yapmanız, tüm seslerin bulunması açısından daha iyi olacaktır.

    • Results Display: Gig dosyaları, içlerinde enstrümanları barındırırlar. Arama sonucunda, bu enstrüman isimlerinin de listelenmesini sağlayabilirsiniz. Eğer, davul seti gibi, birden fazla sesten oluşmuş bir Gig dosyası içinden, sadece Kick sesi arıyorsanız, arama motorunun Gig dosyaları içindeki sesleri ayırmasını ve sadece Kick seslerini listelemesini isteyebilirsiniz. Bu durumda, ikinci seçeneğin aktif olmasını sağlayın.

    • Searches: Tıpkı Internet Explorer'da olduğu gibi, aranacak kelimeyi yazmaya başladığınızda, daha önce de aynı kelimeyi aratmışsanız, program kelimeyi otomatik olarak tamamlayabilir. Bunun için Auto Complete seçeneğini işaretleyin. Son arama kriterlerine göre arama yaptırmak için, ikinci seçeneğin de işaretli olmasına dikkat edin.

    • Hit Reporting: Arama sonucunda, sayısal olarak aranan kelimeden kaç tane bulunduğunu belirten bir rapor penceresinin açılmasını sağlayabilirsiniz.


    S-Converter ile dilediğiniz kadar Sample sesiniz olsun
    Eğer, Akai S1000/S3000 Sample CD'le-riniz varsa, bu CD'leri normal CD Rom Drive'ınıza yerleştirip, programın S-converter özelliğini kullanarak, içeriklerini Gig formatına çevirebilirsiniz. Böylece GigaSampler ve GigaStudio programlarınız için oldukça geniş bir ses kütüphanesine sahip olabilirsiniz. Bu alanda yalnızca Akai CD'lerini değil, ayrıca bildiğimiz Wave formatlı dosyaları da import edip, programla kullanabilirsiniz.


    Portlarda istemediğiniz kadar kanala sahipsiniz
    GigaStudio dahilinde kullanacağınız enstrüman seslerini, her biri 16 Midi kanalı bulunduran dört adet Midi bankasına yerleştirebilirsiniz. Bu bankalara Port diyoruz ve bu portlara programın en solundan ulaşabilirsiniz. Her port aynı özellikleri taşır ve herbiri için aynı çeşit ayarlamaları ( Midi volume, pan, efekt vs.) yapabilirsiniz.

    Diyelim ki Midi Port l'i seçtiniz. Hemen sağda göreceğiniz pencerenin altında, Midi Mixer'ini seçili konuma getirin. Mixer sayfasının en üstünde, 16 Midi kanalının yer aldığım göreceksiniz. Bu kanallara, geçen ay GigaSampler programını tanıtırken bahsettiğimiz .gig uzantılı, Sample sesleri dilediğinizce yerleştirebilirsiniz. Herhangi bir kanala ses yüklemek için, kanalın üzerindeyken çift tıklayın ve açılacak olan pencereden, .gig uzantılı Sample seslerinizin bulunduğu dosyayı seçerek, dosya içindeki Sample'lardan dilediğinizi seçin. Programın en altında göreceğiniz pencere, arama penceresidir. Bu alanda .gig, .wav ve GigaStudio'nun kullandığı diğer formatlardaki dosyaları, bilgisayarınıza arattırabilirsiniz. Bu alanda gördüğünüz sesleri, sürükle-bırak yöntemi ile kanallara yükleyebilirsiniz. Hangi yöntemi kullanırsanız kullanın, göreceğiniz gibi Midi kanallarına ses atamak oldukça zahmetsiz bir işlem.

    Midi Mixer üzerinde, her mixerde görebileceğiniz standart butonlar mevcuttur. Mute butonuyla istediğiniz kanalın sesini iptal edebilir, Solo butonuyla da sadece seçtiğiniz kanalın duyulmasını sağlayabilirsiniz. Pan Slider'ı ile sesin, sağ kanal-sol kanal dengesini ayarlayabilirsiniz. Pan slider'ının üzerinde bulunan Slider'a dilediğiniz Midi Kontrol değerini değiştirmek için atama yapabilirsiniz. Aşağı yöne bakan küçük oka tıkladığınızda açılacak olan pencerede, Standart Midi Kontrol'lerinden birini seçebilirsiniz. Örneğin 91 Effects 1 Depth kontrolünü seçip, sli-der'ı kullanırsanız, seçili kanalın Reverb değerlerini kolaylıkla değiştirebilirsiniz.

    Volume slider'ının hemen yanında, Midi sinyallerinin seviyesini gösteren Led göstergeyi, kanalların ses ayarlarını görsel olarak yapmak için kullanabilirsiniz. Dilerseniz Volume Slider'ına da, diğer Midi Kontrol fonksiyonlarını atayabilirsiniz. Bunun için, yine, Volume yazısının hemen yanında bulunan küçük oka basıp, açılacak olan pencereden ilgili kontrol numarasını seçmeniz yeterli olacaktır.

    Dikkat ettiyseniz, mixerin en üstünde, seslerin adının yazılı olduğu kutucukların her birinin sağında, aşağı yöne bakan birer siyah ok simgesi göreceksiniz. Bu okların üstüne tek bir klikle, Channel Information adlı bir menü açıldığını göreceksiniz. Bu menüdeki detach butonu ile, seçili olan kanaldaki sesi kaldırabilir, edit butonu ile de, ses üzerinde değişiklikler yapabileceğiniz, GigaSampler Instrument Editor programını çalıştırabilirsiniz. Loaded Instrument bölümünden de, sesi bir başka sesle değiştirebilirsiniz.

    Loaded Instruments sayfasına geçtiğinizde, programa yüklediğiniz tüm seslerin bir listesini göreceksiniz. Ayrıca, listedeki seslerden birini işaretlediğinizde, aşağıda göreceğiniz sanal klavye üzerinde, o sesin hangi tuşlar üzerinde yayılı olduğunu, görsel olarak da anlayabilir ve bu klavyeyi kullanarak sesi dinleyebilirsiniz.


    Midi ayarlarını yaparak sesler üzerinde tam kontrol sağlayın
    Programın Midi Control Surface sayfası, seçtiğiniz ses üzerinde Midi sinyalleri vasıtasıyla, pek çok temel değişikliği yapmanızı sağlayan kontrolleri barındırmaktadır.

    Her kanal için toplam 16 slider'ı, dilediğiniz Midi kontrol sinyalini göndermek üzere ayarlayabilirsiniz. Örneğin, birinci slider'ı volume, ikincisini reverb, üçüncüyü portamento sinyallerini göndermeye programlayabilirsiniz. Görülüyor ki, program tek bir sayfadan, tüm Midi ayarlarını yapabilmesi açısından da oldukça kullanışlı.


    Wave dosyalarını yükleyerek kendi setlerinizi oluşturun
    GigaStudio'ya dilerseniz wave dosyaları yükleyebilirsiniz. Bu dosyaları dilediğiniz şekilde tuş takımı üzerine yerleştirebilir ve örneğin kendi davul setlerinizi, kendi gitar sample'ınızı oluşturabilirsiniz. Bu işlemler için önce, programın en altında yer alan arama penceresindeki search bölümünde *.wav seçeneğini işaretleyin. Böylece program, bilgisayarınızda yüklü olan tüm wave dosyalarını bulup listeleyecek. Şimdi Distributed Wave sayfasına geçebilirsiniz.

    Search sayfasında listelenen wave dosyalarını sürükle-bırak yöntemiyle ya da üzerlerine çift tıklayarak sanal klavye üzerine yerleştirin. Bu arada, seslerin Loaded Waves ( yüklenmiş sesler ) bölümünde listelendiğini göreceksiniz. Listelenen bu seslerin, istediklerinizin üzerine tıklayarak ve daha sonra Add butonuna basarak Wave Palette bölümü altında toplanmalarını sağlayın. Dilediğiniz gibi bir set oluşturduğunuzda, bu seti Save butonuna basarak, programın kullandığı özel bir for-matta saklayabilir ve gerektikçe Load butonunu kullanarak yeniden yükleyebilirsiniz. Sort butonu ile sesleri tuşa diziliş sırasıyla listeleyebilir, New butonunu kullanarak da yeni bir set oluşturabilirsiniz.



    İLGİLENENLER İÇİN!HERŞEY MEVCUT...







  • verdiğin bilgiler için teşekkürler
    Bu arada sana bir sorum olacak. ben bir müzisyenim (klasik gitar çalıp söylüyorum). ritimler ve diğer enstrumanları ekleyerek bilgisayardan kayıt yapmak istiyorum. Nasıl bir donanıma, programlara ve ne gibi bilgilere ihtiyacım var?
    Yardımcı olursan sevinirim.
  • ufff arkadaşım ne yazı hazırlamışın:))
  • dandini2000 böyle paylaşımlara can kurban çok saol dostum... böyle şeylele ilgilenen arkadaşları görmek güzel bu işte yenler meraklılar (ben) için çok iyi olacağını düşünüyorum devamını da bekleriz çok saol
  • quote:

    verdiğin bilgiler için teşekkürler
    Bu arada sana bir sorum olacak. ben bir müzisyenim (klasik gitar çalıp söylüyorum). ritimler ve diğer enstrumanları ekleyerek bilgisayardan kayıt yapmak istiyorum. Nasıl bir donanıma, programlara ve ne gibi bilgilere ihtiyacım var?
    Yardımcı olursan sevinirim.


    arkadaşım öncelikle iyi bir bilgisayar ve ses kartına ihtiyacın var.daha sonra çeşitli sequencer programlarıyla kayıtlarını düzenleyebilirsin(sonar,cubase v.b)
    henüz ben de bu işte oldukça yeniyim.ancak bilgisayar destekli müzik keşfedilmesi gereken bir dünya
    burada gerekli ses kartı ve bilgi bulabilirsin:
    http://www.compel.com.tr/

    mesela şöyle birşey:

    pc ile müzik hakkında herşey




  • bunun hepsini sen mi yazdın
  • hayır bunu ben yazmadım.arkadaşlarla paylaşmak istediğim notlardı bunlar
    • Yapay Zeka’dan İlgili Konular
    Müzik Ve Oyun İçin Harici Ses Kartı Önerisi
    2 yıl önce açıldı
    Oyun değil yayın pc si için tavsiye
    4 yıl önce açıldı
    Görsel Eğitim Seti başka player ile açmıyor
    10 yıl önce açıldı
    Daha Fazla Göster
  • dandini cok guzel bir paylaşım tşkler ama senden istedıgım ses kaydı ve efenk yapabılecegımız bır program nasıl nerden temın edebılırız yardımcı olursan sevınırım al-jihad@kerbela.org
  • UP
  • wallahı helal olsun ne dıyım
  • ya yazmıs veya alıntı yapmıs onemlı olan bunlar degıl onemlı olan bu arakdas bunları bızımle paylasmıs daha ne ıstersınız ?
  • arkadaşlar bende pc de müzik yapmak istiyorum fakat bu cubase denen programı kullanmak için iyi bir site veya not bulamadım. girişten başlayarak sıfırdan nasıl kayıt yapılacagını mumkunse resimli anlatacak biri var mı acaba cubase sx var ama bi türlü çözemedim nasıl kullanıldıgını ..
    • 
Sayfa: 1

Benzer içerikler

- x
Bildirim
mesajınız kopyalandı (ctrl+v) yapıştırmak istediğiniz yere yapıştırabilirsiniz.
Hizmet kalitesi için çerezleri kullanabiliriz, DH'yi kullanırken depoladığımız çerezlerle ilgili veri politikamıza gözatın.
Kabul Ediyorum