Karanlık genom: Uzayda kök hücreler hızla yaşlanıyor

İşte mikro yerçekimi ve uzay stresinin DNA üzerindeki etkileri:

Geçtiğimiz hafta Cell Stem Cell dergisinde yayımlanan çalışmada Sanford Kök Hücre Enstitüsü direktörü Catriona Jamieson liderliğindeki ekip, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda cep telefonu büyüklüğünde bir cihaz kullanarak kök hücrelerin uzaydaki davranışlarını ilk kez gözlemledi. Araştırmada kalça protezi ameliyatı geçiren hastalardan alınan kemik iliği kök hücreleri incelendi. Sonuçlar, uzayda bulunan kök hücrelerin Dünya’daki örneklere kıyasla daha hızlı yaşlandığını ve bu durumun astronotların yörüngede yenilenme yeteneklerini olumsuz etkileyebileceğini gösterdi.

Uzay radyasyonu ve mikro yerçekiminin sağlık üzerindeki etkileri uzun süredir araştırılıyor. Önceki çalışmalar, mikro yerçekiminde zaman geçirmenin kemik yoğunluğunu azaltabileceğini, bilişsel fonksiyonları zayıflatabileceğini ve görme bozukluklarına yol açabileceğini ortaya koymuştu. Jamieson yaptığı açıklamada, "Uzayda kök hücrelerin işlevleri azalıyor. Kendilerini yenileme yetenekleri düşüyor ve bu, uzun vadeli uzay görevleri için kritik bir bilgi." dedi. Bu bulgular, astronotların bağışıklık sistemi ve genel sağlığı açısından ciddi sonuçlar doğurabileceğini işaret ediyor.

Ayrıca Bkz.Lazer tabanlı optik iletişim: Uçak ve uydu arasında çığır açan bağlantı

Araştırmacılar, kök hücrelerdeki bu hızlı yaşlanma sürecinin altında karanlık genomun yattığını belirtiyor. Bu genom, binlerce yıl önce retrovirüslerin DNA’ya entegre olmasıyla oluşmuş ve insan DNA’sının yaklaşık yüzde 55’ini oluşturuyor. Jamieson, bu DNA bölgelerinin uzay stresine yanıt olarak aktif hale geldiğini ve hücreleri aşırı strese sokarak kriz yaşamasına ve hızlı yaşlanmasına neden olduğunu vurguladı.

Ancak bilim insanları yalnızca sorunu tespit etmekle kalmadı, aynı zamanda çözüm yollarını da araştırmaya başladı. Jamieson ve ekibi, kök hücrelerin yaşlanma sürecini yavaşlatabilecek ilaçlar için klinik deneylere başladı. Bu çalışmalar, sadece astronot sağlığını korumakla kalmayacak aynı zamanda kanser ve rejeneratif tıp araştırmalarının hızlanmasına da katkı sağlayabilir. Ayrıca yakın dönemde yapılan araştırmalar, kök hücrelerin Dünya’ya döndüklerinde kendini toparlayabileceğini ve mikro yerçekiminin zararlı etkilerinin kısmen geri döndürülebileceğini de gösteriyor.