İlk kez linux kullanıcam, hangisini önerirsiniz ?

Linux hakkında hiçbir şey bilmiyorum biraz video felan izledim hakkında farklı farklı linux versiyonları varmış oyun ve performans açısından hangisi en iyisidir ve masaüstü ortamı diye bir kavram varmış birde onu hiç anlamadım kde plasma cinnamoon vs farklı farklı şeyler bunlar nedir ? Ben windowsdan bıktım usandım artık linux ile devam etmek istiyorum linux güvenli midir ? Bilmediğim şeyleri kurup verilerimi çaldırmak istemem , bir videoda gördüm bazı uygulama ve programları farklı şahısların yüklediği kaynaklardan indirip kuruyordu mesela spotify gibi.Ben direkt sitesinden indirip kuramaz mıyım ? Mesela bir program var linux versiyonu yok websitesinde ben bunu wine denen aracı ile mi çalıştırıcam ? Biraz yardımcı olursanız sevinirim.Bu arada bilgisayarım ryzen 1200 işlemci 8 gb ram 1050ti ekran kartı var nvidia ekran kartının problem yaratmayacağı en iyi linux dağıtımı hangisidir ?

linux canım sıkıldı diye işletim sistemi arayışına geçenelerin ihtiyaçına cevap veren bir işletim sistemi değilidir. !

özellikle oyun için geçecekseniz açıkca söyleyeyim ! linux ta aradığınızı bulamazsınız.

linux kullanıcılarını aslında kayıp bir kuşak olarak değerlendirmek lazımdır.

5 yılda bir windows sürümü güncellemek yerine

linux ta 20 yıldır aynı temel alt yapıyı kullanan uygulamalar var.

uzun lafın kısası linux un ne olup olmadığını tam anlaya bilmeniz için

PC denilen şeyi en az 20 yıl bir fiil kullandığınız zaman linux u anlarsınız

yok efendim windowstan sıkıldım diye bir arayış içindeyseniz

macos bu arayışa güzel bir alternatiftir.

Selamlar

Bilgisayar kullanmaya acemi veya GNU/Linux'a yeni olan herkes için Pop_OS ve Linux Mint'i öneririm. Oyunlar içinse winehq ve protondb sitelerine önden bakıp karar verebilirsiniz.

Pop_OS ve Linux Mint, Linux Ubuntu ve Debian tabanlı tam işletim sistemleridir ve son kullanıcıya doğrudan hitap ederler. Wine, Windows programları için uyumluluk katmanıdır; Proton, Wine'ın özelleştirilip genelde Steam üzerinde yaygın bulunan sürümüdür.

pop.system76.com

Pop!_OS by System76

https://pop.system76.com

www.linuxmint.com

Sucuri WebSite Firewall - Access Denied

https://www.linuxmint.com

appdb.winehq.org

WineHQ - Wine Application Database

https://appdb.winehq.org

www.protondb.com

https://www.protondb.com

Dual boot kurduğunuz iyi olmuş, yoksa başlangıçta labirentin içinde kaybolabilir ve yönünüzü şaşırıp, Linux'tan uzaklaşabilirdiniz. Bunun iki sebebi var aslında:

1. İlki Linux'un kendine has bir kelime dağarcığı var: Dağıtım, Masaüstü Ortamı, Paket Yöneticisi, vesaire. Linux'a yeni giren bir insan, çoğu zaman tüm bu kelimelerin ve kavramların içinde kaybolabiliyor, ama emin olun, Linux'un modülerliğini zamanla kavradıkça tüm bu kavramlar da yerli yerine oturuyor.
2. İkinci sebep ise, yıllarca Windows kullanmış birinin, alışkanlıklarından vazgeçmesi öyle kolay olmuyor. Hatılıyorum, yıllar önce ilk kez Ubuntu kurduğumda, program yüklemek için Windows alışkanlıklarımla bir programın internet sitesine girip indirme linki arayıp duruyordum. Bulamayınca da "ne az program varmış bu Linux'ta" diyordum. Ama dediğim gibi, bu Linux'un eksikliği ile ilgili bir mesele falan değil, tamamen alışkanlıklarla ilgili. Yıllarca sağ eliyle yemek yemiş birinin, sol elini kullanmaya başlaması gibi düşünün, nihayetinde iki yöntemle de besleniyor, işinizi görüyorsunuz, ama başlarda sol ele alışmak biraz zor geliyor.

Şimdi, teşbihte hata olmaz diyerek, çok sevdiğim bir analoji ile Linux'u biraz tarif edeyim. Analojinin temeli alıntı ancak epey bir ekleme yapacak ve kendi cümlelerimle anlatacağım:

"Linux" aslında bir işletim sistemi değil, işletim sistemi çekirdeği. Çekirdek kelimesi çok soyut olduğu için bir benzetmeden yola çıkalım. İşletim sistemini bir arabaya benzetelim.

Bir arabanın çekirdeği nedir? Elbette motorudur.

İşte, işletim sistemini de bir araba, çekirdeği ise bir araba motoru olarak düşünün. Motor, arabanın en temel parçasıdır, değil mi? Öyle ki motoru olmayan bir araba, ne hareket edebilir ne de bir işe yarar. Varsa yoksa, hurdadır.

Ama tek başına motoru da süremeyiz, değil mi? Motorla etkileşime geçmek ve aracı sürmek için tekerleklere, direksiyona, vitese, frenlere ve daha fazlasına ihtiyacımız var. Benzer şekilde, bir çekirdeği kendi başına kullanamayız. Çekirdek ile etkileşime geçmek ve işletim sistemini kullanmak için de birçok araca ihtiyacımız var. Bunlar kabuk (kernel), komutlar, grafik arayüz (masaüstü ortamı olarak da adlandırılır) vb. gibi araçlar.

Şimdi Microsoft'u, oldukça popüler olan ve otomobil pazarına hakim olan genel amaçlı bir araba (Windows işletim sistemi) yapan bir otomobil şirketi olarak düşünelim. Başka kimsenin kullanamayacağı kendi ürettikleri patentli motorlarını kullanıyorlar. Ancak bu 'Microsoft arabaları' herhangi bir kişiselleştirme imkanı sunmuyor. Motoru kendi başımıza değiştiremiyoruz çünkü motoru açma iznine sahip değiliz, kaynak kodu bize kapalı.

Şimdi de Linux'u düşünelim, ve hatırlayalım: Linux sadece bir motordu (çekirdek). Ama bu 'Linux motoru' patentli değil ve yani herhangi biri bu motoru alıp gerekli değişiklikleri yaparak ister arabasında (masaüstü işletim sistemi), ister motorsikletinde (Android gibi mobil işletim sistemleri), isterse de kamyonunda (sunucular) kullanabilir.

Peki Linux Dağıtımı ve Masaüstü Ortamı nedir?

Motor-araba benzetmesinden devam edelim.

Neden bir sürü Linux dağıtımı var? Çünkü 'Linux motorunu' kullanan birden fazla araç üreticisi var ve bu üreticilerin her biri, farklı tipte ve farklı amaçlara hitap eden birçok model piyasaya sürüyor.

Çünkü 'Linux motorunu' kullanmak ve değiştirmek serbest, ve isteyen herkes bu motoru kullanan bir araç üretmekte özgür.

Gelelim Masaüstü Ortamına. Linux işletim sisteminde etkileşime girdiğimiz grafik bileşene Masaüstü Ortamı diyoruz. Onun sayesinde, vaktimizi 7/24 komut satırında (Linux'taki adıyla terminal) geçirmekten kurtuluyoruz, ve fare imlecimizle işlerimizi halledebiliyoruz (masaüstü ortamı, bizim için terminal komutlarını arkaplanda çalıştırıyor, en azından işlevlerinden biri bu). Bunu aracın dış gövdesi, iç dizaynı ve aksamları olarak düşünebiliriz. Oturduğumuz koltuklar deri mi, kumaş mı? Hız göstergemiz anolog mu, dijital mi? Vitesimiz manuel mi, otomatik mi?

Masaüstü Ortamı da, tıpkı aracın iç aksamları gibi, birden fazla programı içinde barındırıyor. Görev çubuğu (Linux adıyla panel), pencere yöneticisi, dosya yöneticisi, metin editörü, gibi programlarının bir araya gelerek oluşturduğu bir meta-paket yani. Ama Linux dünyasında birden fazla iç aksam üreticisi, ve her iç aksam üreticisinin aynı işlevi gören farklı uygulamaları var. KDE'nin pencere yöneticisi KWin iken, Gnome'unki Mutter mesela. KDE bize metin editörü olarak Kate'i sunarken, Gnome ise gedit'i sunuyor. Ama istersek, dikiz aynamızı KDE'den, koltuk kaplamamızı Gnome'dan kullanabiliriz. Yani masaüstü ortamımız KDE iken, Gnome'un metin editörü gedit'i yükleyebiliriz. Sadece başlangıçta dizayn bakımından iç mekanın geneliyle biraz uyumsuz görünecektir, o kadar. Ama işlevinde hiçbir sıkıntı yaşamayız, ve bu dizayn uyumsuzluğunu da biraz boya badanayla aslında kolayca giderebiliriz.

Yine de, vites kutusu gibi, masaüstü ortamının temel aksamlarını (örneğin pencere yöneticisi) değiştirmemiz önerilmez ve bunu denediğimizde çoğu zaman başarısızlığa uğrar, bozuk bir araca sahip oluruz.

Tüm bunları duyunca, "nasıl yani, görev çubuğu, pencere yöneticisi, dosya yöneticisi falan, bunların hepsi ayrı uygulamalar mı yani?" diye mi düşündünüz? Bize çok monolitik bir yapıymış gibi gelse ve Linux'tan daha az modüler olsa da, aslında Windows'ta da bunların çoğu ayrı birer program denebilir. Görev yöneticisini açarsanız panel ve dosya yöneticisi için ayrı (explorer.exe), pencere yöneticisi için ayrı (user32.dll) görevlerin olduğunu görebilirsiniz. Windows kullanırken yalnızca bunun farkında değildik. Çünkü bunları değiştirmek, Linux'ta olduğu kadar kolay olmadığından, pek alternatifleri yok, alternatifleri olmadığından da değiştirmekle hiç uğraşmadık. (Uğraşsak da yapabilirmiydik, emin değilim gerçi)

Linux'ta program nasıl yüklenir?

Windows aracımıza yeni aksamlar, aksesuarlar almak istediğimizde, her bir parça üreticisine ayrı ayrı gidip (internet sitesine gidip), aksamı satın alıp (programı indirip), evimize getirip kendi elimizle kurarız (programın kurulum süreci: next>next>next :) ). Bunun sorunu çok açık. Hem büyük bir vakit kaybı, hem de aksesuar üreticisinin güvenilirliğinden tam anlamıyla emin olamayız. Acaba program virüslü mü?

Linux dağıtımları (yani araç üreticileri) ise, güvenilir aksesuar üreticilerinden doğrudan tedarik ettiği ürünlerin tamamına tek bir yerden erişebileceğimiz büyük depolara sahiptir. Programların hepsi, ilgili dağıtımın Depolarında (Repository) bulunur. Üstelik, bize yardımcı olacak, bu depodan doğrudan istediğimiz programı gidip getirecek, ve bizim için kuracak veya kaldıracak, hatta "ya bu programın yeni sürümü çıktı, emret hemen güncelleyeyim kaptan" diyecek bir teknisyene de sahibiz, yani Paket Yöneticisi. Dağıtımların farklı paket yöneticileri vardır, ve paket yöneticilerinin yetenekleri ve konuştukları diller birbirine göre değişir. Debian tabanlı dağıtımların paket yöneticisinin adı apt'tır ve örneğin Firefox kurmak istediğimizde "sudo apt install firefox" yazmamız gerekir, Arch temelli dağıtımların paket yöneticisi ise pacman'dir ve "sudo pacman -S firefox" yazmamız gerekir. Ve komutunu alan paket yöneticimiz, depodan istediğimiz uygulamayı indirip, bizim için kurar.

Başlangıçta terminal arayüzünden korkarsanız (ki korkmayın, işi çok kolaylaştırıyor kendisi) bunu yapmak zorunda da değilsiniz. Neredeyse bütün dağıtımların grafik arayüze sahip bir Uygulama Merkezi var.

Ayrıca programları "old-school" bir şekilde Windows'taki gibi siteden bir dosya indirip kurmak da mümkün. Ama böylesi, yeni başlayanlar için oldukça zahmetli, hem de çok daha fazla zaman alan bir yöntem.

----------------------------

Uzun bir yazı oldu, kusura bakmayın. Ama bunu okursanız eğer, Linux terminolojisine dair olası kafa karışıklarınız netleşecektir, çünkü ben hakikaten Linux'a yeni gelen birinin biraz da bu terminoloji yüzünden korkup kaçtığını düşünüyorum. Hepimiz birbirimizle GUI, DE, kernel falan konuşup duruyoruz, ama Windows'tan gelen biri bunlara tamamen yabancı oluyor.

Paylaştığım analojiyi kafanızda oturtursanız, bundan sonra öğreneceklerinizi de, bu temel üzerine koyarak daha kolay öğrenebilirsiniz. Teşbihte muhakkak bazı uyuşmazlıklar vardır, ama uyan kısımların uyuşmazlıklara üstün olduğunu düşünüyorum.

Dağıtım önerisi konusunda, arkadaşlar güzel dağıtımlar önermişler; siz de Manjaro yüklemişsiniz. Ben Debian tabanlı bir dağıtımla başlamanızı önerirdim, hem akarı kokarı yoktur, hem de bir paket yöneticisinin nasıl kullanıldığını ve neler yapabildiğini, apt komutunun bileşenleri İngilizce olduğundan daha kolay öğrenebilirdiniz.

Ama Manjaro'nun da sizi üzeceğini düşünmüyorum. Güzel ve güncel bir distrodur.

Oyun oynayan biri olmadığımdan, Linux'ta oyun konusu hakkında neredeyse hiçbir şey bilmiyorum, bu yüzden yazamadım. Bir de zaten yeterince uzun oldu yazı, ona da girsem ne olurdu, Allah bilir.

linux sana uymaz kardeşim. bu kadar açık konuşuyorum. çok meraklıysan sanal makinaya kur dene. baktın cevap veriyor isteğine ssd ye kurarsın. oyun moyun diyorsan unutacaksın o işi .