YGS ALTIN BİLGİLER SON 115

Her dersten önemli gördüğümüz Bilgileri buraya yazalım. Herkes katkı koyarsa bilgi çoğalır.

Konuyu uplayalim arada

'' Fizikte dinamik sorularında bir soru tipinde kolay bir yol
var onu anlatayım belki bilen vardır:
-Yatay düzlemde iki cisim birbirine iple bağlanmış bir
şekilde verilen sorularda düzlemin sürtünmeli olup
olmaması önemli değildir. Sürtünmeyi yok sayıp zaman
kazanabilirsiniz''
--------------
-Sıvıda bulunan bir cismin ,hacmi bölmeler şeklinde
verilirse, Vbatan.Dsıvı yerine özkütleyi direk batan hacimle
orantılı bir şekilde alabiliriz. Örn: D yoğunluklu bir sıvıda 5
bölmeden oluşan bir cismin 3 bölmesi batmışsa özkütlesi
3d/5 tir.
-Eğer kap taşırma kabı değilse "kesinlikle" ağırlaşma
gerçekleşir. Yorum sorularında çıkar.
-Taşan sıvının ağırlığı kaldırma kuvvetine eşittir.
-Cisim farklı sıvılarda yüzüyor veya batıyorsa uygulanan
kaldırma kuvvetleri ağırlığa eşittir.
-Sıvının içinde balon tabana bir iple bağlıysa ve musluk
yardımı ile bir miktar sıvı boşaltılırsa sırasıyla;
1-Balona uygulanan sıvı basıncı azalır.
2-Sıvı basıncı azaldığı için balonun içindeki gazın basıncı
da azalır(iç basınç=dış basınç)
3-Basınç azaldığı için hacim artar. Kaldırma kuvveti de
artar.
4-Hacim arttığı için özkütle azalır. T ip gerilmesi artar.
------
Taşırma kabına madde atarsan maddenin özkütlesi sıvıya
eşit veya ufaksa ağırlaşma olmaz, eğer batıyorsa g>fk
olacağı için ağırlaşır.
kaldırma kuvveti cismin, yerini değiştirdiği sıvının ağırlığı
kadardır.
Sürtünmesiz eğik düzlemde ivme g.sina dır.
------
Ortamlar arası fark buyudukçe sınır açısı kuculur,fark
kuculdukce sınır açısı buyur(kırılma)
-----
-Öz ağırlık vektörel bir büyüklüktür.
--------
-Genelde benim gibi hareketli makaralarda zorluk cekenler
icin kuvvet bagintilarinda iki katina cikan yerlerde yol icin
direk yariya alin.
Mesela makara donumu sirasinda F-F =2F seklinde
yaziyorken yol ile ilgili bagintilarda h-h = h/2 yazarlarsa
yardimci olucaktir.
-------------
eğik düzlem(basit makinalardan)
F.s=P.h => FeSuPHanallah
----------
Fizik Temel Büyüklükler [ KISAMUZ ]
Kütle
Işık şiddeti
Sıcaklık
Akım
Mol
Uzunluk
Zaman
---
KİMYA
-Pas inorganik bir bileşiktir.
-HF camın yapısına etki eder.
-C6H6(Benzen) suda çözünmez.
-Periyodik tabloda 18 sütun(grup) vardır.
-Sabit oranlar kanunu sadece bileşiklerde geçerlidir.
-Çekirdeğin çekim gücü değişmez.(iyon haline
geçince)Sadece elektronları ne kadar güçle çektiği değişir.
-Kalay saftır.
------
->>Çamaşır suyu : NaCLO
-Sodyum hipoklorit.
-Hem iyonik hem kovalent bağ içerir.
-Homojen bir karışımdır.
-Elektirik akımı iletir.
-Giysileri ağırtır.(Kimyasal olaydır: REDOKS)
---------
Basınç artarsa buzun erime noktası düşer, diğer katilarin
yükselir ..
----------
Çözünürlük hızını etkileyen faktörler:
-Sıcaklık
-Karıştırma
-Basınç
-Çözücü Türü
---------
Çözünürlüğü etkileyen faktörler:
-Sıcaklık
-Basınç(Gazları etkiler.Katı ve sıvıları değil)(Çünkü katı ve
gazlar sıkıştırılamaz)
--------
-Sadece nötr izotoplarda kimyasal özellik aynıdır.
*hatırlatma:Bütün izotoplarda fiziksel özellik ve kimyasal
özellik farklıdır. Dediğim gibi nötrler hariç.
-Periyodik tabloda 7 sütun(periyot) vardır.
-4.periyottan itibaren geçiş metalleri başlar.
-----------
-Çözünme çökelme tepkimelerinde : Denklemde (aq) ile
belirtileni iyonlarına ayır.(Seyirci iyonları bulursun)
*(katı)yani dibe çökmüş olan ise net iyon denkleminin verir.
--------------
Amfoter metaller
Al Sn Zn Pb Cr Be
---------
Al SaNa PaBuc ZaNnetme CaRık
---------
Soymetaller
-Cu Hg Ag-> yarı soymetaller
-Pt Au
Yarı soy metaller ancak oksijence zengin ve kuvvetli
asitlerle tepkimeye girerler ..
Soymetaller tepkimeye girmezler.
-----------
Arap sabunu- > KCL + Yağ asidi. Yani arap sabunu diyince
Potasyum(K) aklına gelsin.
Ayrıca arap sabunu : Sert sularda iyidir.
Sabun yapımında bitkisel yağlar kullanılırsa suda daha
çabuk çözünen sabun elde edilir.
-----------------
Sabunlar Ca+2 ve Mg+2 ile çökelek oluştururlar.
Deterajanlar Ca+2 ve Mg+2 ile çökelek oluşturmazlar .
------------
Normal koşullar : 0°C 1ATM
Oda koşulları : 25°C 1ATM
----------
Seyreltik: Doyamamış
Derişik: Doymuş
--------
-COOH:Bunu nerde görürseniz; Karboksilli asit belirtisidir.
Yani asidiktir. Ph ı düşürür. Bazlarla nötralleşme tepkimesi
verir falan. Tabiki bu bu halde bulunmuyor.
-----------
Ayrımsal damıtma : Sıvı + Sıvı -> HOMOJEN (kaynama
noktası farkı)
Özütleme : Özütlemedir. ( çözünürlük farkı)
Basit damıtma : Katı - Sıvı -> HOMOJEN (kaynama noktası
farkı)
Ayr. Kristallendirme: Katı - Katı -> HOMOJEN (çözünürlük
farkı)
Mıknatıs demir, nikel, kobalt'ı çeker bakır, alüminyum gibi
maddeleri çekmez.
-----
Organik bileşiklerin çoğu kovalent bağlıdır ve suda
çözünmez.
Organik bileşikler sayıca inorganik bileşiklerden çok
fazladır.
------
Elektroliz simyada kullanılmamış.
Fırın imbik kullanılmıştır.
----------
SIVA-> Çimento + Su + Kum + Kireç
---------
Buhar Basıncı:
Buhar basıncını buharlaşma isteği olarak düşünebillrsiniz.
Bir sıvı içinfde kaynama noktası bu sıvınınkinden düşük
başka bir sıvı çözünürse buhar basıncı artar.
Sıcaklık artmasıyla saf sıvıların ve çözeltilerin buhar
basıncı artar.
Karşılaştırma yapılırken kaynama noktası düşük olanın
buhar basıncı yüksektir.
Emülsiyonların Buhar Basıncı dış basınca daha çabuk
ulaşır.
Karışımın Buhar Basıncı , sıvıların Buhar Basıncı toplamıdır.
-------
Reaktif girenler demektir( Herkes bilir.)
-------
Katı bir maddenin sabit sıcaklık ve basınçta hacmi artarsa
kütlesi artar.
-------
Yanma tepkimeleri genellikle ekzotermiktir.
**Azotun yanması endotermik bir olaydır ...
--------
Redoks tepkimesi olup olmadığına karar verirken girenlerde
element olup bu sonradan yok oluyorsa redokstur kesin.
tam anlatamadım galiba ama neyse düzeltirsiniz.
-------
Metal oksitler genelde bazik oksittir. Suyla bazları
oluştuturlar
Ametallerin oksijence zengin oksitleri asidik oksitlerdir.
Suyla asitleri oluştuturlar.
Ametallerin oksijence eşit ya da fakir bileşikleri nötroksittir
Bunlar suda çözünmez.
-----------------
*kaynama sıvının her yerinde, buharlaşma yalnızca sıvının
yüzeyinde olur.
*kaynama sıcaklığı sıvı miktarına, ısıtıcı gücüne, sıvının ilk
sıcaklığına bağlı değildir Bu faktörler sıvının kaynama
süresini etkiler.
----
Asit + Metal --> H2 + Tuz
- Asit + Soy Metal --> TEPKİME YOK
- Baz + Amfoter metaller --> H2
- OF2 oksit değil.
- Asit oksitler: CO2, NO2, SO3...
- Bazik oksitler: CaO, K2O, CuO...
- Nötr Oksit: CO, NO, N2O
- N2 + O2 + ısı --> 2NO bir yanma tepkimesi olmasına
rağmen endotermiktir. -
---
alüminyum her zaman +3 değerlik alır
---------
BİYOLOJİ
-Hücre çeperi bulunduranlar:
Şifresi BABAM->Bakteri-Arke-Bitki-Alg-Mantar --
---------
ATP Kullanılmayan 3 Yer;
1)Pasif Taşıma 2)hidroliz 3)Böbreklerde süzme
------
Cıvık mantarlada hücre çeperi bulunmaz, normal
mantarlarda ise bulunur.
----------
1 tetrat = 2 kromozom = 4 kromatit
------------
mavi yeşil alg ya da diğer ismiyle siyanobakteriler
fotosentez yapar.
-----------
sınıflandırma;
ikili isimlendirmede ilk isim cinsi belirtir.
İkinci isim ise türe ait özellik.
------------
Bölünmeyen hücrelerde dna eşlenmesi olmaz
---------------
Tam parazit bitkiler fotosentez yapmaz
---------------
Balıklarda omurgalı hayvanlardan farklı olarak vücuttan
kalbe gelen kirli kan
temizlendikten sonra tekrar kalbe gitmez direk
solungaçlardan vücuda gider
---------------
-------
[T]ürkiye [C]umhuriyeti [F]utbol [T]akımı [S]ırbistana [Ş]ut
[A]tıı sınıflandırmadan tür-cins-familya-takım-sınıf-şube-
alem
-----------
Bakteri ve Arke arasındaki farK
-Bakterinin h.duvarında peptidoglikan var
-Arkede yok
-Bütün bakterilerde kamçı mezozom kapsül tilakoit ve
klorofil bulunmak zorunda değildir.(Yani birinde mezozom
olur birinden olmaz. Birinde kapsül olur birinde olmaz.)
-------------
Hayvan virüslerinde DNA
Bitki virüslerinde RNA
BAKTERİ VİRÜSLERİNDE İSE hem DNA hem RNA VARDIR
-----------
BİR CANLININ OMURGALI KABUL EDİLEBİLMESİ İÇİN
*İçi boşta olsa sırtta sinir şeridi bulunmalıdır.
*Notokord denilen sırtta destek yapısı bulunmalıdır.
*Solungaç ya da solungaç yarıkları olmalı.(Bazılarınız biz
de yok diyecek fakat biz emriyo dönemindeyken solungaç
yarıklarımız vardı :))
*Kuyruk ya da kuyruk benzeri bir yapı bulunmalıdır.
(Embriyo dönemindeyken bizde de vardı , şimdi de var
kuyruk sokumu)
-----------
-Otçul memelilerde selülozun kısmen sindirildiği yer
börkenektir
------------
-Kulak zarı ve oval pencerede sinir impulsları oluşturan
sinirler yoktur
----------
-Solunum hidroliz tepkimesi değildir.
-Fotosentez dehidrasyon tepkimesi değildir.
-Hücre zarı her canlıda ortaktır.
-Konjugasyon sonucu birey sayısı artmaz
(Paramesyumdaki konjugasyonda birey sayısı artar.)
-------
Replikasyonda kullanınlar=ANÇOE(ATP,Nükleotıt,Çeşitli
Enzimler,OLay tum Dna Boyunca devam.Enzım)
-------------
Sıralama:O<N<N<K<G<D<K
(OrganıkBAz<nukleozıt<nukleotıt<kod<gen<dna<kromozom)
-----------------
Disakkaritler = (MaSaL) = Maltoz(bitkisel) , Sükroz
(bitkisel) ,Laktoz(hayvansal)
Nişasta = bitkide
Glikojen = hayvan,mantar,bakteri depo edilir.
Protein = ( NaSiP ) yapılarında Azot(N),Sülfür(S),Fosfat(P)
bulanabilir[C,O,H banko bulunur]
Pürin Bazları = ( AGu ) = Adenin , Guanin
Pirimidin Bazları = ( SUT veya TUS ) = Sitozin,Urasil,Timin
Azotlu Organik Baz + 5'C lu şeker = Nükleozit
Nükleozit + Fosfat grubu = Nükleotid
Nükleotidler = Nükleik Asit
Adenin ile Timin arasında 2'li bağ (Ti-min 2 hece ordan
aklında kalsın)
Guanin ile Sitozin arasında 3'lü bağ (Gu-a-nin ve Si-to-zin
3 heceli ordan aklında kalsın)
Deoksiriboz = Ribozdan 1 oksijen eksik şeker
Dna'da A-T eşlenir G-S eşilenir. (AT GS GOL) Rna'da T
yerine Urasil alır.
-------------------------
-Bir canlı kemosentez yapıyorsa kesinlikle prokaryottur.
(Yani kemosentez yapan ökaryot canlı yoktur)
----------------------------
Spesifik olmayan bağışıklık sonradan edinilmiş
bağışıklıkdır.**
------------
Mitoz evrelerinide İPMAT şeklinde şifreliyorduk hocam.
(interfaz,profaz,metafaz,anafaz,telofaz)
------------
Öglana hem hayvan hem bitki hücresidir
--
Dna sadece hücre bölünürken kendini eşler.
--
Rna durdurucu kodonlar UAG UGA UAA
Başlatıcı (start) aug dir.
--
Kemikli balıklarda akciğer solunumuda gözükür
--
Semender bir kurbağa türüdür sürüngen değil.
--
İnterfaz(inceleme)
Profaz(parcalama)
Metefaz(merkeze dızme)
Anafaz(ayırma)
Telefaz(telafı etme)
-------
bakteriyofajlarda genetik metaryel olarak DNA bulunur
bakterilerin bölünmesinde profaz, metefaz, anafaz, telofaz
görülmez(amitoz bölünme)
çizgili kas hücelerinin çok çekirdekli olmasının sebebi
endomitoz değildir hücreler arası zarlar erir ve çok
çekirdekli hücreler oluşur.
çok çeneklilerde(çam vb.) çift döllenme görülmez.
---------------
-Amitozda çekirdek zarı kaybolmaz, kromozomlar belirmez,
sentriyoller ve iğ iplikleri oluşmaz.
-sitokinez amipte kutupsuz, öglanada boyuna,
paremesyumda enine gerçekleşir
-bakterilerde konjugasyon sırasında sadece DNA değişimi
gözlenirken paremesyumda çekirdek değişimide
gözlenebilir
-fermantasyonda glikoz tam olarak parçalanmaz yani enerji
verimliliği düşüktür
-mikoriza: mantar ve bitki arasında olur, mutualist ilişkiye
benzer ilişkinin bozulması durumunda yaşamlarına devam
edebilirler
-E vitamininin antioksidan etkisi virüslere savaşmada
etkilidir.
-mantarların hücre duvarlarında kitin bulunur ve mantarlar
glikojen depo ederler
-----------
***** terleme topraktan su ve mineral alımına yardımcıdır
**** akciğer karaciğer ve deri boşaltıma katkı sağlar
*** uyarılar dentritten aksona doğru ve daha önemlisi uyarı
şiddetinin artması iletim hızını değiştirmez
** hormonlar salgınandığı yerden hedef organa kan yoluyla
iletilirler
* besin emilimi ince bağırsakta gerçekleşir.
------------
Selüloz golgide salgılanır.Selüloz hücre çeperini oluşturur.
Ozmosda taşıyıcı protein kullanılmaz.
---
Modifikasyon: Genlerin ortam şartlarına ayak uydurmasıdır.
Yani farklı çalışmasıdır. Ortam normale döndüğünde
genlerde normale döner.
ÖR: Tavşanın Çok soğuk bir ortamda tüyleri kahverengi
olur. Ortam normale dönünce tüylerde beyaza döner.
Adaptasyon: Genlerin çevre şartlarına uyum için kalıtsal
özellikler taşımasıdır. Çevre şartları değişsede genler
değişmez.
ÖR: kutup ayısının postu her yerde aynıdır.
Varyasyon: Kalıtsal Çeşitlilik demektir
--------
Omurgasızlar 3SYED[İ]
Süngerler
Sölenterler
Solucanlar
Yumuşakçalar
Eklem bacaklılar
Derisi dikenliler
------
AYDE(DE)
Açıkdolaşım : Yumuşakçalar Derisi dikenliler Eklem
bacaklılar
-------------

Grandio Gabsi. ( Granit - Diorit - Gabro - Siyenit ) = Ic puskuruk Kayaclar

KuPoN (Kütle no=proton say + nötron sayısı)

PM AT: Mayoz evreleri
SOMBaHÇEM: Bitisik yazilan kiler sanki oysaki mademki belki halbuki çünkü meğerki
PGHTDT: Problem gozlem hipo tahmin deney teori
PS Love Rayleigh (ps i love you filminden geliyo aklima) deprem dalgalarinin hiz siralamasi buyukten...
tersi de yikim etkisi

Suyun üzerinde yüzen buz erirse su yüksekliği değişmez
KuTuSaYaMaM--- Renklerin frekansa göre sıralanışı..
Bir canlı hem fotosentez hem de kemosentez yapamaz.
Soğuk havalarda glomerulus kılcalları büzüşeceğinden kan basıncı artar ve süzülme hızını artırır. Bu da idrar miktarını artırır.
Bir canlı hem laktik asit fermantasyonu hem de oksijenli solunum yapabilir.
Bir canlı hem etil alkol fermantasyonu hem de oksijenli solunum yapabilir
Bir canlı hem laktik asit fermantasyonu hem de etil alkol fermantasyonu yapamaz.
Bir canlı hem laktik asit fermantasyonu hem de oksijenli solunum yapabilir.
Kitin azot bulunduran tek polisakkarittir.
Bir canlı hem laktik asit fermantasyonu hem de oksijenli solunum yapabilir.
Erkeklerde spermatogenz ile mayoz bölünmeye bağlı olarak dört tane sperm oluşturulabildiği halde dişilerde oogenez sırasında bir tane yumurta olusturulmasının nedeni ->>> Mayoz sırasında sitoplazmanın eşit bölünmemesindendir..
Süger ve sölenterlerde dokulasma olmaz.Süngerlerde sinir kas gibi özellesmis yapilar yoktur.
Sölenterlerde en basit formda kas ve sinire rastlanir.
ikisindede endoderm ve ektoderm tabaka var mezoderm tabaka yok.
Balik::dis dollenme dis gelişme
Kurbaga::Dis dollenme dis gelisme
Sürüngn:Ic dollenme dis gelişme
kus::ic dollenme dis gelisme
Memeli::ic dollenme ic gelisme

Hipertonik::Hiperden aklima geliyor cok yogun ortam
Hipotonik::Tam tersi az yogun ortam

Kutlenin korunumu::Lavoisier
SAbit oranlar::Proust
Katli oranlar::dalton
Birlesen hacim oranlar::Gay Lussac
Disakkaritler = (MaSaL) = Maltoz(bitkisel) , Sükroz(bitkisel) ,Laktoz(hayvansal)

Nişasta = bitkide

Glikojen = hayvan,mantar,bakteri depo edilir.

Protein = ( NaSiP ) yapılarında Azot(N),Sülfür(S),Fosfat(P) bulanabilir[C,O,H banko bulunur]

Pürin Bazları = ( AGu ) = Adenin , Guanin

Pirimidin Bazları = ( SUT veya TUS ) = Sitozin,Urasil,Timin

Azotlu Organik Baz + 5'C lu şeker = Nükleozit

Nükleozit + Fosfat grubu = Nükleotid

Nükleotidler = Nükleik Asit

Adenin ile Timin arasında 2'li bağ (Ti-min 2 hece ordan aklında kalsın)

Guanin ile Sitozin arasında 3'lü bağ (Gu-a-nin ve Si-to-zin 3 heceli ordan aklında kalsın)

Deoksiriboz = Ribozdan 1 oksijen eksik şeker

Dna'da A-T eşlenir G-S eşilenir. (AT GS GOL) Rna'da T yerine Urasil alır.
Asit + Metal --> H2 + Tuz
- Asit + Soy Metal --> TEPKİME YOK
- Baz + Amfoter metaller --> H2

- OF2 oksit değil.

- Asit oksitler: CO2, NO2, SO3...
- Bazik oksitler: CaO, K2O, CuO...
- Nötr Oksit: CO, NO, N2O

- N2 + O2 + ısı --> 2NO bir yanma tepkimesi olmasına rağmen endotermiktir.
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
Basınç Formülü:
P=h.d.g
Şifre: Panpa hadi gel
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
eğik düzlem(basit makinalardan)
F.s=P.h => FeSuPHanallah

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
Baz Maviye Cevirir ---> BMC
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

[T]ürkiye [C]umhuriyeti [F]utbol [T]akımı [S]ırbistana [Ş]ut [A]ttı sınıflandırmadan tür-cins-familya-takım-sınıf-şube-alem
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
AYDE(DE)
Açıkdolaşım : Yumuşakçalar Derisi dikenliler Eklem bacaklılar

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

KUM (Kalın kenarlı mercek, Uzak, Miyop)

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

alüminyum her zaman +3 değerlik alır
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
Omurgasızlar 3SYED[İ]

Süngerler
Sölenterler
Solucanlar
Yumuşakçalar
Eklem bacaklılar
Derisi dikenliler
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Mayoz 1 sonucunda dna miktari degismez.
Soyle ozetlersek

Normal bir diploit hucrede
C dna miktari olmak uzere
2n + 2c varsa
Mayoz 1 sonucu
n + 2c
Mayoz 2 sonucu
n + c

Boraksilat cam bor cam yapımında kullanılır. Pencere camı değil.

Işık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama gelirse kesinlikle geçer fakat çok yoğundan az yoğuna gelirken sınır açısından küçük açıyla gelirse geçebilir

Yarı parazit bitki konak bitkiden su ve mineral alıp fotosentez yapar tam parazit bitki su ve mineralle birlikte organik besinde alır ve fotosentez yapmaz.
*Sinir sistemi solunum dolaşım endokrin gibi sistemlerle bağlantılı olarak çalışır.
*Eğik sürtünmesiz düzlemde kütlenin önemi yoktur cisim ivmeli hareket yapar.
*Farklı kütlede 2 cisim ne kadar yükseklikten bırakılırsa bırakılsın aynı sürede yere düşer (örn erik. elma,karpuz)
*kloroplastta üretilen enerji sadece fotosentez için kullanılır onun dışındaki tüm gerekli enerji mitokondriden sağlanır.
*Golgi cisimciği glikozu kullanıp glikoprotein üreterek hücre duvarnına gönderir. hücre yoğunluğunu azaltır
*Hücre duvarındaki glikoprotein, glikolipit, lipoprotein gibi yapılar hücreye özgüllük sağlar
*golgi cisimciği (salgı) Endoplazmik retikulüm (iletim) lizozom (sindirim) senrozom (bölünme) koful(depo boşaltım salgı..) ribozom (protein sentezi) mitokondri(O li solunum) Kloroplast(fotosentez)
*kapalı ortamda karbonhiratların yıkımı veya fotosentez gerçekleşirse ortamdaki gaz basıncında değişme olmaz
*Sürüngenlerde vücut yüzeyinde terleme görülmez çünkü sert bir tabaka vardır.
*Bir maddenin çözünürlüğü sıcaklık ile azalıyorsa çözünme ekzotermik, artıyorsa çözünmesi endotermiktir.
*Kaynama gerçekleşirse buhar basıncı sadece ve sadece ortam basıncına bağlıdır
SÖZCÜK TÜRLERİ
1. Sözcüğün türü, görevi, işlevi, çeşidi sorulursa sözcüğün isim mi, zarf mı, sıfat mı, zamir mi, edat mı olduğuna bakılacağını;
2. Sıfatların isimleri, zarfların genellikle fiilleri bazen de sıfatları ve fiilimsileri nitelediğini
 Güzel kız. (sıfat – ismi nitelemiş)
 Güzel konuş. (zarf – fiili nitelemiş)
 Çok güzel bir kitap. (zarf - sıfatı nitelemiş)
 Çok çalıştığını biliyorum. (zarf – fiilimsiyi nitelemiş)
3. Sıfatların mutlaka ilgili olduğu isimden önce gelmesi gerektiğini
 Kötü insan (sıfat)
4. Niteleme sıfatlarının önündeki isim düşerse sıfatın adlaşmış sıfat olduğunu
 Kötülerle arkadaşlık yapmayın. (adlaşmış sıfat)

ÇEKİM EKLERİ
5. İsmin –e , -de ,-den hal ekleriyle biten öğelerin genellikle dolaylı tümleç olduğunu, ismin –i haliyle biten öğenin her zaman belirtili nesne olduğunu, 3. tekil iyelik ekiyle ( -(s) i) biten öğenin özne olduğunu
 Yolda gördüm (dolaylı tümleç)
 Bahçeyi gezdim (belirtili nesne)
 Babası geldi (özne)
6. –den ekiyle biten öğe cümleye bir sebep anlamı katarsa o öğenin zarf tümleci olduğunu
 Hastalandığından gelemedi (zarf tümleci)
7. -de ve –den çekim eklerinin sıfat tamlaması kurduklarında yapım eki özelliğini kazandığını
 Sıradan insanlar, candan arkadaşım, gözde öğrenci (önündeki isme “nasıl” sorusunu yöneltebiliyoruz öyleyse altı çizili ekler sıfat yapmıştır ve bu yüzden artık yapım ekidir.)
8. İyelik eklerinin bir ismin sonuna gelerek onun kime ait olduğunu bildirdiğini, iyelik eklerini daha kolay bulabilmek için ismin başına “benim, senin, onun, bizim, sizin, onların” getirebileceğimizi
 kitabım, yavrusu…
9. İyelik eki almış bir ismin başında iyelik zamiri (benim, senin, onun…) kullanılmamışsa bunların tamamının “tamlayanı düşmüş isim tamlaması” olduğunu
 pantolonu, annesi…
10. Her – im ekinin aynı ek olmadığını
 Telefonum nerede? (1.tekil iyelik eki “benim telefonum”)
 Çok iyiyim (ekfiilin geniş zamanı; çünkü isme gelmiş ve onu yüklem yapmıştır)
 Bizim çocuklarımız. (tamlayan eki)
 Ölümden korkma (fiilden isim yapım eki)
 Yanına geleceğim ( şahıs ekidir, bütün şahıs ekleri mutlaka kip ekinden sonra gelir.)
11. Yüklemi ekeylem almış fiilimsiden oluşan cümlelerin isim cümlesi olduğunu
 Tek amacım, sizleri gelecekte iyi yerlerde görmektir.

TAMLAMALAR
12. İsim (ad) tamlamalarında ilk sözcüğe tamlayan ikinci sözcüğe tamlanan dendiğini
 yüreğinin sesi
tamlayan tamlanan
13. İsim tamlamalarında tamlayanla tamlananların yer değiştirebileceğini
 içini gıdıklıyordu bütün erkeklerin
tamlanan tamlayan
14. Belirtili isim tamlamalarında her iki unsurun da ek aldığını ve tamlanana “neyin, kimin” sorularını yöneltebildiğimizi
 bahçenin kapısı (neyin kapısı)
15. Belirtisiz isim tamlamalarında sadece tamlananın 3.tekil kişi iyelik eki aldığını tamlayanın hiçbir ek almadığını ve hem daha kolay bulabilmek hem de sıfat tamlamalarıyla karıştırmamak için tamlanana “ne”sorusunu sorduğumuzu
 bahçe kapısı (ne kapısı?)
16. Belirtili ad tamlamalarında araya sıfatların girebileceğini ya da tamlayanın sıfatlarla nitelenebileceğini
 Sütçü İmam’ın kahraman torunları
17. -İn tamlayan ekinin yerine bazen –den ekinin de kullanılabileceğini
 aşağıdakilerden hangisi
18. Takısız isim tamlamalarında iki unsurun da ek almadığını, tamlananın neye benzediğini ya da neyden yapıldığını, ayrıca sıfat tamlamalarıyla karıştırmamak için araya “den” ya da “gibi” getirmemiz gerektiğini
 altın (dan) yüzük ,ipek (gibi) saç
Takısız isim tamlamalarıyla niteleme sıfatlarını birbiriyle karıştırmayın, niteleme sıfatlarının arasına “gibi” “den” getiremezsiniz.
 yorgun adam (sıfat tamlaması)
19. Bir sıfatın birden çok adı niteleyebileceğini
 yeni ev ve araba
20. Bir ismin birden çok sıfatının olabileceğini
 zeki, çalışkan, dürüst , bir öğrenciydi
21. Kurallı birleşik sıfatların, -lı, -li eki almış sıfat tamlamalarının ismi nitelemesiyle ve sıfat tamlamasında isimle sıfatın yer değiştirmesi ve isme getirilen 3. Tekil kişi iyelik ekini almış söz grubunun ismi nitelemesiyle oluştuğunu
 uzun saç (sıfat tamlaması)
 uzun saçlı erkek (birleşik sıfat)
 bozuk yol (sıfat tamlaması)
 yolu bozuk köy (birleşik sıfat )
22. Belirtisiz isim tamlamalarının da sıfat olarak kullanılabileceğini
 altın sarısı saç
23. Zamirlerle de isim tamlaması kurulabileceğini
 benim üniversitelerim, senin dünyan, kendi insanlarımız, kimin nesi
24. Geçişli fiillerin yani neyi, kimi sorularını yöneltebildiğimiz fiillerin kılış fiili (atmak, delmek, açmak),
Bir hareket bildiren, geçişsiz olan ve hareketin kişinin kendi isteğiyle gerçekleştiğini ifade eden fiillere durum fiili (yürümek, güldü, oturmuş)
Bir hareket bildirmeyen, eylemin kişinin kendi isteği dışında gerçekleştiğini ifade eden ve geçişsiz olan fiillere oluş fiili (kararmak, sararmak,solmak,büyümek)dendiğini ;

25. Fiil kiplerinin haber kipleri (-di, -miş,-yor, -ecek , -ar,-mez)
ve dilek kipleri (-ayım, -alım, -a ,-malı, emir ekleri) olmak üzere ikiye ayrıldığını ;
26. Basit zamanlı fiillerin tek ;birleşik zamanlı fiillerin iki kip eki aldığını (gelmiş: basit zamanlı ~ gelmişti:birleşik zamanlı)
27. Bir fiil birleşik zamanlı ise orada mutlaka bir ekfiilin olduğunu (çalışmalıymışım ~çalışmalı imişim);
28. Bir cümlede eğer isim soylu bir sözcük yüklem olmuşsa orada mutlaka bir ekfiilin olduğunu (sınıf temizmiş, her şeyim sensin, bu yaptıklarım senin içindi, o da iyidir.);
29. Fiil çatısı denince, fiillerin özne ve nesneye göre aldığı durumun sorulduğunu;
30. Öznesine göre fiil çatısının etken,edilgen,dönüşlü,işteş olarak dört grupta incelendiğini;
31. Bir fiilin edilgen olabilmesi için mutlaka –l ,-n çatı eklerini alması gerektiğini ve öznesinin (eylemi yapanın) belli olmaması gerektiğini (Sokaklar temizle-n-di) (kim tarafından temizlendi? Cevap yok)
32. Bir fiil edilgen çatılı ise öznesi mutlaka sözde öznedir. (çaylar içi-l-di ) (çaylar:sözde öznedir)
33. Bir fiilin dönüşlü olabilmesi için –l, -n çatı eklerinden birini alması, öznenin belli olması ve kendi kendine olma anlamı vermesi gerektiğini (kadın aynanın karşısında süsle-n-di ) (kadın: gerçek özne)
34. Bir fiilin işteş çatılı olabilmesi için “–iş” çatı ekini mutlaka alması , öznenin en az iki kişi olması ve eylemin birlikte ya da karşılıklı yapılma anlamı vermesi gerektiğini (çocuklar döv-üş-tü :karşılıklı ~ kadınlar gül-üş-tü: birlikte);
35. Etken fiillerin öznesinin belli olduğunu yani öznesinin gerçek olduğunu ve –l , -n ,-ş çatı eklerinden birini almaması gerektiğini ( çocukları dövdü)
36. Fiillerin nesnesine göre “geçişli, geçişsiz, oldurgan, ettirgen” olduğunu,
37. Bir fiillin başına “onu” zamirini getirebiliyorsak o fiilin geçişli, getiremiyorsak geçişsiz olduğunu (“ sevdi” geçişli bir fiildir; çünkü “onu sevdi” diyebiliriz.) (“oturdu” geçişsiz bir fiildir çünkü “onu oturdu” diyemiyoruz.yani geçişliler nesne alabilirken geçişsizler alamıyor);
38. Geçişsiz bir fiilin –r , -t ,-tır ekleriyle geçişli yapılabileceğini ve geçişsizken geçişli yapılan bu fiillere oldurgan fiil dendiğini (adamı öl-dür-dü)
39. Geçişli fiillerin –t, -tır, -r ekleriyle yeniden geçişli yapılarak geçişlilik derecesinin artırılabileceğini ve bu tür fiillere “ettirgen” çatılı fiiller dendiğini(Bir de kitap al-dır-dı. );
40. Sıfat-fiil ,zarf -fiil ve isim-fiil eklerinin üçüne birden fiilimsi(eylemsi) dendiğini (sıfatfiil ekleri:an-ası-mez-ar-dik - ecek -miş)
(zarffiil ekleri:-arak, -ıp ,-madan, -ınca, -dıkça ,-dığında…)
(isinfiil ekler:- ma ,-ış ,-mak) ;
41. Her -acak, -mez , -ar ,-miş eklerinin sıfat fiil olmadığını,sıfatfiil olabilmesi için genellikle sıfat tamlaması kurması gerektiğini, söz konusu ekler eğer temel cümlede fiili yüklem yapmışsa zaman ekleri olduğunu ( geçmiş günleri yad ettik :sıfat fiil eki) (günler ne çabuk geçmiş:geçmiş zaman eki)
42. Bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan cümle olduğunu (bir gülüşün ölmem için yetecek: iki fiilimsi eki olduğu için iki yan cümle vardır.);
43. Bir cümlede eğer fiilimsi varsa o cümlenin girişik birleşik bir cümle olduğunu ve cümle yapısına göre sorulursa önce şıklarda fiilimsi olup olmadığına bakacağımızı
(gülerek yanıma geldi :girişik birleşik bir cümledir; çünkü –erek fiilimsisi ekini almıştır );

44. Birleşik fiillerin iki fiilin birleşmesinden ( öpüver , bakakaldı, yapabildi…), bir isimle bir yardımcı fiilin birleşmesinden ( mutlu olmak, fark etmek, emretmek, etkili kılmak…) ya da deyimin cümlede yüklem olmasıyla (baltayı taşa vurdu) oluştuğunu ;
45. Fiil kipinde anlam kaymasının bir zaman ekinin ya da dilek kipinin bir başka zaman eki ya da dilek kipi yerine kullanılması olduğunu ( Sabahları yürüyorum (yürürüm) ,Nasrettin hoca eşeğe ters biner (binmiş)
46. Yapım eki almamış sözcüklerin basit (geldi, çaylar ,seviyorum..), yapım eki almış sözcüklerin türemiş ( taşlık, ışık, sevgi…) olduğunu ;
47. Yapım eklerinin sözcüğün anlamını ve türünü değiştirdiğini (uç-ak , göz-lük, çiz-gi );
48. Çekim eklerinin sözcüğün anlamını ve türünü değiştirmediğini, adlara gelen çekim eklerinin durum ekleri,iyelik ekleri, çoğul eki, tamlayan eki ; fiile gelen çekim eklerinin ise kip ve şahıs ekleri olduğunu;
49. İkili kökün (ortak kök, kökteş) anlam değişikliği olmadan hem isim ,hem fiil kökü olarak kullanılabilen kökler olduğunu (Boya aldım :isim) (evi boyamış: fiil ), “Ortak köklü” sözcüklerle “sesteş, eşsesli” sözcüklerin farklı olduğunu, sesteş sözcükler arasındaki ses benzerliğinin tesadüfi olduğunu ve aralarında hiçbir anlamsal bağ olmadığını oysa ortak köklü sözcüklerde anlamsal bağ olduğunu ( Gül: “Gül.” dedi bülbüle: Bu cümlede geçen ilk “gül” sözcüğü isimdir, ikincisi ise fiildir; dikkat ettiyseniz aralarında hiçbir anlamsal bağ yok, öyleyse bunlar sesteş) ;
50. İkilemelerin ve edat öbeklerinin de sıfat ,zarf , isim olarak kullanılabileceğini ( çocuk gibi ağlıyordu: edat öbeği zarftır.
Deste deste para: ikileme sıfat görevindedir);
51. Cümle öğelerine ayrılırken önce yüklemin tam ve doğru olarak bulunması ve hemen ardından yükleme “kim ,ne” sorularını yönelterek öznenin bulunması gerektiğini, özne bulunmadan nesnenin bulunmaması gerektiğini;
52. Cümlenin öğeleri bulunurken isim tamlamalarının, sıfat tamlamalarının, deyimlerin, ikilemelerin, birleşik sözcüklerin bölünemeyeceğini ;
53. Anlatım bozukluğu sorularında ;
 Cümlenin dil bilgisi kurallarına uygun olup olmadığına,
 Ortak öğelerden kaynaklanan bir yanlışlığın olup olmadığına,
 Tamlama yanlışlarına,
 Yan cümlenin yüklemi ile asıl yüklemin çatı uyumuna,
 Sözcüğün cümlede doğru yerde kullanılıp kullanılmadığına,
 Bir sözcüğün yanlış anlamda kullanılıp kullanılmadığına,
 Sözcükler ya da düşünceler arasındaki anlam çelişkisine,
 Cümlenin duru, akıcı, açık olup olmadığına ve gereksiz sözcük olup olmadığına ,
 Özne- yüklem uyumuna bakılacağını ;
54. Duru cümlenin içinde gereksiz sözcük bulunmayan cümle olduğunu
55. Akıcı cümlenin kolay okunur, anlaşılır bir cümle olduğunu
56. Yalın cümlenin söz sanatlarından arınmış cümle olduğunu
57. Ara sözlerin iki virgül, iki kısa çizgi ya da iki parantez arasında söylenen açıklama niteliğinde bir söz olduğunu ve ara sözün cümleden çıkartıldığında cümlenin anlamının bozulmadığını (Ayşe ,evin en büyük olanı, dün gelin oldu.);
58. Ara sözün görevi sorulduğunda aslında cümlenin hangi öğesini oluşturduğunun sorulduğu (Yukarıdaki cümlede ara söz özne görevindedir.);
59. Eksiltili cümlenin yüklemi söylenmemiş cümle olduğunu (Karşımıza birdenbire çıkıveren bir deniz…);
60. Cümlenin kuruluşuna (dizilişine) göre ya kurallı (düz) ya da kuralsız (devrik) olduğunu, yüklemi sondaysa kurallı, sonda değilse devrik olduğunu (Yarın size geleceğim :kurallı)
(Yarın geleceğim size :devrik)
61. Bir cümlenin yükleminde, “-me, -ma, -mez, -maz, -sız, -siz ekleri ya da “yok” , “değil” sözcükler varsa o cümlenin yapıca olumsuz bir cümle olduğunu ;
62. Sözcüklerin yanlış yazılmasının , sözcüklere getirilen eklerin yanlış olmasının yazım yanlışı olduğunu ;
63. Özel isimlerin hepsinin büyük harfle başlaması gerektiği ;aksi taktirde bir yazım yanlışlığı yapılmış olacağını (Yaban, Milliyet gazetesi, Karabaş, Meydan Mahallesi ,Kenan)
64. “f,s,t,k,ç,ş,h,p” sert ünsüzleriyle biten bir sözcüğe “c,d,g” yumuşak ünsüzüyle başlayan bir ek getirildiğinde bu ünsüzler eğer “ç , t ,k” ye dönüştürülmezse orada bir yazım yanlışı yapılmış olacağını ve bu dönüşümden sonraki ses olayına ünsüz benzeşmesi (sertleşmesi) dendiğini (kitapcı :yanlış ~kitapçı: doğru ve aynı zamanda bir ünsüz benzeşmesi vardır)
65. “p,ç,t,k” sert ünsüzlerle biten kelimelere ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde bu ünsüzlerin yumuşadığını buna da ünsüz yumuşaması dendiğini ,özel isimlerde bu yumuşamanın olmadığını ( ağaç –ı ~ ağacı , Zonguldak’ı )
66. Özel adlara , sayılara, kısaltmalara getirilen çekim eklerinin kesme işaretiyle ayrılması gerektiğini ;aksi taktirde bir yazım yanlışlığı yapılmış olacağını (Ayşe’yi ,TDK’nin,5’te)
67. Bağlaç olan “de ,da” nın ayrı yazıldığını ,kesinlikle “te,ta” biçimi olmadığını, cümleden çıkartıp cümleyi yeniden okuduğumuzda cümlenin yapısının bozulmadığını (Sana kitap da alacağım.) ;
68. Özel isimden sonra gelen “de ,da” bağlacının kesinlikle kesme işaretiyle ayrılmayacağını( sizinle Ahmet de gelecekti.);
69. “ki”nin çekimli bir fiilden sonra geliyorsa bağlaç olduğunu ve mutlaka ayrı yazılması gerektiğini (duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini)
70. “ki” eklendiği ismi sıfat yapmışsa yani önündeki isme
“ hangi” sorusunu yöneltebiliyorsak o -ki’nin sıfat yapan
“-ki” olduğunu, sıfat yapan –ki’lerin genellikle –“da ,-de” ekinden sonra geldiğini ve bitişik yazıldığını (duvardaki resim: hangi resim ; üzerindeki elbise :hangi elbise? );
71. “ki” eğer bir ismin yerini tutmuşsa ve “ki” den sonra “ler” çokluk ekini getirebiliyorsak o “ki”nin ilgi zamiri olduğunu ve bitişik yazılması gerektiğini (Seninki geliyor ~ Seninkiler geliyor );
72. “mi” soru edatının her zaman ayrı yazıldığını ,hangi ögeden sonra geliyorsa o ögeyi buldurmaya yönelik olduğunu
- ma ,-me olumsuzluk ekinin darlaşmış biçimiyle karıştırmamak gerektiğini (Siz mi geleceksiniz? :soru ekidir ve özneden sonra geldiği için özneyi buldurmaya yöneliktir.)
(Beni niçin dinlemiyor? :Burada –me olumsuzluk ekinin darlaşmış biçimidir ve bitişik yazılmalıdır.)
73. Büyük ünlü uyumuna “kalınlık –incelik uyumu” , küçük ünlü uyumuna ise “düzlük –yuvarlaklık uyumu” dendiğini ;
74. İçinde cümleyi kuran kişinin yorumu ,beğenisi olmayan, herkesçe kabul edilen yargıların “nesnel” ; kişinin kendi beğenisini, yorumunu dile getiren ve kanıtlanamayan yargılara ise “öznel” dendiğini (Dünyanın en uzun nehri Nil nehridir :Nesnel ) (Nil’i seyretmeye doyum olmaz :öznel )
75. Bir sanatçının anlatım biçimiyle ilgili cümlelere üslup cümlesi dendiğini (Yazar, bu romanında uzun cümleler kullanmış, yöre insanının konuşma dilinden yararlanmıştır.);
76. “Dolaylı anlatım”la “dolaylama” nın farklı kavramlar olduğunu;
77. Birinin cümlesini hiç değiştirmeden kendi cümlemiz içinde aktarmaya “doğrudan anlatım” ,birinin sözünü kendi cümlemiz içinde eriterek, az çok değiştirerek vermeye “dolaylı anlatım” dendiğini (Öğretmenim:“Bu olmamış.” dedi. :doğrudan anlatım) (Öğretmenim bunun olmadığını söyledi.
olaylı anlatım ),
78. Tek bir sözcükle anlatılabilecek bir sözcüğün birden çok sözcükle anlatılmasına “dolaylama” dendiğini (Bu yıl bacasız sanayinin yüzleri güldüreceği söyleniyor :Turizm kastedilmiş)
79. “İçin” edatının “-mek için” şeklinde kullanıldığında “amaç- sonuç” ; “-dığı için” şeklinde kullanıldığında “ neden – sonuç” bildirdiğini (seni görmek için geldim: amaç-sonuç)
(çalışmadığı için kazanamadı: neden- sonuç);
80. Belgisiz zamir ve sıfatların iki sözcükten oluştuğu durumlarda bitişik yazılması gerektiğini (birkaç insan, biraz sevgi, birtakım medya…);
81. “Etmek, olmak” yardımcı fiilleriyle oluşmuş birleşik fiillerde isim unsurunda bir ünlü düşmesi ya da ünsüz türemesi olmuşsa bitişik, olmamışsa ayrı yazılması gerektiğini (reddetmek ,emretmek ,terk etmek);
82. Birleşik fiillerde isim unsuru tek başına kullanılamıyorsa düşüm olmasa dahi bitişik yazılması gerektiğini (defetmek,defol, vazgeçmek …);
83. Ünlü daralması sorulunca önce –yor ekini arayacağımızı kelimeden –yor’u çıkartınca daralma olup olmadığını anlayabileceğimizi, daralma olabilmesi için mutlaka –yor ekinin olması gerektiği ;ancak her –yor ekinin olduğu yerde daralma olmayabileceğini (bekliyor ~ bekle-yor :ünlü daralması var) (seviyor ~sev-iyor :daralma yok );
84. Dilimizde sadece “de-” ve “-ye” fiillerinde -yor eki olmadan da daralma olabileceğini. (diye ,yiyecek);
85. Virgül ve noktalı virgülden sonra gelen sözcüklerin –özel isim değilse- küçük harfle, diğer noktalama işaretlerinden sonra gelen sözcüklerin büyük harfle başlaması gerektiğini (Kuşlar gibi uçmayı, balıklar gibi yüzmeyi öğrendik;ancak çok basit bir sanatı unuttuk:İnsanca yaşamayı…)
86. Sıfat ve isim tamlamalarında tamlayanla tamlananın arasına virgül getirmenin bir noktalama yanlışlığı olduğunu;
87. -ip, -ıp, -up, -üp bağfiil (zarf fiil) ekini almış fiillerden sonra virgül getirilemeyeceğini (kitaplarını alıp çıktı) ;
88. “ Mademki, halbuki, sanki, oysaki” sözcüklerinden sonra gelen “ki”lerin bağlaç olduğu halde kalıplaştığı için bitişik yazılması gerektiğini ;
89. Dilimizde üç ayrı türde “o” sözcüğünün olduğunu;
90. “O” sözcüğü , bir ismin önüne gelir ve önündeki isme “hangi” sorusunu yöneltebilirsek buradaki “o” nun işaret sıfatı olduğunu ( o insanlarla konuşma)( hangi insanlar?)
91. “O” sözcüğünden sonra –lar ekini getirebiliyorsak buradaki “o”nun zamir olduğunu, bu zamirin eğer bir insanın yerini tutarsa “şahıs zamiri” ,insan dışı bir varlığın yerini tutarsa “işaret zamiri” olduğunu (Onlar mı söyledi?: şahıs zamiri) (o çok acı olmuş. :işaret zamiri)
92. “Niçin” sözcüğünün her zaman soru zarfı olduğunu, niçin anlamında kullanılan “ne, neden, niye, ne diye” sözcüklerinin de soru zarfı olduğunu ;
93. Türkçede soru zarfı , soru zamiri, soru sıfatı ve bağlaç olmak üzere dört çeşit “ne” olduğunu,
A) “ne” sözcüğü “niçin” anlamında kullanılmışsa soru zarfıdır. ( Yüzüme ne bakıp duruyorsun?)
B) Önündeki ismi belirtmişse, yani önündeki isme “hangi” sorusunu yöneltebiliyorsak “soru sıfatıdır.” (Ne tür romanlardan hoşlanırsın?) (hangi tür)
C) Bir ismin yerini tutmuşsa yani “ne” den sonra “ler” ekini getirebiliyorsak “soru zamiridir.” (Bana ne(ler) aldın?)
D) Bağlaç olan “ne” ise sözcük ya da sözcük gruplarını birbirine bağlar ,“ne…ne” olarak kullanılabilir, cümleye olumsuzluk anlamı katar. (Ne ders çalışıyor ne okula gidiyor)
Not:Bir cümlede “ne… ne” bağlacı kullanılmışsa yüklem olumsuzluk eki almamalıdır; aksi taktirde bir anlatım bozukluğu yapılmış olur.;
94. “En” sözcüğünün birkaç istisnası dışında cümlede her zaman zarf olduğunu; (İçimizden en adamı oydu: burada “en” sıfattır.) (en güzel şarkıyı o söylerdi:burada “en” sıfatın zarfıdır);
95. Cümledeki yargı sayısının, çekimli eylemlerin, eylemsilerin ve ekeylem alarak yüklem olmuş ad soylu sözcüklerin toplamı olduğunu (Bir şiir istersin içinde benzetmeler olan, kusura bakma sevgilim heybemde sana benzeyecek kadar güzel bir şey yok) (bu dizelerde altı çizili sözcük ya da sözcükler birer yargıdır dolayısıyla burada toplam altı yargı vardır);
96. “Betimlemenin (tasvir etme)”, gözlemlerin okurun gözü önünde canlanacak biçimde olması gerektiğini, bu anlatım biçiminde niteleme sıfatlarının, durum zarflarının çokça kullanıldığını,bir yerin ya da bir kişinin genellikle dış görünüşünün anlatıldığını,hareketin olmadığını, kısaca betimlemenin sözcüklerle resim çizme işi olduğunu
(Adamın üzerinde açık mavi bir pardösü vardı.Kirli ve biraz da eski bu pardösünün üzerindeki açık kırmızı ve temiz atkı bir çelişki gibi görünüyordu.)
97. “Öykülemede” ise bir olay, bir hareket olduğunu
(Öğretmen sınıfa girdi, defteri imzaladı, yerinden kalkarak dersi anlatmaya başladı….);
98. “Açıklamada” yazarın asıl amacının okuyucuyu bilgi sahibi yapmak olduğunu
99. “Tartışmada” ise yazarın okuyucunun var olan bilgilerini değiştirmeye çalıştığını , kökleşmiş bir düşünceye karşı çıktığını ve okuyucuya kendi düşüncesini kabul ettirmeye çalıştığını (Bizde şiir kesinlikle çevrilemez görüşü hakimdir.Bugün gidin yazın alanında gelişmiş toplumların yazın tarihine bakın, sanatçıların önce bu işe çeviriyle başladığını görürsünüz ayrıca orijinalinden daha güzel çevirileri göreceksiniz orada.Bu da şiirin çevrilebileceğinin bir kanıtı değil midir? )
100. “Örnekleme” nin sözü edilen soyut bir düşüncenin kafamızda daha iyi canlanması ,somutlaştırılması için başvurulan bir düşünceyi geliştirme yöntemi olduğunu;
101. Tanık göstermenin (alıntı yapma) ise yazarın düşüncesini daha inandırıcı kılmak için sözünü ettiği konuda ,alanında uzman birinin sözünü tırnak içerisinde olduğu gibi alma olduğunu;

PARAGRAF SORULARINDA ÇOK ÖNEMLİ HUSUSLAR

1. Paragraf sorularının çözümüne mutlaka so¬ruyu okuyarak başlayın. İşe doğrudan paragraf oku-narak başlanırsa paragrafta ne arandığı, paragrafın niçin okunduğu bilinmediğinden, paragraf, boş yere okunmuş olur. Bu durumda paragrafı iki defa okumak zorunda kalırız ki bu da bizim için büyük zaman kaybı olur.

2. Paragraf sorularında“soru kökü” çok dikkatli okunmalıdır. Değinilmemiştir, vurgulanmamaktadır, çıkarılamaz tarzındaki soruları" değinilmiştir, vur¬gulanmaktadır, çıkarılır" diye okursak soruları yanlış cevaplarız.

3. Paragraf soruları diğer sorulardan daha kolaydır. Çünkü paragraf sorularının hem cevabı paragrafın bütünlüğü içindedir, hem de bu sorularda gramer ya da edebiyat bilgisine gerek yoktur. Okuma alışkanlığı olan, az çok kitap okuyan öğrenciler bu soruları çok rahat çözer.

4. Paragrafta geçen anahtar sözcük ya da söz öbeklerine dikkat edilmelidir. İkileme, deyim ve söz öbeğinin cümleye kattığı anlama dikkat edilmelidir.

5. Paragraf okunurken noktalama işaretlerinin hakkı verilerek okunmalıdır.

6. Parçanın hangi teknikle (tümdengelim – tümevarım) yazıldığı bulunmalıdır. Çünkü, paragraf tümdengelimle yazıldığında ana düşünce ilk cümlede verilir veya sezdirilir. Tümevarımla yazılan paragrafta ise ana düşünce sonuç cümlesinde verilir veya sezdirilir. Karma yöntem uygulandığında, gelişme bölümündeki cümlelerden biri ana düşünceyi verebilir. Bazı paragraflarda ana düşünce, parçanın bütününe sindirilmiştir. Ana düşünceyi belirten bir cümle yoktur.

7. “Bu, şu, o” gibi sıfat ya da zamirler; “bu yüzden, bu nedenle, görülüyor ki, öyleyse…” gibi ifadeler paragrafın giriş bölümünde kullanılmaz.

8. Paragraf okunurken “değildir, çıkarılamaz, değinilmemiştir” gibi olumsuz ifadelere dikkat edilmelidir.

9. Paragrafta anlatılan şeyler mutlaka paragrafın bütünlüğü içinde değerlendirilmelidir. Paragrafta inanmadığımız ve bize göre doğru olmayan şeyler anlatılsa bile bunlar doğrudur. Çünkü sorular mutlaka "parçaya göre" cevap¬landırılmak zorundadır. Bu yüzden paragraf soru¬larında kesinlikle paragrafın dışına çıkılmamalı.

10. Paragraf soruları uzun göründüğü için birçok öğrenci zaman kaybetmemek için paragraf sorularını çözmeden geçer. Oysa bizim ÖSS’de her bir soruya çok fazla ihtiyacımız vardır. Paragraf dışındaki kısa sorulardan zaman ta¬sarrufu yaparak, paragraf sorularında ise sorudan başlayarak paragraf sorularını yeterli zamanda ra¬hatlıkla çözebiliriz. Zaten paragraf sorularının büyük çoğunluğunun uzun metinler olmasına rağmen çok basit sorular olduğunu göreceksiniz.

11. Paragraf sorularındaki metinlerde anlamını bilmediğimiz, daha önce duymadığımız ya da duyup, okuyup sık kullanmadığımız bazı özel kelime ve kavramlar karşımıza çıkabilir. Bu kelime ve kavramların bilinmesi metni daha iyi anlamamızı sağlar.

12. Paragraf sorularında genel bir insan tipinden söz edilir. Bu insan tipi ÖSS sorularını hazırlayan kişilerin yetiştirmek istedikleri (ya da üniversitede okumasını istedikleri)insan tipidir.Bu insan tipinin özelliklerinin bilinmesi bence paragrafların çözümünü çok kolaylaştıracaktır.Bu genel insan tipinin özelli şunlardır:

A) Savaşlara, teröre, sömürüye karşıdır.
B) Hızlı sanayileşme sonucu doğanın tahrip edilmesini onaylamaz.
C) Doğayı fazlasıyla sever. Yeşile ve yeşilliğe tutkundur. Beton yığınları arasında yaşamaktan sıkılır. Doğaya yönelmek, doğayla iç içe olmak onu rahatlatır. İnsanlardaki doğa sevgisi azaldıkça birbirlerine olan sevgilerinin de azaldığına inanır.
D) Saygılı, hoşgörülü ve sevecendir. İnsanları düşüncelerinden dolayı kınamaz.
E) Düşünce özgürlüğünden yanadır. Herkesin düşüncelerini açıkça ve rahatça söyleyebilmesi taraf¬ındadır.
F) Akla ve bilime çok önem verir. Bâtıl düşüncelere, hurafelere ve geçerliliği kanıtlanmamış (ispatlanmamış) düşüncelere karşıdır.
G) Yenilikçidir. Yeniliklere açıktır. Sürekli yenilenmeyi ve değişimi savunur. Kendini yenilemeye, değişimlere karşı duran insanları onaylamaz.
H) Sanata tutkundur. Sanatın her dalını sever. Sanata ve sanatçıya büyük önem verir. Sanatın in¬sanı yücelttiğine inanır.
İ) Eğitimi her şeyin üstünde görür. Eğitimin ol¬madığı yerde hiçbir gelişmenin olmayacağına inanır.
J) Okuma tutkunudur. Okumanın insan düşüncesini ve evrenini genişlettiğine inanır. En büyük ıstırabı insanların okumamaları, okumaya gayret etmemeleridir.
K) Sanat ve edebiyatta ulusallığı (millî olmayı) savunur. Sanatçılar ve edebiyatçıların önce yerli olanı iyice tanıyıp incelemeden evrensel olanı yakalayamayacaklarına inanır.
L) Sanatın ve müziğin evrensel olduğuna inanır. Bir insanın Yunus Emre'yi sevdiği gibi Hugo'yu da sevebileceğini savunur.
M) Geçmişini iyi bilmeyen toplumların gelecekler¬inin karanlık olacağına inanır.
N) Dürüst, yardımsever ye nazik bir insandır.
O) İnsana çok fazla önem verir. Evrendeki her şeyin temelinde insan vardır. İnsanın olmadığı yerde hiçbir şeyden söz edilemez.
P) Çocukluğuna ve çocukluk günlerine büyük bir özlem duyar. Sık sık çocukluğuna, anılarına döner.
Q) Aydınların ve sanatçıların görevlerinin toplu¬mun sorunlarına sahip çıkmak ve toplumu yüceltmek olduğunu düşünür.
R) İyimser ve mutludur. En küçük olaylardan ve durumlardan bile kendisine mutluluk adına bir pay çıkarır.
S) Mücadeleci, kararlı ve iradeli bir insandır. Umutsuzluğa kapılmaz. Her şeyin üstesinden geli¬nebileceğine inanır
T) Dilini ve edebiyatını çok sever. O dili konuşan herkesin (dilci olsun olmasın) konuştuğu dili çok iyi bilmesini ve konuşmasını ister.
U) Kabalığa, her türlü yalan dolana ve haksızlığa karşıdır.

PARAGRAFLARDA SIKÇA KULLANILAN BAZI KELİMELERİN ANLAMLARI

Sevgili öğrenciler, aşağıda sözcükte anlam, cümlede anlam ve paragraf sorularında sıkça karşınıza çıkan sözcükler ve bunların anlamları verilmiştir. Bu sözcüklerin anlamlarını bilmeniz şüphesiz ki söz konusu sorularla ilgili karşınıza çıkacak soruları daha çabuk ve daha kolay anlamanızı sağlayacaktır,bunun sonucunda ise bu soruları hem daha kolay anlayacaksınız hem de soruyu doğru cevaplama şansınız artacaktır.Umarım,birkaç saatinizi ayırıp bu sözcüklerin anlamlarını öğrenirsiniz

Adaptasyon:Uyarlama
Adapte:Uyarlanmış
Ağdalı:Anlaşılması güç, karmaşık
Ahenk:Uyum, düzen
Akıcılık:Sürükleyici olma,okuyanı sıkmama
Aktüel:Güncel ,edimsel
Alaturka:Türk geleneklerine uygun
Alafranga:Batı tarzında,Türk geleneklerine uygun olmayan
Anlatı:Hikaye etme Bağdaşmak:Uyuşmak
Banal:Bayağı, sıradan Betik, bitik:Kitap, mektup…
Burjuva:İmtiyazlı,seçkin,soylu Biçem:Üslup,tarz,anlatım biçimi
Çağrışım:Hatırlatma Çeşni:Çeşit,tat, hoşa giden özellikler
Çağdaş:Aynı çağda yaşayan,uygar
Dejenere:Yozlaşmış, aslını koruyamamış
Devinim:Hareket,eylem Diksiyonuru,kurallara uygun güzel konuşma
Duyarlılık:Hassasiyet
Dikte etmek:Bir düşünceyi zorla kabul ettirmek
Dinginurgun,hareketsiz,sakin Dinleti:Bir topluluğa bir şeyler anlatmak,konser
Diyalog:Karşılıklı konuşma Doğaçlama:İrticalen,metne bağlı kalmadan içinden geldiği gibi konuşma
Doğallık:Yapmacıksız, gösterişsiz Dramatik: Acıklı
Edimsel:Hareketli,fiili
Ego:Ben
Eğreti:Geçici,sınırlı Empoze:Zorla kabul ettirme
Erek:Amaç,maksat Etik: Ahlaki,ahlakla ilgili
Fantezi:Sonsuz hayal
Fenomen: Olay,olgu
Fonetik:Ses bilgisi
Görece:Kişiden kişiye değişebilme durumu
Güdüm:İrade
İçerik:Bir şeyin içerisinde bulunanların tümü,muhteva
İkilem:Çatışma,iki durumdan birini seçme İlinti:İlgi, ilişki zorunluluğu
İma:dolaylı, üstü kapalı anlatma İmge:Hayal,hülya
İnan:İnanma işi
İndirgeme:Bir işi daha kolay kısa ve yalın hale getirme
İşlev:Görev, fonksiyon İrdelemeketaylı olarak incelemek
İroni:Alaylı söyleyiş,acıklı ve komik İvedi:Acele,
Jest:El, kol veya baş ile yapılan uyumlu hareket Kriter:Ölçüt,kıstas
Kitle:İnsan topluluğu Kuram:Kanıtlanmamış,teori,soyut bilgi
Mistik:Aklın erişemediği şey Nicelik:Sayılabilen ölçülebilen,azlık,çokluk…
Nükte:İnce anlamlı, düşündürücü Ödün:Taviz ve şakalı söz,espri
Özlülük:Az sözle çok anlam ifade etme Özgün:Yalnız kendine has bir nitelik taşıyan,farklı,orijinal
Özveri:Fedakarlık Payanda: dayanak
Polemik:Ağız kavgası,sert tartışma
Realite:Gerçeklik
Salt:Yalnız,tek Sav:İddia, tez
Simge:Sembol Süreğen:Sürüp giden
Tasarı:Proje, plan Tem:Tema
Tinsel:Ruhi,manevi Tutarlılık:Çelişen fikirlerin olmaması
Yadsımak:İnkar etmek, yabancı kalmak Yaratı:Eser, yapıt
Yazın:Edebiyat Yazınsal:Edebi
Yetke:Otorite Yetkin:Olgun, mükemmel
Yoğunluk:Yazıda birçok anlamın bir arada olması Yazınsal yaratı:Edebi eser
Salık vermek :Öğüt vermek, tavsiye etmek Kanıksamak:Alışmak
Paylaş
Felsefe

Akımlar:
Rasyonalizm (Akılcılık)
Empirizm (Deneycilik)
sensüalizm (Duyumculuk)
Kritisizm (Eleştiricilik)
Pozitivizm (olguculuk)
Neopozitivizm (Analitik Felsefe) (Mantıkçı Empirizm)
Entüisyonizm (Sezgicilik)
Pragmatizm (Faydacılık)
Fenomenoloji (Görüngübilim)
Sofizm (Kuşkuculuk)
Septisizm (Kuşkuculuk Şüphecilik)
Sensüalist Septisizm (Duyumcu kuşkuculuk)
Nihilizm (Hiççilik)
İmmoralizm (Ahlak anlayılarını reddetme)
Taoizm(Hiççilik)
Realizm (Gerçekçilik)
Oluşçuluk (Süreç Felsefesi)
Düalizm (ikicilik)
Hedonizm (Hazcılık)
Egoizm (Bencillik)
Anarşizm (Baştanımazcılık)
Egzistansiyalizm (varoluşçuluk)
Teizm (Tanrıcılık)
Deizm (Yaratanclık)
Panteizm (Tüm tanrıcılık)
Politeizm (Çoktanrıcılık)
Monotezim (Tektanrıcılık)
Ateizmdir (Tanrı tanımazlık)
Agnostisizm (Bilinemezcilik)
Stoacılık (Kadercilik)
Hümanizm (İnsancıllık)
Neoplatonizm (Yeni Eflatunculuk):
Aristotelizm
Atomizm
Patristik Felsefe
Skolastisizm
Nominalizm (Adcılık)
Voluntarizm (İstenççilik)
İşrakizm (Işıkçılık)
Meşşaiye (Yürüyenler)
Materyalizm (Maddecilik)
İdealizm (Fikircilik)
Kartezyenler (Descartesciler)
Monizm (Bircilik):
Spiritüalizm (Ruhçuluk)
Romantizm
Relativizm (Görecelilik)
Metafizik (Fizikötesi)
Mistisizm (Gizemcilik)
Paradigma (Görüş açısı)

Rasyonalizm (Akılcılık) :
Rasyonalizme göre zorunlu kesin ve genel geçer bilgilere ancak akılla ulaşılır. O halde doğru bilginin kaynağı akıldır. Duyu organlarının verileri geçici ve doğruluğu kesin olmayan bilgilerdir ve bu verilere güvenilemez. Felsefe evreni ve insanı kavrarken aklı kullanarak doğru bilgilere ulaşabilir.
Temsilcileri: Sokrates Platon Aristoteles Farabi Descartes Spinoza Leibniz Hegel

Empirizm (Deneycilik) :
Doğru bilgiye duyu verileri ve deneyle ulaşılabileceğini savunan akımdır. İnsan aklında doğuştan bilgi olmadığını ve bilgiye dış dünyadan gelen deney verileri ile ulaşılabileceğini ileri sürer. Bilginin kaynağı deneydir. Empirizm deneye dayanan fiziği temel alır. Empirizmin ilk örnekleri ilkçağda Epiküros’ta görülür. Ona gör bütün bilgilerin ilk kaynağı duyudur.
Temsilcileri: John Locke David Hume

Sensüalizm (Duyumculuk):
beş duyu verisinin verilerini doğru kabul eden görüş. Empirizmi doğrudan duyu algısı olarak kabul eder. Duyu algılarının dışındaki bilgi kaynaklarını reddeden görüş zihnin soyutlama gücüyle elde ettiği kavramların bilgi olduğunu da reddeder.
Temsilcileri: George Berkeley Condillac

Kritisizm (Eleştiricilik) :
Kristizm bilgi teorisine aklı inceleyerek yaklaşmaya çalışır. Bunun için de bilgiyi sağlamada aklın rolünü ve deneyin rolünü ayrı ayrı ele alarak rasyonalizmle empirizmi uzlaştırmak ister.
Temsilcisi: Immanuel Kant

Pozitivizm (Olguculuk) :
Pozitivizm de 19. yüzyıla damgasını vuran doğa bilimlerinden etkilenerek doğmuştur. Pozitivizm ancak duyu verilerine ve deneye dayanan olgusal dünyanın bilinebileceğini ve bu bilgiye de bilim aracılığı ile ulaşılabileceğini savunur. Deneyle denetlenemeyen her türlü felsefi soru anlamsızdır. Bu yüzden olguların arkasında yatan nedenler değil olguların arasındaki ilişkilerin bilgisine ulaşmayı amaçlamak gerekir.
Temsilcisi: Auguste Comte

Neopozitivizm (Analitik Felsefe) (Mantıkçı Empirizm):
Analitik felsefe felsefeye bilimlerin dilini analiz etmek işlevi yükler. Böylece felsefe düşünsel bir etkinlik alanı olmaktan çıkarılır yalnızca dil analizleri yapan bir alan haline getirilir. Felsefe bilimlerin dilini çözümleyecek onların kavram yapılarını araştıracaktır. Bunu yaparken de sembolik mantığı kullanacaktır.
Temsilcisi :
Ludwig Wittgenstein Schlick Rudolf Carnap ve Reichenbach’dır.

Entüisyonizm (Sezgicilik) :
Kesin ve değişmez bilgilere sezgi aracılığı ile ulaşılabileceğini savunan akım enstüisyonizmdir.
Temsilcileri: Henri Bergson Gazali

Pragmatizm (Faydacılık) :
Bilgiye fayda açısından yaklaşan pragmatizm bir yaşam felsefesidir. Amerika Birleşik Devletleri’nde doğan bu akım felsefi bir akım olmanın ötesinde geniş halk kitlelerinin yaşam biçimine dönüşmüştür. Temeli İlkçağ filozoflarından sofistlere kadar inen pragmatizm bilgiyi faydaya dayandırır. Pragmatizme göre ne ki faydalıdır o bilgidir ne ki bilgidir o faydalıdır.
Temsilcileri: William James John Dewey

Fenomenoloji (öz-görüngübilim) :
Fenomenoloji pozitivizmin duyusal verileri yani olguları ön plana çıkaran anlayışına karşı “genel objeler” in ruhsal (tinsel) olarak kavranabileceği anlayışını ortaya koyar. Görünenler (fenomenler) içinde bulunan “öz” doğru bilgidir ve bu “öz” ancak bilinçle kavranır.
Temsilcisi: Edmund Husserl

Sofizm (Kuşkuculuk):
Sofist felsefe İ.Ö. 5. yüzyılda doğa filozoflarına tepki olarak doğar. Sofistlere göre duyu verileri insanlara göre değiştiğinden kesin bilgilere ulaşmak olanaksızdır. Bu yüzden bilgi görelidir (relatiftir).
Temsilcisi: Protagoras Gorgias

Septisizm (sistematik kuşkuculuk şüphecilik) :
Kuşkucu Pyrhon (Piron) ve Timon verilen her yargının çelişiği için de güçlü nedenler olduğunu söyleyerek hiçbir konuda kesin yargıya varılamayacağını ileri sürer.

Sensüalist Septisizm (Duyumcu kuşkuculuk):
Sextus Empricus’a göre doğru bilgi olanaksızdır. Çünkü;
Aynı şeyler farklı insanlarda farklı etkiler yapar.
Her insan duyu bakımından farklı yaratılmıştır.
Algılar içinde bulunduğumuz duruma göre değişir.

Nihilizm (Hiççilik) :
Nihilizme göre hiçbir varlık gerçekten var değildir ve varlığı var olan olarak kabul eden görüşlere karşı çıkar. Ancak daha genel bakıldığında nihilizm hiçbir değer ve kural tanımayan bir görüştür ve toplumda düzeni sağlayan tüm otoriteleri reddeder. Nihilizm bu biçimiyle siyasal anlamda anarşizme temel oluşturur.
Temsilcileri: Gorgias W.F. Nietzsche

İmmoralizm (Ahlak anlayılarını reddetme):
Ahlakın dışlandığı bu felsefi anlayışın en önemli temsilcisi Friedrich Nietzsche’dir. Nietzsche kendi çağına kadarki ahlak anlayışlarını reddederken immoralisttir. Ancak “üst insanın” ahlakının egemen olması gerektiğini söylerken de moralisttir.

Taoizm (Hiççilik):
Nihilizmin bir başka biçimi de İlk Çağda Çin’de görülen taoizm’dir. Lao-Tse’nin kurduğu taoculuk gerçeğin tüm çeşitliliğine karşın “bir” (Tao) olduğunu ve bunun adının biçiminin maddesinin görüntüsünün olmadığını savunur. Aldatıcı olan dünya varlıktan yoksundur.

Realizm (Gerçekçilik) :
Varlık vardır anlayışı realizmdir. Realizm varlığın insan bilincinin dışında insan bilincinden bağımsız olarak var olduğunu savunur. Realizmle ilgili bir başka tartışma konusu da varlığın ne olduğu problemidir.

Oluşçuluk (Süreç Felsefesi):
Bu görüşün ilk temsilcisi İlk Çağ doğa filozoflarından Herakletios’tur. Herakleitos’a göre evrenin ana maddesi (arkhe) ateştir ve her şey ateşe dönüşecektir. Bu süreçte evrende her şey değişir. Değişimin temeli karşıtların çatışmasından doğan uzlaşma oluştur. “Değişmeyen tek şey varsa o da değişmenin kendisidir.” Herakletios değişmenin düzenine logos (akıl) adını verir.
Temsilcileri: E. Mach H. Bergson ve N. Whitehead

Düalizm (ikicilik):
Materyalizmle idealizm arasında bir uzlaşma çabasıdır. Descartes’a göre varlık madde ve ruh olmak üzere iki cevherden oluşur. Ruhun işlevi düşünmek maddenin işlevi uzayda yer kaplamaktır. Evrendeki nesne dünyasındaki varlıklar salt madde Tanrı ise salt ruhtur. İnsanda madde ve ruh bir aradadır.

Hedonizm (Hazcılık):
İnsanın haz duyduğu şeylerle mutlu olabileceğini savunur. Haz duyulan şeyler öznel olduğundan evrensel bir ahlak yasasından söz edilemez. Bu görüş ilkçağ düşünürlerinden Aristippos’a göre “iyi” nin ve “kötü” nün ölçütü hazdır. Haz veren şeyler “iyi” acı veren şeyler ise “kötü” dür. Epiküros’a göre ise insan acıdan kaçarak ve hazza yönelerek mutlu olur.

Egoizm (Bencillik):
İnsan eylemlerinin kökeninde “ben sevgisi” vardır. Ahlak ise insanın kendini koruma güdüsünün dışa vurulmasından başka bir şey değildir. Bu görüşü savunan T. Hobbes’a göre insanda hayvanlarda olduğu gibi “kendini sevme” ve ”kendini koruma” içgüdüleri vardır. Dolayısı ile insan doğası gereği “bencil” dir. Bencil olan insan her şeyden önce kendi “çıkar” ını düşüneceğinden evrensel bir ahlak yasası yoktur.

Anarşizm (Baştanımazcılık):
Toplumsal yaşamı düzenleyen tüm kurum ve kuralları reddeden anarşizm doğal olarak ahlak kurallarının egemenliğini de reddeder. Bireysel iradenin her şeyin üstünde olduğunu savunulur.
Temsilcileri: Proudhon Bakunin Kropotkin ve Stirner

Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk):
insanın yaşamını kendisinin kurması açısından özgür olduğunu savunur. Kierkegaard Heiddegger Jaspers ve Sartre’a göre insan kendi varoluşunu kendisi yaratır. Bir bıçak önce zihinde tasarlanır sonra yapılır. Bıçak için özgür seçim yoktur. Sadece insan değerlerini kendisi yaratır ve özgür iradesi ile yolunu seçer. O halde insanın “varlık” ı “öz” ünden önce gelir. İnsan ahlaki olarak “varlık” ı “öz” ünden önce gelir. İnsan ahlaki olarak “iyi” ve “kötü” nün ölçütünü topluma göre değil kendi öz iradesi ile belirlemelidir. Bu nedenle evrensel bir ahlak yasasından söz edilemez.

Teizm (Tanrıcılık):
Evreni ve insanı yaratan öncesiz ve sonsuz bir Tanrı’nın varlığını kabul edip Tanrı’nın aynı zamanda dünya ile sürekli ilişki içinde olduğunu kabul eden görüş Teizm’dir. Teizme göre Tanrı dünya ile ilişkisini dinler aracılığı ile kurar. Bu görüşte olanlar Tanrı’nın varlığını açıklamak üzere şu kanıtları ileri sürerler

Deizm (Yaratanclık):
Deizm Tanrı’nın evreni kendi yasalarına göre işleyen bir düzen olarak yarattığını savunur. Ancak yaratan ve düzeni kuran Tanrı’nın evreni kendi başına bıraktığını kabul eder. Bu yüzden deizm dinsel dogma ve ilkelerin varlığını kabul etmez. Deizm’e göre Tanrı’nın vahiy mucize gibi kanıtlara gereksinimi yoktur.

Panteizm (Tüm tanrıcılık) :
Panteizm Tanrı ve evreni bir gören özdeş gören anlayıştır. Bu görüş Tanrı’yı doğanın dışında düşünmez.

Politeizm (Çoktanrıcılık):
Tanrının birden fazla olduğunu savunan inanış eski yunan inanışında olduğu gibi.

Monotezim (Tektanrıcılık):
bir yaratıcı olduğunu kabul eden inanış sistemidir müslümanlık hristiyanlık yahudilik gibi.

Ateizmdir (Tanrı tanımazlık):
Ateizm tanrı’nın varlığını reddederek evreni evrene dayanarak açıklamaya çalışır. Bu nedenle ateizmi savunan düşünürler genelde materyalisttir. Ateizm tanrı’nın varlığını şu nedenlerle reddeder

Agnostisizm (Bilinemezcilik):
Tanrı’nın var olup – olmadığının bilinemeyeceğini savunan görüştür. Örneğin sofist düşünürlerden Protagoras “Tanrılar üzerine bilgi edinmekte çaresizim; ne var oldukları ne de olmadıkları ne de ne şekilde oldukları üzerine …” Agnostisizm adını ilk kullanan Thomas Huxley’e göre duyularımızla kavrayamadığımız şeyler konusunda kesin bir şey söyleyemeyiz. Tanrı da duyularla kavranamadığı için var olup-olmadığını söylenemez.

Stoacılık (Kadercilik):
Dünya bir amaca göre düzenlenmiş sistemdir. Varlıklarda bu sistemde ahenkli bir bütündür. Bu bütünün bir parçası olan insan bütünün amacına uygun davranmalıdır. İnsanın amacı olan mutluluk Mutluluk erdemdir. Erdem doğaya uygun yaşamaktır. Hepsi insan iradesinin Tanrı iradesine uygun düşmesinden ileri gelir. İnsan kendini dünyanın gidişinden kendini ayıramayacağına göre yapılacak iş dünyanın gidişini olduğu gibi benimsemektir. Bu nedenle insan gereksiz sıkıntı ve tasalardan uzaklaşmalıdır.
Temsilcileri: Epiktetos ve Kıbrıslı Zenon

Hümanizm (İnsancıllık):
Rönesnas’ın işlediği ilk konu insandır
İnsanı arayan insanın özü ile bu dünyadaki yerini sorgulayan çalışmalara denir.

Neoplatonizm (Yeni Eflatunculuk):
Aristocu skolastiğe karşı Platon sevilmiştir.
Platon akademisi kurulmuştur. Platon’un güzeli baş idea arasına alması Rönesans felsefesinin platonu benimsemesine sebep olmuştur. Ayrıca platonun mistik yapısı da Rönesans ’ın din yapısına uygundu. Bu sebepler Platonizmi doğurmuştur.

Aristotelizm (Aristoculuk):
Aristo’yu ortaçağın yanlış yorumladığına inanan bir takım düşünürler Aristo’nun fikirlerine yeniden yöneldiler. Aristoculuk skolastisizmden uzak bir şekilde yeniden yorumlanmıştır.

Atomizm (Yeni maddeclik):
Rönesans atomculuğu Epiküros’a dayanır. Epiküros skolastik felsefenin etkilerinden ayıklanarak yeniden anlanmaya çalışılmıştır. Böylece yeniden canlanan atomcu felsefe skolastiğe karşı çıkmıştır.

Patristik Felsefe (Kilise babaları felsefesi):
Hristiyanlık dinine antik felsefe ile şekil verme görüşlerinin ilkidir.
Kilise babalarının felsefesidir. Hristiyan öğretilerinin temellendirilmesine çalışmışlardır.
2-6.yy larda yaşamışlardır. Kilise babaları aynı zamanda din adamıdır.
Temsilcisi: Augustinus

Skolastisizm (Kilise okulları felsefesi):
Patristik felsefenin sistematik halidir. Skolastik felsefede Aristotales felsefesinin ağırlığı vardır. Skolastik felsefe okul felsefesidir. Din adamı yetiştiren manastır ve katedraller de geliştiği için schola felsefesi ortaya çıkmıştır. Bu dönem felsefeyi dinin doğrularına uygulayıp inanç konularını kavranılır kılmayı amaçlar. Skolastik kiliseye bağlılık ve her türlü eleştiriye kapalılıktır. (dogmatizm)
Temsilcileri: Aquinalı Thomas Anselmus Ockhamlı William

Nominalizm (Adcılık):
Skolastiğin önceki dönemlerinde belirlenen ideaların zihnin ürünü olan ad’tan ibaret olduğunu savunan görüştür. Kurucusu Ockhamlı Williamdır. Felsefe ile bilimlerin dinden bağımsızlığına yol açmıştır. Rönesans felsefesine zemin hazırlamıştır.

Voluntarizm (İstenççilik):
İradenin aklı karşısındaki üstünlüğünü ileri süren görüştür. Duns Scotus’a göre insanı bilgiye ***üren iradesidir. İnsanın kilise karşısında özgür olmasına yol açmıştır. Rönesans felsefesine zemin hazırlamıştır.

İşrakizm (Işıkçılık):
İslam felsefesinin eski doğu din ve felsefesinden etkilenmesiyle oluşmuştur.
Mistik bir yapısı vardır. Yeni eflatunculuktan etkilenilmiştir. Akla karşıdır. Kurucusu Sühreverdi’ dir. İşrak aydınlanma manasındadır. İşrak insanın içine doğan ışık (sezgidir) Doğruya akıl sezgi ve benliğin arınması ile ulaşılır.

Meşşaiye (Yürüyenler):
İslam düşüncesi ve Aristo felsefesini uzlaştırmaya çalışmışlardır. Aristo felsefesini kendilerine rehber edinmişlerdir. Akıl ile İslam inançlarını açıklamaya çalışmışlardır. En önemli temsilcileri Farabi İbn-i Sina ve İbn-i Rüşd’tür. Aristo’nun izinde yürüdükleri için bu felsefeye Meşşai (yürüyen) felsefesi denir.

Materyalizm (Maddecilik):
Varlığın insan zihninden bağımsız olarak var olduğunu kabul ederler ve maddi cinsten bir şeyt olduğunu savunurlar. Materyalizm çatısı altında toplanırlar. Materyalizme göre gerçekten var olan “madde”dir. Demokritos Hobbes Lametrie Marx

İdealizm (Fikircilik):
Varlığın ilk ve en önemli ögesinin idea olduğunu öne felsefi öğretiye idealizm denir. Varlığı idea kabul eden filozoflardan Platon Aristoteles Farabi ve Hegel'dir.

Kartezyenler (Descartesciler):
Descartes’in öğrencilerine denir aklı ön plana çıkarmışlardır.

Monizm (Bircilik):
Beden ve ruh gibi iki cevher değil bir cevher var diyen görüş

Spiritüalizm (Ruhçuluk):
Var olanların özü ruhtur diyen görüş.

Romantizm (duygusalcılık):
Kant’ın insan zihni ve ruhunda kabul ettiği her şeyin dış dünyada da var olduğunu kabul edenlere denir. A.de Musset

Relativizm (Görecelilik):
her şeyin kişiden kişiye değiştiğini mutlak ve değişmezin olamayacağını savunan görüş.

Metafizik (Fizikötesi):
Duyusal olanın üstünde olanı araştıran ve ruh cin peri vs varlıklarla uğraşan daldır.

Mistisizm (Gizemcilik):
Doğaüstü güçlerin var olduğu ve bunlarla ilişki kurulabileceği temelini savunan görüş.

Paradigma (Görüş açısı):
olguları açıklamaya yönelik kanılar inançlar ve değer yargılarından oluşmuş bir çerçevedir. Bilim adamının dış dünyaya bakışını belirleyen bir kuramdır.

SIVI BASINÇ KUVVETİNDE F=Port.S DİR fakat buradaki Port alanın geometrik ortasına uygulanır yani ağırlık merkezinedir

amip NH3 ü difüzyonla atar

fisyon atom bombası füzyon h bombasıdır nükleer santralde fisyon kullanılır güneşte füzyon kullanılır füsyon oluşan enerji çok daha büyüktür

en büyük gezegen jupiterdir

S:enine
P:boyuna
Love:Enine
Rayleigh:Çembersel hareket yapar

ses:boyuna

*) Tarih , öğrenim kolaylığı açısından sınıflandırılır.
*) Tarih kronolojik sıraya göre sıralanmalıdır cunku tarihte bir olayın nedeni diğer olayın sonucudur.
*) Mezarların oda şeklinde yapılması , ölenlerin süs eşyalarıyla gömülmesi ahiret inancına kanıttır.
*) Su bentleri , sulama kanalları , orak kullanan toplumlar tarımla uğraşmışlardır.
*) Kolonicilik olan yerde : Ticari ilişkiler olur , kültürel etkileşim olur.
*) Şehir devletlerinin olduğu yerde , siyasi birlik yoktur , özgür düşünce vardır.
*) Ülkede ikili yönetim varsa , taht kavgası vardır , merkezi otorite zayıftır , feodalite güçlüdür.
*) Ülke hanedanın ortak malı anlayası varsa , merkezi otorite zayıftır , taht kavgaları yaşanır , feodalite güçlenir , erkek cocukları tahta geçme şansına sahiptir.
*) İkta sistemi , Timar sistemi Devlet hazinesini artırmaz.
*) Bir ülkenin sınırları genişliyorsa , Ülkenin ekonomik geliri artar , farklı kültürel etkileşim olur , nufus artar , imparatorluk yönetim şekli güçlenir.
*) Kut anlayısı , Halkın hükümdara baglılıgını artırır , merkezi otoriteyi düşürür , erkek cocukları tahta geçme şansına sahiptir.
*) Skolastik düşünce , bilim ve düşünceyi sınırlandırır.
*) En büyük kültürel etkileşim savaş yoluyla olur.
*) Ordugahlar , sınırların genişletilmesi , bölgelerin güvenliği ve asker yetiştirme amacıyla kurulur.
*) Fethedilen yerlere Türklerin veya Müslümanların yerleştirilmesinin nedeni , fetihlerin kalıcı olması ve bölgede Türk veya Müslüman kültürünün yayılması içindir.
*) Posta teşkilatı : Denetimi kolaylaştırdıgı için merkezi otoriyeti güçlendirir.
*) İç isyanların güçlükle bastırılması ülkenin otorite düşüklüğünü gösterir ve düşman devletlere cesaret verir.
*) Fethedilen toprak fethedenindir.'' Anlayısı fetihleri hızlandırırken feodaliteyi canlandırır.
*) Boy beyleri - Atabeyleri , iyi yönleri devlet parçalansada Türkleşme engellenemez ancak merkezi otoriteyi zayıflatırlar.
*) Alanya , Antalya , Suğdak ın fethedilmesi ticarete verilen önemi kanıtlar.
*) Ekstra bilgi : Türkiye selcuklularının , Büyük selcuklulardan farkı , Merkezi otoriteye ve donanmaya önem vermeleridir.Coğrafi imkanları Büyük selçuklulardan daha avantajlı oldugu için deniz donanmasıda gerçekleştirmişlerdir.
Ekstra bilgi : Birinci haçlı seferinde savaşa girmeyip ikinci haçlı seferinde savaşa giren bazı din adamları , devlet büyüklerinin savaşa girme sebebleri , birinci haclı seferini yenmeleriyle gaza gelmeleri ve ikinci haclı seferini yeneceklerini düşünmeleridir.
*) Uç beyleri , sınırların genişlemesini sağlarlar.
*) Yargıda kadılara baskı uygulanamamasının sebebi yargının bagımsızlıgındandır.
*) Anadolu ve Mezopotamya arasında ilişkiler kesilmeden devam etmiştir.Bunun sebebi ; iki bölge arasında ulaşım kolaylığı olması ve iki bölgenin üretimlerinin birbirlerinin ihtiyaçlarını tamamlamasındandır.
*) Türkiye devletinde , edebiyat ve resmi dilin Farça olmasında ,Türklere islamiyet'in İran yoluyla geçmesi ,İran'dan aydın ve idarecilerin gelmesi , iki ülke arasında sıkı ilişkilerin olması ve Farsça'nın işlenmiş bir dil olmasındandır.
*) Ekstra bilgi :Karasioğullarının alınmasıyla Rumeliye geçiş kolaylaştı.Bizans'ın Çimpe kalesini Osmanlılara vermesiyle Rumelinin kapıları Osmanlılara açılmış oldu.
*) Ekstra bilgi : Osmanlıların Rumelide fazla toprak kaybetmemesinin nedeni , halkın Osmanlı devletinin hoşgörüsünden memnun olması , Balkan ulusları arasındaki mezhep çatışmalarının olması , Avrupa'da yüzyıl savaşlarının sürmesi etkili olmuştur.
*)Ekstra bilgi :Rumeli Hisarı'nın yapılma nedeni Bizans'a gelecek yardımı engellemek içindir.
*) Halifeliğin ele geçirilmesi deyince aklına Doğu gelsin.
*) Kırım deyince aklına Karadeniz gelsin.Kırımın fethiyle Karadeniz Türk gölü haline gelmiştir.
*) Osmanlı tarihinde '' Ülke Hanedanın Ortak Malı '' anlayısı değişmemiştir.
*) Avrupalıların Ümit Burnu'nu bulması Osmanlı ticaretini gümletmiştir.
*) Ekstra bilgi : Orta Avrupa'da Osmanlı üstünlüğünün kurulması = Mohaç
Anadoluda Türk siyahi birliğinin kurulması = Tunadağ
Akdeniz'de Osmanlı üstünlüğünün kurulması = Preveze
Savaşlarıdır.
Ekstra bilgi : Fatih döneminde ; Venedik , Kanuni döneminde Fransızlara ekonomik ayrıcalıklar verilmesi , - Deniz ticaretini canlandırma - Haçlı birliğini engelleme -Avrupalıların ittifak yapmasını engelleme - Hristiyan birliğini bozmaya yöneliktir.
*) Sınırların genişlemesine baglı olarak eyalet sayısıda artar.
*) Ekstra bilgi : '' Ülke hanedanın ortak malıdır.'' anlayısının yerine '' Ülke hükümdar ve oğullarının malıdır.'' anlayısının getirilmesinin sebebi , taht kavgalarının sınırlandırılması ve merkezi otoritenin korunması içindir.
*) Ekstra bilgi : Şehzadeler, yönetim deneyi kazanması , halkı tanıması ve tanınması için tecrübeli devlet adamlarının gözetiminde sancaklara idareci olarak gönderilirlerdi.
*) Ekstra bilgi ivan üyelerinin görüşlerini daha rahat söyleyebilmeleri için Divan idaresi sadrazamlara bırakılarak toplantıları kafes arkasından izlemeye başlanmıştır.Böylece sadrazamlık makamıda güçlenmeye başlamıştır.
*) Kapitülasyonların artması ekonomiye zarar verir.
*) Lonca teşkilatı : Mesleki eğitim amaçlı.
*) Yeniçeri ocagı kaldırılınca padişah tekrar yönetime geçti.
*) Haraç ve Cizye toplanması teokratik yönetim oldugunu kanıtlar.
*) Yenıçeri ocagı , Yaya ve Müsellemlerin yetersizliğinden savaş esirlerinden kurulmuştur.
*) '' Yeniçeri Devlet İçindir '' anlayısı '' Devlet yeniçeri içindir '' olarak değiştirilmiştir.Bunu devlet yönetimine burnunu sokmak için yapmıslar bazıları.Bu anlasıyın değişmesiyle ,
- Yenıçeriler yönetime katılmış.
- Devletin etkinliği zayıflamış.
- İsyanlar artmış.
- Merkezi otorite sarsılmış.
--------------------
Yanlış bilgi paylaşırsam pm atın düzelteyim.
Sürekli güncelliyorum destek olun sizde birkaç bilgi yazın.

BAZI BİLGİLER 2-3 DEFA YAZILMIŞ OLABİLİR.

ADMİNDEN RİCAM KONUYU LÜTFEN SİLME ALLAH RIZASI İÇİN ÇOK ÖNEMLİ BUNLAR HATA VARSA SÖYLE BİZ TEMİZLERİZ

< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi TheEnd1928 -- 19 Kasım 2014; 15:32:12 >
< Bu ileti tablet sürüm kullanılarak atıldı >

flatron58

Yüzbaşı

692 Mesaj

Benzer içerikler