Coronavirüs nedir ?

Yeni yılın başlangıcında Çin’de, uzun zamandır görünmeyen coronavirüs tekrar yayılmaya başladı. Sosyal medyanın da etkisiyle büyük yankı uyandıran ve dikkat çeken virüs hakkında ne kadar bilgi sahibiyiz ?

Coronavirüs nedir ?

‘’Coronavirüs’’ ismi virüslerin içinde bulunduğu aileyi tanımlamak için kullanılıyor. Latince ‘’corona’’ kelimesi İngilizce ‘’crown’’ yani taç anlamına geliyor. Virüslerin yüzeyinde taç benzeri dikensi uzantılar bulunuyor ve virüsler elektron mikroskobu altında incelendiğinde aynı kral tacı gibi görünüyor, virüslerin aile adı da buradan geliyor.

Coronavirüslerin alfa, beta, gama ve delta olmak üzere 4 ana alt grubu bulunuyor. Kayıtlara göre coronavirüslerin ilk olarak 1960’lı yıllarda keşfedildiği ve 7 farklı coronavirüs türünün insanları enfekte ettiği belirtiliyor.

Yaygın olarak görülen coronavirüsler 4 farklı türe ayrılıyor. Bahsi geçen virüs türleri aşağıda yer alıyor.

1. 229E (alpha coronavirus)


2. NL63 (alpha coronavirus)


3. OC43 (beta coronavirus)


4. HKU1 (beta coronavirus)

Diğer coronavirüs türlerini ise aşağıdaki türler oluşturuyor.

1. MERS-CoV ( beta coronavirüsü, MERS olarak adlandırılan ve Middle East Respiratory Syndrome olarak adlandırılan respiratuvar sendroma sebep olan virüs )


2. SARS-CoV ( beta coronavirüsü, SARS olarak adlandırılan severe acute respiratory syndrome yani akut ağır respiratuvar sendroma sebep olan virüs)


3. 2019 Novel Coronavirus ( 2019-nCoV- 2019 yılına ait yeni coronavirüs )

Dünya üzerindeki coronavirüs enfeksiyonlarının çoğunu 2293, NL63, OC43 ve HKU1 türleri oluşturuyor. Bu türlerin bazıları normalde hayvanları enfekte ederken evrim geçiriyor ve insanları da enfekte etme özelliği kazanıyor. Bahsi geçen virüsleri ise  2019-nCoV, SARS-CoV ve MERS-CoV oluşturuyor.

2019 Novel Coronavirüs ( 2019-nCoV )

9 Ocak 2020 yılında Dünya Sağlık Örgütü Çin’li yetkililerin yeni bir coronavirüs türünü tanımladığını onayladı. Yeni virüs Çin’in çeşitli şehirlerinde görülen pnömoni salgınlarından sorumlu tutuluyor.

SARS-CoV

Ağır akut respiratuvar sendrom coronavirüsü ilk olarak 2002 yılının Kasım ayında Çin’de görülmüştü. SARS-CoV etkeninin 2002 ile 2003 yılları arasında 8.098 kişiyi enfekte ettiği düşünülmekle birlikte o yıllarda 774 kişinin ölümüne sebep olmuştu. Bu da enfeksiyona yakalanan yaklaşık 10 kişiden 1’inin öldüğü anlamına geliyor. 2004 yılından bu yana SARS-CoV virüsüne ait herhangi bir enfeksiyon vakası raporlanmadı.

MERS-CoV

Ortadoğu respiratuvar sendromuna sebep olan virüs ilk olarak 2012 yılında Suudi Arabistan’da görüldü. Görüldüğü tarihten bu yana birçok ülkede enfeksiyonlara sebep oldu. O tarihten bugüne görülen enfeksiyonların hepsinin Arabistan Yarımadası’nda bulunan veya adaya yakın ülkeler ile ilişkili olduğu belirtiliyor. MERS virüsü ile enfekte olan 1.200 kişiden yaklaşık olarak 400’ünün öldüğü belirtiliyor, bu rakam da mortalite oranını %40 olarak belirliyor yani virüse yakalanan her 10 kişiden 4’ü ölüyor. CDC kurumu ise MERS etkenini yakından takip ediyor ve virüsün potansiyel risklerini daha yakından anlamak için çeşitli araştırmalar yürütüyor. Ayrıca virüsün yayılma yolları, kaynağı ve viral enfeksiyonların nasıl önleneceği de araştırılıyor.

Problem nerede ?

Cononavirüs türlerinin çoğu insanlar için zararlı olmamakla beraber yakın tarihte dünya üzerinde görülen en tehlikeli viral salgınların sorumlusu olarak yeni coronavirüs türlerinden SARS ve MERS virüsleri gösteriliyor.

2019-nCoV virüsü nasıl ortaya çıktı ?

2019-nCoV etkeni tıbbi jargonda Wuhan coronavirüsü olarak geçiyor çünkü virüsün orjini olarak Çin’in Wuhan şehri gösteriliyor. İlk vakalar Huanan pazarıyla temasta bulunan kişilerde gözlenmekle beraber enfeksiyonlar başlangıçta orjini bilinmeyen prömoni vakaları olarak raporlanmıştı.

Hastalığın semptomları neler ?

Dünya Sağlık Örgütü’nün açıklamalarına göre hastalığın ilk semptomları ateş ve ARDS yani hafif derecede akut respiratuvar distres olarak görülüyor. Virüsün başlangıç belirtileri tam olarak bilinmediği için virüs 2 ila 14 gün arasında asemptomatik olarak belirti göstermeyebiliyor. Virüse bağlı semptomların grip semptomlarına benzerliği ise virüsün yayılmasını kolaylaştırıyor ve bu durum da büyük tehlike arz ediyor.

Akut Respiratuar Distres Sendromu

Akut respiratuar distres sendromu (ARDS) alveolo-kapiller permeabilite artışına bağlı akut gelişen solunum yetmezliği olarak belirtiliyor. Amerika ve Avrupa Konsensus Konferansında 1994 yılında ani başlangıçlı solunum yetmezliği, ciddi hipoksemi, akciğer grafisinde bilateral yaygın infiltrasyonların varlığı ve pulmoner arter basıncının 18 mmHg'nin altında olması ya da sol atriyal hipertansiyonun klinik bulgusunun olmaması ARDS'nin tanı kriterleri olarak kabul edilmekle birlikte Berlin 2011 kriterleri ile ARDS; hafif, orta ve ağır olarak üç kısma ayrılmış, tanı kriterleri yeniden belirlenmiştir.

ARDS mortalitesi son yıllarda azalmış olmasına rağmen hala yüksek seyrediyor. Patofizyolojinin tam tedavi edilememesi nedeniyle ARDS tedavisi destekleyici ve semptomatik olarak yapılıyor. Altta yatan nedenin tedavisi ile beraber düşük tidal volüm ile ventilasyon, pron pozisyonu ve yüksek PEEP (positive end expiratory pressure) uygulamaları ARDS tedavisinde yaygın olarak kullanılan yöntemleri oluşturuyor. Ekstrakorporeal membran oksijenasyonu (ECMO) ARDS tedavisinde gelecek için ümit vadediyor.

Ayrıca Bkz.İrlanda hastanelerde yüz tanıma sistemi kullanmayı planlıyor

Korunma yolları nelerdir ?

Çin, Tayland, Japonya, Güney Kore ve Amerika Birleşik Devletleri’nde resmi olarak onaylanmış enfeksiyon vakaları bulunuyor. Virüsün insanlar arasındaki bulaş yolları tam olarak kesin olmamakla birlikte önceki araştırmalara göre coronavirüslerin viral özellikleri grip virüslerine benziyor. Uzmanlar virüsten korunmanın en basit yolunun el yıkamak ve hapşırırken ağzı iyi kapatmak olduğunu belirtiyor. Ayrıca virüs için şu anda herhangi bir aşı bulunmuyor.