Şimdi Ara

Turbofan Jet Manevratik Hava Aracı

Daha Fazla
Bu Konudaki Kullanıcılar: Daha Az
1 Misafir - 1 Masaüstü
5 sn
3
Cevap
0
Favori
411
Tıklama
Daha Fazla
İstatistik
  • Konu İstatistikleri Yükleniyor
0 oy
Öne Çıkar
Sayfa: 1
Giriş
Mesaj
  • Teknoloji değişmekte ve kötünün de hizmetinde. Savaştansa iletişimi/konuşmayı tercih ederiz ama konuşamadan başına neler gelenler, doğmamış yetimler...

    Uzaktan tek parça uçan bir sistem olarak görünen uçaklar; incelendiğinde ortaya çıkan hava hareketleri, değişen fiziksek özellikler(kimi zaman tersine dönen), hesaba katılması gereken mekanik esaslar ve daha niceleri le yoğun bir araştırma alanı..

    Kimi zaman Dünyanın bir tarafında yoğun çalışmalar ile üretilen birşeyin çok uzaklardaki herhangi birisinin de aklında bariz bir şekilde cereyan ettiği gibi bizim de ne kadar aklımıza gelmiş de olsa çalışmalarının (başarısız da olsa) yapıldığını evvelden duyduğumuz helikopter uçak özelliklerindeki sistem belirli oranda kullanılıyor olsa gerek.. Daha önceden abd tarafından hem helikopter hem de uçak biçimli denenen ama düşen sistemler olmuştu.
    Burada da uçak gibi yatay hızlı uçan yeri geldiğinde havada asılı kalan ve yere dikey inebilen bir araçtan bahsediyoruz.

    Uçaklarda (özellikle savaş uçaklarında) yüksek hızlar vb yoğun performans özellikleri arandığından jet motor ismiyle bu halleri sağlayan ve bu hallerde verimliliğini bulan sistemler akla gelir.. Ancak helikopterin sabit irtifasında bu özellikler ön planda olmadığından (düşük hız vb) pervaneli tip motorlar kullanılmakta ki fark olarak pervanesi değil (pervane gayet tabi bir jet motoru ile döndürülebilir) çalışma prensibi önemli..

    Enerji çeviricisi olarak jet motorları ve içten yanmalı pistonlu tip motorlar mevzu. Sistem hızı arttığında hava araçlarında jet motorları makbul ve verimli. Düşük hızda ise pervanenin pistonlu tip motorlar ile çevrildiği sistemler verimli. Hızlanınca neden jet verimli? Çünkü jet motoru pistonludan farklı olarak eksozdan yüksek hızda gaz atar ve jet denilen bu gaz araca itiş sağlar.
    Hem pervaneli hem de jet olan motorlar var ve kullanılmakta. İsmi turboprop. Jet motorunun miline önden bir de pervane ekli. Bunun daha efektifi turbo fan. Turbo fanda pervane fan ismini alıyor ve hava akımını kapalı kanalda yapıyor.


    Bahsedilen uçak ve helikopter özelliklerinin birarada düşünülmesinde motor seçimi, manevra özellikleri kendisini düşündürmekte...
    Jet ve pervaneli özelliklerini barındran Turbofan motor belki helikopter-uçak sistemi için ön planda bir tercih düşüncesi olabilir.
    Diğer taraftan helikopter-uçak sistemi eğer uçak gibi kanatlara sahip olursa, bu kanatlarda ve kuyrukta birer tane olarak 3 adet motora sahip olabilir. Akla sacayağı getiren bu sistem denge namına getirdiklerinin yanında motorların birbirinden bağımsız hareketleri sayesinde uçakların havada dönerek gitmesi, değişik geometrilerdeki yörüngeler, sağa-sola dönüş, yukarı aşşağı ani (dalış) vb hareketler yüksek performansta yapılabilir. Mesela yukarı doğru tırmanış halinde, arka motorun kuyruktan alta dönmesi ile tırmanış aniden dalışa dönebilir.

    Yani hem iki kanatta hem de sivri ön uçta çok yönlü dönen jet düşünün. Dönüş değiştikçe kuvvet yönü değişir ve gidiş yolu değişir. Bu sayede çok keskin yörüngeler denenebilir.

    Bu motorların bağımsız hareketleri sadece tek düzlemde değil 3 boyutlu olarak karmaşık biçimleriyle incelenebilir. Diğer taraftan motorların birbirine jetlerini üflemeleri vb kombinasyonlar ile (ki ön kanat motorları normal helikpterlerde bulunan ana pervane ile kullanılırsa arka jetin buna üflemesi değişik manevraları oluşturabilir) yüksek bir kapasite artışı incelenebilir.

    Yani helikopter ana pervanesine jetten eksozun üflenmesi. Üç jetli uçak (kanatlarda ve uçta), kuyruktan tek jetli helikopter vb değişik kombinasyonlar bulunmakta...
    Yazamadığımız birçokları bir tarafa,,, değerli katılımlar (ve belki aramızda konunun uzmanları ile) gelişim temenni ederiz.
    Havada direk uçuş ve askıda kalma sistemlerini konuşulunca karada suda bir hoverkraft nostaljik esintisiyle kendini göstermekte..



    Turbo fan ve turbo prop jetli motorlar. Fark turbofan turboprop taki pervaneyi fan a çevirip bir kanal içine almıştır. Gelişmiş versiyondur. Ses daha az, verimli vb...







  • Eski tip pervaneli uçaklar ve jet uçakları hakkında birkaç şey; Pervanelilerin yüksek hızda verimsizliği bilinir. Performans olarak zetn gerideler.
    Pistonlu sistemlerin yetersizliğinden ziyade ses hızını aştıktan sonra verimsizlikleri ön plandadır. Aslında pistonlu sistemler gaz türbinlerinden her halükarda daha verimlidir. ANcak burada konuşulan şey uçaklardır. Pistonlu sistemler pervane döndürür ama jet motorları pervane döndürmezler. Jet demek hızlı akışkan demektir. Yakıt patladıldıktan sonra yüksek hızda dışarı atılır ve bu dışa fırlama kısmı sistemi ileriye itikler. Pervanelerin sağladığı itikleme belirli bir hızdan sonra verimsizleşiyor. Jet ise her halükarda performanslı itki sağlıyor. Yani verimsizlik motordan değil havadan sağlanan itkiden ötürü. Mesela pervane yüksek hızlarda; chocking dediğimiz havanın itikleyici elemana yetişememesi dezavantajına sahip. Yani açık hava basıncı tam vakumlu bir ortama giderken bir hıza sahiptir. Ne yaparsanız yapın bu hızı arttıramazsınız. Siz pervaneyi bu hızı sağlayan hızdan daha yüksek hızda çevirirseniz pervane boşa döner. Çünkü hava basıncının sağladığı havanın pervaneye yetişme hızını aşmışsınızdır. Yani pervaneler belirli bir hıza kadar en verimlidir ama o hızdan sonra havadaki problemlerden ötürü verimsizleşir.

    Bu gaz türbininde sol ön kısım havayı sıkıştırıp yanma kısmına alan kısımdır. Yakıt sıvı yani çok yoğun bir fazda olduğu için, verimli ve güçlü bir yanma için yeterli havanın sıkıştırılması lazım. Sağ arka ksım ise türbin ve nozzle yani çıkıştır. Bu türbin yanmış olan basınçlı karışımdan enerji/dönme sağlar. Bu dönme enerjisi ön kısım sıkıştırma elemanı olan kompresörü çevirir. Ve bu basınçlı karışım türbini çevirdikten sonra dışarıya fırlar ve itme sağlar. Bu jet motorudur ki gaz türbini de denebilir. Ama esas gaz tübininde jetten enerji sağlanması gerekmez. Yanmış karışımdan enerji sağlayan türbin iki tanedir. Biri sıkıştırma elemanı kompresörü çalıştırır diğeri de enerji üretir. Mesela elektrik jeneratörünü çevirmek için. Bu sistem jetten fayda amaçlı değildir ve mekanik enerji üretmek amaçlıdır.

    Diyebilirsiniz ki; madem pistonlular daha verimli neden gaz türbini mekanik enerji üretiyor o zaman? Tek mesele verimlilik değil. Anlık güç ihtiyacıonı karşılayabilmek, titreşimsiz çalışmak ve az bakım gerektirmek vb. Diğer taraftan bu gaz türbinlerinin verimsizliğinin sebebi fırlattıkları jetin yüksek sıcaklıkta olması ve enerji taşımasıdır. İşte gaz türbinleri verimsiz olsa da onların kaybı olan bu eksoz büyük fabrikalarda ayrı bir güç çevrimini çalıştırır. Rankine buhar çevrimi ile aslında kayıp olan bu eksoz da enerjik olarak kazanılarak her yönden kar edilir.

    Bu gaz türbinlerinde üstteki resimde soğuk kısım denmiş. Hava sıkıştırılırken çok ısınır. O komressörün çıkışına doğru el değmez Bi de bu jet motorlarında garip bir olay vardır. Normalde itkiyi diffuser sağlar. Nozzle ise tam tersidir. Peki neden diffuser yerine nozzle? Çünkü ses hızı aşıldığında herşey tersine döner ve nozzle diffuser gibi davranır. Yani aynen diffuserin yaptığını yapar.




  • BU pervaneli motorlarda ckokingden bahsetmiştim. Diyebilirsiniz ki aynı choking olayı jet motorunun kompresyon kısmında da olur. O kısma da hava yetişmez ve o da o sorunla karşılaşır?
    1- Pervaneli motorda itişi pervanenin çekip geriye püskürttüğü hava yapar ve bu hava yetişmediğinde pervane boşa devir atar. Jet motorunda ise itiş arka kısımdan fırlatılan eksoz gazlarıyla yapılır ve uçak havanın üstüne üstüne gider.
    2- Jet motoru aldığı havayı yakıtla birlikte yakar. Yanma sonucu daha fazla gaz oluştuğundan varsayalım jet motoru herhangi bir yerde sabit bile olsa choking sınırından daha üstlerde çalışabilir. Çünkü chokingde oluşan debinin fazlasını dışarı atmaktadır ve pervanelinin choking sınırında kaldığı halde daha fazlasını elde edebilir
  • 
Sayfa: 1
- x
Bildirim
mesajınız kopyalandı (ctrl+v) yapıştırmak istediğiniz yere yapıştırabilirsiniz.