T-38'in gaz kolları kitlenirse ne olur ?

121'nci Filo Komutanlığı'nda tekamül jet eğitiminin en temel bölümünü oluşturan kol safhasının ikili Taktik Kol görevi için uçuşumuz planlanmıştı. Genel brifing ve uçuş öncesi brifingimizi takiben iki öğretmen pilot adayı, uçak başı yaptık. Pist başına kadar olan safhadaki kontrollerde herhangi bir aksaklıkla karşılaşmadan take-off havuzunda yerimizi aldık ve lider-numara birbirimizin T-37 uçaklarını gözle kontrol ederek OK işaretiyle hazır olduğumuzu liderimize bildirdik.

Kol kalkışı için iki numara olarak pist içinde yer alıp lider ikazı ile motor kontrollerini takiben fren bıraktık. Motor saatleri, kol kalkışlarındaki yerimiz, her şey olabildiğince iyi gidiyordu. Yerden kesilişi takiben iniş takımları ve flapları yukarı aldığımızda uçakta hafifçe ileri çıkış başladı. Lider uçağın önüne çıkmaya başlamıştık ki dayanamayarak ön kokpitteki pilot adayına: "Lideri geçiyoruz A/B'lerden çıkalım", dedim. Ancak, aldığım cevapla şok oldum : "Hocam gaz kolları hareket etmiyor !!!"

GAZ KOLLARI HAREKET ETMİYOR

Bunun üzerine kumandaları devraldım ve bir taraftan liderimi ikaz ederek lider uçakla yanca emniyetli ayrımı sağlarken diğer taraftan da gaz kollarının geri geleceğinden emin olarak gaz kollarını geri çektim. Ancak sonuç şaşırtıcıydı. Evet, aday arkadaşım haklıydı, her iki gaz kolu da maksimum A/B'de kilitlenmiş gibi yerinden hareket etmiyordu.

Lidere ve kuleye gaz kollarının maksimumda kaldığını ve "1" numaralı çalışma sahasına yöneleceğimi ikaz ettim. T-38 uçağında maksimum A/B kullanım zamanı "dash one" gereği 15 dakika ile sınırlı idi. "G" çekerek ve tırmanarak sürati kontrol altında tutarken sürekli gaz kollarını geri çekiyordum.

DURUMDA DEĞİŞİKLİK YOK!

Durumda bir değişiklik olmayınca uçağın kumandasını, sürati düşürüp pilot adayına devrettim. Bu kez her iki elimle birlikte gaz kollarını teker teker geriye çekmeyi denediğimde sol gaz kolu eğilmesine rağmen geriye gelmedi. Tekrar kumandaları devraldım ve sürati "G" çekerek düşürdüm. Bir taraftan da ne yapabileceğimi düşündüm. En azından tek gaz kolunu geri çekmeyi başarıp A/B'den çıkabilsem diğerini de Shut-off'la durdurup inişe geçecektim.

Bu sırada da 10 dakika civarında bir süre geçmiş, motor limitinin dolmasına 5 dakika kalmıştı. Bizimle aynı telsiz kanalında dinlemede olan Uçuş Kontrol Amiri (UKA), gaz kollarını geriye çekerken negatif "G" çekmemizi önerdi. Tekrar kumandaları pilot adayına devredip UKA talimatlarını uyguladım, ama ne yazık ki herhangi bir değişiklik olmadı. Artık tek motoru Shut-off'la durdurup, tek motor A/B'de iniş denemekten başka bir çaremiz kalmamıştı.

İNİŞ KARARI!

Bu kararımızı uygulamak için meydana doğru yönelip alçalışa başladık, bu SIRADA kule gerekli trafik düzenlemelerini yaparak bize yardımcı olmuştu.
"G" çekerek alçalırken son bir defa daha kumandaları ön kokpite verdim. Tüm gücümle sağ gaz kolunu geri çektiğimde "Tak!" sesini takiben sağ gaz kollarından biri geri geldi ve sağ motor A/B'den çıktı. Sol gaz kolunu da denediğimizde bu sefer herhangi bir kuvvet uygulamaya gerek kalmadan o da geri geldi. Her iki gaz kollarını da yüzde 85 RPM civarında ayarladık ve bir daha inene kadar hiç dokunmadık. Sürati "G" çekerek düşürüp kuleye direkt yaklaşma ile inişe geçeceğimizi bildirdik. Ayrıca, ilave olarak herhangi bir gaz kolu problemi ile karşılaşırsak oturuşu takiben motorları Shut-off'la durduracağımızı, ancak bariyerlere girmek gerekebileceğini de belirttik.

Direkt yaklaşma ile inişimizi gerçekleştirdik. İniş sırasında ve indikten sonra gaz kolları ile ilgili herhangi bir problemle karşılaşmadan pist sonunda motor durdurarak uçağı bakım ekibine teslim ettik.

KONTROLDEN NE ÇIKTI?

Arızanın tespiti için yapılan kontrollerde, sol dahili aydınlatma lambasının ve muhafazasının yerinde olmadığı ve arızanın gaz kolu kadranına sıkışan bu parçalardan kaynaklandığı tespit edildi.

Sonuç olarak, iyi sıkılmamış bir vidadan cebimizde taşıdığımız kalemin kapağına kadar herhangi bir parçanın, kontrolümüz altında bulunmadığına, dahili YAMAHA'ya neden olarak uçak ve/veya uçucu personel kaybına yol açabileceği gerçeği bir kez daha kanıtlanmış oldu."