Susuzluğa karşı verilen mücadelede, yeraltı barajları önemli avantajlar sağlayabilir

İçme suyu ihtiyacını karşılamak, elektrik üretmek ve sanayiye su temin etmek gibi büyük kalemler için en çok tercih edilen yöntemlerin başında gelen barajlar, ülkemizde bu anlamda kullanılan en yaygın yapıların başında geliyor. Genellikle yer üstü örneklerini gördüğümüz yapıların yerin altına inşa edilen türleri de bulunuyor. Ülkemizde de son yıllarda oldukça önemli hale gelen ve yeraltı barajı denen bu yapılara yönelik ciddi çalışmalar yürütülmekte.  

Ayrıca Bkz.Pleco akıllı su sayacı CES 2021 fuarına geliyor

Tanımını “kurak, yarı kurak bölgelerde buharlaşma kayıplarının en aza düşürülmesi amacıyla genellikle alüvyon dolgusu kalın vadilerde süzülen suyu depolamaya olanak verecek şekilde sığ derinliklerde inşa edilen baraj veya bent türüdür.” (kaynak) şeklinde yapabileceğimiz yeraltı barajlarının geçmişi, aslında çok eskilere dayanıyor. Roma döneminde de örnekleri bulunan bu yapılar, inşaat yöntemlerinin ilerlemesiyle yıllara bağlı olarak gelişme kaydettiler.

En basit haliyle yer kabuğundaki su depoları olarak ifade edebileceğimiz doğal akiferlere inşa edilen, ihtiyaç halinde yapay akiferler oluşturmak suretiyle inşa edilen yeraltı barajları, genellikle geçirimsiz tabakaya uzanan bir set inşa edilerek yeraltı suyu akımının engellenmesi ve bu set gerisinde suyun depolanması prensibiyle işliyor. (aşağıdaki görsel).

Özellikle uzun ömürleri ve düşük maliyetleri ile öne çıkan yeraltı barajlarının ülkemizdeki uygulamaları ise 2000’li yılların başına kadar gidiyor. Tam olarak bitirilemeyen İzmir Çeşme yeraltı barajı projesiyle inşasına başlanan yapıların Yahşihan (Kırıkkale), Kalecik (Ankara) ve Ankara Elmadağ’daki örnekleri ise başarılı bir şekilde hayata geçirilenler olarak dikkat çekmekte. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Devlet Su İşleri ortaklığıyla yurt genelinde 100 yeraltı barajı inşa çalışması ise ülkemizin bu alanda hayata geçirdiği önemli projelerden biri olarak karşımıza çıkıyor.

100 yeraltı barajı projesi

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin 22 Temmuz 2019’da “Yeraltı Barajları Eylem Planı” lansman toplantısında gündeme getirdiği ve “Cumhuriyetin 100. Yılında 100 Yeraltı Barajı” adı verilen proje için çalışmalar devam ediyor. Proje kapsamında geçtiğimiz haftalarda açıklamalarda bulunan DSİ 2. Bölge Müdürlüğü Barajlar Şube Müdürü Çağlar Türkeş’e göre söz konusu tesislerden 16’sının inşası bitirilmiş durumda. Türkeş, bu konuda yaptığı açıklamada ise “Biz bu proje kapsamında 2023 yılına kadar 100 adet yer altı barajını bitirmeyi hedefliyoruz. Bu kapsamda da çalışmalarımız yoğun bir biçimde devam ediyor. 2020 sonu itibariyle 16 adet çalışmamız tamamlanmış durumda. Yer altı barajları, özellikle yaz aylarında can suyu olacak." ifadelerini kullanmış.

Projedeki nihai amacın ise 100 adet tesis bittiğinde yaklaşık 40 milyon metreküplük suyu yerin altına indirmek olduğu belirtiliyor. Bu sayede 600 bin kişinin içme suyu ihtiyacının karşılanacağı, 60 bin dekarlık tarım arazisinin sulama suyuna kavuşacağı ve toplamda da 45 milyon liralık bir gelir artışının sağlanacağı ifade ediliyor.