Bacak Kısalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Bir bacağın diğerine göre daha uzun veya kısa olması göreceli olarak sık karşılaşılan bir durumdur. Yapılan bazı araştırmalar bacak boyu eşitsizliğinin insanların yaklaşık olarak %-40-70’ini etkileyen bir durum olabileceğini işaret eder. Bacak boyu eşitsizliği 1 cm bacak kısalığı şeklinde oluşabileceği gibi 2 cm bacak kısalığı veya daha büyük farklar şeklinde de meydana gelebilir. Bacakların boyu arasındaki farkın artması yürüyüş ve duruş bozukluğu veya ağrı gelişimi gibi durumlarla ilişkili olduğu için bilinçli olunması önerilir.

Bacak Kısalığı Nedir?

Bacak kısalığı olarak ifade edilen bacak boyu eşitsizliği, alt ekstremitede gözle görülebilir bir boy farklılığını tanımlar. Latince karşılığı anizomeli olan bu durum özellikle 1,5- 2 cm’nin altında olması halinde orta yaş dönemine kadar tolere edebilir.

Bacak Kısalığı Nedenleri Nelerdir?

Bacak boyu eşitsizliği, konjenital (doğuştan) gelen kemik uzunluğu farklılıkları veya zaman içerisinde çeşitli nedenlerle meydana gelen edinsel bacak kısalığı olarak gruplandırılabilir. Bu grupların isimlendirilmesinde genel olarak “anatomik” ve “fonksiyonel” terimleri kullanılır. 

Anatomik bacak boyu eşitsizliği uyluk kemiği olan femur veya baldır kemiği olan tibia boyunun diğer ekstremideki kemiklere göre daha kısa olmasından kaynaklanır. Genelde doğumdan itibaren mevcut olan bu durum büyüme döneminde meydana gelen çeşitli rahatsızlıklara bağlı olarak da oluşabilir. Kemik travmalarından özellikle kırıklar kemik büyümesini olumsuz yönde etkileyen durumların başında gelir. 

Bu yavaşlatıcı etki özellikle çok parçalı kırıklarda ve çevredeki kas dokusunun da etkilendiği vakalarda ortaya çıkabilir. Bazı kırık olgularında ise kırılan kemikte aşırı büyümeyi tetikleyecek sinyaller oluşabilir. Bu sinyallerin etkisiyle kemik dokuda aşırı büyümenin meydana gelmesi özellikle uyluk kemiği kırılan küçük çocuklarda görülen bir durumdur. 

Uzun kemiklerin uç kısmında yer epifiz bölümü büyüme plaklarını içeren ve kemiklerin gelişme döneminde uzamasından sorumludur. Kıkırdağa yakın tarafta yer alan bu bölüm bazen çeşitli travmalar nedeniyle hasarlanabilir ve dolayısıyla bu taraftaki büyüme hızında değişiklik meydana gelebilir. Travmaya ek olarak osteomyelit gibi kemik hastalıkları da büyüme plağına zarar verebilen durumlar arasında yer alırlar. Bu hasar zaman içerisinde bacak boyu eşitsizliği ile sonuçlanabileceği için dikkatli olunmalıdır. 

Kemik tümörleri bacak boyunu etkileyerek tek bacak kısalığı gelişimine neden olabilecek bir diğer durumdur. Hem gelişen doku büyümeleri hem de bu durumların tedavisi için kullanılan yöntemler bireylerde bacak boyu eşitsizliğine neden olabilir. Juvenil artrit olarak isimlendirilen çocukluk dönemi romatolojik rahatsızlıkları da büyüme kıkırdağına yakın eklem bölgesinde inflamasyon meydana getirmesi ile büyümeyi aksatıcı etki gösterebilir. 

Bebeklerde Bacak Kısalığı

Küçük çocuklarda ve bebeklerde bacak boyu eşitsizliği özellikle bu bölgedeki kemiklerin doğuştan etkilenmesi nedeniyle oluşur. Bebeklerde bacak boyu kısalığı için doğuştan gelen nedenlere fibular hemimelia olarak isimlendirilen baldır kemiği anormalliği, fokal femoral yetmezlik olarak isimlendirilen uyluk kemiği problemi ya da hemihipertrofi olarak isimlendirilen bir tarafın diğerine göre daha fazla büyümesi gibi durumlar örnek olarak verilebilir. 

Yetişkinlerde Bacak Kısalığı

Bilinçli ebeveynler sayesinde çocuklarda bacak kısalığı oldukça erken dönemde tespit edilebilen bir durumdur. Ancak bacak boyu eşitsizliği sadece doğuştan gelen problemler nedeniyle oluşmaz. Yaşam içerisinde meydana gelen çeşitli travma ve rahatsızlıklar, yetişkinlerde bacak kısalığı gelişmesine neden olabilir. Kemik enfeksiyonları ve kemik travmaları bu durumun gelişimindeki en sık nedenlerin başında gelir. Nörofibromatozis, multiple herediter ekzositoz ve Ollier hastalığı gibi hastalıklar da bacak boyu eşitsizliği nedenleri içerisinde yer alan diğer rahatsızlıklardır.

Bacak Boyu Kısalığı Belirtileri Nelerdir?

Bacak boyu kısalığı sonucu oluşan belirtiler eşitsizliğin derecesine göre değişkenlik gösterir. Küçük farklılıklar ile herhangi bir semptom meydana gelmeyebilirken özellikle 2 cm’nin üzerindeki farklılıklarda çeşitli şikayetlerin bacak boyu eşitsizliğine eşlik ettiği görülür. 

Topallama gibi yürüme problemleri, kalça, sırt, diz ve ayak bileği ağrısı veya aşırı yorgunluk gibi belirtiler bacak boyu kısalığı sonucu oluşabilecek şikayetler arasında yer alır. Kişinin genel yaşam kalitesinde de azalmaya neden olan bu durum özellikle bacak boyunun %3-4’ü büyüklüğünde kısalık (ortalama 4 cm) gelişen bireylerde daha ağır bir seyir izleyebilir. Oluşan aşırı yorgunluk da bu bacak boyu farklılığı nedeniyle kişinin yürüme sırasında yaşadığı zorluktan kaynaklanır. 

Bacak Boyu Kısalığı Nasıl Anlaşılır?

Çocukluk döneminde meydana gelen bacak boyu kısalığı dikkatli ebeveynlerin gözünden kaçmadan erken dönemde tespit edilebilir. Boy eşitsizliği bazen çocukluk çağındaki tarama çalışmaları sırasında da fark edilebilir. 

Sağlık kuruluşlarına bacak boyu kısalığı şikayeti ile başvurular sonrasında tanının ilk aşamasını fizik muayene uygulamaları oluşturur. Fizik muayene sırasında hekim bir yandan hastanın tıbbi öyküsünü değerlendirir ve hastanın oturma, ayağa kalkma ve yürüme sırasındaki farklılıklarını inceler. Hastanın yürüme sırasında bir bacağının dizini esneterek veya parmak ucunda yürüyerek boy eşitsizliğini dengelemeye çalıştığı fark edilebilir. 

Bacak boyu eşitsizliğinin derecesinin tespit edilmesinde ilk olarak ayakta dururken yapılan ölçümlere başvurulur. Eşitsizliğin ne kadar olduğunu anlamada kısa olan ekstremitenin altına çeşitli büyüklüklerde bloklar ile kalça hizasından dengenin sağlanması denenir. Eşitliğin kurulduğu blok uzunluğu aynı zamanda bacaklar arasındaki farkı da ortaya çıkarmış olur. 

X-ray grafiler kemik gibi yoğun yapıların görüntülenebilmesine imkan sağlayan radyolojik tetkiklerdir. Bacak filmleri, mevcut bacak boyu eşitsizliğinin derecesini tam olarak görebilmeyi sağlayabilir. X-ray grafilere ek olarak bilgisayarlı tomografi (BT) tetkiki de bacak boyu eşitsizliğini ayrıntılı olarak değerlendirme imkanı veren bir diğer radyolojik tetkiktir. Aynı zamanda yumuşak dokunun da değerlendirilebilmesi BT tetkikinin bir diğer önemli özelliğidir. Tanı ve takip için genellikle bu iki teknikten biri tercih edilerek oluşan değişiklikler aynı tetkik üzerinden değerlendirilir.

Bacak Kısalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Bacak kısalığı tedavisi bu durumun altında yatan duruma göre değişkenlik gösterir. Fonksiyonel eşitsizliklerin tedavisinde fizik tedavi uygulamaları, masaj ya da bazı spesifik egzersizler ile dengenin yeniden kurulması ve güçsüzlüğün giderilmesi sağlanabilir. Bu tedavi yöntemleri aynı zamanda postürün düzeltilmesinde de fayda sağlar. Anatomik bacak boyu eşitsizliğinin tedavisi bu farkın derecesine göre planlanır. Küçük boyutlu farklılıklarda ayakkabı tabanı destekleri kullanılabilir. Bu aparatlar aynı zamanda kişinin yürüyüşünü ve sırt ağrısı gibi şikayetlerini de düzeltici etki gösterir. 

Cerrahi müdahaleler özellikle bacak boyları arasında belirgin bir fark bulunan kişilerde gündeme gelir. Uzun bacağın kısaltılması, uzun bacağın kısaltılmaması ya da uzun bacakta büyümeyi engelleyici uygulamalar yapılması gerçekleştirilebilecek cerrahi yöntemler arasındadır. Operasyonları takiben genellikle kişiler düzenli muayene ile takip edilir. Cerrahi sonrası dönemde fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları da oldukça önemlidir ve ihmal edilmemesi gerekir. 

Bacak boyu eşitsizliği toplumda oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Boyutlar arasındaki farklılık durumun altında yatan nedenin fonksiyonel ya da anatomik faktörlerden kaynaklanmasına göre değişkenlik gösterebilir. Uzunluk farkının küçük olması bireylerde herhangi bir şikayete neden olmayabilir. Ancak orta ve ağır derecedeki farklılıklar yürüme ve postür (vücut duruşu) bozuklukları veya sırt ve bel ağrısı gibi şikayetler ile seyredebilir. Hem kendinizde hem de sevdiklerinizde bu probleme dair belirtilere rastlamanız halinde sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek almanız önerilir.