2001 krizi nasıldı (5. sayfa)

O ZAMAN İKTİDARDA CEHAPE Mİ VARDİ Kİ

neden olamadığını sen yazarsın artık ne yaptılarsa 50 yıldır muhalifler son 30 yıldır hdp ile yol almaktalar.

Eğer salt bir şekilde krizin kendisini değerlendirirsek halen 2001 krizi ya da Çiller dönemi krizi gibi bir seviyeye gelmedi ama bu böyle devam ederse(ki erken seçim olmazsa edecek) bu sefer gerçekten o günleri mumla arayacağız.

Fakat olayı sadece krizin kendisi üzerinden değerlendirmek çok yanlış. Krizin faktörlerini de hesaba katmak lazım ki o zaman hükümet faktörünü anlayabilelim. İki başlık altında değerlendireyim ki daha iyi anlaşılsın.

Akp lehine olanlar:

1 - Bir kere kur dalgalanmaları arasında ciddi fark var. Şu an 10 sene içerisinde kur 8 kat artmış iken, 90'larda onlarca kat arttı. Bir kere cumhuriyet kurulduğunda TL, USD'den daha değerliydi, biz paradan 6 sıfır attık, artık 100 yıllık enflasyonu siz bi hesaplayın... Aslında şu anki devalüasyon tarihe oranlarsak yine hiçbirşey, ama bu pek de kurtarıcı bir faktör değil, sebepleri aşağıda... Buradan kıyaslama usülüyle cacık çıkmaz biraz rasyonel olun.

2 - Bağımsız ülke politikası, batı ile olan çatışmalar(bu madde avans olsun, yoksa ben batı değerlerine çok önem veren biri olarak batı ile çatışmayı tamamen yanlış buluyorum).

Akp aleyhine olanlar:

1 - Şu anki nüfus çok daha dinamik, çok daha fazlasını başarabilecek bir nüfus 90'lara göre. Rezalet yönetim sağolsun bu dinamik nüfus aleyhe çalışıyor.

2 - 99'da deprem oldu.

3 - Günümüzdeki finans sistemi ani düşüşler için tampon etkisi yaratabiliyor. Örnek vermek gerekirse 90'larda TL mesela yarısına düştü diyelim gün içerisinde, Amerika'daki adamın buna tepki vermesi günler sürer. Fakat günümüzde bunlar 1 tık ile halloluyor hatta otomatik talimatlarla bile oluyor Forex vs. gibi işlemlerle ve daha birçok farklı mekanizmalar da var.

Kısacası finansın dijitalleşmesi biraz daha eşitleyici ortam oluşturuyor. 90'larda bu böyle değildi ne yazık ki.

4 - Ecevit hükümeti Amerika'nın Kuzey Irak operasyonlarına engel oluyordu. AKP iktidara geldi ve direk operasyonlara izin verdi. Aslında akp lehine olan 2. maddeyi sadeleştiriyor.

5 - Bence bu madde çok önemli, 90'lardaki hükümetler problemleri MERTÇE söylüyordu. Rakamlarda oynama ya da kıvırtma yoktu. Şu an ki durumu hepimiz biliyoruz. Covid sayılarıyla bile ilk günden beri dalgaya alıp gülüyoruz evde, ağlanacak halimize...

6 - Bence bir öncekinden daha önemlisi, EĞİTİM sistemimiz günümüzdekinden kesinlikle daha iyiydi. İmam hatip ve siyasal islam saçmalıkları yoktu. Hukukun üstünlüğü, güçler ayrılığı tartışılmıyordu. Bu liste satırlarca uzar gider...

Tam olarak katiliyorum.

Ekonomiden az cok anlayanlar bilir onemli olan gelecege guvendir. Suandaki kriz durumundan daha tehlikeli olan insanlarin yarinin daha beter olacagini bilmesi zaten.

CHP "sol" yani Türkiye terminolojisiyle mufazakarlığın karşısında bir parti olduğu için hiç bir zaman iktidar olamadı (kısa ve kör topal 70lerdeki Ecevit iktidarı dışında) ve olamaz da.

Ne yapmışlar diyorsun da zaten son 70 yılda CHP'nin toplam iktidar süresi 5 yılı bulmaz. 70 yıldır memleketi merkez sağ partiler yönetiyor.

Cumhuriyetin ilk 25 yılındaki CHP hükümetleri ne yaptı diye soruyorsan onu da aç oku bir zahmet. Tarihi bir kalkınma hareketiyle sıfır sanayi olan Türkiye'yi sanayi ülkesi kategorisine soktular, uçak yapan bir ülke konumuna getirdiler. 2. Dünya savaşında bütün Avrupa yerle bir olurken, diplomasinin, ülkedeki en büyük kahramanı olan İsmet İnönü'nün politikaları sayesinde savaşın dışında kaldık. Tek kurşun atmadan Hatay'ı topraklarımıza kattılar. Memlekette ulaşıma dair bir şey yokken demir yollarıyla memleketin topraklarındaki kopukluğu ortadan kaldırdılar. İnsanları padişahın kulu olmaktan çıkartıp eşit vatandaş yaptılar. Kadınları 2. sınıf insan kategorisinden çıkardılar. İktidarı kaybetmek uğruna demokrasiye geçtiler (Dünya'da eşi benzerine pek rastlanmaz).

Yine başka bir CHP iktidarında (Ecevit) Kıbrıs'ı olabilecek en az zayiatla Rum zulmünden kurtardılar. Amerika'nın baskılarına rağmen kenevir üretiminden vazgeçmediler, çiftçilerini korudular.

Haa bugün ki CHP'yi eleştirirsin hatta geçmiş zamanları da eleştirirsin. Ama bu memlekete en büyük zararı hep sağ partiler vermiştir keza onlar yönetmiştir bu ülkeyi hep. Bakınız Adnan Menders hükümeti, adamlar resmen ülkenin anahtarını ABD'ye teslim ettiler. NATO gibi bir örgüte girmek için askerlerimizi Kore gibi alakasız bir toprakta şehit düşürdüler. O da yetmedi NATO'ya üyelikle beraber bağımsızlığımızı kaybettik. Hiç bir NATO ülkesi yanaşmazken Menderes hükümeti Jupiter füzelerini Türkiye'ye konuşlandırmak için ABD'ye izin verdi (bu füzeler saldırı füzeleri olduğundan SSCB'nin bizden tehdit algılar hale gelmesini sağlamaktan başka hiç bi işe yaramadı).

Zaten 1965'de başbakan olmasıyla beraber memleketin üzerine 35 yıl boyunca çöken Demirel, demogoji ve populism ile memleketin suyunu çıkardı. AKP iktidara geldiğinde finansal olarak dibi görmüş bir ekonomiyi aldı ve bundan sonra yapılanlar sanki çok büyük ilerleme kaydedilmiş algısı yarattı. Sıkı mali tedbirlerle finansal olarak ülkeyi düzene soktu, bir çok devlet şirketini sattı ve parasını yedi. O dönemde dünyada gelişmekte olan ülkelerden sıcak para yağmaktaydı. Bunun bir kısmı da Türkiye'ye giriş yaptı. İşler iyi gidiyordu. AB ile adeta dans ediyorduk üyelik için. Ama ne oldu sonra? 2008 mali krizi, takiben Euro krizi, sıcak para suyunu çekti. FETÖ devletin her organına tecavüz etti. Ekonomik büyüme durdu. 2012 den itibaren FETÖ ile kavga başladı. Arap baharı başladı ve 4 milyon Suriyeliyi alarak %5'lik yeni bir azınlık oluşturduk. Darbe girişimi oldu. Sonra dolar 2'ye katladı. İşssizlik tavan yaptı.

Şimdi bunları görmeyeceksin, sonra CHP neler yapmış diye boş sallayacaksın. yemezler aslanım.

Çok net hatırlyıorum, lise 2'ye gidiyordum. Babam usta başı, amcam ayakkabı imalatçısı, dayım ise makine imalatçısıydı. Kriz oldu, dolar bir gecede 600.000'den 1.300.000 tl'ye fırladı.

Ülkede üretim olduğu için kriz alım gücünü yerle bir etmedi. Daha çok bankalar kısmında sorun çıkmıştı. Hortumcular vs vardı.

Mesela o dönem Ataköy-Bakırköy gibi yerlerde 6-7 milyara bir daire alınabiliyordu. Bağcılarda ise 1.500.000 tl idi. Parası olan yakınlarımız daire almıştı. Yani dolara vuracak olursak Ataköy-Bakırköy gibi bir yerde 5-6 bin dolara daire alınabiliyordu. Şimdi bu bölgelerde 5-6 bin dolara daire alacak olan var mı? Tabi bunda hem depremlerin hemde krizin etkisi söz konusu. Kısacası krize rağmen fiyatlar bu seviyedeydi. Ama kriz öncesinde aynı evler 20-30 bin dolar falanda değildi!

Bankacıklıktaki paralar bir şekilde hortumlamalarla gitmişti. Bir çok esnaf işini gene dönderiyordu fakat bazıları ise alacaklarını tahsil edemedeği için batıyordu. Mesela o dönem amcama 20 bin dolar takan olmuştu!

Dayım çok iş yapamıyordu ama borçluda değildi. En azından kirasını ve vergisini ödeyebiliyordu. Üretim bir şekilde olduğundan dışa bağımlılık daha azdı ve pc parçaları hariç (daha doğrusu doğrudan ithal edilen ürünler) fiyatlar çok fırlamadı.

Hatta o dönem çok net hatırlarım internet cafelerde saati 500.000 bin tl idi. Babam bana günlük 1-2 milyon arası harçlık verirdi. Haftalık olarakta 150-200 milyon alırdı. Tek başına 4 kişilik bir aileye çok rahat bakıyordu.

2001'in son dönemlerinden itibaren işler yoğunlaşmaya başladı. Çünkü o dönem ülkeye sıcak para girişi oluyordu. Herkes üretim derdindeydi. Örneğin Ayakkabı-giyim üretimi baya arttı. Dayım iş yetiştiremiyordu. Ayrıca eleman sıkıntısı çekiyordu. Çünkü herkesin işi vardı ve çalışacak eleman bulunamıyordu. İçiler bugün ki gibi değildi. İyi ücret alıyorlardı. Daha doğrusu paranın krize rağmen bir kıymeti vardı. O dönem dayımlar eleman ihtiyacı olduğundan beni sık sık işe çağırırlardı. Okul olduğundan hafta sonları çalışmaya giderdim.

Hafta sonları kuzenle beraber tahsilata giderdik. Ortalama 2-2.5 milyar toplardık. Dayımla beraber çalışan sayımız beşti. Herkes güzel haftalık alırdı, hergün kebaplar vs yerdik. Hatta kurban bayramında bütün üreticiler tüm gücüyle çalışıyordu. Düşünün işler o dereceydi. Ve bu iş süreci ortalama 1-1.5 sene sürdü. Araba-ev fiyatları çok değişmedi.

Şuan ise durum çok başka. Son 3-4 senede her geçen gün durum daha da kötüye gidiyor. Her sene yiyecekte bir ürünün fiyatı 2 katına çıkmakta. Çünkü hem üretim kısıtlı hemde ithal. Araba vs gibi şeyleri de hesaba katmıyorum. 2016 da sıfır aldığımız Corolla ve Polo'nun fiyatları şuan ortada!

Evet gecelik kriz çıkmıyor, çünkü bazı şeyler öteleniyor veya halı altına süpürülüyor. Şimdilik taşıma suyu var. Son zamanlarda ki durumu hesaba katarsak 2001 krizi gibi günlük birşey çıkarsa maddi anlamda kimse kalmaz. Altını, dövizi paraso vs olan kazanır. Çünkü elindekine (altın-para herneyse) rağbet artacak. Ama 5-6 bin dolara bırakın evi araba bile alamayacaksınız!

Maske satışı yasaklanıp devletin dağıtacağı söylendi. Haftalar geçtiyse de gelmedi.

* * *

99 depreminde aynı hafta içinde dağıtılan maskelerden ikisi hala duruyordu. Onları çıkardım.

güldürme adamı atatürk sonrası koca bir hiçdir... kıbrıs meselesi erbakan hocanın diretmesidir. ben inönüyü değilde oğlunu gördük gitti hadeple ittifak yaptı insanların yaşamlarına inanışlarına saygı göstermediler.

Hem de nasıl. Zaten ülkedeki işsizliğin en büyük sebebi aşırı nüfus yoğunluğu. Bizim ideal nüfusumuz ortalama 65 milyonda kalacaktı. Şu an 90 milyon civarı insan var ülkede. Çok değil 7-8 sene önce 78 milyon civarı idik.

memleket için ne yaptılarki demek lazım. 

:( :( :(

O zaman 18 yasindaydim. Arkadas cok iyi izah etmis. Tamamen altina imzami atarim. Yüreginize saglik.

satılan çoğu şeyi biz yaptık diyorlar yetmiyor mu bunlar

tamam müdür..  zaten hep demokrasi kazandı.