Yokusta Benzin-Dizel-ÇÖZÜLDÜ

quote:

Orijinalden alıntı: tralles


Gayet güzel açıklamışsın tork ve transmisyon ilişkisini. Ben de şunu eklemek isterim: Motorun torku maksimuma ulaştığı an ile arka tekerlekte kuvvetin maksimuma ulaştığı tek bir an vardır, o da birinci vites. Onun dışındaki hiç bir viteste bu ikisi kesişmez. Onun için motor torku tek başına aracın seriliğinin ölçüsü değildir. Bunlar daha önce defalarca anlatıldı, örneklerle ve denklemlerle açıklandı. Şimdi yeniden tekrar etmek istemiyorum.

Yalnız bir hususa dikkat çekmek isterim: Özellikle drag yarışları beygirgücü ile kazanılır. Bu da bir başka doğru bilinen yanlış. Hiç bir yarış tork ile kazanılmaz, tüm yarışlar beygir gücü ile kazanılır. Bu yanılgıya yol açan faktör özellikle top-fuel dragsterlerin devasa (7900 HP!ye kadar) beygirgüçleridir. Bu beygirgücü F1 araçlarındakinin aksine rpm'den gelmez, aşırı yüksek torktan gelir. Ama sonuç değişmez, çünkü drag yarışlarında da vites kullanılmaktadır ve bu yüzden her yarışçı için yarış öncesinde - dikkat edin TORK değil - her vitesteki beygir gücü eğrileri üstüste bindirilerek bir vites değiştirme şablonu hazırlanır ve bu şablona göre yarışçı 5-7 saniye içinde birk kaç kez vites değiştirir. Fakat vites değiştirmeler bir düğmeye basarak yapılmaktadır ve vites kutuları tabii ki sequential tiptedir (motosiklet şanzumanı). Yani özetle drag yarışlarında tork eğrileri baz alınmaz, güç eğrileri baz alınır. Optimum vites değiştirme noktası beygirgücü eğrisinin aşağıya doğru inmeye başladığı kesiminde bir üst vitesin eğrisinin yükselmeye başladığı noktanın kestiği rpm'de vites değiştirilir. Yani drag yarışlarında vites redline'da değiştirilmez çünkü vites kutuları redline'a göre değil anılan kesişme noktasına göre optimize edilmiştir. Ama vites tork tepelerinde de değiştirilmez. Çünkü hiç bir akselerasyon eğrisi - eğer vites kullanılıyorsa - tork eğrisini izlemez ama beygirgücü eğrisini izler. Drag yarışlarında da vites kullanılmaktadır ve bu nedenle tork ile değil beygirgücü ile yarış kazanılmaktadır. Bunu basit bir şekilde sınayın isterseniz. İnternete girin ve top-fuel dragsterlerin beygirgüçlerini aratın. Sonra bir de torklarını aratın. Aradaki farka bakın. Torkla kazanılacak yarış yoktur. iki araç düşünelim. vitesleri yok, ağırlıkları aynı. tekerleri aynı, herşeyleri aynı ama motorlarının çıktıları farklı:
ARAÇ1 ARAÇ2
100 LBF 200 LBF (TÜM RPM BANDINDA SABİT OLSUN)
8500 RPM 4000 RPM (MAKSİMUM DEVİRLERİ)

bu araçların vitesleri yok. Hangisi kazanır?

YUKARIDAKİ KABULLERE GÖRE AŞAĞIDAKİ RPM/GÜÇ DAĞILIMI OLUŞMAKTADIR.

DEVİR ARAÇ1 ARAÇ2
1000 RPM 19,04 38,08 HP
2000 RPM 38,08 76,16 HP
3000 RPM 57,12 114,24 HP
4000 RPM 76,16 152,32 HP
5000 RPM 95,20 HP
6000 RPM 114,24 HP
7000 RPM 133,28 HP
8000 RPM 152,32 HP
8500 RPM 161,84 HP

Bu iki araçtan biri 4000 rpm'de diğeri 8500 rpm'de max. gücüne ulaşmaktadır ama güçleri 4000 ve 8000 rpm'de eşittir. Eğer araç1 sadece 8000 rpm redline'a sahip olsaydı yarış kafa kafaya bitecekti. Ama araç1'in fazladan sahip olduğu 500 rpm ona bu yarışı kazandırır. Oysa araç2'nin torku araç1'den 2 kat fazla ama yarışı kaybetmeye mahkum çünkü devri yok. Peki biz bu tork-devir ilişkisini neyle ölçüyoruz? Beygir gücüyle!

Şimdi de ikinci örnek
ARAÇ1 ARAÇ2
100 LBF 200 LBF (TÜM RPM BANDINDA SABİT OLSUN)
4000 RPM 4000 RPM (MAKSİMUM DEVİRLERİ)

şimdi hangisi kazanır? Torku yüksek olan diyorsunuz değil mi? Yine yanıldınız, beygir gücü yüksek olan kazanır. İşte ispatı:


DEVİR ARAÇ1 ARAÇ2
1000 RPM 19,04 38,08 HP
2000 RPM 38,08 76,16 HP
3000 RPM 57,12 114,24 HP
4000 RPM 76,16 152,32 HP


Bir aracın torku yüksekse o devirdeki beygirgücü de yüksektir. Çünkü güç, kuvvetin derivatividir. Ama tork düşük olduğu halde güç yüksek olabilir çünkü rpm yüksektir. Güç aynı zamanda devrin de derivatividir. Bu nedenle ne torkla ne de rpm'le uğraşmayın, bakmanız gereken tek yer BEYGİRGÜCÜDÜR.

YARIŞLAR BEYGİRGÜCÜYLE KAZANILIR !!!

quote: Orijinalden alıntı: RqJnr Tralles hocamın izniyle bende tork kavramının anlaşılması için bir iki bilgi vermek istiyorum. Aktarımı dişlilerle sağlanan araçlarda "redüksiyon oranı" diye bir oran söz konusudur. Redüksiyon oranı veya sürünme oranı(crawl ratio); vites dişli oranı ve diferansiyel dişli oranının çarpımıyla bulunur. Bu bulunan orana a dersek; Motor x devir yaptığında lastikler x/a devir yapacaktır. Bu bağlamda; Motor x devirde b nm tork veriyorsa lastiklere iletilen tork ab Nm tork olacaktır. Bir dizi şemanın daha iyi anlatacağını sanıyorum. Motor devri; /> Lastikteki tork; /> Şimdi, eğer ben son dişlim olan diferansiyel oranımı yükseltirsem, torkum artar; azaltırsam azalır. Doğru mu? Torkun döndürme kuvveti olduğu buradan da anlaşılıyor sanırsam, burada hemfikir olmalıyız. Pekala, bu dişlilerin de üst limiti var bunu da biliyoruz. Yani onun da pratik örneği şu, bir aracın dişli oranını yükseltirsek çabuk hızlanır fakat son sürati düşer. Dişli oranını düşürürsek son sürati yükselir fakat son sürate ulaşma hızı düşer. Bir şanzımanın içini görenler geri vites ile 5. vitesin farkını dişli ebatlarından anlayabilirler zaten. Motora açık hava filtresi bile takmadan dişli oranlarıyla oynarsak böyle ciddi bir değişiklik oluyor. Motor gücünde bir değişiklik söz konusu mu, hayır. Dişli oranlarını da geçelim, lastik çapı bile tork dağılımını ciddi etkileyen bir unsurdur. Çünkü lastik yarı çapı bir kuvvet koludur. Lastiğin çapını ne kadar arttırsanız, aldığınız yoldaki devir sayısı artar(motor devir artar), kadranda gözükenden daha yüksek sürat yaparsınız. Çapı düşürürseniz, birim uzunlukta lastiğin yaptığı devir sayısı azalır, kadrandakine göre daha düşük sürat yaparsınız. Pekala her şeyi tork yapıyorsa beygir nerede? Dinamometreye çıktınız, aracınızın gücünü ölçeceksiniz. Buradaki güç beygir gücü tork değil, çünkü tork bir moment kuvvetidir. Beygir gücünün maksimum olduğu devirde, tork maksimuma yakın olabilir veya uzak olabilir. Bu yine tralles hocamın dediği gibi tamamen dişi oranına ve lastik çapına bağlıdır(bhp yani kranktan ölçüm yapılması bu durumun haricindedir). Bunu malesef fizik bilgim yeterli olmadığından formüllerle anlatamam fakat; Dinamometre üzerindeyken ölçümü izlediyseniz 4. vitese alırlar. Çünkü eğer atıyorum 1. viteste ölçüm yaparsanız araç daha gücünün belki çeyreğine ulaşmadan lastik maksimum devri yapacaktır. Fakat 4. viteste yapıldığında motor gücünü aktarır, ve lastik maksimum devre ulaşmadan maksimum gücünü aktarır güç düşmeye başlar. Bu yüzden de çıktıda güç eğrisi yükselir yükselir bir noktadan sonra düşmeye başlar. Tork ile beygir gücü birbirine paralel değil, resmen birbirleri ile iç içe kavramlardır. Velhasıl, tork yarış kazandırır sözünün geçerli olduğu tek yarış drag yarışıdır. Çünkü orada araç daha maksimum gücüne ulaşmadan 1/4 mil (~400metre) tamamlanacaktır. Bir de eklemek gerekirse; tork ne kadar yüksek olursa araç maksimum gücüne o kadar çabuk ulaşır.

quote:

Orijinalden alıntı: Akhilleus

İyide bu çok anlamsız bi idda olmuş.Çünkü cevabı yok

1.6 132 hp auris ile 1.6 tdci 90 hp Focus u kaldırırsak benzinli alır.

1.6 bravo 120 hp dizel ile 1.6 100 hp opeli kaldırırsak dizel alır.

en basit örnek olarak


bütün değerleri vereceksinizki cevap bulalım.

quote:

Orijinalden alıntı: berkaymen

Ben dizelin gecicegi konusuna su sekilde ulastim 1999 100 bg benzinli arac yokusta zorlaniyor 3. 4. Viteste pek cikamiyordu 109 beygirlik dizel focus cok rahat cikiyordu tabi benzinliye turbo koyarsak veya 2.5 uzerine cikldiginda benzin dizeli ezer cvp alamadim tam olarak video izlemistim 5 vites miydi neydi dizel golf benzinliyi geciyordu pistte

quote:

Orijinalden alıntı: DemirAtlı

quote: Orijinalden alıntı: ruge quote: Orijinalden alıntı: DemirAtlı o yüzden kamyonlar tırlar benzinlidir değilmi yokuşta iyi çekiş yapsın diye.Anladın umarım. tork denen birşey var açsın okusun. o yüzden f1 araçları dizeldir diye çürütelim biz bu görüşü o zaman.

f1 araçlarının kaç devir çevirdiğinden haberin varmı. dizel düşük devirde yüksek tork verir rampadan bahsedersen dizel derim sana.

quote:

Orijinalden alıntı: logicman

beygir güçleri aynı ise hatta dizel 10-15 aşağı olsa bile eğer benzinli turbo değil ise hiç şansı yok. benzinli arabanın 5-6000 de verdiği torku dizel araba 1700-1800 devirde vermeye başlıyor ve rampada tek ihtiyacınız torktur. bir rampaya en aşağıdan benzinli ve dizel araçla başlayın ne kadar geç vites değiştirirseniz değiştirin boy boy fark yersiniz. ayrıca yüksek devir çevirerek kafa tuttuğunuz dizel aracın 4 katı yakıt yakarsınız oda işin cabası. son hızda ve kalkışta dizele kafa tutarsınız ama ara hızlanmada ve rampada kendinizi üzersiniz. yukarıda denemeden yorum yazan çok kişi var yazdıklarından belli oluyor hemen . ben neredenmi biliyorum ? defalarca denedim çünkü .

quote:

Orijinalden alıntı: forumnik

su döken var mı peki? :)

quote:

Orijinalden alıntı: logicman

insanların ya okuma sorunu var yada işne geleni kullanarak üste çıkma problemi var. konunun başlığı 0-100 de dizelmi benzinlimi değil. yokuşta (rampada) dizelmi benzinlimi. benzinli araç düzde öne geçer çünkü tork yani hayvan gücüne düz yolda çok fazla ihtiyaç olmaz ama zora gelince tork ön plana çıkar. o zamanda ortada 106 falan kalmaz. birde yukarıda sürekli olarak araçlara amaç doğrultusunda olmayan parçalar ekleniyor (turbo v.s.), hacimler değiştiriliyor. bunlara gerek yok arkadaşlar. varsa imkanınız deneyip görün ne oluyor. 3-4. viteste arabanız deli gibi bağırırken yanınızdan 3000 devir 140 km hızla aheste aheste geçen dizeli görünce bakalım ne hissdeceksiniz. tekrar söylüyorum denedim oradan biliyorum.

quote:

Orijinalden alıntı: bende345

Peki söyleyin bakalım: Arka koltuğa çocuğu , kaynanayı ve kaynatayı , yana hanımı alsak , bagaj da ağzına kadar dolu olsa yokuşta kim geçer?

quote:

Orijinalden alıntı: hakaniko

1.6 benzinliyi yükle. Sarıyer hacıosman yokuşundan yukarı sal. yokuşa 100 ile girsen yokuştan en fazla 80 ile çıkarsın.
1.3 dizeli yükle. Aynı yokuştan yukarı sal. 100 le girsen 100 ile (belkide üstüyle) çıkarsın.
1.6 dizel 300 tork ile düşünemiyorum.

Kimse zaten düz yol veya 0-100 için birşey demedi. benzinli uzar gider.

ama yokuşta, birde araçları yüklerseniz tork sayesinde dizel daha rahat çıkacaktır hatta ivmelenmesini sürdürebilir.

quote:

Orijinalden alıntı: tralles

Yerden göğe haklısın hocam belirttiğin 2 hususta da haklısın. şirkette aceleyle yazarken maalesef zaman zaman böyle hatalar ve anlam kaymaları yapabiliyorum. Söylediğinde haklısın. Anlatamak istediğim ivme değil hızdaki artıştı, hız yerine yanlışlıkla ivme kelimesini kullanmışım. Oysa ki bu iki kelime birbirini ikame etmez, daha dikkatli olmam gerekirdi. Ayrıca, verili bir viteste max. ivmenin maksimum tork rpm'i civarında olacağı da doğrudur ama vites değiştirerek hızlandığımızda hız-zaman grafiğimiz tork eğrisini değil, beygir gücü eğrisini izdüşümler. Tek bir vites içinde veya vitessiz olarak hız-zaman grafiğimiz yine beygirgücü eğrisini izler ama ivme grafiğimiz tork eğrisini izler. Eğer tork eğrimiz tüm rpm bandı boyunca sabitse ivme eğrimiz de aynı şekilde düz olacaktır. Burda da iki kavram karışmış: hız-zaman grafiği ve ivme grafiği. Şirkette bir yandan iş yaparken bir yandan cevap yazdığım zamanlarda fazla dikkatli yazamıyorum.

İşten fırsat bulduğumda, bu konu üzerinde detaylı bir yazı yazmak istiyorum sağlam örnekler ve destekleyen grafiklerle...

Bu konularda çoğu forum üyesinde belli bir kafa karışıklığı var. Bugüne kadar bunu hem işten fırsat bulup yapamadım hem de okunmaz diye çekindim.

Neyse, uzatmayayım, dikkatin için teşekkürler, zaten benden kaçsa sizin gibi değerli ve bilgili forum üylerinden kaçmaz.

Saygılar.