AMD'nin Phenom işlemcileri için daha fazla hız aşırtma; SB750 köprüsü deşifre edildi

AMD önümüzdeki günlerde RS780D kod adıyla hazırlanan 790GX yonga setini kullanıma sunacak. Firmanın yeni yonga seti geliştirilmiş grafik işlemcisi, IGP için özelleştirilen SidePort bellek teknolojisi, Hybrid Crossfire ve Crossfire desteğiyle entegre grafik işlemcili yonga seti pazarında dikkat çekecek gibi görünüyor. Firmanın geçtiğimiz seneni sonlarına doğru duyurduğu çipset çözümlerinden biri olan 790X'in yerine konumlandırılması beklenen 790GX, HTPC olarak bilinen ve özellikle oturma odalarımızı hedef alan çoklu ortam bilgisayarlarının yanında yüksek performans elde etmek için konfigüre edilen AMD tabanlı sistemlerde de kullanılacak gibi görünüyor. Lanse edilmesiyle birlikte grafik performansı en yüksek yonga seti çözümü olacağı iddia edilen 790GX ile devreye girecek olan yeni güney köprüsü SB750'nin daha yüksek hız aşırtma yani overclock performansı için gizli bir özelliğe sahip olacağı iddia ediliyordu. AMD'nin gizli silahlarından biri olması beklenen Advanced Clock Calibration teknolojisiyle donatılan SB750'nin hız aşırtma potansiyeli deşifre edildi.

Günümüz modern anakartlarında kullanılan güney köprüsünü I/O olarak bilinen giriş/çıkış operasyonlarını yönetmekle yükümlü. SATA, PATA ve USB portları başta olmak üzere entegre ses, ağ arayüzü, RAID ve kirtik olmayan PCIe hatlarının kontrol ve yönetiminde güney köprüsü sorumlusu. Tabi başta Intel olmak üzere AMD ve Nvidia gibi yonga seti üreten firmaların temel tasarım anlayışlarında yer yer farklılıklar olabiliyor. Örneğin Nvidia'nın kullanılmakta olan entegre grafik işlemcili bazı çipsetleri tek yonga tasarımına sahipler yani anakart üzerinde kuzey ve güney köprüleri yerine tek bir merkezi yonga yer alıyor. Öte yandan Intel'in yonga seti tasarım anlayışı da bu yıl sonu itibariyle değişmeye başlayacak. Önümüzdeki günlerde Nehalem kod adlı yeni nesil mikroişlemci mimarisine geçiş yapacak olan firmanın lase edeceği işlemciler başta entegre bellek kontrolcüsü olmak üzere PCIe kontrolünü de üstelenecekleri için özellikle kuzey köprüsünün yükü hafifleyecek ve gelecek yılın ortalarına doğru Lynnfield ve Havendale serisi işlemciler ile birlikte Ibex Peak adı verilen yeni platformu devreye sokacak.

780G+SB700 yonga setinin diagramı, güney köprüsü ve işlemci arasında doğrudan bir bağlantı bulunmuyor.

Güney köprüsünden farklı olarak kuzey köprüsü pek çok kritik ve yüksek hızlı elementin kontrol merkezi olarak ta tanımlanabilir. İşlemci ile direkt kontak halinda olan köprü üreticisine göre belleklerin ve ekran kartlarının da düzenli çalışmasından sorumlu. Tahmin edebileceğiniz üzere doğrudan irtibat halinde oldukları için işlemci hız aşırtma performansına etki eden önemli parametrelerden biri de kuzey köporüsü. Fakat AMD'nin SB750 olarak isimlendirdiği yeni güney köprüsü, geleneksel yonga seti tasarım anlayışından farklı olarak işlemcilerin yüksek saat hızlarına ulaşabilmesi için önemli bir rol üstlenecek. AMD'nin ACC yada tam açılımı Advanced Clock Calibration teknolojisi olan ve SB750 köprüsü ile gelecek yeni özellik sayesinde özellikle Phenom işlemcilerinin mevcut yonga seti çözümlerine göre aynı şartlar altında ve 300MHz'e varan oranda daha yüksek hız aşırtma performansı sunması hedefleniyor. Anandtech'in mercek altına aldığı SB750 köprüsünün detaylarına geçmeden önce Foxconn tarafından hazırlanan ve 790FX+SB750 yonga setini kullanan A79A-S kod adlı anakartı kısaca tanıyalım.

Dünyanın en büyük anakart üreticilerinden biri olan Foxconn'un Digital Life serisi dahilinde hazırladığı yeni anakart AMD'nin soket AM2/AM2+ formundaki güncel tüm işlemcileriyle uyumlu olarak kullanılabiliyor. Dört adet DIMM slotu üzerinden 8GB'a kadar DDR2-1066MHz bellek desteği sunabilen kart, renk tasarımı ve kullanılan katı kapasitörleriyle de dikkat çekmeyi başarıyor. Pasif soğutma ile desteklenen A79A-S, üzerinde dört adet PCIe X16 slotu yer alıyor ve 8x+8x+8x+8x konfigürasyonunda dört ekran kartının aynı anda kullanılmasına olanak tanınabiliyor. PCIe 2.0 uyumlu olan anakart üzerinde çok sayıda USB 2.0 ve SATA-II konnektörü de yer alırken RAID 5'te dahil olmak üzere farklı RAID kurulumları desteklenebiliyor. DTS Connect ve Dolby Digital Liveb desteğine sahip sekiz kanal yüksek tanımlı ses özelliğiyle gelen Foxconn A79A-S üzerinde LED Debug ekranı ve Power/CMOS Reset gibi hızlı kullanım butonları da yer alıyor. Peki yeni güney köprüsü SB750 neler getiriyor, kullanılmakta olan SB700 köprüsü ile karşılaştırıldığında hangi açılardan farklılaşıyor ve en önemlisi hız aşırtma performansınas nasıl etki ediyor?

Foxconn'un A79A-S modeli 790FX+SB750 yonga setini kullanıyor.

Yapılan açıklamalara ve teknik detaylara göre ana hatları itibariyle SB700 ve SB750 yongaları arasında uçurum yaratacak ciddi farklar bulunmuyor. SB600'den SB700'e köprüsüne geçiş esnasında önemli yol kat eden AMD'nin SB700-SB750 dönüşümü ise güney köprülerinin temel sorumlulukları açısından değerlendirildiğinde daha minör kalıyor. SB700/750 köprülerinin genel özelliklerini masaya yatırdığımızda her iki köprü yonganın da 6x SATA-II konnektörüne (SB600'de dört idi) ve RAID 0, 1, 10 desteğine sahip olduğunu SB750 ile gelen ve farklılık yaratan bir detay olaraksa RAID 5 desteğinin sağlanmaya başladığını görüyoruz. Öte yandan SB600 ile karşılaştırıldığında SB700/750 yongalarının USB performansı ve kullanılabilir port sayıları açısından geliştirildiğini söyleyebilmek mümkün. Zira kullanılmaya başlanan yeni çift kanal kontrolcü 12x USB 2.0 portunun ve olası uyum problemlerini aşmak için iki adet spesifik 1.1 portunun kullanımına da olanak tanıyor. Ayrıca yeni güney köprüleri ile AMD'nin genel USB performansı açısından Intel ve Nvidia'nın çözümleriyle rekabet edebilir konuma geldiği belirtiliyor.

SB750 köprüsü işlemci ile doğrudan temas kurabiliyor.

AMD'nin mevcut güney köprüsü SB700 ve yakında kullanıma sunacağı SB750, tek PATA kanalı üzerinden doğal IDE desteği sunuyorlar ve çift sürünün kullanılabilmesine olanak tanırken PIO, multi-word DMA, ve Ultra DMA 33/66/100/133 desteği de sunuyorlar. Öte yandan güney köprüleri 5x PCI slotuna destek sağlarken bilindiği üzere malesef anakart üreticileri yeni nesil anakartlarında (bazı örnekler hariç) 5x PCI slotunu kullanma yolunu pek tercih etmiyorlar. SB700/750 köprüleri ile ağ uygulamaları için doğal arayüz desteği sunamazken AMD cephesinde bu durum harici PHY ve MAC kullanılarak aşılıyor. Ayrıca her iki güney köprüsü de A-Link Express II bağlantısı için 4x PCIe hattını desteklemekte fakat bahsi geçen dört hattın destek verdiği spesifikasyon PCIe 1.1 kısaacası kullanılabilir maksimum bant genişliği 2GB/sn yani PCIe 2.0 standardının yarısı kadar. Ses yetenekleri açısından da benzer özelliklere sahip olan güney köprülerinin RAID 5 dışındaki önemli farklılıklarından biri de haberimizin temel noktası olan AAC teknolojisi. Zira AMD, SB700'de yer verdiği HyperFlash teknolojisine Advanced Clock Calibration arayüzü için veda ediyor.

AMD'ye göre SB750 ve Advanced Clock Calibration özelliği ile aynı şartlar altında 100-300MHz daha yüksek saat hızlarına çıkabilmek mümkün.

Yeni güney köprüsünün detaylarından ve farklılıklarından bahsettikten sonra hız aşırtmaya olan etkisini irdeleyemeye başlayabiliriz. SB750 köprüsü Phenom işlemcileriyle doğrudan temas kurabiliyor. Bunu da AMD'nin mevcut Phenom işlemcilerinde var olan ve kullanılmayan 6x pin ile kontakt kurarak gerçekleştiriyor. İşlemcilerin üzerinde var olan ve daha önce kullanılmayan pinler şimdiyse işlemci ve SB750 köprüsünün iletişimindeki anahtar rolü üstleniyorlar. Yapılan açıklamalara göre, SB750 köprüsü güncellenmiş BIOS ile birlikte kullanılan işlemcinin bazı dahili değerlerini ayarlayarak hız aşırtma performansının arttırılmasını sağlayabiliyor. AMD'den yapılan açıklamaya göre ilgili ayar değişiklikleri herhangi bir performans artışı sağlamak veya çalışma gerilimi/ısı gibi temel parametreleri değiştirmekten öte işlemci hız aşırtma performansının önünü açıyor. Her ne kadar AMD, yeni teknolojisinin çalışma prenispleri hakkında detaylı bir açıklama yapmış olmasa da SB750 köprüsünü kullanan anakartların destek vereceği ACC (Advanced Clock Calibration) değeri değiştirilerek hız aşırtma performansının arttırılması sağlanacak.

AMD'nin yeni güney köprüsü SB750'nin kullanıldığı anakarltarda ACC değeri -12 ile +12 arasında ayarlanabilecek. Tabi parametrenin yükseltimesi hız aşırtma performansının arttırılmasına, daha düşük değerlerin tercih edilmesi ise daha düşük çalışma geriliminin gündeme gelmesini sağlayacak. SB750 + ACC ikilisi ile birlikte mevcut Phenom işlemcileri için tespite edilen hız aşırtma değerlerinin üzerine çıkılacağı konusunda AMD oldukça emin. Belirtilen rakamlara göre SB750 + ACC ikilisi aynı şartlar altında mevcut yonga seti çözümlerine göre 100MHz ile 300MHz arasında daha yüksek hız aşırtma performası sunabilecek. Öte yandan bu teknoloji AMD'nin şu an satın alınabilir pozisyondaki her işlemcisi tarafından desteklenmiyor. Altı çizilen detaylara göre ACC teknolojisi şimdilik sadece Phenom özellikle de Black Edition serisi Phenom işlemcilerinde kullanılabiliyor. AMD'nin yakın gelecekte kullanıma sunmaya hazırlandığı Deneb kod adlı 45nm Phenom işlemcilerinde de ilgili teknolojiye yer verilebileceği belirtiliyor. Kısacası 45nm Phenom işlemcisiyle iddialı hız aşırtma denemeleri planlayan kullanıcılar SB750'e geçmeyi düşünebilirler.

AMD'nin Phenom lansmanıyla duyurduğu OverDrive yazılımı, SB750 köprüsünün sağladığı yeniliklerin son kullanıcılar tarafından kullanılabilmesi adına önemli bir sorumluluk üstelenebilir. Zira ACC parametresinin OverDrive yazılımı üzerinden (yada BIOS) yapılabileceği belirtiliyor. 790GX lansmanı ile birlikte 2.1.2 sürüm numaralı versiyonunun kullanıma sunulması beklenen OverDrive yazılımının ilgili versiyonunda gelecek yenilikler arasında ACC desteği, entegre grafik işlemcisinin saat hızı opsiyonları, farklı renk alternatifleri, sistem diagramı ve kullanılan BIOS'un destek verdiği ölçüde ekstra ince ayar opsiyonları gibi yenilikler kısaca AOD olarak bilinen AMD OverDrive yazılımının yeni sürümüyle birlikte gelecek. Özellikle eklenen farklı renk alternatifleriyle tercihinize göre şekillendirebileceğiniz uygulama arayüzünün yanı sıra yine yeni eklenen sisyem diagramı sayesinde komponentler hakkında detaylı bilgi sahibi olabilmek te mümkün. SB750 ve ACC teknolojisinin genel hatlarından ve AMD'nin iddialarından bahsettikten sonra şimdi testlere ve hız aşırtma denemelerine geçiş yapabiliriz.

Hem standart hemde arttırılmış voltaj değerlerinde ACC'nin hız aşırtma performansına olan etkisi net bir şekilde görülebiliyor. Asus'un anakartı SB600 köprüsünü kullanıyor.

Anandtech, test sisteminde Phenom işlemci ailesinin en iddialı iki modeli olan ve Black Edition serisi altında kullanıma sunulan Phenom 9850 BE ve 9950 BE modellerini kullanmayı tercih etmiş. İşlemci soğutucusu olarak Thermalright SI128'in kullanıldığı sistemde işlemci çalışma gerilimi ise standart değer olan 1.312v'de tutuldu. İlk denemeler Phenom 9850 BE işlemcisi ile gerçekeştirildi. Standart voltaj değerleri ile yapılan denemelerde ACC özelliği kapalı olan Foxconn A79A-S ve ACC özelliğini desteklemeyen ASUS M3A32-MVP işlemci çalışma frekansı 2800MHz'e kadar çıkartılabilirken, Foxconn A79A-S kod adlı anakartta ACC özelliğinin devreye girmesi ile birlikte Phenom 9850 BE işlemcisinin saati 200MHz'e daha artaraK 3000MHz'e ulaştı. İşlemci çalışma geriliminin 1.4250v'ye çıkartılması ile yapılan denemelerde ACC desteği olmayan ASUS M3A32-MVP 2970MHz, ACC desteği kapalı olan Foxconn A79A-S modeli ise 2870MHz'i görürken aynı anakart üzerinde ACC'nin devreye girmesiyle birlikte Phenom 9850 BE'nin maksimum saat hızı 3280MHz'e kadar ulaştı.

Fark Phenom 980 BE'deki kadar açık olmasa da Phenom 9950'de de ACC farkını ortaya koymayı başarıyor.

Phenom 9850 BE işlemcisi için elde edilen son değerler ise 1.4750v çalışma gerilimi altında alındı. ACC'nin açık olduğu Foxconn A79A-S üzerinde işlemci 3400MHz'i görürken çalışma gerilimi çok az daha düşük olan Asus ve ACC'si kapalı Foxconn anakartlarda Phenom 9850 BE'nin gördüğü maksimum hız 3100MHz olarak gerçekleştirildi. Phenom 9950 BE ile yapılan denemelerde de durum değişmedi ve ACC desteğinin devreye girmesiyle daha yüksek saat hızına ulaşıldı fakat aradaki fark 9850 BE'de olduğu kadar yüksek değildi. Zira Asus M3A32-MVP ve ACC desteği kapalı olan Foxconn A79A-S üzerinde Phenom 9950 BE 3400MHz'e kadar ulaşabilirken, ACC desteğinin devreye girmesiyle fark sadece 100MHz artıyor ve işlemci 3.5GHz'e kadar ulaşıyor. Anandtech ayrıca uzunca bir süredir konuşulan "Phenom işlemciler 32-bit Windows Vista altında 64-bit'e göre daha iyi overclock" oluyor teorisini de masaya yatırdı. Bu iddianın temelinde 64-bit'lik Windows Vista'da kullanılan aktif kayıt registerların fazla olması ve paralelinde işlemcinin entegre bellek kontrolcüsüne daha fazla iş yükü binmesi ve paralelinde daha fazla ısınması olduğu gösteriliyordu.

64-bit Vista'nın IMC'ye bindirdiği ekstra iş yükü hız aşırtma performansını da etkiliyor.

Yapılan testlerde de Phenom işlemcisinin 32-bit Windows Vista altında daha yüksek saat hızlarına ulaştığı doğrulandı. ACC'nin açık olarak gerçekleştirildiği denemelerde Phenom 9850 BE işlemcisinin hız aşırtma performansı hem standart hemde arttırılan gerilim değerlerinde 32-bit işletim sistemiyle 100MHz daha iyiydi. AMD'nin yeni güney köprüsü SB750, RAID 5 desteğinin yanı sıra Advanced Clock Calibration özelliğiyle dikkat çekmeyi başarıyor. Her ne kadar kullanılacak işlemciye göre durum değişiyor olsa bile firmanın iddia ettiği 100-300MHz daha yüksek hız aşırtma performans denemelerde elde edilebiliyor hatta Phenom 9850 BE işlemcisi ile maksimum kazan 410MHz'e kadar ulaşabiliyor. Zaten yazı içerisinde de değindiğimiz gibi yeni güney köprüsüyle gelen bu iddialı özellik Phenom işlemcileriyle özellikle de Black Edition serisi işlemciler ile kullanılmak üzere hazırlandı. Her ne kadar doğal ağ arayüzüne destek sunamıyor oluşu gibi detaylar ile eleştiriliyor olsa bile SB750, mevcut anakartlar ile aynı çalışma koşullarında kullanıcılara daha fazla hız aşırtma performansı sunabildiği için lansmanı takiben uzun srüe konuşulacak ve pek çok testi yapılacak gibi görünüyor.