ATi pazar payını arttırdı - Intel, Nvidia ve ATi arasında değişen dengeler ve son durum

Geride bıraktığımız yıl ekran kartı üreticileri açısından son derece önemli ve bir o kadar da hızlı sene oldu. Geçtiğimiz yılın son döneminde ulaşılan yüksek satış rakamları yeni rekorların kırılmasına fırsat verirken doğal olarak firmaların pazar paylarında da ciddi değişiklikler oldu. Özellikle Nvidia'nın rekor gelir açıklaması ve elde ettiği başarılar ile bazı ekonomi çevreleri tarafından yılın yüksek teknoloji firması seçilmesini takiben pazardaki mevcut tablo da merak edilir olmuştu. Sektörel analizleri ile tanınan bağımsız araştırma kuruluşu Jon Peddie Research, geride bıraktığımız yıl ekran kartı dünyasında yaşanan gelişmeleri rakamlara döktü ve firmaların ulaştığı son durumu ortaya koydu. ATi ve Nvidia düellosu, satış rakamları ve Intel'in Larrabee öncesi mevcut durumunu birlikte masaya yatıralım.

Oyun ve uygulama konusunda ciddi sıkıntılar yaşanmış olsa da geride bıraktığımız yıl DirectX 10 destekli ekran kartlarının ön plana çıktığı bir dönem oldu. Nvidia, GeForce 8 serisi ATi ise Radeon HD 2000 ve 3000 modelleri ile pazarda boy gösterdi. Genel anlamda 2007'nin Nvidia ve ATi arasında yaşanan ikili mücadelede Nvidia'ya yaradığını söyleyebilmek mümkün. Zira hatırlanacağı üzere ATi tarafında yaşanan gecikmeler (HD 2900 serisi 8800 serisinden 6 ay sonra kullanıma sunulabildi) ve performans anlamında ortaya çıkan sıkıntılar pazarın şekillenmesinde etken rol oynayan en önemli parametrelerden biri durumundaydı. Öte yandan Nvidia cephesinde uzunca bir süre Windows Vista destekli ekran kartı sürücülerinin kullanıma sunulamamış olması ve alt+tab sorunu firma adına önemli bir handikap oluşturuyordu.

Tablo-1: Ekran kartı satışlarında 2007 yılının son iki çeyreği

Rekabet açısından değerlendirildiğinde ise firmalar arası mücadelenin geride bıkratığımız yılın ikinci yarısı ile birlikte alevlendiğini söyleyebilmek mümkün. AMD-ATi'nin Radeon HD 2900 serisine ek olarak çoklu ortam yetenekleri ile ön plana çıkan HD 2600 ve 2400 serisi giriş ve orta segment modellerini agresif bir fiyat politikası ile pazara sunması benzer şekilde Nvidia'nın da GeForce 8600, 8500 ve 8400 modellerini endüstrinin beğenisine sunması pazarda tansiyonu yükseltirken kullanıcıların ise çok daha fazla alternatife sahip olması konusunda ciddi bir fırsat veriyordu. Performans liderliğine oturan Nvidia koltuğun keyfini sürerken ATi ise özellikle fiyatları ile iddialı olmayı başaran HD 2400 ve 2600 serisi ile kartların dahili olduğu segmentlerde yüksek satış rakamlarına ulaşmayı başarıyordu.

Pazarın ve sektörün bir diğer önemli oyuncusu olan Intel ise her zamanki gibi sessiz ve derinden gidiyordu. Harici ekran kartı üretimi yapmadığı için (en azından şimdilik) özellikle son kullanıcılar nezdinde aktif bir üretici gibi algılanıyor olmasa da işlemci satışlarında açık ara lider olan firma bu başarısını yonga setlerine de yansıtıyor ve bu sayede entegre grafik işlemcilerinin kullanım oranını da yaygınlaştırıyordu. IGP yani entegre grafik işlemci pazarında Intel'in sahip olduğu büyük pastadan kaymaklı bir kısım kapmak isteyen Nvidia, GeForce 7 mimarisini baz alan IGP ile donattığı MCP68 kod adlı yeni yonga seti ailesini Intel platformu için kullanıma sunmuş fakat tek kanal bellek desteği gibi bazı teknik detaylardan ötürü yeni çipsetlerin ses getirdiğini veya önemli başarı elde ettiğini söyleyebilmek zor.

Tablo-2: Geçtiğimiz yılın ikinci yarısı için ortaya çıkan tablo

AMD'nin yüzünü güldüren önemli gelişmelerden biri de hiç şüphe yok ki RS690 olarak bilinen 690G yonga setinin elde ettiği yüksek satış başarısı idi. Firmanın 690G yonga seti ATi'nin Radeon X700 gpu'sundan türetilen özel IGP'si ile dahili grafik işlemcili yonga seti arenasına yeni bir soluk getiriyor ayrıca desteklenen HDMI arayüzü ile çoklu ortam ve medya pc meraklılarına yeni bir opsiyon daha sunuyordu. Tabi firma aynı çipseti mobil platforma da adapte ederek Turion64 X2 ailesinin pozisyonunu da güçlendirme adına önemli bir hamle gerçekleştirmeyi ihmal etmedi. Maliyetler açısından son derece önemli olduğu için firmaların üretim teknolojilerini değerlendirme politikalarına da bakmakta yarar var. Yaşanan tüm olumsuz gelişmelere rağmen ATi gelişmiş üretim teknolojilerini kullanma açısından rakibi Nvidia'ya iki kere çalım atmayı başardı.

65nm üretim teknolojisini HD 2000 serisi ile birlikte ürünlerinde yaygın olarak kullanmaya başlayan AMD-ATi, 55nm üretim teknolojisine geçen ilk üretici olma ünvanına da sahip. Üretim teknolojilerinin firmalara sağladığı maliyet avantajını son dönemde arka arkaya gerçekleştirdiği fiyat indirimleri ile ortaya koyan AMD-ATi'nin aksine Nvidia ise 65nm üretim sürecine geçtiğimiz Ekim ayında kullanıma sunduğu G92 kod adlı grafik işlemcisi ile geçebildi. 2007'nin dördüncü yani son çeyreğinde beklenenden çok daha hareketli, model çeşitliliği açısından ise umulundan daha bereketli geçti diyebilmek mümkün. Nvidia G92 tabanlı GeForce 8800 serisi ile ATi ise 55nm üretim sürecine dahil ettiği ve yeni özellikler ile donattığı HD 3000 serisi ile 2007 yılını geride bıraktı.

Tablo-3: Satış rakamları hızla artan dizüstü bilgisayarlar ve mobil cihazlar ekran kartı üreticilerinin iştahını kabartırken son durum ise tabloya yukarıdaki gibi yansıyor.

GeForce 8800GT ve 8800GTS 512MB modelleri ile performans anlamında önemli başarı elde eden Nvidia'nın yanı sıra ATi ise Radeon HD 3850'nin sahip olduğu yüksek fiyat/performans dengesi ile kullanıcıların beğenisini kazanıyordu. Tabi DirectX 10.1 desteğinin kullanıma sunan firma bu argümanı da sonuna kadar kullanmaktan geri kalmadı. DrectX 10.1 desteğini ürünlerine adapte eden ilk üretici olan ATi'nin yanı sıra DirectX 10 destekli IGP'ye sahip olan G35 çipsetini rakiplerinin benzer çözümlerinden çok daha önce pazara sunan Intel sürücüleri hazırlama konusunda sıkıntı yaşadığı için donanımsal olarak var olan DirectX 10 desteğini aktif edemiyordu. Mobil segmentte de hem ATi hemde Nvidia, DirectX 10 desteğini kullanıma sunmayı amaçlarken performans anlamında 8800M serisi ile Nvidia yine liderliğe oynuyordu.

Ekran kartı dünyasında geride bıraktığımız yıl yaşanan gelişmelere ana başlıklar halinda hızlı bir şekilde değerlendirten sonra tabloları gündeme almakta yarar var. Tablo-1'e baktığımız zaman Intel'in entegre grafik işlemcileri ile konumu koruduğunu görüyoruz. Geçtiğimiz yılın üçüncü çeyreğinde %38'lik pazar payına sahip olan firma son çeyrekte ise pazar payını %3.1 arttırarak %41.10'a çıkarmayı başardı. Nvidia cephesinde ise G92 tabanlı GeForce 8800GT'nin elde ettiği yüksek satış başarısına ve ünite anlamında artan satış rakamlarına rağmen pazar payının %2.1 oranında gerilediğini görüyoruz. Bu noktada GeForce 8800GT'nin yüksek talep görmesine rağmen Aralık ayının sonuna kadar talepleri karşılamada sıkıntı çekildiğini de hatırlatmakta yarar var.

Tablo-4: Üreticilerin son üç yıllık performansı. Genel anlamda Nvidia'nın yükselişi ve ATi'nin düşüşü dikkatlerden kaçmıyor.

AMD-ATi'ye döndüğümüzde ise özellikle Radeon HD 2900 serisinin 6 aylık gecikme ile kullanıma sunulması firmanın geçtiğimiz yılın ikinci yarısı için en azından rakamsal anlamda iyi bir başlangıç yapmasına fırsat tanımasa da HD 2400 ve 2600 serisinin elde ettiği satış başarı, AMD-ATi için olumlu bir gelişme idi. 3. ve 4. çeyrek değerlendirmesinde ise AMD-ATi'nin pazar payını %3.7 oranında arttırdığını görüyoruz. Bu firma ve pazar rekabeti açısından son derece önemli bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Tabi satış adedi anlamında ise ATi'nin hala rakibi Nvidia'nın gerisinde olduğu çok net bir şekilde görülüyor. Ama özellikle son çeyrek tırmanışı AMD-ATi'nin HD 3800 serisi ile elde ettiği satış başarısını ortaya koyan önemli bir parametre olarak ta görülebilir. VIA ve SiS cephesinde ise kaybeden taraf VIA/S3 oluyor. %62.3'lük düşüş ile firmanın pazar payının %6.6'dan %2.3'e düştüğü görülürken, SiS ise pozisyonunu korumayı başarmışa benziyor.

Tablo 2 ve 3 üreticilerin masaüstü ve dizüstü platformlarında ortaya koyduğu performansı göstermesi açısından önemli. Masaüstünde Intel'in entegre grafik işlemcileri ile elde ettiği pazar payı Nvidia ile son derece yakın gibi görünüyor. ATi ise şu an için iki önemli rakibini bir miktar geriden takip etmekte. Tabi Ocak ayında HD 3400 ve 3600 serisi ile birlikte çift grafik işlemcili HD 3870 X2 modelini pazara sunan firmanın 2008'in ilk çeyreğinde pozisyonunu güçlendirebileceği de tahmin edilmiyor değil. Mobil arenada ise AMD-ATi'nin son çeyrekteki performası şaşırtıcı olmayı başarıyor. Q3'de Nvidia'nın gerisinde olan firma son çeyrekte pazar payı açısından rakibine %6.7'lik fark atmayı başarıyor. Tabi AMD-ATi'nin mobil pazarda bu sene çok daha iddialı olmayı hedeflediğini ve 55nm üretim teknolojisine sahip yeni mobil grafik çözümleri ile pazar payını arttırma iddiasında olduğunu da belirtmekte yarar var.

Tablo 4 ise ekran kartı üreticilerinin son üç yıllık performansını ortaya koyuyor. Intel hafif dalgalanmalara rağmen belli bir çizgiyi korurken geçtiğimiz yılın sonu itibariyle %41.1'lik pazar payına sahip olduğu görülüyor. Nvidia'nın ise 2006'nın ikinci yarısı ile ortaya koyduğu performans dikkat çekici. Geçtiğimiz yılın son çeyreği haricinde pazar payında düşüş yaşamayan Nvidia'nın aksine ATi'deki dramatik düşüş ise gözlerden kaçar gibi değil. 2006'nın ikinci yarısına kadar rakibi Nvidia'nın önünde olan firma 2007'nin son çeyreği itibariyle genel pazar payı değerlendirmesi açısından rakibinin %9 gerisinde yer alıyor. Jon Peddie Research'ün ortaya koyduğu yaklaşık değerler bu şekilde. Peki bu sene ve önümüzdeki dönemde ekran kartı pazarını nasıl bir gelişme bekliyor.

Analistlerin önemli bir bölümü bu sene büyümenin geçtiğimiz seneye göre daha yavaş olacağını işaret ediyor. Bu noktada Nvidia'nın GeForce 9 serisinde de yola G92 gpu'su ile yola devam etmek istemesinde büyüme hızı açısından yavaşlaması beklenen pazar da etkili olmuş olabilir. ATi ve Nvidia arasındaki rekabet RV770 ve GT200 ile yılın ikinci yarısı ile birlikte yeni bir boyut kazanacak. Öte yandan IGP'lerin önemini her toplantısında vurgulayan Intel, Larrabee projesi ile harici ekran kartı pazarına 2009'dan itibaren giriş yaparak Nvidia ve ATi'ye meydan okuyacak. Tüm bunlara ek olarak muhtemelen 2009 sonu veya 2010 yılında hazır olması beklenen AMD'nin Fusion teknolojisi ve Intel'in IGP'li Nehalem hamlesi ile cpu+gpu kavramı ekran kartı pazarını yeniden şekillendirmeye başlayacak gibi gözüküyor.

İlk etapta mobil platformlara yönelik grafik çözümlerinin ve devamında ise giriş seviyesi masaüstü grafik çözümlerinin cpu+gpu teknolojisinden etkileneceği tahmin ediliyor. Zaten ekran kartı üreticilerinin anakart üretimine ağırlık vermeye başlamasında da cpu+gpu teknolojisi ile yeniden şekillenecek pazarda sağlam bir yer edinebilme isteğinin önemli bir etken olduğu da zaman zaman dile getiriliyor.

Paza araştırması ve tablolar; Jon Peddie Research. Kaynak;Xbitlabs