Mini LED ekranlı yeni iPad Pro önümüzdeki ay tanıtılabilir

İyide hocam, şöyle anlatayım penceresiz kapısız bir odanın içerisindesiniz bir OLED lamba var, lambayı kapattınız siyahlık ne düzeydedir? Bir de aynı oda da Mini Led lamba var onu kapattınız değişen ne? Bence mini led ile micro ledi karıştırıyor bazı editörler.

Edit: Haberin kaynağına google çeviri ile baktım zira çincem yok:) orada da mini Led denmiş ve klasik led aydınlatmali panellere GÖRE daha koyu daha siyah demiş. Editör teknik terimleri karıştırmış bence.

İps va tn panellerin hepsi piksellerin arkadan harici bir ışık kaynağıyla aydınlatılması mantığıyla çalışıyor ve evet siyahların tam siyah olmadığını elbette biliyorum. Oled ve micro led dediğimiz panel tiplerinde ise her piksel kendi ışığını yayıyor. Dolayısıyla pikseli kapattığınızda gerçek siyah elde edilebiliyor. Haberde bahsi geçen micro led değil mini led ve bu panellerde ips gibi piksellerin arkadan harici bir ışık kaynağıyla aydınlatılması mantığıyla çalışıyor. Tek farkı atıyorum ips ekranda 100 tane led kullanıyorlarsa mini led ekranda 5000 tane kullanıyorlar gibi.

Yurdum insanının ekran teknolojisi terminolojisi ile imtihanı hiç bitmeyecek.

Şu anda televizyon, monitör ve tablet, telefon ve laptop ekranlarında kullanılan tüm ekranlar başlıca iki dala ayrılır. Birisi LCD, diğeri ise OLED'dir. Bu kadar basit.

Ekran deyip geçtiğimiz şeyin içerisinde birden fazla değişik teknoloji barınır.

LCD dediğimiz şey bir sıvının içerisinde yüzen, kristal yapıda, kendisine uygulanan elektriğe göre yüzme konumunu değiştiren, iki tabakanın arasına ki genellikle cam olur bu tabakalar, sıkışmış bir paneldir. Bu kristaller arkadan gelen ışığa paralel olduklarında ışığı geçirir, dik açıda durduğunda geçirmez. Ancak %100 olarak ışık geçirmeyi başaramadığı için ışığın bir kısmı aralardan sızar ve tam siyah olamaz.

İlk nesil LCD'lerde arka ışık floresan lambalardan geliyordu. Floresan yerini daha enerji tasarruflu ve daha az yer kaplayan, yani daha ince olabilmeyi sağlayan LED ışık kaynaklarına bıraktığında buna televizyonlarda LED TV dendi. Bu bir ticari isimlendirmedir daha çok.

Yeni, daha gelişmiş bir ürün geliştirdiğinde bu mesajı basitçe anlatabilmek için yeni bir terim, yeni bir pazarlama ismi üretmeleri gerekiyor.

IPS dediğimiz ekranlar da günümüzde hem LCD, hem de LED'dir. IPS denen teknoloji ışığın modülasyonu ile (yani geçip geçmemesi ile) ne de ışığın kaynağı ile alakalı bir konu. Yani IPS bir ekran, floresan lamba ile de yapılabilir, ama bir anlamı olmaz. IPS teknolojisi iki cam levha arasındaki kristallerin ne şekilde yön değiştireceği ile alakalı bir teknoloji. VA ve TN de buna alternatif teknolojiler.

LCD'den geçen ışık QLED ekranlar hariç beyaz ışıktır. Işık belli bir miktarda geçer veya geçmez. Burada sadece siyah (daha doğrusu grinin tonlarında) ve beyazdır. Sonra renk filtresinden geçer. Filtreler RGB'dir Yani RED (kırmızı), GREEN (yeşil) ya da BLUE (mavi). Bir pikselde 3 farklı renk vardır. Üç renk de tam geçtiğinde gözümüz bunu beyaz olarak algılar. Sadece maviler geçtiğinde mavi, sadece kırmızı geçtiğinde kırmızı görürüz.

QLED'de ise renk filtresinin yerini Quantum Dot alır. Arkadaki ışık kaynağından beyaz ışık yerine direk mavi ışık gelir. Beyaz LED ışık kaynakları aslında üstünde sarı bir fosfor tabakası bulunan mavi LEDlerden oluşur. Fosforla bir miktar verim kaybı yaşanır. Ancak klasik renk filtresi için beyaz ışığa gereksinim olduğu için bu kullanılır. Quantum Dot denen kristal yapılar filtreleme yapmaz. Üstüne gelen mavi ışığı emip, başka bir dalga boyunda ışıma yapar. Kristalin büyüklüğü rengini belirler.

Quantum Dot kristaller sayesinde LCD ekranların renk gamutu OLED ekranları yakalayabilmiştir.

MiniLED kısmına gelecek olursak, arkadaki ışık kaynağı olan LED'in boyutunu belirtir. Ancak boyuttan ziyade farklar da vardır. Normalde bir telefonun LCD ekranının arkasındaki ışık kaynağı olan LEDler ekranın dört köşesi boyunca çerçevesine paralel ve 90 derece yatık olarak bulunur. Tüm ekranın arkasını kaplayan tek bir yansıtıcı yüzeye ışık verir. Yani tüm ekranın arkasında tek bir parça halinde gelir ışık. Kaç tane LED kullanıldığı pek bir şey değiştirmez. Hatta eskiden kalitesiz LCD/IPS ekranlarda kenarlardan ışık sızması olurdu.

MiniLED'i sınıflandıran şey boyutudur. LED'in bir köşesi en fazla 200 mikron ise MiniLED sınıfına, girer. 100 mikrondan küçük olduğunda ise MicroLED sınıfına girer. 200 mikron 0.2mm anlamına gelir. Kabaca telefonlarda kullanılan OLED ekranlardaki RGB alt piksellerin bir kenarının 5-10 katı kadar bir büyüklüğü var. Alan olarak bakarsak karesini alacağımızdan 25-100 kat daha büyük anlamına gelir. Komple bir piksel grubunun 4 katı kadar bir alan demek.

İlk nesillerde ne olacak bilemiyoruz, ama muhtemelen az sayıda MiniLED ile başlar. Birkaç yüz adet gibi. Ancak ilerleyen dönemde binlerce, onbinlerce, hatta yüzbinlerce adete çıkartabilirler.

Örneğin siyah ağırlıklı bir içerik çok olduğunda OLEDlerde olduğu gibi arka ışığı komple kapatabilirler. Bu hem enerji tasarrufu, hem de LCD ekran kategorisinde en siyah siyahları vermeyi sağlayacaktır. Bu ilk başta belki 50x50' veya 100x100lük bir piksel grubu için tek bir MiniLED ile başlar sonra belki 10x10luk bir piksel grubuna kadar düşer.

OLED varken ne gerek var? 1. LCD daha ucuz bir teknoloji. 2. OLED'de statik görüntüler ekran yanmasına sebep oluyor. Kullanım tarzı statik görüntüleri sıkça kullanıyorsa ekran yanması kaçınılmaz. MicroLED neden değil? Hala geliştirme safhasında ve daha pahalı olduğu için. MicroLED gelebilirse geldiğinde OLED ortadan kalkar, MiniLED arka ışıklı IPS LCD tabakalı, Quantum Dot renkli ekranlar da alternatif olur.

Bir de adı geçen başka ekran teknolojileri oluyor. IGZO, LTPS ve LTPO, a-Si gibi teknolojiler ekranlarda kullanılan yarı iletken tipleridir. Maliyeti ve enerji tüketimlerini etkilerler.

Bir ara IGZO Apple ile anıldığı için popüler oldu. Hem ucuz, hem de enerji tasarrufu öneren bir teknoloji idi. OLED ve LCD ekranlarda kullanıldı. Ancak LTPS daha enerji tasarruflu idi, ancak o da daha pahalı idi. Bir ara LTPS adı ile pazarlanan IPS LCD ekranlar vardı.

Yeni nesil yine Apple ile adı anılarak duyulan LTPO'lar ile OLED ekranlar yapılıyor örneğin. Bir ara LTPO şu anda en tasarruflu ve en son teknoloji.

Yani aslında bir ekran hem LTPO, hem MiniLED, hem IPS LCD, hem QLED olabilir.

Elmalarla, armutlar kıyaslanıyor demeyeceğim. Bir yanda elma, bir yanda karpuz, diğer yanda üzüm var, bir diğer yanda muz var.