Çin'in yeni 'yapay güneşi' ilk kez çalıştırıldı: Füzyonda büyük adım

Bilim dünyasının belki de en büyük hayallerinden birisi olan nükleer füzyonda heyecan verici gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Füzyon çalışmalarının lider ülkelerinden birisi haline gelen Çin, geçtiğimiz yıl tamamlanan yeni nesil deneysel reaktörünü ilk kez çalıştırdı. Çinli bilim insanları, yeni reaktörün füzyon çalışmaların bir kilometre taşı olacağını belirtti.

Güneş'in 10 katı sıcaklığa ulaşıyor

HL-2M isimli yeni nesil füzyon reaktörü, Çin'in eski reaktörlerine göre çok daha gelişmiş bir manyetik sınırlandırma sistemine sahip. Çin devlet medyasından Halkın Günlüğü gazetesinde yer alan bilgilere göre HL-2M, 150 milyon santigrat dereceyi aşan sıcaklıklarda hidrojen plazma bulutu üretebilecek.

Çinli araştırmacılar, HL-2M ile henüz tam ölçekli bir deneyin gerçekleştirilmediğini söyledi. Dev reaktörün, 150 milyon santigrat derecedeki plazma bulutunu ne kadar süre muhafaza edebileceği belli değil ancak deneylerin sonuçları merakla bekleniyor.

Çin'in HL-2M deneysel füzyon reaktöründe elde edeceği veriler, dünyanın en büyük füzyon projesi olan ITER'ın (Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör) geliştirme süreci için de çok büyük bir öneme sahip olacak. 22,5 milyar dolarlık dev bir uluslararası proje olan ITER'ın önemli destekçilerinden birisi de Çin. ITER projesine 35 farklı ülke destek veriyor ancak maalesef Türkiye projenin katılımcıları arasında değil. ITER'ın ilk kez 2035 yılında gerçek bir döteryum-trityum füzyon reaksiyonu gerçekleştirmesi bekleniyor.

Nükleer füzyon tarihi değiştirebilir mi?

Füzyon, günümüzdeki klasik nükleer santrallerde gerçekleşen fisyon reaksiyonlarının tam tersi. Yani atomları parçalamak yerine atomları birleştirerek (genellikle iki hidrojen atomu) enerji üretmeye dayanıyor. Yıldızımız Güneş'in de yakıt kaynağı olan bu reaksiyonlar, hem herhangi bir radyoaktif atık oluşturmuyor hem de fisyon reaksiyonlarına göre çok çok daha fazla enerji ortaya çıkarıyor.

Tabi ancak Güneş ve Güneş gibi diğer yıldızların çekirdeklerinde ekstrem şartlar altında gerçekleşebilen bu reaksiyonları Yeryüzü'nde ortaya çıkarmak ve muhafaza etmek tahmin edebileceğiniz üzere pek de kolay bir iş değil. Zira füzyonun Yeryüzü'nde gerçekleşmesi için yaklaşık 100 milyon santigrat derece sıcaklığa ihtiyaç duyulurken aynı füzyon reaksiyonları Güneş'in çekirdeğinde 14.6 milyon santigrat derece sıcaklıkta ortaya çıkabiliyor(yüksek basınç sayesinde).

Bilim insanları, 100 milyon santigrat derece sıcaklığında stabil bir şekilde füzyon reaksiyonları gerçekleştirebilecek bir reaktör üretmek için henüz yeterli teknolojiye sahip olmadığımızı söylüyor. Bir füzyon reaksiyonunu gerçekleştirmek ve ortaya çıkan plazmadan verimli bir şekilde enerji elde etmek o kadar zor ki günümüzde kullanılan füzyon reaktörleri bırakın sınırsız enerjiyi, çalışmak için harcadıkları enerjiyi bile karşılayamıyor.

Bilim insanlarının "Mars'a insan göndermekten bile daha zor" şeklinde tanımladığı nükleer füzyon, şu an için bir hayal olarak kalmaya devam edecek. Ancak Çin'deki HL-2M, Almanya'daki Wendelstein 7-x ve nihai olarak Fransa'daki ITER gibi reaktörlerde yapılan çalışmalar her geçen gün bizleri bu hayale bir adım daha yaklaştırıyor. Bakalım Yeryüzü'nde yapay bir yıldızın üretildiği günleri görebilecek miyiz.