Avrupa'nın 'ötegezegen avcısı' Cheops uzaya fırlatıldı: İşte teleskobun hedefi

Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) ötegezegen araştırmalarında kullanmak amacıyla tasarladığı CHEOPS uzay teleskobunda mutlu sona ulaşıldı. Rusya'ya ait bir Soyuz roketiyle Çarşamba günü uzaya fırlatılan dev teleskobun başarıyla yörüngeye yerleştirildiği açıklandı. CHEOPS'un çok yakında ötegezegen araştırmalarına start vermesi bekleniyor. 

CHEOPS misyonunun lideri ve 2019 Nobel Fizik Ödülü sahibi Didier Queloz,"CHEOPS şu anda Yeryüzü'nden 440 kilometre yükseklikte bulunuyor, yani tam olarak istediğimiz konuma yerleşmiş durumda." ifadelerini kullandı. 

Yeni gezegen keşfetmeyecek

ESA'nın CHEOPS (Characterizing Exoplanet Satellite) misyonundaki hedefi biraz farklı. Uzay ajansı yeni gezegen keşfetmek yerine hali hazırda keşfedilmiş olan gezegenleri incelemeye odaklanıyor. NASA'nın Kepler ve TESS teleskoplarıyla son yıllarda keşfedilen 4 binin üzerinde ötegezegen var. CHEOPS bu gezegenlerin karakteristik özelliklerini anlamaya çalışacak.

Ayrıca Bkz.110 ışık yılı uzaklıktaki gezegenin atmosferinde 'su buharı' keşfedildi

Queloz yaptığı açıklamalarda,"CHEOPS misyonu, kendi güneş sistemimizde bir benzeri olmayan binlerce yabancı gezegenin astrofiziğini anlamlandırabilme yolunda atılmış önemli bir adım olacak." şeklinde konuştu.

Queloz, bugüne kadar dört binin üzerine ötezegen keşfedildiğini ancak bu gezegenler hakkında "orada oldukları dışında" neredeyse hiçbir şey bilmediğimizi söyledi. Nobel ödüllü araştırmacıya göre CHEOPS, bu ötezegenlerin atmosfer ve yüzey özelliklerini detaylı bir şekilde inceleyebilecek. Böylece gezegenlerin yaşanılabilir olup olmadıkları konusunda da daha iyi çıkarımlar yapılabilecek.

"Uzun bir merdivende ilk basamağı çıkıyoruz."

CHEOPS misyonunun, astrofiziğin ve belki de insanlık tarihinin en büyük sorularından birisi olan "Ötegezegenlerde yaşam var mı?" sorusuna cevap bulması beklenmiyor. Konuyla ilgili konuşan Didier Queloz,"Yaşamın kökenini anlamlandırabilmek istiyorsak bu gezegenlerin jeofiziğini de daha iyi anlamamız gerekiyor. Uzun bir merdivende ilk basamağı çıkıyoruz gibi düşünebilir." ifadelerini kullandı.

CHEOPS'un önümüzdeki 3,5 yıllık süreçte yaklaşık 500 gezegeni incelemesi bekleniyor. Bu gezegenlerin büyüklükleri Dünya ile Neptün arasında olacak.

Nasıl çalışıyor?

Güneş Sistemi dışındaki ötegezegenler araştırılırken genellikle bu gezegenlerin yıldızları incelenir. Yıldızların yörüngelerindeki gezegenler dönerken yıldızın önüne geçer ve Dünya'ya ulaşan ışığı da engeller. Astronomlar da bu küçük karartıları analiz ederek gezegenlerin büyüklüğü ve yıldızına olan uzaklığı gibi birçok bilgiye ulaşabiliyor. Ayrıca gezegenlerin atmosferinden geçen ışığın özellikleri incelenerek atmosferin yapısındaki bileşenler konusunda da çıkarımlar yapılabiliyor. Astronomide bu ötegezegen araştırma tekniği "transit metodu" olarak bilinir.

Didier Queloz, CHEOPS misyonunun James Webb gibi devasa teleskoplar için de çok önemli bir hazırlık olacağını belirtti. Queloz,"Astronomide çokça bilinen bir şeydir: 'Tespit etmek' için küçük teleskoplar, 'anlamlandırmak' için ise büyük teleskoplar kullanırsınız. Bizim CHEOPS misyonundaki görevimiz de tam olarak bu. CHEOPS, şimdiden en iyi gezegen adaylarını belirleyecek ve sonrasında James Webb gibi diğer devasa teleskoplar ise araştırmayı bir adım daha ileriye götürecek." şeklinde konuştu.

Queloz son olarak,"Teleskobun fırlatılması elbette bizim için önemli, duygusal bir andı. Ancak asıl büyülü anları ilk veriler elimize ulaştığında yaşayacağız." dedi. ESA, ilk verilerin önümüzdeki birkaç ay içerisinde bilim insanlarının eline ulaşacağını tahmin ediyor.

Tarihin ilk ötegezegen keşfi bundan tam 24 yıl önce, CHEOPS misyonunun lideri Didier Queloz ve Queloz'un iş arkadaşı Michael Mayor tarafından yapılmıştı. Bu gezegen 51 Pegasi b ismiyle biliniyor.