Sürücüsüz otomobillerin karıştığı kazalarda sorumlu kim olacak?

 

 

Teknolojiye ilgisi olsun veya olmasın herkesin hayatını etkilemesi beklenen sürücüsüz (otonom) otomobiller şimdiden çok ilginç tartışmalara ve gelişmelere sahne oluyor. 

“Otonom otomobillerin karıştığı kazalarda sorumlu kim olacak”?

“Ehliyet gerekli olacak mı?”

“Hep direksiyon başında müdahaleye hazır olarak beklemem mi gerekli?” gibi sorular üreticiler ve kanun koyuculardan cevap bekliyor.

 

 

Eylül ayında Volvo Ceo’su Hakan Samuelsson, otonom Volvo otomobillerin karışacağı tüm kazalarda tam sorumluluğu kabul ettiklerini beyan etti. Volvo Güvenlik ve Sürüş Destek Teknolojileri kıdemli teknik başkanı Erik Coelingh de “ donanımsal veya  yazılımsal herhangi bir hata yaparsak bunun sorumluluğunu müşterilere yansıtmak mantıklı olmaz. Müşterilerimize söylediğimiz, sorumluluğu biz üstleniyoruz sizin için önemli başka konulara vakit ayırabilirsiniz” dedi.

Hükümetler ve devlet kurumları, bir anda yüksek popülerliğe ulaşan ve hayatımıza hızlı bir giriş yapması beklenen otonom otomobiller konusunda tedirgin. Gerekli yasal düzenlemeleri oluştururken, ne gibi sorunlarla karşılaşacakları ve sorumluluğun kimde olduğu noktasında net görüşlere sahip değiller. Sorumluluk konusunda ilk olarak Volvo’nun yaptığı ve sonrasında Google ve Mercedes’in takip ettiği benzer açıklamaların, hükümetler, kurumlar ve müşteriler için belirsizlikleri azaltmaya yönelik olduğu ifade ediliyor. Konuya ilişkin bir gerçek ise; bu açıklamalar olsun veya olmasın, otonom bir otomobil kazaya sebebiyet verdiğinde üreticinin sorumluluk zincirine dahil olacağı. 

 

 

Teknoloji gelişirken, üzerinde düşünülmeye başlanan bir diğer konu da ehliyet. Otonom araçların baş etmesinin mümkün olamayacağı durumlarda (örneğin; toz fırtınaları, yoğun kar yağışı, sis vb.) veya sistem hataları meydana geldiğinde, sürücülerin sistemi devre dışı bırakıp kontrolü ele almaları gerektiği konusunda eğitimli olmaları gerektiği ve bu nedenle ehliyet alınmasının zorunlu olduğu yönünde fikirler mevcut. Bununla birlikte eğer otomobillerin sürüşe müdahale edebileceğiniz donanımları olmayacaksa, bulaşık makinesi kullanabilmek için gerekli olan bir ehliyet olmaması gibi burada da ihtiyaç kalmayacaktır.

Amerika’da eyaletler arası düzenlemeler farklılık gösterirken Kaliforniya, otonom otomobillere ilişkin yayınladığı yönetmelikle, Google’ı hayal kırıklığına uğratmıştı. Düzenleme otonom otomobillerde direksiyon bulunmasını ve sürücünün her zaman hazır olmasını istemesinin yanında, otonom otomobillerin satışından ziyade kiralanmasını gerektiriyor. Otomobiller ve karayolu ulaşımı konusunda çıkardığı kanun ve yönetmelikler ile “trend setter” olarak nitelendirilen eyaletin, bu yaklaşımının, bazı prototiplerinde direksiyon bulunmayan Google’ı hayal kırıklığına uğratmış olması da normal.

 

 

Teknoloji dünyasında otonom otomobillere ilişkin baş döndürücü gelişmelere tanık olsak ve sorumluluk noktasında üreticilerin iddialarını işitsek de, bir sürücünün otomobil kullanırken dikkat ettiği değişkenlerle nasıl başa çıkabilecekleri konusunda şüpheler mevcut. Özellikle otonom otomobillerin, sürücülü otomobiller ile aynı yollarda gitmeye başladığı zamanlar için diğer sürücülerin hangi kural ihlallerini telafi edebilecekleri de başka bir konu.

 

Özellikle İstanbul trafiğinde otomobil kullanmak zorunda kalanların iyi bildiği şeylerden biri de taksi, minibüs ve dolmuş sürücülerinin kazaya sebep olacak hatalı kullanımlarını bilip ona göre önlem almaları gerektiğidir.  İstanbul’ da kazalardan korunmak için trafik kurallarını bilmenizin yanı sıra, kimlerin hangi kuralları düzenli olarak ihlal ettiğini ve nelere dikkat etmeniz gerektiğini de öğrenmiş olmanız gerekmekte.

 

 

Otonom araçların ne zaman satışa sunulacağına ilişkin Tesla ve SpaceX’in sahibi Elon Musk tahmini olarak 2019 senesini verirken, Toyota 2020 yılında satışlara başlayacaklarına inandıklarını belirtiyor. Eylül 2015 tarihinde Frankfurt Oto Show’da konuya değinen ABD ulaştırma bakanı Anthony Foxx ise otonom araçların dünya genelinde kullanımına 10 yıl sonra şahitlik edileceği yönünde bir tahminde bulundu. 

Meydana gelen otomobil kazalarının %90 -%94’ü şoför hatalarına bağlıyken, otonom otomobillerin yaygınlaşması ile kaza sayılarında hızlı bir düşüş yaşayacağı tahmin ediliyor. Gelişen robot teknolojisinin işsizliği arttıracağı yönünde ki korkulara, otonom otomobillerin yaygınlaşması eşlik eder mi bilinmez ama otonom otomobiller ile ilgili  teknoloji severlerin farklı birçok bakış açısından sorgulamalarla cevaplar aradığına şahit oluyoruz.