LCD monitörlerin panelleri hakkında kısa bir bilgilendirme

Forumda bu sık sık soruluyor sanırım. Ben kısaca bir toparlayayım belki birilerinin işine yarar ...

LCD (Liquid crystal display - Sıvı kristal görüntü arayüzü)
LCD renkli ve monokrom (siyah-beyaz) piksel matrislerinden oluşan düz ince filmlerin bir ışık kaynağının önüne arka arkaya konulmasıyla oluşur (Resim 1).

Resim 1

LCD polarite eksenleri birbirine dik olan (resim 1'de 1 ile 5 arasındaki farka bakın) iki polarizasyon filtresi arasında iki saydam elektrot arasında duran sıvı kristal moleküllerden oluşan bir katman içerir. Akım geçtiğinde elektrotların arasındaki kristaller değişik açılarda şekil alarak ışığı farklı yansıtırlar ve kısaca bu mantıkla ekrana görüntü yansıtılmış olur. Daha fazla detaya girmek istemiyorum.

TFT LCD [Thin-Film Transistor (TFT) - İnce Film Transiztör]
LCD'nin bir başka versiyonudur. Tranzistörler panelin içine gömülmüştür. En büyük artısı pikseller arasında oluşabilecek gürültü kirliliğini azaltarak görüntü kalitesini iyileştirmektir. Yani sizin dilinizle şöyle ifade edeyim akım verildiğinde komşu iki piksel birbirlerinin renk değerlerini (kristallerinin pozisyonlarını) etkileyebilirler. Buna crosstalk denir. Hani telefonda konuşurken bazen başkasının sesini duyarız işte o da crosstalk'tur. Biz buna hatların karışması deriz genelde.

Evet şimdi gelelim panallere ...

TN+Film Paneller
Twisted Nematic (TN) panel çift nematic yapıya sahip panel demektir. Nematic yapı sıvı kristal moleküllerin duruş biçimlerini tanımlamak için kullanılır. Kimyacılar nematic nedir iyi bilir şimdi bu detaylara girmeye gerek yok. TN panellerin görüş açılarını iyileştirmek için sonradan bir film eklenmiştir ve o yüzden genel olarak TN+Film olarak adlandırılırlar. Üretim maliyetleri düşük olduğundan en yaygın olarak kullanılan panellerdir. Yukarda da bahsetmiştim iki elektrot arasında sıvı kristal moleküller var demiştim. Bunun ayrıntılı olarak Resim 2'de görebilirsiniz. Elektrotlara gerilim uygulandığında kristaller panel yüzeyine dik açıda olacak şekilde sarmal bir yapıya bürünürler. Fakat malesef bu sarmal yapı düzensizdir ve çoğu zaman panel yüzeyine tam olarak dik durmaz. Panel yüzeyine dik durup durmaması görüş açısını doğrudan etkiler.

Resim 2

En büyük eksiklikleri:
- İyi kontrsat oranlarına sahip olamaz yani siyah rengi tam olarak veremez.
- Görüş açısı özellikle dikey yönde oldukça düşüktür.

IPS veya MVA gibi daha iyi panellere sahip monitörler piyasaya sürülmeye başlandığında TF+Film paneller daha iyi özelliklere sahip (aslında sadece tepki süreleri daha iyi) daha ucuz monitörler olarak piyasaya sürüldüler. Tepki süresi tek başına bir panelin iyi olup olmadığı hakkında fikir yürütmemiz için yeterli bir ölçüt değildir. Ancak firmalar bunu bir pazarlama stratejisi olarak halen kullanmaktadırlar. Bu biraz da İntel'in uzun yıllar CPU hızını sadece frekansa -Mhz'lere- bağlaması gibi birşeydir. AMD frekansa bağlı bu hız kavramını yıkabilmek için yıllarca piyasada savaş vermiştir.

TN+Film panellerde özellikle düşük tepki sürelerini yakalamak için genelde 6-bitlik renk kanalları kullanılır. Dolayısıyla gerçek 262.144 farklı renk üretebilirler. Ancak FRC (Frame Rate Control), ve dithering yöntemleriyle suni olarak 16, 16.2 milyon renk üretmeyi başarabilirler. FRC yöntemi dithering'e göre gözü daha fazla rahatsız edici olduğu için genel olarak pek kullanılmaz. 24-bit gerçek renk veren TN paneller de vardır.

IPS (In-Plane Switching)
IPS teknolojisi 1996'da Hitachi tarafından TN panellerdeki iki eksikliği; düşük kalitede renk üretimini ve görme açısını iyileştirmek için geliştirilmiştir. In-plane Switching terimi IPS panelin hücrelerindeki kristallerin hepsinin aynı panel üzerinde olmasından (yayılmasından) ve hepsinin panel yüzeyine paralel olmasından gelmektedir (Resim 3). Hücreye geriliğim uygulandığında kritaller 90 derece dönerler ve ışığın geçmesine izin verirler. Yani TN panellerin tam tersi olarak hücre aktifken ışığı geçirir aksi takdirde siyah olarak kalır.

Resim 3

Resim 3'ü dikkatli incelerseniz TN panel ile IPS arasındaki tek fark sadece kristallerin dizilişi değildir. Aynı zamanda tranzistörlerin yerleri de farklıdır. İki tranzistörde tek bir yüzey üzerindedir (TN de ise iki farklı yüzeyde birbirlerine paralel olarak aynı hizada duruyorlar). Bu yüzden bir hücre içinde elektrotlar TN panele göre daha fazla yer kaplayacağından bu durum düşük kontrast oranlarına ve düşük parlaklığa sebep olacaktır. (Elektrotların pozisyonu bir hücre içinden daha fazla ışık geçmesine izin vermiyor)

IPS paneller ilk başlardan çok büyük tepki sürelerine sahipti (60, 50 ms gibi) ayrıca çok pahalıydı. Daha sonra LG.Philips ortaklığında Super IPS (S-IPS) geliştirildi. S-IPS paneller kontrast oranının iyileştiremese de tepki süresini baya bir aşağılara çekmeye başardı. İlk başlarda profosyonel kullanıcılar hedeflenirken sonradan fiyatlar düştü ve geniş bir tabana yayıldı. IPS panaller çoğunlukla 24-bit gerçek renk verirler.

Resim 4

TN+Film panelli NEC 16 ms tepki süresine sahip, S-IPS panelli LG ise 25 ms tepski süresine sahip ancak grafik değerleri görüldüğü gibi birbirine çok yakın (Resim 4). Böylece S-IPS paneller tepki süresinde de TN panellerle yarışabilecek düzeye geldi.

AS-IPS Advanced Super IPS Geliştirilmiş Süper IPS de LG.Philips tarafından kontrast oranını iyileştirmek için geliştirilmiştir. Geri kalan özellikler aynıdır.

A-TW-IPS - Advanced True White IPS Geliştirilmiş Gerçek Beyaz IPS de LG.Philips tarafından NEC için tasarlanmıştır. Panel TW (Gerçek renk) filtresi sayesinde beyaz renklerin daha doğal görünmesini sağlar ayrıca renk sayısını arttırır. Daha çok profosyoneller ve fotoğrafçılar düşünülerek tasarlanmıştır.

IPS teknolojisi temelde 24-bit yani gerçek renk üretir ve renkleri CRT monitördeki doğal görünümlerine yakın verir. Bu yüzden renk konusunda diğer panellere üstünlük sağlamıştır. Görme açısı çok daha geniştir. Tek eksik yanı düşük kontras oranıdır (1:200 gibi ..)

MVA (Multi-domain Vertical Alignment)
1998 yılında hem TN panellerin hem de IPS panellerin eksiklerini gidermek için Fujitsu tarafından geliştirilmiştir. MVA panellerde tam geçikme zamanı 25 ms'dir (bunun IPS'lerde gerçekleşmesi mümkün değildir, TN'lerde ise zordur, "kaynak makale 2004'de yazılmıştır") aynı zamanda paneller 160, 170 derece görme açısına sahiptir yani bu konuda IPS ile rahatlıkla yarışabilir ve kontrast oranı hem TN panellerden hem de IPS'lerden çok daha iyidir.

Resim 5

Resim 6

MVA panallerde bir hücrenin yapısı resim 5 ve 6'te gösterilmiştir. Uzmanlar önceleri S-IPS panellerin üst seviye monitörlerde TN'lerin ise en alt seviyedeki monitörlerde kullanılacağını sektördeki genel eğilimin MVA panelli monitörler üzerine olacağını savunsalar da bu gerçekleşmemiştir. MVA paneller hala pahalıdır ve aynı zamanda tepki süresi iddia edildiği kadar iyi değildir (Resim 7).

Resim 7

Resim 7 MVA panele sahip bir LCD monitörün tepki süresini göstermektedir. Dikkat ederseniz pikselin başlangıç değeri ile sonuç piksel değerinin birbirine yakın olduğu durumlarda geçikme süresi belirgin bir şekilde artmaktadır. Bu yüzden bu panel yapısı oyunlar için henüz yeterli değildir. Görüntü kalitesi oldukça tatmin edicidir ancak en az IPS paneller kadar hız konusunda TF+Film panellerin gerisindedir. (kaynak makale Ekim 2004'de yazılmıştır) Ucuz MVA paneller dithering/FRC yöntemlerini kullanabilirler.

PVA (Patterned Vertical Alignment) and S-PVA (Super Patterned Vertical Alignment)
Samsung tarafından geliştirilmiş her iki teknoloji de MVA'nın ileri versiyonlarıdır. MVA'nın sahip olduğu aynı dezavantajlara sahiptir. Getirdiği en büyük yenilik 1:3000 gibi yüksek kontrast oranlarıdır. PVA paneller dithering/FRC yöntemlerini kullabilir ancak tüm S-PVA paneller 24-bit gerçek renk üretirler.

Sonuç olarak çok amaçlı LCD monitörler henüz yoktur ve yakın zamanda da çıkacağını düşünmüyorum. CRT (tüplü) monitörler oyun oynamak, görüntü ve yazılarla çalışmak için hala en iyi yoldur. LCD monitörler daha çok belirli bir amaca yönelik olmaktadır (çok amaçlı değil). Oyun oynacaksanız görüntü kalitesinden biraz ödün vermek zorundasınız ya da tam tersi gibi...

Tüm ürünler yüksek ölçütlere sahip olduğunu söylüyor ama tüm bu değerlendirmeler şirketlerin kendi ölçü birimlerine göre yapılıyor. Bağımsız yapılan testler bazen şirketlerin iddia ettiklerinin aksine ciddi farklılıkların olduğunu gösteriyor.

Bundan ötesini ben artık okuyucuya bırakıyorum...

Kolay gelsin.

Kaynaklar: Wikipedia, xbitlabs.com

< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi ZekininYeri -- 9 Kasım 2006; 16:02:10 >

__RasHeeD__

Yüzbaşı

797 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

batigol_7

Teğmen

237 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

fruk

Binbaşı

1007 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

ayzeb

Teğmen

186 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

..Knight..

Haber Editörü

18808 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

helsloot

Yarbay

11336 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

WanDoGa

Yarbay

2948 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

Darkchild

Uzman Mobil

6573 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

YANKILAR

Binbaşı

1137 Mesaj

Tüm Başarılarını Gör

LCD monitörlerin panelleri hakkında kısa bir bilgilendirme

Benzer içerikler